ਟੁੱਟ ਕੇ ਉਹ ਸੁੱਕ ਜਾਵੇਗਾ।
ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬੋਲ ਯਾਦ ਆ ਰਹੇ ਨੇ, ਜੋ ਮਾਘੀ ਤੋਂ ਮੁੜਦਿਆਂ ਮੁੱਦਕੀ ਪੜਾਅ ਕਰੀ ਬੈਠੇ ਤਰਨਾ ਦਲ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ,
"ਖਾਲਸਾ ਜੀ, ਸ਼ਸਤਰ ਬਿਨਾ ਇਕ ਪਲ ਲਈ ਵੀ ਅਵੇਸਲੇ ਨਾ ਹੋਵੋ। ਪਰ ਹਾਂ ਬਾਣੀ ਵੀ ਹਰ ਸਾਹ ਨਾਲ ਸੰਗ ਰਹੇ। ਬਾਣੀ ਬਿਨਾ ਸ਼ਸਤਰ ਉਹੀ ਹਥਿਆਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਕਮਰਕਸੇ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਲਹੂ ਵਹਾ ਰਾਜ ਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੁਰਾਤਨ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਸਾਨੂੰ ਸਦਾ ਚੇਤੇ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ.
“ਬਾਣੀ ਬਾਣਾ ਪੰਖ ਪਛਾਣੋ
ਸਿੰਘ ਗੁਰੂ ਕਾ ਪੰਖੀ ਜਾਣੋ…”
ਸਿਖ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜਦਿਆਂ, ਜੋ ਇਕ ਹੋਰ ਚੀਜ ਵਾਰ ਵਾਰ ਦੇਖੀ ਉਹ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਯੋਧੇ ਵਿਚ ਦੁਬਿਧਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਸਪਸ਼ਟ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਹਿ ਲਓ ਕਿ ਦੁਬਿਧਾ ਤੇ ਯੋਧਾ ਦੋ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਹਨ। ਕਦੋਂ, ਕਿਵੇਂ ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਸਤਰ ਵਰਤਨੇ ਹਨ, ਇਹ ਯੋਧਾ ਬਾਖੂਬੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ।
ਮੈਨੂੰ ਦੋ ਕਥਾਵਾਂ ਯਾਦ ਆ ਰਹੀਆਂ ਨੇ।
ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਜਹੇ ਬਾਲ ਨੂੰ ਕੁੱਛੜ ਚੁੱਕੀ ਇਕ ਬੀਬੀ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਲ ਨੂੰ 'ਹਰਿਮੰਦਰ ਪਰਕਰਮਾਂ' ਵਿਚ ਮੱਥਾ ਟਿਕਾਏ ਤੇ ਮੁਕਤੀਦਾਤੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ 'ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸਰੋਵਰ' ਵਿਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਵਾਏ।
"ਕਿੱਧਰ ਚੱਲੀ ਹੈਂ ਬੀਬੀ ?", ਮੀਰ ਮੰਨੂ ਦਾ ਅਹਿਲਕਾਰ ਦੀਵਾਨ ਕੌੜਾ ਮੱਲ ਬੋਲਿਆ।
"ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾ ਰਹੀ ਆਂ ਵੀਰ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ...'
"ਜਾਪਦੇ ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ... ''
"ਕੀ ਵੀਰ?"
"ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਨੇ "
“ਹੈਂ ? ਜਦ ਸਾਰੇ ਦਰ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਾਂ 'ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤਾਂ ਕਦੇ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਵੀਰਾ...
