ਘੜੇ 'ਚ ਦੱਬੀ ਇੱਜ਼ਤ

ਬਰਾੜ ਜੈਸੀ

ਸਮਰਪਿਤ

ਮੇਰੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਸ: ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਪਟਵਾਰੀ

ਅਤੇ

ਬਾਪੂ ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ

ਹਾਲਾਤਾਂ ਅੱਗੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਵੱਸ ਨਹੀਂ ਚੱਲਦਾ ਅਤੇ ਹਾਲਾਤ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਆਏ ਦਿਨ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਿੱਚ-ਧੂਹ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ। ਇਹੀ ਖਿੱਚ-ਧੂਹ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਅਥਾਹ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਗੁੱਝੇ ਦਰਦ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਤਾਂ ਲਈ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਖਿੱਚ-ਧੂਹ ਕਰਨਾ ਬੜਾ ਸੁਖਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਖਿੱਚ-ਧੂਹ ਕਰਕੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਮਝਣਯੋਗ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣਾ ਬੜਾ ਔਖਾ। ਇਹੀ ਖਿੱਚ-ਧੂਹ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਮੇਰੀ ਧੀ ਜੈਸੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਮਾਂ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਮੈਂ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਕੁ ਵੀ ਜੈਸੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦੀ ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੈਸੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਘੜੇ 'ਚ ਦੱਬੀ ਇੱਜਤ' ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ 'ਚ ਕਈ ਨਵੇਂ ਸਵਾਲ ਉੱਠਣਗੇ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਪਾਣੀ ਭਰੇ ਜਾਂ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਹਾਸੇ ਖਿੜ੍ਹਨ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ-ਪੜ੍ਹਦੇ ਅੱਧ ਵਿਚਾਲੇ ਛੱਡੀ ਕਹਾਣੀ ਘਰਦੇ ਕੰਮ ਨਬੇੜਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਲਝਾਈ ਰੱਖੇ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਧੀ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਲਿਖੇ ਜਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਹੇ ਸਬਦਾਂ ਤੇ ਖਰੀ ਉਤਰੇਗੀ।

ਵੱਲੋਂ

ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ (ਮਾਂ)

ਬਾਪੂ ਦੀ ਜੁੱਤੀ

ਯਾਦ ਆ ਕੇਰਾਂ ਬੱਸ ਤਲਵੰਡੀ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ 'ਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਈ ਤੇ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਦੇ ਬਾਹਰ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਨਿੱਕੇ ਵੱਡੇ ਲੋਹੇ ਤੇ ਲੱਕੜ ਦੇ ਟਰੈਕਟਰ ਕਿਸੇ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸਜਾਏ ਹੋਏ ਸੀ, ਮੈਂ ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਹਲੂਣ ਕੇ ਟਰੈਕਟਰ ਦਿਖਾਏ ਪਰ ਬਾਪੂ ਨੇ ਗੱਲ ਅਣਸੁਣੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅਸੀਂ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਉੱਤਰੇ। ਬਾਪੂ ਤੇ ਮੈਂ ਉੱਤਰ ਕੇ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ 'ਚ ਬੈਠਣ ਲਈ ਬਣੀਆਂ ਥੜੀਆਂ ਤੇ ਬੈਠ ਗਏ। ਬਾਪੂ ਇੱਕਦਮ ਉੱਠਿਆ ਮੇਰਾ ਹੱਥ ਫੜ੍ਹ ਬਾਪੂ ਮੋਚੀ ਕੋਲ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤੇ ਆਵਦੀ ਜੁੱਤੀ ਲਾਹ ਕੇ ਮੋਚੀ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਮੋਚੀ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਜੁੱਤੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖ਼ਰਾਬ ਹੀ ਆ,ਜੇ ਬਾਹਲਾ ਕਹਿੰਨੇ ਆ ਤਾਂ ਸਿਉਂ ਦਿੰਨਾ..ਪਰ ਮਿਲੂ ਕੱਲ੍ਹ। ਬਾਪੂ ਨੇ ਦੂਜੀ ਜੁੱਤੀ ਵੀ ਲਾਹ ਕੇ ਮੋਚੀ ਕੋਲ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੱਲ੍ਹ ਹੀ ਲੈ ਜਾਂਵਾਂਗੇ ਦੋਨੋਂ। ਬਾਪੂ ਨੰਗੇ ਪੈਰ ਤੁਰ ਫਿਰ ਉਸੇ ਥੜ੍ਹੀ 'ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਵੀ ਬਾਪੂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹੀ। ਫੁੱਲੇ, ਗਿਰੀਆਂ, ਪਾਪੜ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਵਾਰ ਵਾਰ ਕੋਲੇ ਆਉਂਦੇ ਤੇ ਮੇਰੇ 'ਚ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਪਈ ਕਿ ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦੇਵਾਂ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਚੀਜ਼ੀ ਦਵਾ ਦੇ। ਫਿਰ ਬਾਪੂ ਨੇ ਮੈਲੇ ਜੇਹੇ ਝੋਲੇ 'ਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੋਤਲ ਕੱਢੀ ਤੇ ਮੇਰੇ ਮੂਹਰੇ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਤ੍ਰੇਹ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਪੀ ਲੈ। ਮੈਂ ਗਟਾਗਟ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪੀ ਲਿਆ ਤੇ ਬਾਪੂ ਸਕੂਨ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਉਸਦੀ ਪਿਆਸ ਵੀ ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਪੀ ਕੇ ਮੁਕਾ ਦਿੱਤੀ ਹੋਵੇ। ਬਾਪੂ ਨੇ ਬੋਤਲ ਮੁੜ ਝੋਲੇ 'ਚ ਪਾ ਲਈ। ਸਾਨੂੰ ਪਿੰਡ ਵਾਲੀ ਬੱਸ ਮਿਲ ਗਈ ਤੇ ਅਸੀਂ ਮੁੜਕੋ-ਮੁੜਕੀ ਹੋਏ ਪਿੰਡ ਪੁੱਜ ਗਏ।

ਪੰਦਰਾਂ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਵਾਢੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਬਾਪੂ ਉਸ ਦਿਨ ਆੜਤੀਆਂ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਲੈਣ ਤਲਵੰਡੀ ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦੁਪਹਿਰੇ ਜਿਹੇ ਤਾਇਆ ਬਿਸ਼ਨਾ ਭੱਜਿਆ ਭੱਜਿਆ ਘਰ ਆਇਆ ਤੇ ਮਾਂ ਚਾਹ ਬਣਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਚੌਂਤਰੇ ਕੋਲ ਜਾ ਖੰਘੂਰਾ ਜੇਹਾ ਮਾਰ ਕੇ ਕਿਹਾ, "ਭਾਈ ਲਛਮਣ ਦਾ ਤਲਵੰਡੀ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਦਾ ਐਕਸੀਡੈਂਟ ਹੋ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਪਤਾ ਥਹੁ ਲੈਣ ਉੱਥੇ ਚੱਲਾਂ। ਤੇਰੀ ਭੈਣ ਆਉਂਦੀ ਆ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ..." ਐਨਾ ਕਹਿ ਕੇ ਤਾਇਆ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤੇ ਮਾਂ ਥਾਏਂ ਖੜ੍ਹੀ ਸੁੰਨ ਜੇਹੀ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਫਿਰ ਚੱਕਰ ਜੇਹਾ ਖਾ ਕੇ ਡਿੱਗ ਗਈ। ਮੈਂ ਦਵਾਦਵ ਆ ਕੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪਿਆਇਆ, ਐਨੇ ਨੂੰ ਤਾਈ ਆ ਗਈ। ਤਾਈ ਮਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਪੈਰ ਮਲਣ ਲੱਗੀ। ਤਾਏ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਪਿੰਡੋਂ ਹੀ