ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਛਿਆਂ ਵਿਚੋਂ, ਉਹਦੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਤ, ਤਿੰਨ ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜਗਤ ਰਾਮ ਜੀ ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੂੰ ਹੋਣਹਾਰ ਨੌਜੁਆਨ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਉਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਬੇ ਰੂੜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਸੀ ਕਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਵਿਚ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਪਿੱਛੇ ਬਾਬੇ ਰੂੜੇ ਦੇ ਵਿਅਕਤਿਤਵ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਘਾਲਣਾ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਾ ਹੱਥ ਸੀ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਕ ਅਨਾੜੀ ਜਿਹੇ ਅਨਪੜ੍ਹ ਬੁੱਢੇ ਨੂੰ ਏਨੀ ਮਹਾਨਤਾ ਦੇਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਫਿਲਮ ਸਟਾਰ, ਅਮਿਤਾਨੰਦ, ਉਸਦਾ ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਐਕਟਿੰਗ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਉਚੇਚੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਕਹਿ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਤਾਲੀਮ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਲੈਣ ਪਿੱਛੋਂ ਬੰਬਈ ਆ ਜਾਵੇ । ਇਸ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਾਲ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਝ ਬਹੁਤਾ ਹੀ ਨਸ਼ਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪਿੰਡ ਆ ਕੇ ਆਪਣੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਜਗਤ ਰਾਮ ਜੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖਿਆ, "ਸੁਰਿੰਦਰ, ਇਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ, ਵਿਖਾਵੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਵਿਖਾਵੇ ਦੀ ਜਿੰਨੀ ਲਗਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਓਨੀ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਕਲਾ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਸਾਧਨ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਮਾਨਸਿਕ ਉਤੇਜਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਲਾ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਾਧਨਾ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾ ਅਨੰਦ ਲੋਕ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਨੰਦ ਦੇ ਟਾਕਰੋ ਵਿਚ ਉਤੇਜਨਾ ਬਹੁਤੀ ਨੀਵੀਂ ਚੀਜ਼ ਹੈ।"

ਜਗਤ ਰਾਮ ਜੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਜੋਗੀ ਸਿਆਣਪ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਉਲਾਰ ਸਮਝ ਕੇ ਉਹ ਬਾਬੇ ਰੁੜੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ, ਮਨ ਹੀ ਮਨ, ਭੁਲੇਖੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸਮਝਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ । ਜਗਤ ਰਾਮ ਜੀ ਬਾਬੇ ਚੂੜੇ ਨਾਲ ਸੁਰਿੰਦਰ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਬਾਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

ਬਾਬੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਪਰ ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਲੋੜ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਹਿਸੂਸੀ। ਉਹ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਬਾਬੇ ਨਾਲ ਈਰਖਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਬਾਬੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਭਰਜਾਈ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ਤਕ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਾਬੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪਰਗਟ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਆਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, "ਮੇਰੇ ਜਿੰਨੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਕਿਸ ਕੋਲ ਨੇ ? ਹੁਣ ਬਾਕੀ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ ? ਏਦਾਂ ਹੀ ਲੰਘ ਜਾਏਗੀ।" ਪਰ ਜਗਤ ਰਾਮ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਬਾਬੇ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਨਜ਼ਰ ਇਕ ਵੇਰ ਥੋੜ੍ਹੇ ਚਿਰ ਲਈ ਹੀ ਪਰਤ ਆਵੇ।

ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪਤਵੰਤਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਣ

ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਾਮਦ ਖੁਸ਼ਨੂਦੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਿਆਰੀਆਂ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੁਆਗਤੀ ਸਜਾਵਟਾਂ, ਲੱਛੇਦਾਰ ਮੁਸ਼ਾਮਦੀ ਤਕਰੀਰਾਂ ਅਤੇ ਸੁਆਦਲੇ ਪ੍ਰੀਤੀ ਭੋਜਨਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਉਂਤਾਂ ਬਣਨ ਲੱਗ ਪਈਆਂ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ਭੰਗੜੇ ਦੀ ਆਈਟਮ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਦਾ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਦਾ ਮਨ ਨੱਚ ਉੱਠਿਆ। ਦੌਰੇ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੀਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਭੰਗੜੇ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ । ਸੁਰਿੰਦਰ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਪੱਤੀ ਦੇ ਭਜਨ ਅਤੇ ਜਰਨੈਲ ਸਭ ਕੁਝ ਭੁੱਲ ਕੇ ਭੰਗੜੇ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੰਗੀਜ ਗਏ। ਬਾਬੇ ਰੁਏ ਦੇ ਪੁੱਛਣ ਉੱਤੇ ਜਗਤ ਰਾਮ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ।

ਸੁਣ ਕੇ ਬਾਬਾ ਬੀਤੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿਚ ਗੁਆਰ ਗਿਆ। ਕਦੇ ਉਹ ਵੀ ਭੰਗੜੇ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸੀ। ਕਦੇ ਉਸਦੇ ਭੰਗੜੇ ਬਾਰੇ ਉਹ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਸਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਉਸਨੂੰ ਕਾਪੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕੁਰਸੀ ਉੱਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੂੰ ਇਉਂ ਜਾਪਿਆ ਜਿਵੇਂ ਸੁਰਿੰਦਰ ਵਿਚ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਜੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਏਨਾ ਵੱਡਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਵੇਖਣ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਜਗਤ ਰਾਮ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, "ਮਾਸਟਰ ਜੀ, ਮੇਰਾ ਬੜਾ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਨੂੰ।" ਇਕ ਹਉਕਾ ਜਿਹਾ ਭਰ ਕੇ ਜਗਤ ਰਾਮ ਜੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਜਾ ਵੜੇ।

ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਜਦੋਂ ਸੁਰਿੰਦਰ ਬਾਬੇ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅੱਗ ਲੰਘਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਬਾਬੇ ਨੇ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਕੋਲ ਬੁਲਾ ਲਿਆ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਕਾਹਲ ਵਿਚ ਸੀ। ਅੱਜ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਆਉਣਾ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਕਾਲਜ ਪੁੱਜ ਕੇ ਸਾਰੀ ਤਿਆਰੀ ਨੂੰ ਅੰਤਲਾ ਰੂਪ ਦੇਣਾ ਸੀ। ਅੱਜ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਦਿਨ ਸੀ। ਕੁਝ ਸੋਚ ਕੇ, ਕਾਹਲ ਵਿਚ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਵੀ ਉਹ ਬਾਬੇ ਰੁੜੇ ਕੋਲ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਬਾਬੇ ਨੇ ਆਖਿਆ, "ਬਾਬਾਸ਼ੇ ਮੁੰਡਿਆ, ਰੱਬ ਰਹਿਮ ਕਰੋ ਨਜ਼ਰ ਸੁਵੱਲੀ ਰੱਖੋ। ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੇ ਜੁਆਬ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੇਰਾ ਭੰਗੜਾ ਜ਼ਰੂਰ ਵੇਖਦਾ। ਸੁਣਿਆ, ਚੰਗਾ ਭੰਗੜਾ ਪਾਉਨਾ ਤੂੰ ...ਤੇਰੇ ਮਨ ਵਿਚ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਰੀਝ ਆਉਂਦੀ ਹੋਊ ਕਿ ਸਾਸੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤਾਂ ਭੰਗੜਾ ਵਿਖਾਉਂਦੇ। ਅਸੀਂ...।"

ਸ਼ਾਇਦ ਏਸੇ ਮੌਕੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਸੀ ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੂੰ। ਬਾਬੇ ਰੂੜੋ ਦੀ ਗੱਲ ਟੈਕ ਕੇ ਉਸ ਆਖਿਆ, "ਮੈਨੂੰ ਛੇਤੀ ਹੈ, ਮੈਂ ਚੱਲਨਾਂ।"

ਬਾਬੇ ਰੁੜੇ ਨੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਫਿੱਕਾ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੋਲਿਆ; ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਾਸ਼ੇ ਰੂੜੇ ਨੂੰ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵਿੱਕਾ ਬੋਲ ਬੋਲਿਆ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੇ ਅਣਹੋਣੀ ਨੂੰ ਹੋਣਹਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਉਸਦੇ ਮਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਉਸਦਾ ਮਨ ਭਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਭਾਰੇ ਮਨ ਨਾਲ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਬੇ ਦੇ ਘਰੋਂ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਪੱਤੀ ਦੇ ਭਜਨ ਅਤੇ ਜਰਨੈਲ ਆਪਣੇ ਸਾਈਕਲ ਕੰਧ ਨਾਲ ਲਾ

ਭਰਾ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਘਰ ਆ ਮਿਲਿਆ। ਸਾਹਬ ਸਲਾਮ ਅਤੇ ਸੁਖ ਸਾਂਦ ਪਿੱਛੋਂ ਬਚਨੇ ਨੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਆਖਿਆ, "ਬੂਟਿਆ, ਉਮਰੋਂ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਆਂ, ਪਰ ਮੇਰੀ ਗਰਜ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਬੱਸ ਇਕੋ ਖ਼ਾਹਿਸ ਆ ਮੇਰੀ, ਬਈ ਮੇਰੇ ਜੀਂਦਿਆਂ ਜੀਦਿਆਂ ਤੇਜੂ ਇਕ ਵੇਰ ਬੱਬੇਹਾਲੀ ਦੀ ਮਾਲੀ ਲਵੋ । ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਮਿਲਣਾ ਮੈਨੂੰ ਏਸ ਕੰਮ 'ਚੋਂ, ਬੱਸ ਐਵੇਂ ਸ਼ੌਂਕ ਆ। ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਆਪ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਬੱਬੇਹਾਲੀ ਦੀ ਛਿੰਝੇ ਨਾ ਘੁਲੇ। ਮੇਰੀ ਪੱਗ ।" ਅਤੇ ਬਚਨੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਬੱਬੀ ਪੱਗ ਵੱਲ ਚੁੱਕੇ ਹੀ ਸਨ ਕਿ ਬੂਟੇ ਨੇ ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਰੱਖ ਲਏ ਅਤੇ ਆਖਿਆ, "ਨਾ ਬਚਨ ਸਿਆਂ, ਏਦਾਂ ਨਾ ਕਰ ਤੂੰ ਸਾਡਾ ਸਾਹਿਬ ਆ। ਤੁਹਾਡੀਆਂ 'ਸੀਸਾਂ ਨੇ ਪਾਲਿਆ ਰੂੜੀ ਨੂੰ, ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਓਪਰਾ ਕਿਰੋ। ਤੂੰ ਆਪ ਕਹਿ ਦੇ; ਮਜਾਲ ਆ ਤੇਰੀ ਗੱਲ ਮੋੜੇ।"

ਕੋਲ ਬੈਠੇ ਰੂੜੇ ਨੇ ਬਚਨੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਵੱਸੀ ਹੋਈ ਵੇਦਨਾ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਜਾਣ ਕੇ ਉਸਨੇ ਸਿਰ ਝੁਕਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਖਿਆ, “ਚਾਚਾ, ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ੀ ਦੇ; ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਗੁਨਾਹਗਾਰ ਆ। ਹੋ ਗਿਆ, ਸੋ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਅੱਜ ਤੂੰ ਰੂੜੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੀਆਂ ਚਾਚਾ।"

ਅਤੇ ਰੂੜੇ ਨੇ ਘੁਲਣਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।

ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਲਈ ਬਾਬਾ ਰੂੜਾ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰਦਾ ਆਇਆ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕਿਉਂ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਸਾਰੇ ਗੁਣ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਉਪਜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਲੋੜਾਂ ਦੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਪਿਛਲਾ ਪੇਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਰਾਮਾਤੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵੇਖਣ ਦਾ ਸੁਆਰਥ ਜਾਂ ਰੂਹਾਨੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵੇਖਣ ਦਾ ਭੋਲਾਪਨ ਕਰਦਾ ਆਇਆ ਸੀ: ਨਵੇਂ ਹਾਲਾਤ ਦੀ ਉਪਜ, ਨਵਾਂ ਪੋਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਬੇ ਦੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਜਾਣ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਰਾਦਰ ਕਰਨ ਦੀ ਰੁਚੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਰੁਚੀ ਵਿਚੋਂ ਉਪਜੇ ਸਨ ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੇ ਬੋਲ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਬੇ ਰੂੜੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੀ ਟੀਮ ਪੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਹਾਲ ਵਿਚ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਇਸੇ ਹਾਲ ਵਿਚ ਹੀ ਉਸਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਭੰਗੜੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਮੇਕ-ਅੱਪ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਾਲ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸਨ ਤਾਂ ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਮੇਕ-ਅੱਪ ਦੀ ਚਮਕ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਨਾ ਵੇਖ ਸਕੇ। ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰ ਲੱਗਾ ਸੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਖੁਰਾਣਾ ਦਾ, ਇਸ ਸ਼ੇਅ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿਚ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ਖ਼ਰਚ ਵੀ ਬਹੁਤਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲ ਵਿਚ ਪੱਖੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਵੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸਾਰੀ ਟੀਮ ਮੁੜਕੇ ਮੁੜ੍ਹਕੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਤਿਆਰੀ ਫਿੱਕੀ ਪੈਂਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਤਿੰਨ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਉਡੀਕ ਪਿੱਛੋਂ ਹਾਲ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਉੱਤੇ ਦਸਤਕ ਹੋਈ। ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਖੁਰਾਣਾ ਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ। ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਾਈਸ-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ. ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਅੰਦਰ ਆ ਕੇ ਦੱਸਿਆ, "ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪਤਵੰਤਿਆਂ ਨਾਲ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰ ਕੇ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਪਠਾਨਕੋਟ ਨੂੰ ਚਲੇ ਗਏ

ਹਨ। ਉਹ ਲੰਚ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲੇਟ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਭਗੜਾ ਵੇਖਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਵਕਤ ਨਹੀਂ ਸੀ।"

ਟੀਮ ਦੇ ਚਾਵਾਂ-ਭਾਵਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਉੱਤੇ ਗੜੇ-ਮਾਰ ਹੋ ਗਈ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸੱਟ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਹੋਵੇ। ਉਸਨੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਡੀਗਾਂ ਮਾਰੀਆਂ ਸਨ; ਉਸਨੂੰ ਲੱਗਾ ਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਅੱਖ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕ ਸਕੇਗਾ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਉੱਚੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਭੰਗੜੇ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਲਾਹ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਾਧਾਰਨ ਕੱਪੜੇ ਪਾਏ, ਸਾਈਕਲ ਫੜਿਆ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵੇਖਿਆ, ਬਾਬੇ ਰੂੜੇ ਦੇ ਘਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਮੰਜੀ ਉੱਤੇ ਲੰਮੇ ਪਏ ਬਾਬੇ ਰੁੜੇ ਉੱਤੇ ਚਿੱਟੀ ਚਾਦਰ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਹਾਜ਼ਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਗਿੱਲੀਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੇ ਸਾਈਕਲ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਸੁਟਿਆ ਅਤੇ ਧੜੱਮ ਕਰ ਕੇ ਬਾਬੇ ਉੱਤੇ ਜਾ ਡਿੱਗਾ। ਬਾਬੇ ਦੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਫੜ ਕੇ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵੱਲ ਵੇਖਦਾ ਹੋਇਆ ਵਿਲਕਿਆ, "ਬਾਬਾ, ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹ: ਮੇਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਪਏ ਹਨੇਰੇ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ, ਬਾਬਾ।" ਜਗਤ ਰਾਮ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗਲ ਨਾਲ ਲਾ ਕੇ ਦਿਲਾਸਾ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜ਼ਰਾ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੇ ਆਖਿਆ, "ਮਾਸਟਰ ਜੀ, ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ? ਬਾਬੇ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਅੱਖਾਂ ਕਿਉਂ ਮੀਟ ਲਈਆਂ ?"

"ਸ਼ਾਇਦ ਤੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ, ਬਰਖ਼ੁਰਦਾਰ।"

ਕੀਰਤਨ ਸੋਹਿਲੇ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰ ਕੇ ਬਾਬੇ ਰੂੜੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਭਰਾ ਕਰਜਾਈ ਲਾਗੇ ਦਫ਼ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਯੁਗ-ਗਰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਬਾਬਾ ਰੂੜਾ, ਸਸਕਾਰਾਂ, ਕਥਰਾਂ, ਕਲਮਿਆਂ ਅਤੇ ਕੀਰਤਨ ਸੋਹਲਿਆਂ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਹੋ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਬਾਬਾ ਰੂੜਾ, ਇਕ ਫਿੱਕਾ ਬੋਲ ਨਾ ਸਹਾਰ ਸਕਿਆ। ਮਰ ਗਯਾ ਸਦਮਾ ਏ ਯੱਕ ਚੁੰਬਜ਼ੇ ਲਬ ਸੇ.....