بھُومِکا

بھارتی ِانکلاب دے سبھ توں وّڈے پرتیک بھگت سِںگھ دی پھاںسی دے بااد 76 سال اتے اُس اجادی توں بااد 59 سال دا سماں بیت چُّکا هَے, جو سانُوں کاںگرس دی اگواای وِّچ مِلی۔

بھگت سِںگھ نے وار-وار ِاه چِتاونی دِّتی سی کِ کاںگرس دے راه اُّپر چّل کے مِلن والی اجادی اُّپرلے دس پھیسدی امیر لوٹُوآں دی اجادی هووےگی, دےس دے 90 پھیسدی مجدُوراں-کِساناں دی جِںدگی لُّٹ اتے جبر توں مُکت نهیں هووےگی۔ بیتے 59 سالاں دے ِاّک-ِاّک بھگت سِںگھ دی چےتاونی نُوں سّچ سابِت کیتا هَے۔ لُٹےرِآں دی چمڑی دا رںگ بدل گِآ هَے, پر لُّٹ-جبر بںد هونا تاں دُور سگوں هور تےج هُںدی گای هَے۔

اّدھی سدی توں کُّجھ ودھےرے سمےں اںدر دےسی پُوںجیوادی سّتا دیآں گولیآں نے اُس توں ودھےرے کھُون وهايا هَے جِنّاں 200 سالاں دے دَوران اںگرےجاں نے وهايا سی ۔ کهِن نُوں تاں لوکتںتر هَے, پر ِاس جابر سّتا دے وِرُّدھ اُّٹھن والی هر اواج نُوں, هر لهِر نُوں کُچل دےن لای نا تاں نوےں-نوےں کانُونّاں دی کمی هَے نا جےلھاں, پُلس اتے پھَوج دی۔ هر روج دےس دے کِسے نا کِسے کونے وِّچ وِدِآرتھیآں-نَوجواناں, مجدُوراں اتے کِساناں اُّپر گولیآں ورھ رهیآں هن۔

دےس وِدےسی کرجے نال لّدِآ هويا هَے۔ ِاّک برِٹِس سامراجواد دی تھاں درجناں سامراجوادی ڈاکُو دےسی سےٹھاں نال مِل کے بھارت دے لوکاں دی مِهنت نُوں اتے ساڈی دھرتی دے مال کھجانِآں نُوں چُوںڈھی جا رهے هن۔ اُّپر دے کریب سَو وّڈے سرمااےدار گھرانِآں دی پُوںجی وِّچ دُّگنا چَوگنا نهیں سگوں دو سَو گُنا توں لَے کے چار سَو گُنا تّک دا وادھا هويا هَے, جد کِ دُوجے پاسے اّدھی ابادی نُوں سِّکھِآ اتے دوا ِالاج تاں دُور ڈھِّڈ بھر کے روٹی وی نسیب نهیں هُںدی۔ 1947 وِّچ دےس نُوں جو ادھُوری اتے اپںگ اجادی مِلی, اُسدا پُورا پھاِادا اُّپر دے سِرپھ مُّٹھی بھر دھناڈاں نُوں هی مِلِآ هَے۔

دےس دے نَوجواناں نے بهُت ِاںتجار کر لِآ۔ بهُت دِناں تّک گھُٹ-گھُٹ کے جی لِآ۔ کدے اےس کدے اَوس ووٹ پارٹی توں تبدیلی دیآں اُمیداں پال کے بهُت دھوکھا کھا لِآ۔ هُن اُنھاں نُوں سوچنا هی پوےگا کِ هور کِنّا چِر دھوکھا کھاںدے رهاںگے ? هور کِنّا چِر برداست کراںگے ? دُنیآداری دے بھںورجال وِّچ پھسے رهاںگے ? کد تّک چُنَوتیآں توں اّکھاں چُرااُںدے رهاںگے ?

اُنھاں نُوں بھگت سِںگھ دا سُنےها سُننا هی هووےگا۔ نوےں ِانکلاب دے راه تے چّلن لای وکت اواج دے رِها هَے۔ اُنھاں نُوں سُننا هی هووےگا۔

ِاّتھے بھگت سِںگھ دے انےکاں لےکھاں, کھتاں اتے بِآناں 'چوں چُنے هواے هوالے دِّتے جا رهے هن۔ جو دّسدے هن کِ بھگت سِںگھ تے اُهناں دے ساتھی کِسترھاں دا ِانکلاب لِآاُنا چاهُںدے سن اتے اُهناں ساهمنے اجاد بھارت دی کِهو جِهی تسویر سی ۔ ِاه هوالے اُهناں اترکپُورن اتے پّچھڑے هواے کھِآلاں 'تے تِّکھی چوٹ کردے هن جو اّج وی ساڈے دےس دے انےکاں نَوجواناں نُوں جکڑی بَےٹھے هن۔ اسیں اُّٹھ کھڑے هون اتے ِانکلاب اُّپر آپنا سبھ کُجھ وار دےن دا نَوجواناں نُوں سّدا دِںدے هاں۔

-17 اکتُوبر 2006

بھارت-ورس دی ِاس وےلے بڑی ترسےوگ هالت هَے۔ ِاّک دھرم دے پِچھلّگ-دُوجے دھرم دے جانی دُسمن هن۔ هُن تاں ِاّک دھرم دے هونا هی دُوجے دھرم دے کّٹڑ وَےری هونا هَے۔...

ِاس هالت وِّچ هِںدُستان دا بھوِّکھ بڑا کالا نجر آاُںدا هَے۔ ِانھاں 'دھرماں' نے بھارت-ورس دا بےڑا گرک کر چھّڈِآ هَے اتے اجے پتا نهیں هَے کِ ِاه دھارمِک پھساد بھارت-ورس دا کدوں کھهِڑا چھّڈنگے۔ ِانھاں پھساداں نے سںسار دیآں اّکھاں وِّچ هِںدُستان نُوں بدنام کر چھّڈِآ هَے اتے اساں وےکھِآ هَے کِ ِاس اںدھ-وِسواسی وهِن وِّچ سبھ وهِ جاںدے هن۔ کوای وِرلا هی هِںدُو, مُسلمان جاں سِّکھ هُںدا هَے جِهڑا آپنا دِماگ ٹھںڈا رّکھدا هَے, باکی سبھ دے سبھ ِاه نام دھریک دھرمی آپنے نام دھریک دھرم دا رواب کاِام رّکھن لای ڈںڈے-سوٹے, تلواراں, چھُریآں هّتھ وِّچ پھڑ لَےںدے هن تے آپس وِچیں سِر پاڑ- پاڑ کے مر جاںدے هن۔ رهِںدے-کھُوںهدے کُچھ تاں پھاهے لّگ جاںدے هن اتے کُچھ جےلھاں وِّچ سُّٹ دِّتے جاںدے هن۔ اےداں کھُون-کھرابا هو کے ِانھاں 'دھرمیآں' اُپر اںگرےجی ڈںڈا وردا هَے تے پھِر ِانھاں دے دِماگ دا کیڑا ٹِکانے آ جاںدا هَے۔

جِّتھوں تّک وےکھِآ گِآ هَے, ِانھاں پھساداں دے پِّچھے پھِرکُو لیڈراں اتے اکھباراں دا هّتھ هَے۔ ِاس وےلے هِںدُستان دے لیڈراں نے اُه گهو-گال چھّڈی هَے کِ چُّپ هی بھلی هَے۔ اُه لیڈر جِهناں نے هِںدُستان نُوں آجاد کرااُن دا بھار: آپنے سِر تے چُّکِآ هويا سی اتے جِهڑے 'ساںجھی کَومیات' اتے 'سوراج سوراج' دے دّمگجے ماردے نهیں سن تھّکدے, اُهو, جاں تاں آپنیآں سِریآں لُکاای چُّپ-چاپ بَےٹھے هن جاں اےسے دھرم وار وهِن وِّچ هی وهِ گاے هن ۔ سِریآں لُکا کے بَےٹھن والے لیڈراں دی گِنتی وی تھوڑھی هَے پر اُه لیڈر جِهڑے پھِرکُو لهِر وِّچ جا رلے هن اُهو جِهے تاں بهُت هن۔ اُهو جِهے تاں ِاّک ِاّٹ پُّٹِآ سَو نِکلدے هن۔ ِاس وےلے اُه آگُو جِهڑے کِ دِلوں ساںجھا بھلا چاهُںدے هن, اجے بهُت بهُت هی تھوڑھے هن اتے دھرم-وار لهِر دا ِاتنا پربل هڑھ آيا هَے کِ اُه وی ِاس هڑھ نُوں ٹھّلھ نهیں پا سکے هن ۔ ِااُں جاپدا هَے کِ هِںدُستان وِّچ

تاں لیڈری دا دیوالا نِکل گِآ هَے۔

دُوجے سّجن جِهڑے پھِرکُو اّگ نُوں بھڑکااُن وِّچ کھاس هِّسا لَےںدے رهے هن اُه اکھباراں والے هن۔ اکھبار-نویسی دا پےسا جِهڑا کدے بڑا اُّچا سمجھِآ جاںدا سی اّج بهُت هی گںدا هويا هَے۔ ِاه لوک ِاّک دُوجے دے برکھلاپھ بڑے موٹے-موٹے سِرلےکھ دے کے لوکاں دے ججبات بھڑکااُںدے هن تے آپس وِچیں ڈاںگو- سوٹی کرااُںدے هن۔ ِاّک دو تھاایں نهیں کِنّی تھاںای هی ِاس لای پھساد هويا هَے کِ لوکل اکھباراں نے بڑے بھڑکیلے لےکھ لِکھے سن۔ اُه لِکھاری جِنھاں نے ِانھاں دِناں وِّچ دِل تے دِماگ ٹھںڈے رّکھے هن اُه بهُت هی گھّٹ هن۔

اکھباراں دا اسلی پھرج تاں وِّدِآ دےنی, تںگ-دِلی وِّچوں لوکاں نُوں کّڈھنا, تُاّسب دُور کرنا, آپس وِّچ پرےم مِلاپ پَےدا کرنا اتے هِںدُستان دی ساںجھی کَومیات بنااُنا سی, پر ِاهناں نے آپنا پھرج ِانھاں سارے هی اسُولاں دے اُلٹ بنا لِآ هَے۔ ِاهناں آپنا مُّکھ مںتو اگِآن بھرنا, تںگ دِلی دا پرچار کرنا, تُاّسب بنااُنا, لڑاای جھگڑے کرااُنا اتے هِںدُستان دی ساںجھی کَومیات نُوں تباه کرنا بنا لِآ هويا هَے۔

جے ِاهناں پھِرکُو پھساداں دا جڑھ کارن لّبھیاے تاں سانُوں تاں ِاه کارن آرتھک هی جاپدا هَے۔ نا مِلورتن دے دِناں وِّچ لیڈراں اتے اکھبار نویساں نے ڈھےر کُربانیآں کیتیآں سن۔ اُنھاں دی آرتھک دسا کھراب هو گای سی۔ نا- مِلورتن دے پِّچھوں مّدھم پَے جان کرکے لیڈراں دی کوای بے-ِاتباری جِهی هو گای ۔ سںسار وِّچ جِهڑا کںم سُرُو هُںدا هَے اُس دی تهِ وِّچ پےٹ دا سُآل جرُور هُںدا هَے۔ کارل مارکس دے وّڈے-وّڈے تِنّ اسُولاں وِّچوں ِاه ِاک مُّکھ اسُول هَے۔

لوکاں نُوں آپس 'چ لڑن توں روکن لای جماتی چےتنا دی لوڑ هَے گریباں کِرتیآں تے کِساناں نُوں ساپھ سمجھا دےنا چاهیدا هَے کِ تُهاڈے اسلی دُسمن سرمااےدار هن ِاس لای تُهانُوں ِاهناں دے هتھکںڈِآں توں بچ کے رهِنا چاهیدا هَے تے ِانھاں دے هّتھ تے چڑھ کے کُچھ نهیں کرنا چاهیدا هَے ۔ سںسار دے سارے گریباں دے بھاوےں اُه کِسے جات, نسل, مجهب, کَوم دے هون, هّک ِاکو هی هن۔ تُهاڈا بھلا ِاس وِّچ هَے کِ تُسیں دھرم, رںگ, نسل اتے کَوم اتے مُلک دے بھِنّ-بھےد مِٹا کے ِاکّٹھے هو جااُ اتے گورنمَےںٹ دی تاکت نُوں آپنے هّتھ وِّچ لَےن دے ےتن کرو۔ ِاهناں ےتناں نال تُهاڈا کوای هرج نهیں هووےگا کِسے دِن نُوں تُهاڈے سںگل جرُور کّٹے جانگے تے تُهانُوں آرتھک آجادی مِل جاوےگی۔

اچھُوت دا سوال

جدوں پِںڈاں وِّچ کِرتی پرچار سُرُو هويا اُدوں جّٹاں نُوں سرکاری آدمی ِاه گّل سمجھاکے بھڑکااُںدے سن کِ دےکھو ِاه چُوڑِآں-چپڑِآں نُوں سِر تے چڑھا رهے هن اتے تُهاڈا کںم بںد کرااُںگے۔ بس جّٹ ِانّے وِّچ هی بھُوتر پاے ۔ اُهناں نُوں ےاد رّکھنا چاهیدا هَے کِ ِاهناں دی هالت اُّناں چِر نهیں سُدھر سکدی جِنّا چِر کِ اُه ِاهناں گریباں نُوں کمین اتے نیچ کهِ کے آپنے پَےراں هےٹھ دّبی رّکھنا چاهُںدے هن۔ کِها جاںدا هَے کِ اُه ساپھ نهیں رهِںدے ? ِاس دا جواب ساپھ هَے, اُه گریب هن۔ گریبی دا ِالاج کرو۔ اُّچیآں-اُّچیآں کُلاں دے گریب لوکیں کوای گھّٹ گںدے نهیں هُںدے۔ گںدا کںم کرن دا بهانا وی نهیں لّگ سکدا۔ ماواں بّچِآں دا گںد ساپھ کرن نال چُوهڑیآں تے اچھُوت نهیں هو جاںدیآں۔... پر ِاه کںم اُّناں چِر نهیں هو سکدا, جِنّا چِر کِ اچھُوت کَوماں آپنے-آپ نُوں سںگٹھت نا کر لَےن۔ .. اسیں تاں ساپھ کهِںدے هاں کِ اُّٹھو! اچھُوت کهااُن والے اسلی سےوکو تے ویرو اُّٹھو ! آپنا ِاتِهاس دےکھو۔

اُّٹھو۔ آپنی تاکت پچھانو ۔ جتھےبںد هو جااَو۔ اسل وِّچ تے تُهاڈے آپنے ےتن کیتِآں بِنھاں تُهانُوں کُجھ وی نهیں مِل سکےگا۔... آجادی دی کھاتر آجادی چاهُن والِآں نُوں ےتن کرنا چاهیدا هَے۔ منُّکھ دی هَولی-هَولی کُجھ ِاهو جِهی آدت هو گای هَے کِ آپنے واستے تے اُه هّک مںگنا چاهُںدا هَے پر جِنھاں تے اُس دا آپنا دبدبا هووے, اُهناں نُوں اُه پَےراں تھّلے هی رّکھنا چاهُںدا هَے۔ ِاس کرکے لّتاں دے بھُوت گّلاں نال نهیں منِّآں کردے۔ جتھےبںد هو کے آپنے پَےراں تے کھلھو کے سارے سماج نُوں چَےلںج کر دِاُ۔ دےکھو تاں پھےر کَون تُهاڈے هّک دےن توں ِانکار کرن دی جُرات کر سکےگا۔ تُسیں لوکاں دی کھُراک نا بنو۔ دُوجِآں دے مُوںه وّل نا تّکو ۔ پر کھِآل رّکھنا۔ نَوکرساهی دے جھاںسے وِّچ وی نا آاُنا۔ ِاه تُهاڈی مدد نهیں کرنا چاهُںدی بلک تُهانُوں آپنا ٹُول بنااُنا چاهُںدی هَے۔ ِاس کرکے اُس نال تُسیں نا مِلنا۔ اُس دیآں چالاں کولوں بچنا۔ بس پھےر سارا کںم بن جاوےگا۔ تُسیں اسلی کِرتی هو۔ کِرتیاَو جتھےبںد هو جااُ ۔ تُهاڈا کُجھ نُکسان نهیں هووےگا کےول گُلامی دیآں جںجیراں کّٹیآں جانگیآں۔ اُّٹھو مَوجُودا نِجام دے وِرُّدھ بگاوت کھڑھی کر دِاُ۔ هَولی- هَولی سُدھار تے ریپھارما نال کُجھ نهیں بن سکدا۔ سماجِک اَےجیٹےسن ِانکلاب پَےدا کر دِاُ اتے پولیٹیکل تے آرتھِک ِانکلاب واستے کمر کّسے کر لوو ۔ تُسیں هی تے مُلک دی جڑھ هو, اسلی تاکت هو, اُّٹھو۔ سُّتے هواے سےرو, وِدروهیاُ جاں وِدروه کھڑھا کر دِاُ۔

نَوجوان بھارت سبھا دا مَےنیپھَےسٹو

مجھبی وهِم اتے تُاّسب ساڈی ترّکی دے راه وِّچ وّڈی رُکاوٹ هن۔ ِاه همےسا ساڈے راه وِّچ روڑا سابت هواے هن اتے سانُوں ِانھاں نُوں پرھے وگاه مارنا چاهیدا هَے۔ جِهڑی چیج آجاد وِچاراں دی کسوّٹی اُّتے پُوری نهیں اُتردی اوّس کھتم هو جاںدی هَے۔ هور کای اجِهیآں کمجوریآں هن جِنھاں اُّتے هالے اسیں کابُو پااُنا هَے۔ وِدےسی هاکم هِںدُوآں دی کّٹڑتا تے پِچھاںه-کھِّچُو نیتی, مُسلماناں دے تُاّسب اتے آم کرکے سارے پھِرکِآں دی تںگدِلی دا پھاِادا اُٹھااُںدے هن۔ ِاس کںم نُوں نےپرے چاڑھن لای ِانکلابی لّگن والے سبھ پھِرکِآں دے نَوجواناں دی لوڑ هَے۔

بھوِّکھ وِّچ دےس نُوں سںگھرس لای تِآر کرن دا پروگرام ِاس ناارے نال سُرُو هووےگا۔ "جنتا دا ِانکلاب تے جنتا لای ِانکلاب۔" دُوجے سبداں وِچ اُه سوراج جو 98 پھیسدی لوکاں لای هووے ۔ اُه سوراج, جِس نُوں لوک پراپت هی نهیں کرنگے, اُه هووےگا وی اُنھاں دا هَے۔ ِاه بهُت مُسکِل کںم هَے۔ بھاوےں سارے نےتاواں نے کای سُجھااُ دِّتے هن پر کِسے وِّچ وی ِانّا هَوسلا نهیں سی جِس نے سمُّچی جنتا دی جاگرتی لای کوای ٹھوس سکیم پےس کیتی هووے جاں اُس نُوں سپھلتا نال سِرے چاڑھن دی دلےری کیتی هووے۔ بهُتے وِستھار وِّچ نا جاںدِآں هوياں اسیں ِانّا جرُور کهِ سکدے هاں کِ آپنے اسلی نِسانے دی پُورتی لای رُوسی نَوجواناں واںگ ساڈے وی هجاراں هونهار نَوجواناں نُوں آپنیآں کیمتی جِںدڑیآں پِںڈاں وِچ گُجرانیآں پَےنگیآں اتے لوکاں نُوں سمجھااُنا پوےگا کِ آاُن والے ِانکلاب دا اسل بھاو کی هووےگا۔ لوکاں وِچ ِاه چیج مهِسُوس کرااُن دی لوڑ هَے کِ آاُن والے ِانکلاب دا ارتھ سِرپھ 'هاکماں دی تبدیلی هی نهیں هووےگا۔ سبھ توں ودھ کے ِاس دا ارتھ هووےگا, نوےں ڈھاںچے دا جنم, ِاّک نویں راج سّتا, ِاه ِاّک دِن جاں سال دا کںم نهیں هَے۔ کای دهاکِآں دی لاسانی کُربانی هی جنتا نُوں ِاس مهان کارج نُوں سِرے چاڑھن لای تِآر کر سکدی هَے اتے سِرپھ ِانکلابی نَوجوان هی ِاس نُوں کر سکنگے۔

نَوجواناں دا کںم بهُت مُسکل هَے اتے اُنھاں دے وسیلے نا-ماتر هن! انےکاں مُسیبتاں تے اَوکڑاں اُنھاں دے رستے وِّچ آاُنگیآں پرںتُو اُنھاں تھوڑھے پر ساپھ دِل اُّدمی مرداں دے اتھاه جوس اّگے اُه وی نهیں اٹک سکدیآں۔ نَوجواناں دا مَےدان وِچ نِّترنا لاجمی هَے۔ اُنھاں نُوں آپنے ساهمنے کںڈِآلے تے بِّکھڑے رستے اتے نال هی مهان آدرس دی ٹھیک-ٹھیک پچھان هونی چاهیدی هَے۔ اُنھاں نُوں ِاه وی دِل وِّچ وسااُنا چاهیدا هَے کِ کامےابی تاں ِاّک سبّبی گّل هَے پر کُربانی اٹّل نِےم هَے ۔هو سکدا هَے کِ اُنھاں نُوں آپنے جیون وِچ لگاتار ناکامیآں دا

ساهمنا کرنا پوے اتے گُرُو گوبِںد سِںگھ نالوں وی بهُت کسٹ جھّلنے پَےن, پھِر وی اُنھاں نُوں پچھتا کے ِاه وی نهیں کهِنا چاهیدا: “اُهو ِاه سبھ کُجھ تاں بھُلےکھا هی نِکلِآ۔"

نَوجوانو, اجِهے مهان سںگرام وِچ آپنے-آپ نُوں ِاکّلا دےکھ کے تُسیں گھبرااُنا نهیں هووےگا۔ تُهانُوں آپنے اںدر سکتی دا اهِساس هونا چاهیدا هَے۔ آپنے باهُو-بل 'تے بھروسا رّکھو تے جِّت تُهاڈی هَے۔

ِاتالوی پُنراُتھان دے پرسِّدھ وِدوان مَےجِنی نے کِها سی, "ساریآں کَومی لهِراں اُنھاں گُںمنام لوکاں دی هی دےن هُںدیآں هن, جِنھاں پاس کوای پرسِّدھی جاں اسر رسُوکھ نهیں هُںدا۔ پر اُه اجِها درِڑھ نِسچا تے سِدک رّکھدے هن جِس دے ساهمنے سمےں دی لںباای تے سبھ اَوکڑاں مات پَے جاںدیآں هن ۔" جِںدگی دا لںگر چُّک ديو تے ِاس نُوں مُسکِلاں دے مهان ساگر وِچ ٹھِلھ پَےن ديو تے پھِر!

اُس وِسال اتے ادبھُت سمُںدر 'تے هی بھروسا رّکھو,

جِّتھے نِّت نوےں جوار آاُںدے هن,

جِّتھے مهان لهِراں آجاد هن:

اَو نَوجوان کولںبس,

هو سکدا هَے تےری سّچ دی دُنیآ ساِاد ِاتھے هی هووے۔

نَوجواناں نُوں آجاد تَور 'تے سںجیدگی تے ٹھرںمے نال سوچنا چاهیدا هَے۔ اُه وتن دی بںد کھلاسی نُوں آپنے جیون دا ِاّکو-ِاّک نِسانا بنا لَےن۔ اُنھاں نُوں آپنے هی پَےراں 'تے کھڑھے هونا چاهیدا هَے۔ اُنھاں نُوں پاکھںڈی تے چالباج لوکاں توں کھبردار رهِ کے جتھےبںد هونا چاهیدا هَے۔ اجِهے لوکاں دی ساڈے آدرس نال کوای ساںجھ نهیں اتے ِاه همےسا سںکٹ سمےں ساتھ چھّڈ جاںدے هن۔ نَوجواناں نُوں سّچے دِلوں تے سںجیدگی نال سےوا, بِپتا سهارن تے کُربانی دا تِپاسا آدرس اپنااُنا چاهیدا هَے۔ اُنھاں نُوں ےاد رّکھنا چاهیدا هَے کِ کِسے کَوم دی سِرجنا اجِهے هجاراں هی گُںمنام مرداں تے اَورتاں دی مںگ کردی هَے, جِنھاں نُوں آپنے نِّجی لابھ تے آرام, آپنے نجدیکیآں نالوں, آپنا دےس کِتے وّدھ پِآرا هووے۔

 

هِںدوستان سوسلِسٹ ریپبلِکن

اَےسوسیاےسن دا مَےنیپھَےسٹو

ِانسانی سُبھاا, بھرماں اتے کھڑوت چاهُن والا هون کرکے, ِانکلاب توں ِاّک ترھاں دا ڈر ِاجهار کردا هَے۔ سماجِک تبدیلی سدا تاکت اتے کھاس سهُولتاں مانن والِآں لای ڈر پَےدا کردی هَے۔ ِانکلاب ِاّک اجِها کرِسماں هَے جِس نُوں کُدرت پِآر کردی هَے اتے جِس دے بگَےر کوای اُّنتی نهیں هو سکدی, نا کُدرت

وِّچ نا ِانسانی کاروبار وِّچ۔ ِانکلاب ےکینی ان سوچی سمجھی, کتلاں اتے ساڑ پھُوک دی درِںدا مُهِںم نهیں, تے نا هی چںد بںب ِاتھے اُّتھے سُّٹن اتے گولیآں چلااُنا هَے اتے نا هی ِاه سّبھِآچار دے سارے نِسان مِٹااُن اتے سمےں توں منّے پرمنّے ِانساپھ اتے برابری دے اسُول تباه کرنا هَے۔ ِانکلاب کوای ماےُوسی توں پَےدا هويا پھلسپھا وی نهیں تے نا هی سِرلّتھاں دا کوای سِدھاںت هَے۔ ِانکلاب رّب وِرودھی هو سکدا هَے, پر منُّکھ وِرودھی نهیں۔ ِاه ِاّک پُکھتا تے جِںدا تاکت هَے ِاجهار جو نوےں تے پُرانے دی, جیون تے مَوت, روسنی اتے هنھےرے دی اںتریوی ٹّکر دا ِاجهار هَے۔ کوای ِاتپھاک نهیں هَے, نا کوای سںگیتمای ِاکسارتا هَے اتے نا هی کوای تال جو کِ ِانکلاب بگَےر آای هواے۔ 'گولِآں دا راگ' جِس بارے کوی گااُںدے هن, اسلیات رهِت هو جاوےگا اگر ِانکلاب نُوں کھلاا وِّچوں کھتم کر دِّتا جاوے۔ ِانکلاب ِاک نِےم هَے۔ ِانکلاب ِاک آدےس هَے اتے ِانکلاب سّچ هَے۔

بھارت سامراجواد دے جُولے هےٹھ پِس رِها هَے۔ ِاس دے کروڑاں لوک اّج اگِآنتا اتے گریبی دے سِکار هو رهے هن۔ بھارت دی بهُت وّڈی گِنتی جو کِرتیآں کِساناں دی هَے اُهناں نُوں وِدےسی دابے اتے آرتھِک لُّٹ نے هّتھل کر دِّتا هَے۔ بھارتی کِرتی ورگ دی هالت اّج ات گںبھیر هَے۔ اُس نُوں دوهرے کھترے دا ساهمنا هَے۔ اُس نُوں وِدےسی پُوںجیواد دا ِاّک پاسے توں اتے بھارتی پُوںجیواد دے دھوکھے بھرے هملے دا دُوجے پاسے توں کھترا هَے۔ بھارتی پُوںجیواد, وِدےسی پُوںجی نال هر روج ودھےرے گٹھ-جوڑ کر رِها هَے۔ ...

بھارتی پُوںجیپتی بھارتی لوکاں نُوں دھوکھا دے کے, وِدےسی پُوںجیپتیآں توں وِسواسگھات دی کیمت دے تَور 'تے سرکار وِّچ کُجھ هِّسا پراپت کرنا چاهُںدا هَے۔ ِاس کرکے کِرتی دی آس هُن سِرپھ سماجواد تے لّگی هَے تے سِرپھ ِاهی هَے جو پُورن آجادی اتے سبھ وکھرےوےں کھتم کرن وِّچ مددگار سابت هو سکدا هَے۔

بھارتی ریپبلِک دے نَوجوانو-نهیں سِپاهیاَو-کتار بںدھ هو جااَو۔ آرام نال نا کھڑھے هووو۔ اَےوےں آپنیآں لّتاں نا دبااَو ۔ لںبی دلِّدرتا جو تُهانُوں نکارا کر رهی هَے, نُوں سدا لای آپنے توں لاںبھے کر دِاُ ۔ تُهاڈا بهُت هی نےک مِسن هَے۔ دےس دے هر کونے تے دِسا وِّچ کھِّلر جااَو اتے بھوِّکھ دے ِانکلاب لای جِسدا آاُنا نِسچِت هَے, واستے لوکاں نُوں تِآر کرو۔ پھرج دے بِگل دی آواج سُنو۔ اَےوےں وِهلِآں جِںدگی نا گُآاَو۔ ودھو! تُهاڈی جِںدگی دا هر مِںٹ ِاس ترھاں دے تریکے تے ترکیباں لّبھن وِّچ لّگنا چاهیدا هَے کِ کِوےں آپنی پُرتان دھرتی دیآں اّکھاں وِّچ جوالا جاگے اتے ِاّک وّڈی اُباسی لَے کے ِاه جاگے۔ اںگرےج سامراج دے

کھِلاپھ نَوجواناں دے اُپجااُو مناں وِّچ ِاّک اُکساهٹ تے نپھرت بھر ديو۔ اَےسے بیج پااَو, جِهڑے اُّگن اتے وّڈے درکھت بن جان کِاُںک ِاهناں بیجاں نُوں تُسیں آپنے گرم کھُون دا پانی پاووگے ۔ تد ِاّک بھِآنک بھُوچال آوےگا جو وّڈے دھماکے نال گلت چیجاں برباد کرےگا اتے سامراجواد دے مهِل نُوں کُچل کے گھّٹے وِّچ مِلا دےوےگا اتے ِاه تباهی مهان هووےگی۔ تدوں اتے سِرپھ تدوں ِاّک نویں بھارتی کَوم جاگےگی, جو ِانسانیات نُوں هَےران کر دےوےگی, آپنے گُناں اتے سان نال ۔ سِآنا اتے تاکتور, سادا تے کمجور لوکاں توں هَےران رهِ جاوےگا۔

وِاکتیگت مُکتی وی تاں هی سُرّکھِات هووےگی۔ کِرتی دی سرداری تے پربھُوسّتا نُوں ستِکارِآ جاوےگا۔ اسیں اجِهے ِانکلاب دے آاُن دا سُنےها دے رهے هاں۔ ِانکلاب امر رهے!!!

 

بںب دا پھلسپھا

جدوں ِاّک ِانکلابی آپنے کُجھ هّک سمجھدا هَے, اُه ِاهناں دی مںگ کردا هَے, دلیل دےںدا هَے, آپنی پُوری آتمک سکتی راهیں اُسنُوں هاسل کرن دا ےتن کردا هَے, وّڈے توں وّڈے دُّکھ تسیهے جھّلدا هَے اتے وّڈی توں وّڈی کُربانی دےن لای تِآر رهِںدا هَے اتے نال هی آپنے سریرک بل نُوں وی ورتنا جُرم نهیں سمجھدا۔ سو سوال هِںسا جاں اهِںسا دا نهیں بلک ِاه هَے کِ کی اسیں نِرول آتمک گّل دے سِرے تے هی چّلنا هَے جاں ِاس دے نال سریرک سکتی دی ورتوں وی کرنی هَے۔ ِانکلابی وِسواس رّکھدے هن کِ اُهناں دے دےس دی بںد کھلاسی ِانکلابی ڈھںگ راهیں هی هووےگی۔ ِانکلاب جِسدی اُه کامنا کردے هن اتے جِس لای اُه لگاتار کںم کر رهے هن, سِرپھ بدےسی سرکار اتے اُس دے هماِاتیآں اتے جنتا وِچالے هتھِآربںد لڑاای دی سکل وِّچ هی نهیں هووےگی بلک ِاّک نوےں سماجی ڈھاںچے دا سُوچک هووےگا۔ ِاه ےُّگ پلٹا سرمااےداری اتے هر ترھاں دے جماتی وکھرےوِآں اتے وِتکرِآں دا کھاتما کر دےوےگا۔ اّج جو لّکھاں لوک بھُّکھ مری دے سِکار هو رهے هن اتے وِدےسی اتے دےسی لُٹےرِآں دے جُولے هےٹھ پِس رهے هن واستے ِاه کھُسی اتے کھُسهالی لِآاےگا۔ ِاه کَوم نُوں نواں جیون دےوےگا, ِاه نوےں سماج دا جنم داتا هووےگا۔ ِاس توں ودھ کے ِاه کِرتی دی سرداری ستھاپت کرکے سماجی لوکاں نُوں سدا لای راج گّدیاُں هٹا دےوےگا۔

ِانکلابی اّگے هی نَوجواناں دی بےچَےنی وِّچ ِانکلابی سُرُوآت دےکھ

رهے هن۔ هر ترھاں دی مانسِک گُلامی اتے مجھبی وهِماں توں ِاه مُکتی دے چاهوان هن۔ جِوےں-جِوےں نَوجواناں وِّچ ِانکلابی رُوه رچدی جااےگی, اُه کَومی گُلامی دا جھٹپٹ انُبھو اتے آجادی لای نا مِٹن والی کھِّچ نال پروتے هواے جُلماں وِرُّدھ هّتھ اُّٹھانگے۔ ِاس ترھاں آتںکواد (Terrorism) دے دَور نے ِاس دےس وِّچ جنم لِآ۔

ِانکلابی دلیل نُوں مهان سمجھدا هَے۔ ِاه دلیل اتے سِرپھ دلیل نُوں منّدا هَے۔ گالی گلوچ بھاوےں کِنّے اُّچے توں اُّچے تھاں توں ورھے اُهنُوں تھِڑکا نهیں سکدی ۔ ِااُں سوچنا کِ همدردی اتے پرسںساں دی انهوںد وِّچ ِانکلابی آپنا آدرس چھّڈ جااےگا, وّڈی مُورکھتا هَے۔ کای ِانکلابی هُن تیک ِاهناں سںوِدھانک اَےجیٹےٹراں دے مِهنے دےن دی پرواه نا کردے هواے پھاںسیآں تے جھُول گاے هن۔ جے کوای چاهُںدا هَے کِ ِانکلابی آپنا کںم ٹھّلھ لَےن تاں اُهناں نال دلیل راهیں گّل کرے ۔ ِاهی ِاکو ِاّک رستا هَے۔ باکی هور کِسے سّک دی گُںجاِاس نهیں هونی چاهیدی-ِانکلاب کِسے تُهمتباجی جاں هَےںکڑباجی توں گھبرااُن والی چیج دا نااُں نهیں هَے۔

 

مَےں ناستک کِاُں هاں ?

مَےنُوں پتا هَے کِ جِس پل مےرے گل وِّچ پھاںسی دا پھںدا پا دِّتا جااےگا تے مےرے پَےراں هےٹھوں تکھتے کھولھ دِّتے گاے تاں اُه مےرا آکھری پل هواےگا۔ مےرا جاں مِتھِهاسِک سبداولی وِّچ آکھیاے تاں مےری آتما دا بِلکُل کھاتما هو جااےگا۔ ِاس پل مگروں کُجھ وی نهیں هواےگا ۔ جے مَےں ِانام دے درِسٹیکون توں دےکھن دی هِںمت کراں تاں ساندار اںت توں واںجھی جّدو-جهِد بھری مُکھتسر جِںدگی هی آپنے آپ وِّچ (مےرا) ِانام هواےگا۔ ِاس توں وّدھ کُجھ نهیں هُن جاں کدے وی کُجھ هاسل کر سکن دی کِسے وی کھُدگرجی توں بِناں مَےں کاپھی بےلاگ هو کے آپنی جِںدگی آجادی دے لےکھے لاای هَے, کِاُںک مےرے کول ِاس توں بِناں هور کوای چارا نهیں سی۔

جِس دِن منُّکھتا دی سےوا تے دُّکھ جھاگ رهی منُّکھتا دے نجات دی بھاونا نال پرےرِت بهُت سارے مرد-اَورتاں اّگے آ گاے, جِهڑے ِاس بگَےر هور کِسے چیج تے جیون نهیں لگا سکدے۔ اُس دِن توں مُکتی دا ےُّگ سُرُو هووےگا۔ اُه دمنکاریآں, لوٹُوآں تے جالماں نُوں اےس گّلوں نهیں وںگارنگے کِ اُه ِاس جاں اگلے جنم وِّچ جاں مَوت مگروں بهِست وِّچ بادساه بن جانگے جاں اُهناں نُوں کوای ِانام مِل جاوےگا, سگوں منُّکھتا دی دھَون توں گُلامی دا جُولا لاهُن لای

اتے آجادی تے امن کاِام کرن لای هی اُه ِاس بِکھڑے پر ِاکو-ِاک ساندار مارگ اُّتے چّلنگے۔

جِهڑا وی منُّکھ پرگتی دا هامی هَے, اُسنُوں لاجمی تَور اُّتے پُرانے وِسواس دی هر گّل دی آلوچنا کرنی پاےگی, ِاهدے وِّچ اوِسواس پرگٹ کرنا پاےگا اتے ِاهدے هر پهِلُو نُوں وںگارنا پاےگا, پرچّلت وِسواس دی ِاکّلی-ِاکّلی گّل دی بادلیل پُنچھان کرنی هووےگی۔ جے کوای دلیل نال کِسے سِدھاںت جاں پھلسپھے وِّچ وِسواس کرن لّگدا هَے تاں اُه وِسواس سراهُنےوگ هَے۔ اُهدی دلیل گلت جاں اُّکا هی بےبُنِآد هو سکدی هَے۔ پر اُهنُوں درُست راه اُّتے لِآںدا جا سکدا هَے, کِاُںک ترکسیلتا اُهدی جِںدگی دا دھرُو- تارا هُںدی هَے۔ پر نِرا وِسواس اتے انّھاں وِسواس کھترناک هُںدا هَے۔ ِاه دِماگ نُوں کُںد بنااُںدا هَے تے بںدے نُوں پرتیگامی (پِچھاںه-کھِّچُو) بنا دِںدا هَے۔

جِهڑا وی بںدا ےتھارتھوادی هون دا دااوا کردا هَے, اُهنُوں سمُّچے پُراتن وِسواس نُوں چَےلںج کرنا پاےگا۔ جے ِاه وِسواس دلیل اّگے نا کھڑھ سکے تاں ِاه ڈھهِ-ڈھےری هو جانگے۔ پھِر اُس بںدے دا پهِلا کںم سارے پُراتن وِسواس نُوں تباه کرکے نوےں پھلسپھے لای جمین تِآر کرنی هووےگا۔

 

ِانکلابی پروگرام دا کھرڑا

مَےں کِها هَے کِ مَوجُودا اںدولن ےانی ِاه گھول کِسے نا کِسے سمجھَوتے جاں پُورن اسپھلتا وِّچ کھتم هووےگا۔

مَےں ِاه ِاس لای کِها هَے, کِاُںک مےری رااے وِّچ ِاس سمےں اسل ِانکلابی تاکتاں نُوں مَےدان وِّچ سّدا نهیں دِّتا گِآ۔ ِاه گھول مّدھورگی دُکانداراں اتے چںد پُوںجیپتیآں دے بلبُوتے تے لڑِآ جا رِها هَے۔ ِاه دونوں جماتاں, کھاس کرکے پُوںجیپتی آپنی جاِاداد جاں مالکی کھترے وِّچ پااُن دی جُرات نهیں کر سکدے۔ هکیکی ِانکلابی پھَوجاں تاں پِںڈاں اتے کارکھانِآں وِّچ هن, کِسانی اتے مجدُور ۔ پر ساڈے 'بُرجُووا' نےتا اُهناں نُوں نال لَےن دی هِںمت نا کردے هن اتے نا هی کر سکدے هن۔ ِاه سُّتے سےر جے ِاّک وار گهِری نیںد وِّچوں جاگ پاے تاں اُه ساڈے نےتاواں دے آسِآں دی پُورتی بااد, رُکن والے نهیں هن۔

ِانکلاب دا بھاو مَوجُودا سماجک ڈھاںچے دی پُورن تبدیلی اتے سماجواد دی ستھاپتی هَے۔ ِاس مںتو لای ساڈا پھَوری آسا تاکت هاسل کرنا

هَے۔ اسل وِّچ 'رِآست' ےانی سرکاری مسینری راج کردی جمات دے هّتھاں وِّچ, آپنے هِّتاں دی راکھی کرن اتے هور اّگے ودھااُن دا سںد هی هَے۔ اسیں ِاس سںد نُوں کھوه کے آپنے آدرساں دی پُورتی لای ورتنا چاهُںدے هاں۔ ساڈے آدرس هن سماجِک سِرجنا نوےں ڈھںگ نال ےانی کِ مارکسی تَور تریکے اُّتے۔ ِاسے مںتو نال اسیں سرکاری مسینری نُوں ورتنا چاهُںدے هاں۔ لگاتار جنتا نُوں سِّکھِآ دِںدے رهِنا هَے تاں کِ آپنے سماجِک پروگرام دی پُورتی لای ِاّک سُکھاواں تے انُکُول واتاورن بنايا جا سکے ۔ اسیں اُهناں نُوں گھولاں دے دَوران هی ودھیآ ٹرےنِںگ اتے وِّدِآ دے سکدے هاں۔

ِانکلاب کَومی هووے تے بھاوےں سماجوادی جِنھاں سکتیآں تے اسیں نِربھر کر سکدے هاں اُه هن کِسانی اتے مجدُور ۔ کاںگرسی نےتا ِاهناں سکتیآں نُوں سںگٹھِت کرن دی هِںمت نهیں رّکھدے۔ ِاس اںدولن وِّچ ِاه تُساں ساپھ دےکھ لِآ هَے۔ اُهناں نُوں هور کِسے نالوں وّدھ اهِساس هَے کِ ِاهناں سکتیآں دے بگَےر اُه بےبّس هن۔ جد اُهناں نے سمپُورن آجادی دا متا پاس کیتا تاں اُسدا اسل متلب تاں ِانکلاب هی سی, پر ِاهناں دا متلب ِاه نهیں سی۔ ِاه تاں نَوجوان کارکُنّاں دے دباا هےٹھ پاس کیتا گِآ سی اتے ِاّک دبکے دے تَور تے ِاسنُوں ِاستےمال کرنا چاهُںدے سن تاں کِ من چاهِآ پھل ڈومینان سٹےٹس پراپت کر سکن ۔...

اسیں وِچار رهے ساں کِ ِاّک ِانکلاب کِنھاں-کِنھاں تاکتاں تے نِربھر کردا هَے۔ پر جے تُسیں سوچدے هو کِ کِساناں تے مجدُوراں دی سرگرم سمُولیات لای پهُںچ کروگے تاں مَےں دّسنا چاهاںگا کِ اُه کِسے کِسم دی ججباتی گّل نال بےوکُوپھ نهیں بنااے جا سکدے۔ اُه ساپھ-ساپھ پُّچھنگے کِ اُهناں نُوں تُهاڈے ِانکلاب توں کی لابھ پُّجےگا, اُس ِانکلاب توں جِس لای تُسیں اُهناں دی کُربانی دی مںگ کر رهے هو۔ اگر لارڈ ریڈِںگ دی تھاں بھارتی سرکار دا موهری سر پرسوتم داس ٹھاکر داس هووے تاں جنتا نُوں کی پھرک پَےںدا هَے? ِاّک کِسان واستے ِاس نال کی پھرک پوےگا, جے لارڈ ِارون دے تھاں سر تےج بهادر سپرُو آ جاںدا هَے۔ کَومی ججباتاں نُوں اپیل بِلکُل پھجُول گّل هَے۔ تُسیں اُسنُوں آپنے کںم واستے نهیں 'ورت' سکدے ۔ تُهانُوں سںجیدا هونا پوےگا اتے اُس نُوں سمجھااُنا پوےگا کِ ِانکلاب اُس دے هِّت لای هَے اتے اُسدا هَے۔ مجدُور پرولےتاری دا ِانکلاب, پرولےتاری لای۔

ڈھںگ سِر اّگے ودھن لای سبھ توں وّدھ جِس گّل دی لوڑ پارٹی نُوں هَے اُه

هَے اُّپر دّسے کارکُنّاں دی جِهڑے سپّسٹ وِچار, پرتّکھ سوجھی, پهِل کدمی دی کابلیات اتے تُرںت پھَےسلا لَےن دی سکتی رّکھدے هون۔ پارٹی وِّچ پھَولادی انُساسن هووےگا اتے جرُوری نهیں هَے کِ پارٹی لُک-چھِپ کے کںم کرے, سگوں ِاس دے اُلٹ کھُّلھ کے کںم کرے ۔ بھاوےں کِ منمرجی نال جےلھاں اںدر جان دی نیتی پُوری ترھاں تِآگ دےنی چاهیدی هَے۔ ِاس ترھاں بهُت سارے والںٹیاراں نُوں کھُوپھیآ تَور 'تے کںم کرن لای جیون بِتااُنا پَے سکدا هَے ۔ پر اُهناں نُوں اُسے ترھاں پُورے جوسو کھروس نال کںم کردے رهِنا چاهیدا هَے اتے ِاه هَے اُه گرُّپ جِس وِچوں مَوکا سںبھال سکن والے نےتا تِآر هونگے۔

پارٹی نُوں کامِآں دی جرُورت پوےگی جِهڑے نَوجوان لهِراں وِّچوں بھرتی کیتے جا سکدے هن۔ ِاسے کرکے نَوجوان لهِر سبھ توں پهِلی گّل هَے جِّتھوں ساڈا پروگرام سُرُو هووےگا۔ نَوجوان لهِر نُوں ادھِاَےن کےںدر (سٹّڈی سرکل) کھولھنے چاهیدے هن۔ جماتاں وِّچ لَےکچر, لیپھلَےںٹ, پَےںپھلےٹ, کِتاباں, رسالے چھاپنے چاهیدے هن۔ ِاه راجنیتِک کامِآں لای سبھ توں چںگی بھرتی کرن اتے ٹرےنِںگ دےن دی تھاں هووےگی۔

پارٹی آپنا کںم پراپےگںڈے توں سُرُو کرےگی۔ ِاه بهُت جرُوری هَے۔ گدر پارٹی (1914-15) دے پھےلھ هون دا مُّکھ کارن سی, جنتا دی اگِآنتا, بےلاگتا اتے کای وار وِرودھ۔ ِاسدے ِالاوا کِساناں اتے مجدُوراں دی سرگرم هماِات هاسل کرن لای وی ِاه جرُوری هَے۔ پارٹی دا ناں ےانی کمِاُونِسٹ پارٹی هووے۔ ٹھوس انُساسن والی راجنیتِک کامِآں دی پارٹی باکی سبھ اںدولناں نُوں چلااےگی۔ ِاس نُوں مجدُوراں تے کِساناں دیآں دُوسریآں پارٹیآں دا سںچالن وی کرنا هووےگا اتے پارٹی لےبر ےُونیان کاںگرس اتے دُوسریآں مِلدیآں-جُلدیآں راجنیتِک سںستھاواں 'تے بھارُو هون دی کوسِس کرےگی۔ پارٹی ِاّک وّڈی چھپاای مُهِںم چلااےگی جِس نال سِرپھ کَومی راجنیتی هی نهیں سگوں جماتی چےتنا وی پَےدا کرےگی سوسلِسٹ سِدھاںت سںبںدھی جنتا نُوں جاگرُوک کرن لای سمُوه سمّسِآواں دا وِسا وستُو هر ِاّک دی سَوکھی پهُںچ وِّچ هونا چاهیدا هَے اتے اجِهیآں پرکاسناواں نُوں وّڈے پّدھر اُّتے وِّڈھِآ جانا چاهیدا هَے۔ لِکھت سادا اتے سپّسٹ هونی چاهیدی هَے۔

مجدُور اںدولن وِّچ اجِهے وِاکتی هن جو بڑے هی اجیب وِچار, مجدُور تے کِساناں دی آرتھک آجادی اتے راجنیتک آجادی بارے رّکھدے هن۔ اُه لوک بھڑکااُو هن جاں بَوںدلے هواے هن۔ اجِهے وِچار جاں تاں اُول-جلُول هن

جاں کلپنا رهِت۔ ساڈا بھاو جنتا دی آرتھِک آجادی توں هَے اتے ِاس واستے اسیں راجنیتِک تاکت جِّتنا چاهُںدے هاں۔ ِاس وِّچ کوای سّک نهیں هَے کِ سُرُو وِّچ چھوٹیآں موٹیآں آرتھِک مںگاں لای اتے ِانھاں جماتاں دے وِسےس ادھِکاراں لای سانُوں لڑنا پوےگا۔ ِاه گھول هی اُهناں نُوں راجسی تاکت پراپت کرن لای اںتم گھول لای چےتن تے تِآر کرےگا۔

جرُورت هَے لگاتار گھول, کسٹ سهِن اتے کُربانی بھرِآ جیون بِتااُن دی۔ آپنا نِّجواد پهِلاں کھتم کرو۔ نِّجی آرام دے سُپنے لاه کے ِاّک پاسے رّکھ ديو تے پھِر کںم سُرُو کرو ۔ ِاںچ-ِاںچ کرکے تُسیں اّگے ودھےگے۔ ِاس لای هَوںسلے, درِڑتا اتے بهُت هی مجبُوت ِارادے دی جرُورت هَے ۔ مُسکلاں اتے اَوکھِآایآں بھاوےں کِنّیآں بھاریآں هون تُهاڈے هَوںسلے نُوں نا کںبا سکن۔ کوای هار جاں دھوکھا تُهاڈے دِل نُوں توڑ نا سکے۔ کِنّے وی کسٹ تُهاڈے اُّتے پَےن, تُهاڈے ِانکلابی جوس نُوں ٹھںڈا نا کر سکن۔ کسٹ سهِن اتے کُربانی کرن دے اسُول نال تُسیں کامےابی پراپت کروگے اتے ِاه وِاکتیگت جِّتاں ِانکلاب دی امُّل سمپتی هونگیآں۔

 

وِدِآرتھیآں نُوں سںدےس

اسیں نَوجواناں نُوں بںب اتے پِستَول چُّکن دی سلاه نهیں دے سکدے۔ وِدِآرتھیآں دے کرن لای ِاس توں جِآدا وّڈے کںم هن۔ ...پھَےکٹریآں وِّچ کںم کردے لّکھاں مجدُوراں کول, جھُّگیآں تے پےںڈُو جھوپڑیآں وِّچ نَوجواناں نے ِانکلاب دا سُنےها, دےس دے هر کونے وِّچ پهُںچانا هَے۔ اُس ِانکلاب دا سُنےها جِهڑا کِ اُه آجادی لِآوےگا-جِس وِّچ آدمی دے هّتھوں آدمی دی لُّٹ کھسُّٹ اسںبھو هو جاوےگی۔

 

ِانکلاب جِںداباد دا ناهرا کِاُں?

اسیں دےس وِّچ بےهتر تبدیلی دی سپِرٹ تے اُّنتی دی کھاهس لای ِاس لپھج ِانکلاب دی ورتوں کر رهے هاں۔ هُںدا ِاه هَے کِ آم تَور تے ِاّک کھڑوت دی هالت لوکاں نُوں آپنے سکںجے وِّچ کّس لَےںدی هَے اتے کِسے وی کِسم دی تبدیلی توں اُه هِچکچااُںدے هن۔ بس ِاس جمُود تے بےهرکتی نُوں توڑن دی کھاتر ِاک ِانکلابی سپِرٹ پَےدا کرن دی لوڑ مهِسُوس هُںدی هَے۔ نهیں تاں ِاک

گِراوٹ, بربادی دا واےُومںڈل کابج هو جاںدا هَے اتے لوکاں نُوں گُںمراه کرن والیآں گَےر-ترّکیپسںد تاکتاں اُهناں نُوں گلت راه لَے جان وِّچ کامےاب هو جاںدیآں هن۔ جِس نال ِانسانی ترّکی رُک جاںدی هَے اتے اُس وِّچ کھڑوت آ جاںدی هَے۔ ِاس هالت نُوں بدلن لای ِاه جرُوری هَے کِ ِانکلاب دی سپِرٹ تاجا کیتی جاوے تاں جو ِانسانیات دی رُوه وِّچ ِاّک هرکت پَےدا هو جاوے اتے جُراّت پسںد تاکتاں ِانسانی اُّنتی دے راه وِّچ روڑا نا اٹکا سکن تے نا هی ِاس راه نُوں کھتم کرن لای ِاکّٹھِآں اتے مجبُوت هو سکن۔ ِانسانی اُّنتی دا لاجمی اسُول ِاهی هَے کِ پُرانی چیج نویں چیج لای تھاں کھالی کردی چلی جاوے۔

 

ِاه جںگ پُوںجیواد دے کھِلاپھ هَے

پر اسیں ِاس نُوں هور وِستھار نال دّسنا چاهاںگے, تاں کِ سانُوں ٹھیک ترھاں نال سمجھِآ جاوے۔ اسیں ِاه اَےلان کردے هاں کِ ِاّک ےُّدھ چّل رِها هَے تے ِاه تد تّک چلدا رهےگا, جد تّک کُجھ تاکتور لوک بھارتی جنتا تے مِهنتکس لوکاں نُوں تے اُهناں دے آمدن دے وسیلِآں نُوں لُّٹدے رهِنگے۔ اُه لُٹےرے بھاوےں نِرول اںگرےج سرمااےدار هون جاں نِرول بھارتی سرمااےدار جاں دونوں رلوےں چاهے اُه جنتا دا کھُون چُوسن لای نِرول بھارتی نَوکرساهی جاں ساںجھی رلی-مِلی نَوکرساهی دی مسین نُوں ورتن۔ ِاه سبھ کُجھ نال سانُوں کوای پھرک نهیں پاےگا۔

پر ِاه جںگ, اَےوےں نِّکیآں نِّکیآں گّلاں وِّچ پاے بگَےر تے بے-متلب نَےتِک سِدھاںتاں وِّچ اُلجھے بِناں لگاتار چّلدی رهےگی۔ جد تّک سماجوادی لوک راج ستھاپت نهیں هو جاںدا تے سماج دا ورتمان ڈھاںچا کھتم کرکے اُس دے تھاں سماج کھُسهالی تے آدھارت نواں سماجک ڈھاںچا نهیں اُسر جاںدا, جد تّک هر کِسم دی لُّٹ کھسُّٹ اسںبھو بنا کے منُّکھتا تے اسل تے ستھاای امن دی چھاں نهیں هُںدی, تد تّک ِاه جںگ هور نوےں جوس, هور ودھےری نِرڈرتا, بهادری تے اٹّل ِارادے نال لڑی جاںدی رهےگی۔

نِکٹ بھوِّکھ وِّچ آکھری ےُّدھ لڑِآ جاوےگا تے اُه پھَےسلاکُنّ هووےگا۔ سامراجی تے سرمااےدار لُّٹ کُجھ دِناں دی کھےڈ هَے۔ ِاه ےُّدھ نا اساں توں سُرُو هويا هَے تے نا هی ساڈے جیون نال کھتم هووےگا۔

 

پِآر سانُوں تاکت دِںدا هَے...

...جِتھوں تّک پِآر دے نَےتِک پّدھر دا سبںدھ هَے, مَےں کهِ سکدا هاں کِ ِاه

آپنے آپ وِّچ کُّجھ نهیں هَے, سِوااے ِاّک آوےگ دے, پر پسُو بِرتی نهیں, ِاّک اتِاںت سُںدر منُّکھی بھاونا ۔ پِآر آپنے-آپ وِّچ کدے وی پسُو بِرتی نهیں هَے۔ پِآر تاں همےساں منُّکھ دے چرِّتر نُوں اُّچا چُّکدا هَے, ِاه کدے وی اُسنُوں نیواں نهیں کردا۔ بسرتے پِآر پِآر هووے۔ تُسیں کدے وی ِانھاں کُڑیآں نُوں اُس ترھاں پاگل نهیں کهِ سکدے-جِوےں کِ پھِلماں وِّچ اسیں پرےمیآں نُوں دےکھدے هاں۔ اُه سدا پسُو بِرتیآں دے هّتھاں وِّچ کھےڈدیآں هن۔ سّچا پِآر کدے وی گھڑِآ نهیں جا سکدا ِاه تاں آپنے هی راهے آاُںدا هَے۔ کوای نهیں کهِ سکدا کدوں ? پر ِاه کُدرتی هَے۔ هاں مَےں کهِ سکدا هاں کِ ِاّک نَوجوان اتے ِاّک مُٹِآر آپس وِّچ پِآر کر سکدے هن اتے آپنے پِآر دے سهارے آپنے آوےگاں توں اُّپر اُّٹھ سکدے هن۔ آپنی پوِّترتا بناای رّکھ سکدے هن۔ مَےں ِاّتھے ِاّک گّل ساپھ کر دےنی چاهُںدا هاں کِ جدوں مَےں کِها سی کِ پِآر ِانسانی کمجوری هَے, تاں سدھارن آدمی لای نهیں کِها سی, جِس پّدھر اُّپر کِ آم آدمی هُںدے هن۔ اُه ِاّک اتِاںت آدرس ستھِتی هَے, جِّتھے منُّکھ پِآر, نپھرت آد دے آوےگاں اُّپر جِّت هاسل کر لوےگا۔ جدوں منُّکھ آپنے کںماں دا ادھار آتما دے نِردےساں نُوں بنا لوےگا, پر آدھُنِک سمےں وِّچ ِاه کوای بُراای نهیں سگوں منُّکھ لای چںگا اتے لابھداِاک هَے۔ مَےں ِاّک وِاکتی دے ِاّک وِاکتی لای پِآر دی نِںدا کیتی هَے پر اُه وی ِاّک آدرس پّدھر 'تے۔ ِاس دے هُںدے هواے وی منُّکھ اںدر پِآر دی گهِری توں گهِری بھاونا هونی چاهیدی هَے, جِس نُوں ِاّک هی آدمی تّک هی سیمت نا کر دےوے سگوں سںسار وِآپی رّکھے۔

-سُکھدےو نُوں لِکھے ِاّک کھت 'چوں

جِهڑا وی منُّکھ پرگتی دا هامی هَے, اُسنُوں لاجمی تَور اُّتے پُرانے وِسواس دی هر گّل دی آلوچنا کرنی پاےگی, ِاهدے وِّچ اوِسواس پرگٹ کرنا پاےگا اتے ِاهدے هر پهِلُو نُوں وںگارنا پاےگا, پرچّلت وِسواس دی ِاکّلی-ِاکّلی گّل دی بادلیل پُنچھان کرنی هووےگی۔ …جِهڑا وی بںدا ےتھارتھوادی هون دا دااوا کردا هَے, اُهنُوں سمُّچے پُراتن وِسواس نُوں چَےلںج کرنا پاےگا۔ جے ِاه وِسواس دلیل اّگے نا کھڑھ سکے تاں ِاه ڈھهِ-ڈھےری هو جانگے۔ پھِر اُس بںدے دا پهِلا کںم سارے پُراتن وِسواس نُوں تباه کرکے نوےں پھلسپھے لای جمین تِآر کرنی هووےگا۔

-سهید -اے-آجم بھگت سِںگھ