ਬਾਰਾਂ

ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਅਤੇ ਇਮਰੋਜ਼ ਨੂੰ ਮਿਲਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਮਰੋਜ਼ ਸਿਰਫ਼ ਨੌਂ ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਮਹਿਰੂਮ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਇਕੱਲਾ ਅਤੇ ਉਦਾਸ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਮਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਹੀ ਲਭਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ।

ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇਕ ਦੋਸਤ ਆਪਣੇ ਟਿਫ਼ਨ ਦਾ ਇਕ ਪਰੌਂਠਾ ਅਕਸਰ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਵੰਡਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਮਰੋਜ਼ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਹਨੂੰ ਪੁਛਦੇ, "ਪਰੌਂਠਾ ਕੀਹਨੇ ਬਣਾਹਿਆ ਹੈ ?" ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਮਾਂ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਇਮਰੋਜ਼ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਪਰੌਠੇ ਵਿਚੋਂ ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ ਦੀ ਭਿੰਨੀ ਭਿੰਨੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਆ ਰਹੀ ਹੋਵੇ।

ਬਹੁਤ ਸਾਲ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹ ਭਾਵਨਾ ਮੁੜ ਉਭਰ ਆਈ ਰਾਤ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਮਰੋਜ਼ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨੂੰ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਘਰ ਤਕ ਛੱਡਣ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਾਲੇ ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਰਹਿੰਦੇ। ਇਕ ਦਿਨ ਸਟਾਫ਼ ਕਾਰ ਲੇਟ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਕਿਉਂ ਨਾ ਪੈਦਲ ਹੀ ਘਰ ਚਲੀਏ। ਚਾਂਦਨੀ ਰਾਤ ਸੀ। ਆਸ ਪਾਸ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਬੇਖ਼ਬਰ ਦੋਵੇਂ ਚੱਲ ਪਏ। ਕਦੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਤੇ ਕਦੀ ਚੰਨ ਨੂੰ। ਸੰਸਦ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਪਟੇਲ ਨਗਰ ਤਕ ਦਾ ਪੈਂਡਾ ਸੌਖਾ ਹੀ ਮੁੱਕ ਗਿਆ।

ਘਰ ਪਹੁੰਚਣ 'ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨੇ ਝਿਜਕਦਿਆਂ ਝਿਜਕਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, "ਖਾਣਾ ਖਾ ਕੇ ਜਾਵੀਂ।"

ਦੋਵੇਂ ਅੰਦਰ ਆ ਗਏ। ਨੌਕਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਘਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜੀਅ ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਜੋ ਵੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਉਹਨਾਂ ਗਰਮ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਰੋਟੀਆਂ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਸਨ। ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਅੱਡ ਅੱਡ ਪਲੇਟਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਇਕ ਰੋਟੀ ਰੱਖ ਲਈ। ਰੋਟੀ ਖਾਂਦਿਆ ਖਾਂਦਿਆਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨੇ ਅੱਖ ਬਚਾਅ ਕੇ ਆਪਣੀ ਰੋਟੀ ਵਿਚੋਂ ਅੱਧੀ ਤੋੜ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ।

ਇਮਰੋਜ਼ ਉਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਆਨੰਦਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, "ਰੋਟੀ ਤਾਂ ਅੱਧੀ ਸੀ, ਪਰ ਚੰਨ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਸੀ।"

ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਮੈਂ ਇਮਰੋਜ਼ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ