ਉੱਨੀ

ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਅਤੇ ਇਮਰੋਜ਼ ਦੀ ਆਪਸੀ ਗੁਫ਼ਤਗੂ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਕਹਿਣਾ, ਕੁਝ ਸਮਝਣਾ, ਕੁਝ ਸਮਝਾਉਣਾ, ਕੁਝ ਦੱਸਣਾ ਮੰਨ ਨੂੰ ਮੋਂਹਦਾ ਸੀ।

ਇਕ ਦਿਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਇਮਰੋਜ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, "ਤੂੰ ਹੀ ਮੇਰਾ ਇਕਲੌਤਾ ਦੋਸਤ ਹੈਂ।" ਇਮਰੋਜ਼ ਨੇ ਜੁਆਬ ਦਿੱਤਾ, "ਕੀ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ-ਪਾਤਰ ਸਮਝਦੀ ਏਂ ?"

"ਤੂੰ ਹੀ ਤਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਕਿਤਾਬ 'ਡਾਕਟਰ ਦੇਵ’ ਦਾ ਡਾਕਟਰ ਦੇਵ ਏਂ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਨਾਵਲ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਏਨੇ ਦੋਗਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਵਿਚੋਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਲੱਭ ਲਿਆ ਸੀ। ਕੀ ਇਹ ਸਬੂਤ ਘੱਟ ਹੈ?"

ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨੇ ਫੈਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਫੈਜ਼ ਦਾ ਇਕ ਸ਼ੇਅਰ ਪੜ੍ਹਿਆ-

ਕਿਸੀ ਕਾ ਦਰਦ ਹੋ, ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਤੇਰੇ ਨਾਮ ਰਕਮ

ਗਿਲਾ ਹੈ ਜੋ ਭੀ ਕਿਸੀ ਸੇ, ਤੇਰੇ ਸਬੱਬ ਸੇ ਹੈ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਉਹ ਹਰ ਬੁਰਾਈ ਲਈ ਇਮਰੋਜ਼ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਅਖਬਾਰ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਮਸਲਨ, ਕਿਸੇ ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਨਾਲ ਅਭੱਦਰ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਔਰਤ ਨੇ ਚਲਦੀ ਬੱਸ ਵਿਚੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ। ਜਾਂ ਫਿਰ ਚੀਨ ਦੀ ਚਲਾਕੀ ਹੋਵੇ, ਰੂਸ ਦੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ, ਉਹ ਬੱਸ ਇਮਰੋਜ਼ ਉੱਤੇ ਵਰ੍ਹ ਪੈਂਦੇ ਸਨ। ਉਧਰ ਇਮਰੋਜ਼ ਕਹਿੰਦੇ, "ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਸੀ। ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਜਾਂ ਖਿਝ ਕੇ ਉਹ ਕੁਝ ਵੀ ਕਹਿ ਦੇਵੇ, ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੇਯਕੀਨੀ ਵਾਲੇ ਵਤੀਰੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਚੰਗਿਆਈ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਵਿਖਾਵੇ ਵਿਚ ਉਹ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨੇ ਵੀ ਅੱਗ ਭਬੂਕਾ ਹੋ ਜਾਣ, ਅੰਦਰੋਂ ਉਹ ਬੇਹੱਦ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸੀਤਲ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਏਨੇ ਕੌੜੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜਦੋਂ ਵੇਲਾ ਆਉਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮੁੜ ਪੱਕਾ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। "ਆਮਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇਕ ਉਦਾਸ ਗੀਤ ਲਿਖਕੇ ਹੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।"