Previous
Next

bharatharee haree jeevan

1. paranparaa daa bharatharee

a. vairaag daa kaaran

paranparaa aakhadee hai ki samat bikramee de karataa bikramaa dit de vadde yaa chhotte bhraataa daa naam bharatharee see|

eihanaan vichon bharatharee haree ujain de takhat ute baitthaa, aujain raajapootaane de maalavaa desh dee raajadhaanee see|

kise soma naame braahaman ne khahut tap karake svarag ton ik fal paaeaa, jisadaa asar ih see ki jo khaae amar ho jaae| bharatharee haree noo dharamee raajaa jaanake som ne ih fal usanoo ditaa| raajaa daa apanee raanee anang senaa naal bahut piaar see, ausadaa chit

1. mashaagiree shaasatree kahinde han ki chandragupat naame braahaman ne chaar vahutteean viaaheean| braahamaneejo jaat dee braahaman see vichon varuchee jamiaa, bhaanamatee jo khatraanee see vichon vikram bhaagavatee jo vaish see vich bhattee te sidhoomatee jo shudar see vichon bharatharee jee jame|

2. ttailang jee vaddaa likhade han|

3. esheeaattik reesarach jilad 9 safaa 152 ne chhattaa likhiaa hai|

8. haradiaal de vairaag matak vich ih naam hai| kite ih bee kathaa hai ki vikramaadat noo ih fal miliaa see, aunhaan ne som noo ditaa see|

5. dekh ttaanee daa deebaachaa|

keetaa ki meree priyaa raanee noo budtepaa te mauat mere dekhade naan aave. usane ih fal raanee noo ditaa| raanee daa kise hor naal piaar seekade aakhade han kutavaal naal te kade mahaavat naal sau raanee ne fal aapane piaare noo ditaa ki uh amar ho jaave| is piaare daa piaar ik hor isatee naal bee see, aus ne ih fal apanee piaaree noo ditaa| is isatree daa raaje naal piaar see, eis ne piaaree shai jaanake raaje noo ditee, jis ton raaje noo asacharaj hoeaa te parrataal keetee, taan pataa lagaa ki ih oho som braahaman vaalaa fal hai te keekoon moh dee taar vich protaa ik chakr laake murr raajaa paas hee aa giaa hai|

raanee de piaar vich kasar vekhake raaje noo vairaag ho giaa, te uh aapanaa raaj bhaag aapane bharaa vikramaadat noo deke ik gufaa vich jaa rihaa, jo hun tak ujain de laage daseedee hai, fer banaaras jaa rihaa ethe bee inhaan de naam daa ttikaanaa hai| te fer hareedvaar aadik saare desh ghunmadaa rihaa te ant sansaar ton ttur giaa|

1. dekho ttaanee daa deebaachaa|

2. profaisar lesan|

3. saanoo khabar milee hai ki banaaras laage jilaa mirazaapur vich jo chunaar te bharatharee de rahin daa ttikaanaa daseedaa hai othe bharatharee dee samaadh thee hai te melaa bee lagadaa hai| esheeaaeik reesarach 9,152 te likhiaa hai ki bharatharee chunaar kuchh chir rihaa hai, eih paraganaa usanoo usade bharaa ne ditaa see, jis daa naam hun tak bharathahee te bhitree paindaa hai| ithe bharatharee ne ik ttibaa banavaaeaa, jo buranaan nadee de utar noo hai, jithe aap rahinde san, laage ik pindd hai, jis noo pahaarr pur kahinde han|

8. moonh kathaa|

eiho kathaa kuchh vadh ghatt panddataan, tteekaakaaraan, eitihaasakaaraan te khojakaan ne ditee hai, aam lokaan vich te kise na kise shakale moonh charrheean kathaavaan vich bee iho hee hai|

a. vairaag dee teebrataa

kahinde han ki jadon bharatharee gharon tturiaa naal piaalaa te sirhaanaa lai tturiaa| ik thaan jangal vich ik mazadoor dditthaa jo ik vatt te yaa aapanee baanh ton sir rakhake sutaa piaa see, eithon bharatharee noo aapane sirahaane naal bee vairaag ho giaa te oeh satt paaeaa| ik din nadee kinaare ik greeb bukaan naal paanee pee rihaa see, aus noo takake bharatharee ne aapane piaale naal thee nehun torr liaa|

bharatharee haree de vairaag dee avadhee lee kihaa hor kathaa bhee karade han| sirahaane te piaal naal nehoon torrake ik din aap kise khet dee vatt ute sir dharake akhaan meettee pe san ki ik teemeean daa trinyan langhiaa, einhaan vich kuchh vairaag ute charachaa ho rahee see| is vele ik muttiaar jo samajhadaar see, bolee vairaag is gal daa naam taan naheen ki aadamee sukhaan dee laalasaa rakhe te sukhaan de samaan chhadd deve, jis tarhaan aauah vekho bharatharee haree piaa hai| raaj chhadd aayaa je, sirahaanaa satt paayaa soo, te sukh dee laalasaa aje naheen mittee, sir ucheraa rakhan lee vatt hee sirahaanaa banaa liaa soo| eih nukataacheenee sunake bharatharee jee ne agon noo chufaal hee sathar sauanaa dhaaran kar liaa| vairaag shatak vich bharatharee jee ne zameen noo sihajaa banaake chaandanee vich nischint sauan dee abhilaakhaa aap bee kahee hai|

eis kisam de vairaag deean kahaaneean lok horanaan vairaagavaanaan de naam naal bee sunaaunde han|

e. fir fir pachhutaave

kathaa karan vaale dasade han ki vairaag ho jaan magaron jadon raajaa saadhoo ho vichar rahe san taan ik raat chaandanee vich aap noo ik laal nazar aayaa, chukan lee hath pasaariaa taan uh paan khaake kise dee sattee hoee thuk nikalee, jo chand deean kiranaan naal damak rahee see| ithe raajaa noo aapane aap te shauak aayaa, ki main raaj chhaddake, vairaag dhaarake fer laal noo hath kiaun paaeaa mere vairaag vich kamar hai, so us din ton vadhere udaas ho ge| is tarhaan deean udaaseean par vairaag shatak vich isaare milade han|

s. bhukh teh noo jitanaa

kathaa karade han ki ik ver vairaagee bharatharee jee noo trai din an naa labhaa, chauathe din firade firade shamasaan vich aa nikale, authe satthee de chaualaan de pindd pe san, eih takake aap ne shukar keetaa| masaanaan vichon kole ure karake pinddaan deean ttikeean karake saikan lee ute dhar diteean| is vele sivajee paarabatee ithon langh rahe san, aise prataapasheel vairaag mooratee raajaa dee ih duragatee vekhake paarabatee ne sivaan paas binai keetee ki aagiaa hove taan main aap de bhagat noo var diaan shivaan ne kihaa eeh param vairaagee hai toon var den gee sraap naa de aaveen | paarabatee ne kihaa satibachan| nerre jaake paarabatee ne kihaa bhagataa bhagataa bhagataa par bharatharee aapanee dhun vich see, aus jaataa koee mangatee aa gee hai, jo meree ttikee mangadee hai| ik ttikee sik gee see, auh binaan pichhe take de bharatharee ne us val chaa sattee te kihaa, achhaa aseen do khaa lavaange, eik siv namit toon lai jaa, kise dukhee noo sukh ho jaae paarabatee

kuchh guse vich aaee, par usadee daan britee par reejhake fer aavaaz maaree| bharatharee ne dooee gulee bee sutt ditee te ise tarhaan jineean san de diteean te kihaa achhaa sivajee atathee bhukhaa naa rahe, aseen kal bhojan kar lavaange| eis par paarabatee ne modtion farrake hilaaeaa, jaan bharatharee ne maataa vekhee taan paireen chhe piaa te aapane apraadh dee khimaan mangee| is par paarabatee ne kihaa ho bhagataa main tere par prasan haan, var manga tad bharatharee ne kihaa, he maataa var deh ki mainoo roz an naa miliaa kare| jadon bhukh teh naal main aatur ho jaavaan tadon miliaa kare te oeh bhee pett bhar kade naa mile | is vele paarabatee noo patee daa kahinaa yaad aaeaa ki var den chalee sraap naa de aaveen par hun oeh bhagat de is teebratar vairaag par param prasan ho ke bolee

teraa vairaag paravaan ho giaa|

h. naattak vich bharatharee dee vairaag kathaa

bharatharee haree niravedak naattak naame ik pothee milee hai, jo mithalee lipee vich likhee hoee hai| is de karataa haree haropaay naame panddat han| ih kad hoe te kauan san pataa naheen, einhaan ne is naattak daa masaalaa kithon liaa eih bee pataa naheen, par is naattak vich bharatharee dee kathaa hor hee tarhaan hai, jisadaa saar is prakaar hai|

raajaa bharatharee parades ton ghar aae, agon unhaan dee isatree bhaanamatee barre piaar naal unhaan noo milee| udaas dekhake raajaa ne kaaran puchhiaa taan bhaanamatee ne kihaa ki aap de viyog vich

kathaa karan vaale inhaan prasangaan naal vairaag dee mooratee yaanak banaa dikhaalade han|

eih haal hoeaa hai| raajaa ne kihaa main kise anushatthaan lee gangaa kinaare braahamanaan dee majabooree karake rihaa haan, niramohataa naal tusaan ton door naheen rihaa|

eis tarhaa aapo vich galaan kar rahe san ki bazaar vichon dtolaan dee aavaaj aaee| dohaan janiaan utthake takiaa taan ik muradaa lijaa rahe san te naal usadee isatree satee hon jaa rahee see| raajaa ne us satee dee mahimaa keetee ki kaisaa piaar hai jo patee naal ag vich sarran daa dukh jhalegee | raanee ne kihaa meree jaache ih ik vapaar hai, asalee prem naheen, kiaunk chikhaa dee ag naal ih virah aganee ton akh de palakaare vich chhuttakaaraa paa jaandee hai| je prem asalee hove taan birahon dee ag naal jhatt mar jaaegee, chikhaa lee naheen jeevegee| raajaa ih gal sunake asacharaj hoeaa| kuchh chir morraveean ghorraveean galaan hoeean, par raanee aapane khiaal te pakee rahee|

hun raajaa daa preekhayaa karan noo jee kar aaeaa, so shikaar daa bahaanaa banaake raajaa chalaa giaa te ban vichon apane itabaaree aadamee de hath raanee noo sunehaa ghaliaa ki raajaa noo ik sher ne maar suttiaa hai| jad nauakar ne aake ih samaachaar sunaaeaa taan bhaanamatee ne kaleje vich birahon dee aisee chott khaadhee ki use vele mar gee|

jadon raajaa murrake aaeaa taan agon piaadaa miliaa ki mahaaraaja aapadaa maran sandesh sunade hee raanee mar gee| raajaa noo sunake moorachhaa aa gee| par hun kee ho sakadaa see batheraa roeaa

is prakaar dee kathaa bhagat jai dev jee dee vahuttee dee vee karade han. jo prem preekhiaa vich ikuh hee mar gee see|

pittiaa, par bane kee jad masaanaa vich raanee noo saarran lee lai ge taan raajaa viaakul hai ho jorree chikhaa vich chhaalaan maaradaa see te raanee noo lanboo naheen laaun dendaa see| raajaa daa mantree dev tilak usanoo bahut samajhaaundaa see, par raajaa noo do dukh san, eik aisee piaaree pateebataa imatree de maran daa, doojaa kaaran usade maran daa raaje daa aap honaa, eis karake usadaa kalesh ghattadaa naheen see|

hun khabar milee ki masaanaan de nerre kite ik yogeeraaj aae han, mantree unhaan val giaa, raajaa noo vee lai giaa, par age yogee jee aiaun viralaap kar rahe san

haae meree handdeean toon kithe gee, he deva toon mere naal kehee kararraaee keetee hai ki meree praan piaaree haanddee torr ditee| is tarhaan vain paa paa ke jogee raaj roe ki raajaa daa dhiaan apane shok ton us val chalaa giaa te dheeraj den lagaa, par jogee hor roeaa| raajaa ne kihaa kaatth dee haanddee par kee honaa, hor lai lo | jogee ne ro ro ke haanddee dee mahinmaa sunaaee te kihaa raajaa barraa kahir eeh hoeaa hai ki haanddee dee pakiaaee parakhan lee main usanoo dharatee te pattakiaa te oeh chhutt gee| ih bolee raaje noo chubh gee te kuchh hosh aa gee| hun jogee dee chaaturee ne gal haanddee ton aisee chukee te raajaa de shok val aandee ki raajaa dee moh nindraa khulh gee te vairaag ho giaa| ih jogee gorakh naath jee san| aap ne raaje noo tat giaan daa upades ditaa| raajaa raaj paatt sabh galon udaas ho khalotaa|

mantree ghabaraaeaa ki aae saan bichhoo daa jahir utaravaan te charrhavaa liaa sap daa jahira raaje noo bahut samajhaaeaa, par mantree dee koee pesh naa gee| gorakhanaath ne aapanee upades skatee dasan

lee bhaanumatee noo rikhaa paas aake juaa ditaa| bhaanumatee ne jeeaunke patee noo vairaagee dditthaa, bahut samajhaaeaa, par hun isatree dee preranaa dee bhee kuchh pesh naa gee| fer raajakumaar liaa ke samajhaaeaa, par kise moh naal bharatharee naan bajhaa| hun gorakh naath ne kihaa ki raaj kumaar daa tilak karo te bharatharee haree noo tap karan lee jaan dio| aap raajaa noo asheerabaad ditee te raajaa bharatharee haree hun saadhoo bharatharee haree ho ke tiaagee ho giaa |

k. panjaab de geetaan vich bharatharee

rig ved de mantar dasade han ki oeh saare yaa unhaan vichon dter saare panjaab de dariyaavaan de kinaare rache ge| paananee naame prasidh viaakaran vetaa dariaa sindh de laage janame, parantoo sansakrit littarechar daa pooraa yoban reegajaman de vichakaar jaake aaeaa te panjaab vich sanaatan ton judhaan jangaan daa tarrathal machiaa rihaa| panjaab vich naa taan puraane imaaratee, naa puraane saahit de nishaan milade han, kiaunk ithe hamalaaaavaraan kuchh rahin naheen ditaa| panjaab hind daa daravaajaa hai, jithe saare jaravaane pahilon aaunde rahe, so eeh javaan darabaan vaireean naal hee akasar jangaan vich rujhaa rihaa| panjaab hoonas, sitheean, taataaree, patthaanaan, mugalaan de anekaan haliaan te anaginat jangaan daa judh chhetr rihaa| je kade vidiaa ithe failee taan praakrit, sansakrit, brij bhaashaa, faarasee| panjaabee saahit dee neenh sikh satiguraan ne rakhee| jo kuchh panjaab daa saahit is ton pahilon daa yaa magaron inhaan de saahit tauan baahar daa miladaa hai, oeh akasar geetaan gauanaan vich hai, jo anekaan mar ge te kee aje budtaape vich

surasatee 617, ate pro gopee naath, 8|

marane noo tiaar han| so je aseen aapane panjaab vich bharatharee haree daa pataa labhee taan saadde manohar geetaan de manddal vich hee talaas keetee jaanee manbhav see, so eeh khoj karadiaa saanoo ik puraanaa geet labhaa hai, jo gorakh de jog mat de prachaarakaan dee ulaad vichon jogee kahilaaunde fakeeraan dee yaad hai te oeh galeean koochiaan vich sunaaunde firade han, ausadaa saar ansh ih hai

garabasaina daa putar te vikramaadat daa bharaa bharatharee haree see, ausane pahile neesaang naame raanee viaahee, fer usane pingalaa raanee viaahee| es noo ban vich dhaualar puaa ditaa, eis naal at piaar see, te is raanee daa bee raaje naal at piaar see| ik din raanee baahar kharree see taan heeraa mrig langhiaa| on kihaa raanee sanbhal ttur, roop daa garab naa kar | raanee noo gusaa lagaa| ghar aaeaan raaje noo bolee ki heeraa mrig mainoo bolee maar giaa hai| us noo maar liaao| gal kee raajaa mrig maar liaaeaa| mrig de maran vele usadee vahuttee galataan ne sraap ditaa ki raajaa teree raanee bee mere vaangoon patee vijog daa dukh paaegee, jisade kahe toon mere patee noo maariaa hai| ghar aaundiaan raah vich raaj ne ik isatree satee hundee dekhee see, ghar aake us satee dee mahinmaa raaje ne keetee, taan raanee ne kihaa oeh satee naheen jo naal sarr maradee hai, par mahaa satee oeh hai jo patee daa maranaa sune te sunan saar mar jaae| raaje noo hairaanee hoee, ar oeh fer shikaar chalaa giaa te jaake aapane maran daa jhootthaa sunehaa ghaliaa| sunehaa liaaun vaale ne raanee age

1. ttaadd bee iho naam likhade han|

2. shaaeid anangasenaa daa apabhrans ho giaa| kee jogee shaam dee bhee gaaunde han|

lahoo libarree pushaak rakh ditee te kihaa raajaa mar giaa hai| raanee birahonchott naal mar gee| jad raajaa murr aaeaa taan raanee dee samaadh banaake beh giaa| fer gorakh naath aaeaa us ne haanddee bhanake raaje noo upadesh ditaa, fer gorakh naath ne raanee bee jivaal ditee| raajaa vairaagavaan ho giaa see, so saadh hoke nikal tturiaa| raanee daa samajhaaunaa usadaa aapanaa put heen te ikalee honaa, raaj daa vaaras naa honaa anek tarale keete par

badhe kadee naa reh sake panchhee te daravesh|

eih kathaa lag pag uho hai jo mithal lipee de naattak vich hai, zaraa jraa farak han, par panjaabee kavitaa is geet vich kuchh change suaad te kattaakhayaa vaalee hai ar gaaune vich sangeetak taraz vairaag mee hai, eis karake aseen ih geet hetthaan dende haan ki eeh panjaabee saahit dee ik shai kaaeim reh jaave| add add thaavaan de jogee fakeer ih kuchh kuchh farak te gaaunde han| aseen ihanoo add add angaan vich rakhade haan, je kade rataa ku chhuhiaa jaave ate inhaan de sir te jhaakeean likh diteean jaan taan ih naattak saaraa ban sakadaa hai, kiaunk geet lag pag baat cheet hai|

1. niraved naattak vich put dasiaa hai|

2. gaaun dee bidhraag pahaarr| taarachanchaladhamaar yaa geeta raa haa taa re re s g g garaa re saa saa re re re sun raajaa meree baat alakh japo bhole jee naath daa

. raaje de paas ik panddat aaeaa te boliaa shivajee bharegaa bhanddaara bole raajaapanddataa kee kahen

panddata sun raajaa meree baat, alakh japo bhole jee naath daa|

raajaa sun panddat meree baat, putar dhuhon ik jee aa mile|

panddata sun raajaa meree baat, likhiaa naseebe naheen put hai|

panddata sun panddat meree baat, likheean kalaamaan kiven morrade|4

panddata sun raajaa meree baat, dhur daa likhiaa na kade bee murr

raajaabahutaa desaan inaam| kadt kusal pataree vaachadaa|

panddata sun raajaa meree baat, dhur daa likhayaa raajaa iaun mittasee murrake janamegee maaun, baaraan baras haajiaa raaj see| laigaa jog kamaae, baaraa varaheen raajaa ho bharatharee|

2. berraa ho giaa paar, hachhee gharree raajaa o jamiaan|

chand kauaraan jee maae, kukhon jilhe bharathahee jamiaan|

gaooaan keeteean daan, bhore luttaae raaje ne maal de|

baaraan barasaan daa poot, hoeaa jadon raajaa o bharatharee|

hoeaa viaavanahaar, pahilaan viaahee raanee neesaangadee|

pichhon pingalaan ve naar, ddolaa liaa viaahake bharatharee|

aandaa vich ujaarr, baaraan kohaan dee ojaarr hai|

ditaa dhaualar puaae, ethe vase raanee o pingalaan|

raajaa laadd o laddaae, mohat rahe raanee o pingalaan|

raajaa khedde shikaar, raanee pee kheddadee dhaualareen|

1. esheeaattik reesarachas vich 14 baras raaj karan likhiaa hai|

aaee miragaan dee ddaar, heeraa mirag raanee noo hasiaa| raanee takadee haraan, jaandaa jaandaa mirag o boladaa

mriga sun raanee meree baat, soorat garab na kade keejee|

jeeaunaa hai din chaar, orrak mele raaneen honage

khaak nimaanee de naal, pahine zaree baadale kaparre|

khaakoo jedd naa koe, khaak nimaanee naa nindee|

jeeaundiaan sukh dee. moeaa khaak nee hovanaa|

gee bolee e khaae, bole raanee mirag noo, kee kahe

raanee hoven jangal daa jeev, galaan karen mere toon saamhane|

kharachaan lakh o hazaar, tainoo mihagaa main maravaavasaan|

khaanaa taaheeon halaal, pahile takaan tainoo main maariaa|

miraga sun raanee meree baat, bole mirag fer kee aakhadaa

maaregaa bhagavaan, je rakhanaa, rakhanaa osane|

je meraa hai ve kaal, raajaa laoo mainoo o maarake|

. age khalee hai ve naar, baaharon jadon see aa giaa|

guse bharee hai o naar, soorat dekhe raajaa o bharatharee|

raajaa kiaun ho raheen udaas bole raajaa raaneen kee kahe

raanee sun raajaa meree baat, pakarr palaa raaje noo boladee

ge kaleje noo khaae, bol bole heere jo mirag ne|

rakheen meree ve laaj, mirag liaa raajiaa maarake|

1. raanee ne heere deean akhaan noo makhaual keetaa see taan heehaa boliaa see. par ih hisaa kise ton lajhaa naheen|

2. ih geet musalamaanaan de raaj hoeaan, galaban fareed ton magaron rachiaa giaa jaapadaa hai, bolee poorabee panjaabee hai|

raajaa sun raanee meree baat, main naan mirag heeraa hai maaranaa|

mainoo lagadaa e paap, main haan bettaa raaj nee put daa|

autam meree e jaat, je nee manasaa raaneen maas dee,

liaavaan duh deean chaar, haraneean, raaneen nee maarake|

randdee beh jaae ddaar, heeraa mirag, raaneen maariaa|

raanee sun raajaa meree baat, kaahanoo badhee sees te pagarree,

kaahanoo laae hayaar, bole heeraa teree naar noo

ge kaleje noo khaae, bol bole heere o mirag de|

sun raajaa meree baat, je na liaaven mirag maarake|

beh jaa mere ve paas, pahin tine mere o kaparre,

peerrhe baitth khaan aae, naale attero jee o chhaleean|

raajaa sun lai raaneen baat, ronaa pavaa naa bhare jangaleen

randdee beh jaae ddaar, heeraa mirag je nee main maariaa|

raanee sun raajaa meree baat, paancho de de raajiaa kaparre|

paancho dee hathiaar, ghorraa de de raajiaa hetth daa| marad banake main aap, heeraa liaavaangee main maarake| kul noo laadiaan daag| belee lagee raaje o bharatharee,

raajaa gee kaleje noo khaae, paancho liaa nafar o kaparre|

paancho liaa hathiaar, ghorraa liaa goree o shaan daa

chile charreea kamaan, taragash liaa meraa oe moteea|

heere jarreea kamaan, dtaal liaa gaindee oe sher dee|

nejaa funman daar, maaraan jaae heere o mirag noo,

galaan kare raanee naal, charrhake raanee raaje noo boladee

raanee sun ve raajiaa baat, je chalion heere shekaar noo|

sir te rakh lai de bain, mirag na liaandaa kade maarake

too bheea te main bhain| je liaandaa mirag toon maarake

toon bharataa te main naar| bolee lagee raaje o bharatharee

8. hove raajaa tiaar, chauankee ddahe, raajaa beh nhaanvadaa

paanee garam o karaae, pagarree badhee raaje ne treeh gajee|

chaliaa kheddan shikaar, aakhe lagaa naar de bharatharee|

aaeaa saandal baar, tine koonttaan raaje ne bhaaleean|

chauathee haranaan dee ddaar, raaje dditthee dooron see char rahee|

haraneean nain ughaarr, dooron dditthaa taajeeo aanvadaa|

ghorre daa ho asavaar, dooron dditthaa ddaar ne aanvadaa|

aaeaa haranee de paas, bol haranee raaje noo kee kahe

haranee sun raajaa meree baat, kaise pahine khoonee oe kaparre

kaise laa hathiaar manasaa je hai shikaar dee

lai jaa do deean chaar heeraa mirag saaddaa naa maaranaa,

randdee beh jaaegee ddaar| bole raajaa tainoo kee kahe

raajaa sun lai haraneen baat, randdee daa main hai nee kee maaranaa|

mainoo lagadaa e paap, maaraangaa heere tere mirag noo|

autam meree e jaat, haranee naheen, haran main maaranaa|

galaan kare raanee naal, bol kahe heere ne pingalaan|

haranee sun ve raajiaa baat, ak dee na khaaeee kade khakharree,

sap daa khaaeee na maas, naar na karee raajaa laaddalee|

jad kad karegee vinaas, khanddaa vinhe sees oe khasam daa|

ghorraa pirr vich na jaae, ran vich taazee kaahanoo chhaddee

pett pee talavaar| sifat karo bholaa o naath dee|

je utaaregaa bhaar, jhootthee lagoo raajiaa isataree|

saaddaa miragaa na maar, hash kareen raajiaa bharatharee|

saaddaa heeraa na maara kaanee kadtee raaje ne saar dee,

leea tung vee charrhaae, pur kar maaree heere o mirag noo

miragaa daau ve bachaae, doojee kaanee raaje ne chaarrheea|

rap ge fer bhagavaan| piaas lagee raaje te taajeean|

5. aaeaa val talaau. ghorre noo raajaa laa addeean|

sun ve heeriaa baat, haranee tad mirag noo e kahe

haranee sun miragaa meree baat, jis din kalaamaan tereean likheean

hundee us din main paas, binatee karaan ddaadte oe rab dee|

morr likhaandee main hor, likheean kalaamaan noo ve mettadee|

hun taan iko ee raah chal ve mrigaa ethon utth bhajee|

bhaje deeee na ddaah, raajaa giaa paaneean peen noo|

chhaddo jangal de vaas, bole mrigaa haranee noo, kee kahe

miraga sun lai haranee baat, main naan jangal kade chhaddanaa

heere lagadee e laaj, maradaan noo bhajan hai mehanaa|

mainoo ddubane dee laaj, bettaa hee garab o sain daa|

bhaaee bikaramaa jeet, naaun uhadaa haigaa ee bharatharee|

bhajiaa bhajan na dee, teer satte hai raajaa ag de|

6. raaje morree muhaar, taalon paanee raaje ne ddaah liaa|

taajee ghate nee raah maar chungee heeraa nee. chaliaa|

magare ghorraa lagaae, kaanee kadtee raaje ne saar dee|

leean tung charrhaae, pur kar maahee heere o mirag noo|

mirag daa ve bachaae| doojee kaanee raaje ne maareean|

gee kaleje noo khaae, kaanee lagee o heere mirag noo

ddigaa girr o garraae, ddigadaa o ddigadaa mirag iaun boladaa

mrig raanee maitr parrhaae, randdee karee raajiaa ddaar toon|

sun ve raajiaa baat, sing doven mere de naath noo,

dar dar alakh jagaae; pesh denaa nange o saadh noo

bahegaa aasan lagaae| khoonddeean deen gaazee o marad noo,

madaanon aave na haar, nain deeen raanee o pingalaan,

jisane gholiaa shikaar, maaeaa ditee raajiaa shoom noo,

naa ve kharache na khaae| aine bachan mirag o bolake

jaave surag samaae, bole haranee raajiaa, kee kahe

haranee sun ve raajiaa baata sadaa na mamatt oe maarreean|

sadaa na baago bahaar, jaisee randdee noo mainoo kar gion,

beh jaae ghar dee tauan naar, ajab tamaashaa toon e dekhanaa|

7. laike heeraa shikaar, raajaa gharaan noo tadon ttur piaa|

rondee chhaddee o ddaar, rasate tamaashaa ajab us dditthaa|

soautee hundee see naar, charrhadee chikhaa naal see kant dee|

seautee hundee e naar, vekh tamaasaa raajaa tur piaa|

aaeaa raanee de paas| ai lai raanee mirag main maariaa|

aandaa tere hai paas| bole raanee raajiaa kee kahe

raanee toon bharataa ve main naar, changaa keetaa mirag ve maariaa|

rakhee meree aoo laaj, sadake tere raajiaa, pingalaan|

raajaa sun lai raaneen baat, ajab tamaashaa main aj dditthaa|

seautee vekhee hai naar, sarradee chikhaa aapane kant dee|

1. sunm| . satee|

raanee seautee uh naheen naar, ausanoo satee kaahanoo ve sadee|

o mahaan satee naar, hatth kar chikhaa te oeh charr gee|

andar mar jaae naar, baahar jadon kant ve hai mare|

raajaa kararree hai e saar, aisee muhabat kade hovanee|

raaneebirahon khaae jaan naar, ag na baaharon pave labhanee|

khalakat vekhe gee aae, baahar samaa jaae je bharatharee|

ghar samaa jaae naar, muhabat tadon es noo aakhee|

8. sunake raajaa e baat, parat vaagaan jangaleen murr giaa|

aaeaa shahir o baahar, do chaar maare kite haraneean|

dite lahoo o rangaae, ghale nafar noo o de kaparre|

bhije ratoo de naal, lai kaparre paajee o bhag chalai|

aae pingalaan de paas, ailai raanee raajaa hai mar giaa|

ratoo bhine libaas, liaande shataabee raanee pingalaan|

paas sejaa de aae, ful dditthe raaje dee pag de|

so taan ge kamalaae, laike hauakaa ve ddig pee|

ddigee girr o. girraae, mar giaa bharatharee aakhade,

ghar vich moee hai naar raajaa kahin jangaleen mar giaa

aae lokeen hazaar, lakarr kattee lokaan ne jorrake|

keetee chikhaa o tiaar, lanboo de ke paajee o bhag chale|

raajaa aae raaje de duaar karanee karee, raajiaa naa ddaro|

raanee suragaan je duaar, tur jo gee kaparre vekhadee|

karake pachho na taae, raajaa jee dukh hai naheen paavanaa|

1. nauakar, farebee nauakar|

hatheen ditee maravaae, pingalaan jeheean kade o raaneean|

raajaa hoeaa udaas, khalarree lee kaale o mirag dee|

marrhee raanee de paas, baitth giaa pingalaan aagadaa|

gujare baaraan hai maas, pingalaan pingalaan o kare|

9. gujare baaraan hain maas, ttilion guroo aap jee ttur piaa|

aaeaa nagaree de paas gorakh guroo naath hai aa giaa|

ditee alakh jagaae, ghar ghumiaaraan de aa giaa|

gorakha shivajee bharegaa bhanddaar, tauarree kachee saanoo oe bhejanee|

denee sivajee de naae kachee tauarree guraan ne lai leean|

aaeaa bharatharee paas, oho torree guraan ne bhan ditee|

torree sittee aa bhan, torree tauarree guroo pukaarade|

ronde torree bhanaae, vain suraan paa le kahir de|

rovan saangaan lagaae, raajaa see rove jiven pingalaan|

raajaa gusaa e khaae, farrake fahauarree guroo noo jaa piaa|

raajaa mereean saangaan lagaae, teree bhajee kachee o taaurree

meree mar jaae naar, maangaan lagaaven toon oe fukaariaa|

lai lai doh deean chaar, jineean kahen laidiaan torreean|

gorakha sutteea raanee toon maar, bole guroo bharatharee kee kahe

aape suttee aa maar, pingalaan jeheean kithon o raaneean

1. ttaadd raajasathaan vich bee likhiaa hai ki haae pingalaa haae pingalaa raajaa karadaa reh giaa|

2. kee yogee naame khudaae gaaunde han, kaaran shaaeid ih hai ki kite yogee musalamaan ho ge yaa musalamaan fakeeraan ne geet kan kar liaa hai, gaaun vich inhaan de moonh charrhe musalamaanee muhaavare ral ge han|

sasatee torree ton jaan, aape maaree raajiaa pingalaan|

hun bee torree hee jaan, shak karen raajiaa kaasanoo|

ditee alakh jagaae, pahilaa chhattaa guraan ne maariaa|

bharatharee kadamee lagaa e aan, je toon guroo meraa hain sach daa|

raanee meree de praan, moee jivaa de guroo sachiaa|

gorakha karee lakhaan upaae, moe jindaa bachaa na honage|

bharatharee deve raanee jivaae| paireen piaa raajaa hai naath de|

gorakh maaree hai fook, nainaan daa jorraa guraan banhiaa|

othon uddee hai khaak, doojaa chhattaa guraan ne maariaa|

tee pai ge nee saas, raanee jindaa odon hee ho gee

raanee kadamee lagadee e aan, aakhe jindaa mirag noo kar dio|

vagee jis dee e maar, khetee saaddee e ujaarreea|

gorakha kiau toon keetaa see maar, teraa mirag ne see kee liaa

teree bhanee soo vaarr, khetee naa khaadhee teree mirag ne

raanee bhanee koee na vaarr, bolaan pichhe mirag main maariaa

galaan kare mere naal, pahilaan chhattaa guraan ne maariaa,

othon uddee khaak, doojaa chhattaa guraan ne maariaa|

tee pai ge suaas, oeh bee mirag jindaa o ho giaa|

kadamee lagadaa e aan, bhajadaa bhajadaa| guroo hai aakhadaa

gorakha bachiaa miragaa o jaae, bhajaa jaao bachaa mirag toon

jaah toon saandal o baar, galataa naaree tainoo uddeekadee|

jin jaaeaa bakalaal, naal uddeek hai o maaun ve|

paireen mir noo nivaae, maar chungee heeraa oe chaliaa|

aaeaa vich ujaarr, bole haranee tainoo kee ve kahe

haranee bee gaaunde han|

haranee sun miragaa meree baat, kauan guroo tainoo ve mil piaa

miraga moeaa dendaa e jivaae. gorakh guroo jang daa naath hai|

raajaa

10. sun gurooaa meree baat, kan paarre mere he naath jee

devai laae bibhoot, jegee karo naath jee aapanaa

hoeaa jag ton udaas, baaraan varhe raaj hai bhegiaa|

rach jaan santaan de naal jog kamaavaangaa men naath jee|

gorakh sun raajaa meree baat, jogee honaa bhunje hai sovanaa|

ghar ghar paaneen jhaat. alakh jagaanaa hai naath daa|

laanee ang bibhoot, dar dar bhikhiaa raajaa manganee|

dar dar jhirrakaan ve khaae, rulanaa, nikaariaan hai hovanaa|

jap tap jog kamaae, mushakal hai jogee raajiaa hovanaa|

raaneeraanee araj guzaar, hath banhake raanee hai boladee

sun raajaa meree baat, je manashaa tainoo ve jog dee,

kise neechaan de jaae, mathe lagan| jaan kise neech de

moonh ton khaanee en gaal, jhirrakaan te jhanbaan nee sahineean|

taante raaj kamaae, taj manasaa raajiaa jog dee,

mushakal jog dee kaar, dukh barre raajiaa jog de|

raajaa raajaa aakhe e baat, raaj kamaanaa naheen naaree

chhadd de palaa nee aaj, saadhoo ethon hun chale jaanage|

sun raajaa meree baat, bole raanee tainoo, vee kee kahe

raanee bahike jog kamaae, godarree savaa deneea patt dee|

ehanaan mahilaan de paas, bangalaa pavaa deneean baag men|

ttapee ratanaa jarraae, jogee hoke raajiaa naa jeen|

raajaa chhaddade chhaddade nee naar, chhodd palaa saadhoo nee jaan e neen |

raaneemainoo lai chal naal, bhagave karaan raajiaan ve kaparre|

main jogan teree naar, sathar dhoonaan main ve karaan

aasan yaangee vichhaae, bhichhiaa liaavaan kade mangake|

mainoo rakheen ve paas, kalee chhaddeen raajiaa naan jeen| een

raajaa sun lai raaneen baat, ag lage tere e mahil noo

baageen lage balaae, chhodd palaa saadhoo nee jaanade| neen|

eih taan bananee na baat, jogee te teevee kade naa rale|

saaddee ttuttee e baat, hamaare sang raanee kiaun chale

saaddee dharame dee maat, maalo mulak tainoo haan de chale|

saaddee lage hain maat, chhorr palaa saadhoo nee jaane| neen

raanee sun raajaa meree baat, je see manashaa teree ve jog dee|

kaahanoo gaayon viaah, rahindee ghare maapiaan kheddadee|

rahindaa dharam o amaan, kaniaan rahindee ghareen ve maapiaa|

moteean karadee bahaar, sonaa rupaa othe vee pahinadee|

daualat devaan luttaae, bhaah ve laavaan tere main raaj noo |

sun raajaa meree baat, eik vee baalak je ghare hovadaa|

rahindaa jag vich naam, ose khaalak raajiaa paaladee|

rahindee ose dee chhaaun, ose de parache pee parachadee|

koee kahindaa aa maaun, main ve balaavaan peen lenvadee|

beh na puchhee baat, age oeh charakhaa naheen rangalaa|

pichhe peerrhaa na ddaah, baitthee naa keeteean raj galaan|

sun raajaa meree baat, dharamon fire saadhoo kiaun ho chale

neen, een lamee hek karake vaadhoo gaaunde han|

raajaa sun lai raaneen baat, baalak saan meraa viaah ho giaa|

mainoo khabar naa kaae, likhiaa lainaa tatee aapanaa|

meree kisamat vich naanh, baalak ghare kheddadaa dekhanaa|

lokaan paas hajaar, galeean vikhe raaneen kheddade|

mul na vikade bazaar, chhorrade palaa saadhoo nee jaanade| nee|

saadhoo banh na bahaal, maadhaan naheen hai kade neeaunaa|

raaneesun raajaa meree baat, chand dee vairan hai badalee|

machhee daa vairee e jaal, marad dee vairan hai neend jee|

niaunaa bahut na ttheek, thorraa thorraa raajiaa gurr niven|

bahutee niaundee kamaan, moorakh bandaa raajiaa naa niven|

niaunde sugharr sujaan, jis ghar deevaa raajiaa naa bale|

boohe khedde na baal, daso vichaaree uh kee kare

mandaa keetaa na bol, ohanoo raajaa daso jee kiaun ddane

raajaa so ddane karataar, vagadaa paanee raaneen niramalaa|

ausanoo banhe naa piaar, aae saadhoo raanee ram chale

badhaa gahiraa na hoe, bhauaraan fulaan vaalaa hai vaasataa|

laave paravaradagaar, ful suke bhauar nee udd chale| neen|

gorakha baitthee rahegee jamaat, n murr aavanaa raanee|

e pasaaree de haatt, pooraa kine hai naa toliaan |

jo tole soee ghaatt, chhodd de palaa raanee jaan de|

raanee sun ve raajiaa baat, kinoo sauanpiaan raajiaa kunjeean

kisanoo nagaree daa raaj, kauan bahe tere ve takhat te

kauan karegaa niaae, parajaa noo paalegaa, ve raajiaa

eithe shak paindaa hai ki geet daadoo de samen te magaron daa hai|

raajaasaahib saghaa samaaj, saahib sauanpeean nee kunjeean|

saahib noo nagaree daa raaj, saahib bahegaa mire takhat te

aape karegaa niaaun, chhodd de palaa saadhooaan, jaanade|

raanee sun ve raajiaa, baat, ehanaan binaa ih han chauapatte|

rukhaan baajhon giraae, bhaaeean binaan veeraan ve jorreean|

putar binaan ve hai naam, marade bhaaee baahaan ve bhajadeean|

dhee mare dhir jaae, chaare kunttaan ve sunyeean|

gorakha samajh suno meree baat, samajh chalo raajaa ve bharatharee

saadhoo maaran e ghaat, makhee maaeaa te o isataree|

tine jaat kujaat, jithe vekhan saadhoo hai sohinaa|

othe din te raat, paake faahee farr laindeean|

taranee aauakhee balaae, nain raajiaa isataree shookadee|

jog rakho sanbhaal, samajh chalo raajaa o bharatharee

raanee chale jogee jugaae, chale rulaake nemaaneean|

jogee vaarraa vasaae, janam vichhorraa mainoo paa chale|

0

jogee larr ve chhuddaae, jogee ge jangaleen jangaleen

0

aaee chhejaa de paas, ful see pe raaje dee pag de

so kumalaae see aae, khaake kattaaree raanee ddig pee,

ddigee girrave girraae, lokee kahin mar gee pingalaan|

saaree isataree jaatee noo nindanaa hind de giraau de samen daa hai|

kh. raajisathaan vich bharatharee

raajisathaan raajapootaane vich basant rut vich bazaaraan vich raasaan paaun vaale bharatharee daa naatt karade han, oeh dasade han ki bharatharee vikram daa bharaa te pingalaan daa piaaraa see| mirag daa shikaar karadaa hai, othon haranee kolon usanoo sraap miladaa hai ki toon jeeaundiaan randdee chhaddengaa| age rasate vich usanoo gorakh miladaa hai te upadesh de ke jogee banaa laindaa hai te oeh rondee pingalaan chhaddake ttur jaandaa hai|

ttaadd saahib aapanee kitaab raajasathaan vich likhade han ki bharatharee aapanee isatree daa inaa piaaraa see ki raaj daa kam naheen karadaa see, eisade chhotte bharaa vikram ne samajhaaeaa| raanee noo pataa lag giaa taan usane vikram noo desh nikaalaa divaa den lee preriaa| is ton magaron fer ttaadd saahib fal vaalee kathaa dende han| paaj ugharran te oeh raanee mahilon ddig ke mar gee, fer bharatharee ne pingalaan viaahee, eis naal vee oddaa hee piaar ho giaa, par hun raaje de man shak rahindaa see| so ik din sikaar ge ne dditthaa ki usane ik haran maariaa te haranee haahuke naal hee mar gee te fer raaje daa ik sikaaree mar giaa te usadee vahuttee naal hee satee ho gee| ih kathaa raaje ne pingalaan naal keetee| age fer uho kathaa hai jo pichhe geet vich ditee hai| farak enaan hai ki raanee mar gee taan raajaa haae pingalaan, haae pingalaan karadaa banaan noo chalaa giaa, raaj vikram noo de giaa te aap at noo sehavaan haidaraabaad sindh de ilaake jaa rihaa| ithe bharatharee mahil te bharatharee mandar de nishaan dase jaande han| ise shir darayaa te kile vichakaar guroo naanak dev jee dee yaadagaar naanak vaarraa bee mauajood hai|

prehat gopee naath lagapag ttaadd vaalee kathaa dende han. peh likhade han ki gandharab sen dhaar de raajaa daa juaaee see te is dee vahuttee vichon vikram jamiaa te ik har vahuttee see us ton bharatharee| dhaar ne dohate paale te vikram de kahe raaj bharatharee noo ditaa, te vikram bharaa daa vazeer ban giaa. te vikram dee salaah naal maalave dee raajadhaanee dhaar te ujain ban gee| bharatharee treemataan de piaar vich garak hoeaa, vikram ne samajhaaeaa, eis par vigarr gee te vikram ttur giaa te aasaam vich dtaake kol jaa rihaa, jithe hun tak vikram pur usade naam te mauajood hai| age fer saaree niraved naattak vaalee kathaa ditee hai|

g. hor kathaan

einhaan saareean galaan de aadhaar par kuchh vadh ghatt karake panjaabee baintaan vich ik kisaa bhee kuchh chir hoeaa chhapiaa hee| is vich doshee naam raanee pingalaan daa ditaa hai|

akhabaar aam ji 46 nan 3886 vich bhee niree fal vaalee kathaa chhapee hai te raanee pingalaan noo hee fal dee kathaa vaalee dosan raanee dasiaa hai, parantoo mithalaa lipee daa niraved naattak hindusataan vich kade puraanee banee cheej hai, oeh bhaanamatee noo, te panjaab de geetakaan dee heere miragavaalee puraanee kathaa, ttaadd saahib te hor kathaavaan vaalee pingalaan noo bhee pateebataa raanee dasade han| ate misattar aar godhakhepale bharath khanddaanch arathaacheen kesh vich fal vaalee raanee daa naam padamanaakhashee dasade han, ate othe likhiaa hai ki jadon raanee

esheeaattik ree ton pataa lagadaa hai ki dasaveen sadee vich ik jai chand naamen hor vikramaadat raajaa hoeaa hai| dhaar de raajaa dee dhee bhaanamatee osane viaahee see te naane daa raaj liaa see|

jeeo utthee tadon usadaa naam pingalaan rakhiaa giaa| ttaanee jee ne fal dee kathaa vaalee raanee daa naam anang sainaa ditaa hai|

panjaab vich ih kahaanee bhee kahee jaandee see ki mainaavantee bharatharee dee bhain see, bharatharee de te mainaavatee de jangee khayaal bachapan ton san| bharatharee aap jogee ho giaa te mainaavantee daa putr gopee chand jo bangaal daa raajaa see jangee hoeaa, te dove maamaa bhanevaan gorakhamat de sataare bane|

raajar naamen ik yoorapeen paadaree ne jo 1630 vich karanaattak vich rihaa hai 1651 vich bharatharee daa tarajamaa prakaashat keetaa see| us ne ih tadon lokaan ton sunee gal likhee see ki bharatharee deean tin sau raaneean san te singaar raseea at see| pitaa ne usanoo jhirrakiaa, tad usane vahutteean chhadd diteean te satak sankalat keete|

eseeaattik reesarachaz 9 vich likhiaa hai

eeh aam raae hai ki vikramaa dit ne aapane chhotte bharaa sukaadatay arathaat bharatharee noo ik khundtee chhuree naal usadaa sir kap ke hauale haualee tarraf tarraf ke maran dee mauate maariaa see|

1. pile yaa bhoore rang vaalee|

2. par je koee satakaan noo sansakrit vich parrhe taan dekh sakadaa hai ki ih raae sankalat karan dee galat hai| onaan dee rachanaan vich ik dhunee ikataar aisee hai jo ik hirade dee rachanaan hon dee pakee ugaahee hai, vich chaahe kee jalok aakhetak bhaaven hove|

2. itihaas vich bharatharee

pachhamee lokaan vich je vaakiaat samataan naal haalaat likhan daa itihaas daa treekaa hai. oeh hind vich pravirat ghatt rihaa jaapadaa hai| ithe aadaras har see te saahitay is vishe vich hor tarhaan tturadaa see, eis lee is tarhaan de itihaas vich bharatharee daa milanaa katthan hai, par jo khoj is nukate ton hoee hai, aus ton jo parrataal keetee jaa sakadee hai, so ih hai

a. bikramaa dit

eih naam harek hindavaasee jaanadaa hai, hind vaaseean daa samat ise naam naal sanbandhit hai| ih samat dasadaa hai ki je kadee isanoo bikram daa naam bikram de janam, gadee yaa chalaane ton ditaa giaa hai taan bikramaajeet noo aj utane varahe ho chuke han, jinaa aj vikramee samat hai|

bikramaadat yaa bikram jeet daa naam hindusataan vich usee tarhaan hai jis tarhaan angrezaan vich ailafredd hai, te musalamaanaan vich haaroon rasheed hai, fraanseeseean vich chaarale main hai te bodh hindeean vich asok daa hai, te puraatan ibraaneean vich sulemaan daa see| is de naal naal kahaaneean te gaibee taakataan de kee kise han| asal vich shaakaa yaa sitheean kauam de baar baar hamaliaan ne hindusataan dukhee kar rakhiaa see, eis naam vaale hindee mahaaraajaa ne unhaan de oeh paase seke ki desh ton kadtake chhadde| alabaroonee jaan gayaarhaveen sadee vih hind vich rihaa hai, likhadaa hai ki khikramaa dit ne saakaa

paatashaah de viradh charrhaaee keetee te usanoo lenee de kilhe te mulataan de vichakaar karoor de ttikaane haar de ke katal keetaa| is tarhaan desh noo saakaa lokaan ton chhuddaa lain ton jo pooran kaamayaabee hoee, aus ton vikramaa dit daa naam shaakaaree arathaat saakaaree pai giaa| vikramaa dit de darabaar nau ratan san te aap bhee vidavaan te dharamee raajaa see|

pahilon pahil itihaam vetaa bikram noo eesavee sadee ton 57 baras pahilon hoeaa manade san, par fer kise kahaaneean itahaasik vaakiaat daa raualaa aisaa piaa ki vidavaan faisalaa naan kar sakan, saraan ik do de khiaal vich bikram hoyaa hee naheen daa khiaal bee hoeaa| chandr gupat 2 daa naan bee vikramaadat khiaal keetaa giaa hai| baaze daaniaan ne kihaa ki naheen 56 samat pratham eesavee ton laike chheveen sadee takasagon raae padheraa taka kee raaje bakram kahilaae, so samat vaalaa bikramaa dit hor hai| te shaakaaree bikram hor hai|

par misattar feelatt aakhade han ki samat jo ee san ton 57 saal pahile daa hai, eih maalave daa puraanaa samat see te saakaaree vikram ton bahut pahile jaaree see te isade naal lafaz brikam kise bhulaavatt vich lag giaa hai, kiaunk chandr gupat pahile yaa doosare ne bhee opare lokaan te fatah paaee see, so samat puraanaa maalavaa samat hai te chandr gupatee kise bikram de naam ton bikram naam pai giaa hai|

mi dat kaarapas inamakripashanam inddeekeram de aadhaar te|

gaizatteear aaf inddeea vich profaisar kolahaaran de aadhaar te likhiaa hai ki vikram kaal daa arath hai judh daa samaan; judh daa samaan sarad rit maniaa jaandaa see, te samat bhee marad rit vich shuroo hunde san, eis tarhaan kaveean ton is puraane samat daa naan vikram pai giaa| raajaa karake naheen, par vikram kaal kar naam bikramee samat hai|

hun bikramaa jeet jee es samat de sanbandh ton chhutte, taan ohanaan daa samaan daaniaan ne horanaan ugaaheean te nishaan ton ttoliaa|

hayoonat shaing cheenee musaafar jo sataveen sadee ee vich hind vich aaeaa, dasadaa hai ki silaa dita1 naamen raajaa daa samaan 580 ee san daa see, te vikram dit jee silaa dit 1 ton muharale mahaaraajaa san | isee tarhaan kaahalanaan muarakh jo baarhaveen sadee vich hoeaa hai, dasadaa hai ki raajaa kanishak ton 30 raaj magaron vikram jee hoe han, so is tarhaan vikram jee daa samaan chheveen sadee ee vich hoeaa| hor ugaahee aiaun hai

vraahameeraa, varuchee, kaaleedaas, eeh raajaa vikram de nau ratanaan vichon bahut prasadh han| ddaakattar bhaaodaajee aakhade han ki varaah meeraa lag pag 505 ee vich jamiaa te 587 ee vich mariaa| isee tarhaan varuchee te kaaleedaas deean rachanaa dee mutaalayaa dasadee hai ki ih panjaveen chheveen sadee vich hoe|

eisee tarhaan inhaan ton magaron ik sabandhoo kavee hoe han| eeshavaraa charan viyaa saagar ne sabandhoo jee de granth vich ik lekh dasiaa hai jo is tarhaan hai hun ki vikramaa dit ttur giaa hai, keval

romesh chandr dat|

keerat usadee salaamat hai, raajaneetee dee utamataa naheen rahee| isaton sidh hoeaa ki sabandhoo kavee ton thorraa chir pahile vikram jee hoe han| sabandhoo dee rachanaa parrhake pataa lagadaa hai ki ih kaaleedaas ton thorraa hee magaron hoe han, so har tarhaan vikram jee daa samaan chheveen sadee vich hee prateet hundaa hai| khup geaa par ik silaa lem hai, jisadaa san ee 948 hai us par likhiaa hai

vikramaa dit nishachat jagat prasadh mahaaraajaa see te tiven usade nauan vidavaan san, jo nauan ratan kahe jaande sana goeaa vikram jee de sachamuch hon dee ugaahee aj ton hazaar baras pahile dee bhee mil gee|

bikramaa jeet barre prataapee hoe, viyaa, komal unar, kaareegaree, prajaa dee khushahaalee, desh taakat dee trakee hoee, eih samaan us hindoo dharam lee je budh mat par jai paake pauaraanak saahitay paidaa karake naven pungaare vich fer jee ke utth rihaa see, barre prataap daa samaan hoeaa hai|

a. vikramaa dit te bharatharee haree

paranparaa dasadee hai ki vikram te bharatharee jee bharaa san, so je ih ttheek hove taan bharatharee jee daa samaan labh piaa|

misattar ttailang aapanee khoj par te varatham ttailang de aadhaar par, paal. ai. mor paranparaa de aadhaar par, ttaanee riganaadd de aadhaar par vikram jee noo pahilee eesavee sadee de rataa age pichhe manade han, so isaton hee bharatharee jee odon hoe samajho|

par jadon vikram jee par sansaa pai giaa, taan bharatharee jee bhee itihaas khojakaan de raas manddal vichon uddant ho ge, par jadon fer vikram jee noo puraane nishaanaan te upar dase sabootaan karake chheveen sadee

vikhe hoyaa tamaleem keetaa giaa taan bharatharee jee daa bhee uhee samaan samajh lainaa chaahee| par bharatharee de bharaa hon daa itihaas noo saboot pakaa naheen miliaa, eis karake ih gal fer sanse vich hee rahee|

je bharatharee de satakaan vich vedaantak te pauaraanak khiaal takake samaan labhiaa jaave taan nisachat samaan naheen miladaa| vedaant de khiaal ee san ton sadeean pahile upanishadaan vich san ate aupanisad naam hetth ik vedaantee firake daa zikar bhee harish charitr vich raajaa harashavaradhan de samen aayaa hai, so upanishadaan de samen ton snkar 8veen sadee ee tak vedaantee khiaal mauajood san, eise tarhaan pohaanaan de mudt par bhee bahis hai| puraan dasaveen baarhaveen sadee de bhee kahe jaande han, par amar sinh kosh vich pauaraan daa zikar hai, jis ton aad puraan change purajaane samen te jaa painde han| so aao hun hor ttol karee |

e. shilaadataya2

hindooaan daa ik at sanaatan pavitr thaan avaantee hai, jisanoo ujain kahinde han, eitihaas vich ujain daa zikar aiaun hai moreea khaanadaan de samen ujain vich ashok soobedaar ho ke giaa see, magaron ashok mahaaraajaa ho giaa, fer pataa naheen| par doosaree sadee vich ujain paradesee khashatramaa lokaan de hath aa giaa|

ddaakattar boohalar noo ik paranparaa milee hai ki vikram daa ik bharaa aapane saathee shaaradaa nandan samet kasmeer giaa see. jisadee baabat vahim hai ki saahadaa akhar isane kasmeer vich ttore ddaakattar buhalar daa khiaal hai ki vikram daa ih kasmeer giaa bharaa hee bharatharee haree hovegaa|

san 400 ee vich isanoo chandr gupat 2 ne liaa, paradesee khashatramaan kadte ge te hind aishvaraj chamak piaa| chheveen sadee ujain bikramaa dit dee zabaradasat salatanat dee raajadhaanee see|

vikram de magaron silaadat 1 utaree hind daa adhiraaj hoeaa, tadon san lag pag 550 ee see| isaton magaron lag pag 580 ee vich prabhaakar varadhan mahaaraajaa bane| 605 ee de lag pag raaj varadhan mahaaraajaa bane| raaj varadhan ne maalave naal jang jaaree rakhiaa te raaje noo maar ghatiaa| is ton magaron raajavaradhan jee manaanak bangaal raajaa de hathon maare ge te inhaan de chhotte bharaa silaadat 2 jinhaan daa naan harash varadhan bhee see, autaree hind de adheeraaj hoe, samat lag pag 610 ee see| ih mahaaraajaa barre tej prataap vaale bikramaa jeet vaangoon hoe| hayoonat baing dasadaa hai ki is mahaaraaj dee raajadhaanee kaan kubajaa kanauaja see| silaadat 2 bodhee see, par hindoo dharam daa vairee naheen see, braahamanaan noo daan te satikaar dendaa see| ih bhee kihaa jaandaa hai ki ratanaavalee te naagaa nand naattak de karataa ih mahaaraaj hee han|

baan bhatt, daanddin, vasav dataa, sabandhoo, sansakrit vidavaan is samen hee hoe han te khojak lok bharatharee haree daa samaan hun ih vadheek pramaanik samajhade han| profaisar maikasamoolar dasade han ki aaeett sing naame cheenee musaafar likhadaa hai ki bharatharee haree lagapag 650 ee samat vich kaal vas hoe| so bharatharee jee daa samaan bikramaajeet daa samaan naheen see, sagon shilaadat 2 daa samaan see|

gaijetteear aaf inddeea vich shaaeid ise aadhaar par bharatharee dee mauat daa samat 651 likhiaa hai| maasattar puettas aaf inddeea vich bhee ihee samat ditaa hai|

bhattee te bhaaratee yaa bharatharee is samen de do hor kaveesharaan de naam hon te saal keetaa jaandaa hai ki ih naam bharatharee de hee han| bhattee kaanvay naamen pusatak de tteekaakaar kandrap vidayaa vinod te sree dhar suaamee saare aakhade han ki bhattee kaavay daa karataa bharatharee haree hee hai, vaakay paayaa te maaraa de vayaakaran de granthaan daa karataa bhee bharatharee haree noo maniaan jaandaa hai|

so saaree itihaasik khoj vichon ih gal pale paindee hai ki je bharatharee haree te bhaaratee te bhattee ike aadamee de naam han, tad uh mahaaraajaa shilaa ditay 2 de samen hoe han te unhaan de jeevan par hor koee chaananaa naheen paindaa, sivaa is de ki do trai granthaan daa hor pataa lagaa ki ohanaan de keete hoe han| maikaddaanaladd sansakrit littrechar vich likhadaa hai ki aaeettasing 20 varahe hind vich rihaa, oeh likhadaa hai ki bharatharee budh saadhoo ho giaa, par sat veree murr grihasat vich giaa te sat veree murr saadhoo baniaa| aapanee is kamazoree par bharatharee rondaa see, par kaaboo naheen paa sakadaa see|

misattar romesh chandr dat, ttailang, kaalabrak, boohalar saare bharatharee, bhattee noo iko manade han te kanoo mal jee bhattee bharatharee noo samakaalee likhade han|

1902 vich arathaat uparaliaan ton magaron misattar kaale ne sidh keetaa hai ki bhattee kaavayavaakay paashaa aad de karataa hor han| misattar paatthak dee khoj de aasare aap dasade han ki vaakay

ainasaaeekalopeeddayaa br de vich likhiaa hai ki doven iko mane jaande han, yaa bhattee bharatharee daa putr maniaan jaandaa see

paa daa karataa bodhee see te ih traie satak vedak hindoo khiaalaat naal bhare pe han| naanhee bhattee bedhee see, kiaunk bhattee aapane kaavay vich avataaraan dee mahimaa karadaa hai|

hun dekhanaa ih hai ki aaeaa bhattee te shatakaan daa karataa bharatharee iko han so khoj dasadee hai ki bharatharee khatree see te madh hindusataan daa vaasee see, par bhattee braahaman see te valabhee de darabaar daa see| bharatharee aapane shatakaan vich chaahe siv, visanoo noo iko jihaa kahindaa hai, par bharatharee daa ishatt dev siv see, eih shatakaa ton sapasatt hai, parantoo bhattee daa ishatt dev visnoo hai| ise prakaar misattar govind sankar saasatree likhade han ki puraane granthaakaar jad dohaan de granthaan vichon pramaan lee slok lainde han, taan dohaan noo bhin dasade han|

sittaa ih hai ki

vaakay paachayaa daa karataa bharatharee bodhee hai,

bhattee kaavay daa karataa bhattee vaishanav hai,

te trai shatakaan daa karataa bharatharee saiv hai|

so cheenee musaafar dee ugaahee bharatharee haree noo shil dit 2 de samen vaalee bhee kam naa aaee| hun ik hor daleel baakee hai| panch tantr naamen granth san 500 ee ton pahile rachiaa giaa| isadaa

misattar paatthak cheenee musaafar aaeettaming baabat dasade han ki oeh sataveen sadee ee vich hind vich aaeaa te oeh likhadaa hai ki vaakay paadayaa daa karataa bharatharee bauadhee see te usanoo moe 4 baras hoe han| isee tarhaan vaachasapatee mishar jo 11veen sadee vich hoeaa hai likhadaa hai ki vaakay paashaa daa karataa vaidaabaahayaa arathaat ve d vihoon bauadhee see|

yaa isade bhee mool daa tarajamaan faarasee vich kalelaa damanaa 531 ton 579 ee de vichakaar faaram de paatashaah lee faarasee vich tarajamaan keetaa giaa| panch tantr vises karake sankalat keetaa hoeaa granth hai, is vich neetee satak daa ik slok hai| jis ton sidh hoeaa ki bharatharee jee de stak 500 ee ton pahile ban chuke san, te bharatharee jee is vele ho chuke san yaa haisan|

1. maikas moolar|

2. neetee shatak daa 57vaan slok te sekh saadee de is baint agar sad saal gabar aatam varozad daa bee dhiaan kar lainaa| sekh saadee 1195 vich jame, te 1225 vich hindusataan aae|

. sidhaant

a. paranparaa ton kee labhadaa hai

paranparaa dee mutaaliaa je aseen pichhe de aae haan chaahe oeh niramale, udaasee, bairaagee, saniaasee. kise saadhoo panddat ton suno, chaahe niraved naattak varage lekh parrho, chaahe singhaasan bateesee, baitaal pacheesee panjaabee vaacho, chaahe heere mirag vaalaa geet mune, chaahe chulhiaan kol baitthake sakan de hathon satee hoee jaan buraa karake dukh paa rahee suaanee de moonh suno, chaahe saare bharatharee de tteekaadaaraan de nott te reesarach khajaka susaitteean te sajanaan deean khojaan dee mutaaliaa karo, chaahe raajapootaane vich bharatharee de naatt hunde tak, hindusataan de kise hise vich kiton parrhe anaparrhe kise ton jaa puchho, taan ih galaan tuhaanoo iko

jiheean milanageean

1 bharatharee raajaa see|

2 bikramaadat daa bharaa see|

3 sansaar tiaagake vairaagee ho giaa see|

4 kaaran isatree see|

eitihaasakaaraan dee khoj noo je barree khulh de ke bee leee taan keh sakade haan ki bharatharee hoe noo ghatt ton ghatt 1300 baras beet chukaa hai| itane arase vich te desh de saare hisiaan vich te add add khiaal te samajh de tabakiaan vich upar likheean chaar galaan daa itafaak ik acharaj itafaak hai, ar ik aiven bedhiaanee naal satt paaun vaalee gal naheen hai|

eih pusatak pahilee vaar dasabar 1916 vich chhapee see|

a. itihaasak khoj ton kee labhadaa hai

mi ttaanee, ttelang, paal ai mor, varadam, gopeenaath, kaale, tteekaakaaraan maikasamular, maikaddaanal, romesh chandr dat muarakhaan; yoonatasaing, aaeettasing cheenee musaafaraan te ainasaaeekalopeeddeea, gaijetteearaan te esheeaattak te banbe reesarach raporattaan varageean pusatakaan ton je kuchh labhadaa hai ih hai ki je bhattee, bhaaratee bharatharee haree, bharatharee haree traie ik aadamee de naam han, tad bharatharee jee lee do galaan banadeean han je taan oeh vikramaa dit de bharaa man le jaan, tad vikramaa dit daa samaan jo hun pahilee sadee ee de agon pichhon utthake chheveen sadee de lagapag aa giaa hai bharatharee jee chheveen sadee vich hoe ar 580 ee ton pahilon ho chuke hone chaahee, par je bikram de bharaa vaalaa sanbandh khiaalon chhadd ke bhattee, bhaaratee te bharatharee haree noo ik maniaa jaave, taan cheenee musaafar daa veeh varahe hind vich rahike chalaane daa samat das jaanaa katee faisalaa hai ki oeh 650 vich beete han|

je bharatharee vakh vakh han, jaise ki misattar kaale ne misattar paatthak dee khoj par sidh kar ditaa hai ki uparalaa samat galat hai| fir aseen us kalelaa damanaan dee ugaahee ton, jo pichhe de aae haan, eis sitte te aparrade haan ki san eesavee 531 yaa 529 ton pahilon bharatharee jee jaan ho chuke san jaan neetee shatak banaa chuke san te jeeaunde san|

nichorr ih hai ar yukatee is ttikaane lai aaundee hai ki bharatharee jee chaahe vikram de bharaa man chaahe naheen, chaahe raajaa san yaa shilaa ditay 2 de samen de panddat san oeh 650 eesavee ton pahilon ho chuke san| is ton magaron daa samaa bharatharee noo denaa hun tak deean

augaaheean de saahamane bhul hovegaa, eis ton pahilon daa samaan kalelaa damanaa vaalee ugaahee ton yaa hor saboot paidaa hon ton sidh sake taan acharaj naheen|

eitihaasabharatharee jee shatakaan de karataa han ki naheen raajaa san ki naheen fal vaalee kathaa ttheek hai ki naheen raanee bhaanumatee, anangasenaa, padanaakhasee te pingalaan naamee de patibataa piaar de viyog yaa dukh karake vairaag hoeaa hai ki naheen kise gal lee koee pakee rauashanee naheen paa sakiaa|

e. saahit de chitrasaal vich bharatharee

1 hindusataan de baag vich ik boottaa maualiaa see, ausane aapane man noo aam lokaan vaangoon saadhaaran dashaa vich rakhiaa, ausane sabh ton vadheek khich lain vaale ras singaar noo changaa samajhiaa ate usade andar pe valavale zoradaar shakal farr ge| oeh vidavaan bhee see, oeh kavee bhee see| jo tasaveer usade andar preet ras de valavaliaan ton banee, ausane oeh so shakalaan vich khichee, eis ras de suaad, tarrafaneean, breekeean, komalataaeean, talakhaaeean te kalesh sabh usade buras ne saaf dikhaa dite, eih tasaveer usane hind de saahit chitrasaal vich rakh ditee te usade hetth likhiaa shingaar stak|

2 aapane andarale de vadheek unat karadiaan yaa hundiaan us kalaa kauashalee ne danaaee de darasn paae| singaar de khotte falaan te bhog de ant rog de tajarabe ne ar aise tajarabiaan ne ki jisanoo oeh piaar kare, oeh horanaan noo piaar kare ausanoo ikhalaak te budheemataa daa anubhav ditaa tad usade andar ikhalaak dee moorat

dekho neetee shatak daa doosaraa slauak|

banee| oeh mooratee usade aapane hirade de takhate ton malokaan vich khichee ar hind ne saahitay chitrashaal vich dhar ditee te thale likh ditaa neetee satak |

3 ikhalaak te bhaaeechaarak, mareerak te kuchh maanasik sukhaan de naal naal us kalaavaan ne anubhav keetaa ki andar koee tarasevaan hor hai, koee bhukh hai, jisade sakhanaapan noo ih naheen mettadaa| vidavaanaan te daaniaan noo osane matasar te saarre vich dekhiaa is ton neetee ikhalaakee jeevan pole ho hise| is uchee shai vich bhee unhaan noo aje nigarataa dee kameen daa anubhav hoyaa, tad andar ik hor tasaveer banee ki ih ras te ikhalaak change han, par ih drishamaan de suaad te prabandh han, koee hor ttikaanaa attalataa daa hai| sahije sahije andarale ne rasaan naalon te fokeean duniaavee akalaan te ikhalaakaan naalon, prayatanaan naalon nihakeval kaivala ho jaan noo changaa jaataa hai, tadon usade andar ik moorat banee jo usane kaagat par 2 khichake hind saahitay chitrashaal vich rakh ditee te hetthaan likh ditaa vairaag shatak| so

hind baag de ik nau nihaal noo trai lage fal ih trai shatak han|

haan jee, eik unat par vairaagee hirade dee tasaveer saadde paas hai|

hindusataan de ninmrataa, aapaa nivaaran vaale te haumain par fatah paaun vaale subhaav moojab isade mahaanpurakhaan ne jis jis khoobasooratee noo aapane andar dhiaan shakatee naal aandaa, ausanoo sansaar de laabh

1. dekho vairaag shatak daa doosaraa salok|

2. vairaag prayojan naheen par kise attaaree daa daravaazaa hai|

hit srishattee de havaale keetaa ki uhanaan vich paidaa hoe suhaj te sojhee daa horanaan par jhalakaa pave te uh ras lain, aunat hon, par uhanaan ne aapane sareer noo, ki sareer dee kriaa noo, ki manukh naatt noo nasalaan lee chhadd jaanaa munaasab naheen jaataa| jo lok aap maaranaa ik kamaal samajhade san, auhanaan noo aapane jeevan noo age karan daa khiaal ho naheen sakadaa, shaaeid is karake aapane jeevan naheen likhade rahe| doosare akasar kaveean dee kadar maran ton chir kaal pichhon hundee rahee hai, jis karake doosariaan vidavaanaan noo kaveean de jeevan charatr daa masaalaa milanaa dusatar ho jaandaa see| hind daa khiaal aaundaa rihaa jaapadaa hai ik chhanbh ne kaual ful paidaa karake srishattee noo ghal dite par usade naal chhanbh de sivaal daa koee hisaa, lamaa, choorraa, ddoonghaa daa koee lekhaa naheen ghaliaa|

eih hindusataan de vidavaanaan daa vakharaa nukataa hai, jis karake saanoo unhaan de sauan jaagan, larran bhirran, dukh mukh, jaman maran, khakherraan bakherraan de haalaataan de samat naheen lajhade| harek vadde dee paidaa keetee sundarataa yaa koee ik prasang, jisane uhanaan de andar vasadee aam manakhaan ton ucheree kalaa noo pragatt kar ditaa te jeevan noo palattaa de ditaa daa pataa taan kise naan kise sakal vich hindee vadde likhake yaa jabaanee de ge han par arab vaaseean de namoone daa itihaas baaharaleean kriyaa daa ghatt likhade rahe jaapade han| so saadde paas hind de us nau nihaal daa aisaa itihaas naheen hai, par usadaa hiradaa itihaas hai, ar sadaa jeeaundaa chitrashaal vich sadaa jeeaundaa ho rihaa, dis rihaa, varat rihaa pratakh jeevan hai|

naam us musavar daa bharatharee rakho yaa hor raajaa kahe yaa munee, eisatree viyog karo yaa isatree dupit, kal hoyaa kehayaa 1300

baras pahile, ausadee khichee tasaveer te usadaa prabhaav te asah pradipat hai, ar das rihaa hai ki moh piaar vich painaa, fer akal aaunee te daane honaa, ant drishattamaan ton nazar utthake kime amar anant sach dee talaam lee vairaag ho jaanaa eeh tarang han, jo inasaanee dilaan vich varat sakade han ar kise akal te valavale vaale hride noo aise kisam de tajarabe pes aa sakade han, jaise inasaanee bharatharee noo aae te jindagee de ddoonghe maramaan de katthan veliaan te ih ho chuke tajarabe horanaan inasaanaan dee sahaaeitaa kar sakade han| hind ne itihaas es tarhaan likhiaa hai| unhaan ne andarale sach val dhiaan jorriaa jee te odhar dhiaan khiche san te unatee keetee see| pachham dee tavaje baahar mukhee te unatee drishattamaan vich hai| ohanaan de kalaavaanaan ne baaharale naatt vich dhun rakhee hai| so pachhon dee baahar mukhee rosnee vich poorab de antar mukh dhiaan prakaas noo lainp karan dee thaan do deeviaan de chaanan vaangoo dehaan rauasneean de ik dooe noo dubaalaa karan vaale vateere hee srestt ho sakade han|

eitee

2 bharatharee haree neetee shataka

neetee shatak

mangalaacharan

. das disaa jo vayaapiaa, paree pooran traikaal|

moorat chetan je ahai, hai anant har haal|

apane anubhav gayaan bin, jan nahin jaanayaan jaae|

aise prabh noo bandanaa, tej shaant roopaae|

moorakh nindaa

. jisade prem vich kutthiaa firaan main haan,

mainoo chhadd uh hor noo payaaradee hai

ohai osanoo chhadd ke hor payaare,

payaaree oeh fir asaan noo payaaradee hai

dhing priyaa meree, dhrig uhade payaar,

auhadee payaaree noo fittak fittakaaradee hai

mainoo dhing te dhrig hai kaam dev,

jisadee preranaa sabhas noo maaradee hai

3. agiaanee sukh naal maneedaa,

at sukh naal giaanee|

brahamaa bhee reejhaa naheen sakadaa,

garabee alapagiaanee|

4. magar machh dee daarrhaan dee nok hetthon,

naal jor de manee kadtavaa leee|

chanchal uchhaladaa lahir tarang saagar,

zor ddoliaan de tar paar peee|

guse bhare vikaraal ik sap taaeen.

ful vaang utthaaeike sees cheee|

aipar dhase asat vich chit moorakh,

kise tarhaan naan kadt nivaar leee|

5. ret peerree yatan de naal jekar,

tel nikal aave, taan asacharaj naanheen|

tihaaeaa handtadaa mirag vich trisanak de,

paave neer taan manan vich haraj naanhee|

sing sahe daa labhanaa chaho jekar,

labh pave asacharaj naa es maanhee|

aipar moorakh daa hit asat faathaa

kade kise naa saadh savaariaa ee|

6. bhen torriaan soot dee taar nikale,

haathee taar us naal banhaanvadaa je,

sreenh de ful dee pankharree vaang sooee,

heeraa naal us sooee vinhaanvadaa je,

paake maakhio dee ik boond mitthee,

khaaraa saagar uh mitthaa kahaanvadaa je,

jiharraa vaak mitthe naal moorakhaan noo,

sat maarag te layaavanaa chaanhavadaa je

7. moonhon nikaliaa vas ton baahar hoeaa,

chup rahin hai aap de vas andar|

chup vich anek hee laabh hunde,

chup jaaneeon gunaan daa uch mandar|

kajan chup banaaeaa agiaanataa daa,

moorakh mat de lukan noo rachee kandar|

gayaanavaanaan dee sabhaa vich moorakhaan daa,

eik chup bhooshan, eiko chup sandar|

8. alap gayaan paake nain andh hoe,

nazar hetth naa kise noo layaanvadaa saan|

apanaa aap sarabag diseevadaa see,

fuliaa vaang haathee naheen maanvadaan saan|

aipar guneean de sang jad gayaan aayaa,

aape aap noo moorakh dis aanvadaa saan|

mad garab daa utariaa taap vaangoon,

tthandt kaalaje de vich paanvadaa saan|

9. bhariaa keerriaan, libarriaa naal thukaan

be daar, besvaad, be maas, maarraa,

hadd dekh manakh daa lalach kutaa,

naal svaad khaandaa chikadaa hetth daarrhaan|

kol aan kharrove je indr isade,

sharam kare naa be paravaah aarraa|

tiven tuchhataa cheej dee gine naaheen,

lain lain daa neech noo rahe saarraa|

. pahilon svarag ton gang jad hetth dtatthee,

auche shivaan de sees vichakaar aaee|

ethon dtatthake uche pahaarr ddigee,

parabat uparon ddig maidaan jaaee|

dtahindee hetth hee hetth noo gee ethon,

neeveen neeveen ho gee samund taaeen

tayon vivekaan ton bhusatt ho jaan jerrhe,

ddigade hetth hee hetth noo karan dhaaee

11. paanee naal hai ag sanbhaal hundee

daaroo dhup daa chhataree jaan bhaaee|

trikhaa ankus ilaaj gaj masat daa hai

khete bail noo ddaang hee raas aaee

dukh door hove naal daarooaan de,

vih mantaraan de naal nasadaa ee|

1. ttedtaa, neech| 2. inasaaf, niaan, budhee|

har ik gal daa shaasatar kahe daaroo,

aipar moorakh dee naheen davaa kaaee|

. raag vidiaa ton keraa kakh jiharraa,

naheen jaanadaa jo saahit bhaaee|

dohaan kalaan ton khaalee manakh jiharraa,

ohanoo aadamee kadee na jaananaa een|

poochh sing ton rahit o pasoo jaanon,

hor farak naa jaananaa ratee raaee|

jiaundaa rahe e pasoo bin ghaas khaadhe,

bhaag esade vich e vaadharraa ee|

13. pale naa viyaa, n tap daan hove,

n gun gayaan jat sat te naan dharam karade|

o lakh es dharatee te han bhaar bhoomee,

manukh roop han, par mrigaan vaang firade|

14. saath na moorakh daa bhalaa, chaho,

mile indr daa duaar|

maakh bhaleraa banacharaan,chaho

parabat vichakaar|

1. kaavay aad vidiaa dee rachanaa

. gunaan|

vidavataa dee prasansaa

15. vidayaavaan parasadh te giraa sundar,

viyaa aratheean noo vidayaa den bhaaee|

aise kavee jis desh vich rahin niradhan,

moorakh aakhee raaje us desh taaeen|

binaa daualaton bee kavee hain raaje,

binaan sonio bee manee ratan jaaee,

aipar manee daa mul ghattaan vaale,

khotte paarakhoo jagat akhaanvadaa ee|

16. jisanoo chor churaa naa sakade nee,

jiharraa sukh hee sukh nit denvadaa ee|

jeharraa ditiaan ghatte naa vadhe sagamaa,

jugaan vich puraanaa naa hovadaa ee|

vidayaa dhan o sadaa akhatt jiharraa,

jinhaan andare eeh ghan menvadaa ee|

aunhaan naal abhimaan naa karo raajaa

saan unhaan dee kauan michenvadaa ee|

17. naven mad dee dhaar de naal mate,

shayaam sees vaale haathee masat taaneen|

ddanddee kamal dee jiven naa banh sakadee,

taar kachee dee pes naa ratee jaaee|

mokh daatee paramaarathee vidiaa de,

panddat masat jo hain parabeen bhaaee|

kadee karo apamaan naan inhaan mandaa.

maaeaa tusaan naan sakegee rok paaee|

18. hans ute je brahamaan noo krodh aave,

kal fulaan nivaas ton kadt desee|

ban daa yaad te rang bhee kheh laisee,

door opare khaau te chhadd desee|

aipar hans dee keeratee jagat ughee,

dudh dio taan neer kar add desee,

eis prabeenataa dee jiharree keeratee hai,

brahamaan esanoo keekuraan vadt desee

. kee faban vabaanage karre suhane,

chanan haar kee chhabee vadhaanage jee|

sandal lep ishanaan te vaal kunddal,

gahine fulaan de suhaj nahin laanage jee|

suhaj laaegee baanee ju parrhee gurrh ke,

dhaaran karan vaale sukh paanage jee|

sachaa rahin vaalaa gahinaa giraa jaano,

hor gahine sabh nashatt ho jaanage jee|

baanee, giraa fasaahat| vidavataa te khoobasooratee naal bolan daa gun|

20. uchee bhaant dee sundarataa aadamee dee

gujhee dalat e vidiaa jaan bhaaee|

sukh khushee daatee, kade keeratee je,

vidiaa gurooaan daa guroo jee jaananaa ee|

vidayaa saak je vich paradesh loko,

vich pralok de param e devataa ee|

dhan chhadd raaje poojan vidiaa noo,

vidayaa binaan nar pashoo siaananaa ee|

21. hove khimaan, sanjoa dee lorr naaheen,

have krodh, taan vaireean at kithe|

rijhade dilaan noo ag dee lorr naaheen,

kee hai lorr daaroo, paas ishatt jithe|

vairee hon, taan sap kee khoohan khoohasan,

pooran vidiaa mile, dhan lorr kithe|

laaj hundiaan gahiniaan lorr naanhee,

othe raaj kee kavitaa rasaal jithe|

22. opre janaan te dayaal, audaar sajanaa,

naal khottiaan dandd varataau hove|

preet saadhooaan, neet darabaar raaje,

vidayaavaan naal mitth subhaao hove|

naal vaireean beerataa, khimaan vaddiaan

teemeean daanaan varataau hove|

einhaan kalaan vich hoe parabeen jiharraa,

oho lok mahiyaad daa thaaun hove|

23. budh aadamee dee e kare ujal,

baanee vich e bhare hai sach satayaa|

auchiaan maan vaddiaaee noo karo eho,

vighan paap e mettadee sabh hatayaa|

andar chit de bhare parasanataa e,

baahar keeratee desh dasauar madhayaa

satisang daatee saare sukhaan dee hai,

kise gale na koee in aoon ghayaa|

24. aadar yog subhaag kaveeshar je,

rasaan naal bhinee kavitaa rachanahaare|

kaayaan keeratee inhaan dee amar hoee,

jaraa maran de ddaraan ton pee paare|

25. putar sadaachaaree, treea pateebarataa,

mitar prem vaale, miharabaan saaneen|

saak nek te saral safaa hove,

man kalesh de les ton rahit bhaaee|

sundar roop hove, aaundan hoe pakee,

vidayaa naal mukh te hove faban chhaaee|

sansaar dee mariyaadaa daa aasaraa, bhaav hai ki ihanaan gunaan binaan susaaeittee bhaaeechaaraa vikalatree ho jaaegee|

daataan uhanoo naseeb ih hon jisate,

manasaa poor arasee rab tutthiaaee|

26. jeev hinsaa, paradarab ton pare rahinaa,

sach bolanaa, samen te daan karanaa|

parateea dee kathaa te chup rahinaa,

trishanaan kaang noo torranaa trerr jaranaa|

naal vaddiaan ninmrataa dhaar turanaa|

praanee maatr te deaa varataau saranaa|

nit nem karanaa, dharam granth parrhanaa

hai kalayaan daa panth bhavasindh taranaa|

27. kam karan daa neech naa mudt karade,

vighan hon kolon sadaa rahin ddarade|

madham chaa ke kam noo shuroo karade,

vighan pain te osadaa tayaag karade,

autam lok han kam aaranbh karade,

fer fer bhaaven vighan pain charrhade|

tayaag kam daa kade hee naheen karade,

kam sire charrhan mushakal jaan tarade|

28. sat purakh naan dusatt de paas jaake,

kade deen hoke hath aan addade|

1. vishap daa arath dharatee hai, par svarag tee kar lainde han|

2. saare saasatraan daa samat rasataa bhee arath hai|

dharam upajeevakaa aapanee payaar karade,

greeb sajan age talee naheen ttaddade|

praan jaan taan karam naa karan maile,

vipataa vich uche uch aacharan gaddade|

tikhe dhaar talavaar ton brat aise,

kisane kare upadesh jo naheen chhaddade|

beerataa te svai satikaar prasansaa

29. bhaniaan bhukh daa dtilakiaa hoe bhaaven,

naale kashatt budtaape daa maariaa ee,

tej heen hoeaa, hove maran lagaa,

dukh bhukh ne aiaun fittakaariaa ee

aipar haakhee de mathe noo paarr ke te,

jinhe maas daa graas piaariaa ee

aise maan vaale sher kade daso,

suke ghaah val moonh pasaariaa ee

30. thorrhee lagee charabee, mailee hoe haddee,

nikee, naal usade maas naheen bettee,

bhaaven raj naa aanvadaa naal usade,

kutaa reejhadaa hovadaa lott pottee

aipar fasayaa gidarr sher chhaddadaa ee;

paindaa haathee te kadtadaa maas bettee|

aapo aapanee satayaa anusaar teenkoo,

fal ichhiaa dukh vich baddee chhottee|

31. ttukar paan haare age dekhiaa je

kutaa deen ho poochh hilaanvadaa hai;

paireen sees dharadaa, moonh add dasadaa,

lott pott hai pett dikhaanvadaa hai,

aipar tak khaan haathee noo khaan vele,

eik nazar ganbheer takaanvadaa hai,

kee minataan hon taan chhake bhojan;

neech aooch daa farak dis aanvadaa hai|

32. mar ke kauan na jamiaa,

ghunmade is sansaar

kul noo unat jo kare,

jaman usadaa saar|

33. fulaan vaangoo bhale jan

duhun thaan rang jamaan|

jaan sabh de sir sobhade,

jaan suk banaan vich jaan|

34. brihasapat aad greh kee akaash andar,

raahoo praakramee unhaan na chherradaa hai|

sooraj chand je raaje din raat de han,

masiaa puniaan unhaan valon heradaa hai|

bhaaven aap sir maatr reh jaanvadaa hai,

raahoo daint raajaa rup feradaa hai|

pooran tej vaale sooraj chand taaeen,

dekho sajano jaaeike gheradaa hai|

35. chodaan bhavan noo shes fan chukiaa hai,

es ses noo kachhap ne dhaariaa hai,

aipar saagar ne tuchh gal jaanake te,

kachhoo aapanee god ttikaariaa hai|

eisaton samajh e saaf payaa aanvadaa hai,

mahaan janaan daa vaddaa balakaariaa hai|

ant naheen samarath mahaan purakh jee daa

bal tej jau unhaan sanbhaariaa hai|

36. mad bhare us indr de bajr kolon,

baladee ag daa meenh jiaun aaeaa hai|

apane pitaa himaachal noo tarrafade hee,

kaliaan chhadd mainaak autth dhaaeaa hai|

tadon vich samundar de maar ttubhee,

khanbhaan taaeen mainaak bachaaeaa hai;

eisaton bhalaa see khanbh turravaa laindaa,

balade bajr ton bhajan kiaun bhaaeaa hai

37. sooraj kaantee manee chahi,

reh achet har haal|

soor kiran par parasiaan,

bal autthadee ho laal|

tiven tejasvee purakh han,

gahir ganbheere shaant,

aipar kadee anaadar dee,

seh naheen sakade jhaat|

38. bhaaven hove sher daa

bachaa nikee aay,

halaa tad bhee karegaa

aus haathee te jaae

mad galhaan te cho rihaa

jisade masatee paae

taante umaraa naheen hai

kaaran tej subhaae|

tej subhaavak cheez hai

rakhadaa sadaa nivaas|

tejasveean de vich us

har umare parakaash|

aatashee seese ton saaeid muraad hai|

dolat

39. jaat rasaatal jaa pave, dtatthe khooh gun jaan,

sant dharam dtai parabaton mette naam nishaan|

sooramataa noo chikharr de bajar uton aan,

saanoo par ik chaahee daualat daualat khaan|

gun daa koee mul naa teele ghaas samaan,

dolat hoeaan jaat gun sabh daa hundaa maan|

40. oho ang, shareer hai uho teraa,

kam, cheshattaa kaar han uho tere|

tikhee akal bhee uho hee paas tere,

mitthe bachan rasaal bhee uho tere|

eik daualat dee nigh de ghattadiaan hee

tor hor ho ge nee uho tere|

hai acharaj e badalanaa aadamee daa,

jadon dolat hai aanake akh fere|

41. daualat jisade paas uh

panddat gunee kuleen|

vakataa darashan yog uh,

sabh gun svaran adheen|

. khotte mantaraan naal vinaash raajaa

tapee lokaan de sang vinaash hove|

binaan parrhe braahamana, laadd naal patara,

kula kupat de jamiaa naash hove|

sharama saab te dharama kusang mette,

binaan dekhiaan khetee dee aas khove|

yaara ghatte paradesh vich bahut rahiaan,

mairrhee hainkarr de naal jaa neend sove|

jerrhaa kare aneet us ruke vaadhaa,

haanee aapanee de oeh beej bove|

dhan luttaae hankaar funkaar bhariaa,

dhan nasatt karake pichhon piaa hove|

43. dhan deean gateean tin han,

1. daan 2. bhog te 3. naash|

1. bhale arath jin varatiaa,

dhan keetaa safalaas|

2. khaadhaa aap te varatiaa,

sokhe langhe svaas|

3. ditaa, aap ne varatiaa,

tisadee gatee vinaash|

44. manee saan te charrhee te malat hoee,

ran jit jodhaa teer maariaa ee|

mad utariaa lisaa te peen haathee,

nadee miaal dee retaa jis tthaariaa ee;

chand dooj vaalaa, thakee hoee abalaa,

raajaa deen dhan daan jin vaariaaee;

deen kheen bee suhane paye lagade nee,

durabalataaee bee inhaan singaariaa ee|

45. dhan heen par heen jad hoe koee,

mutth javaan dee noo piaa tarasadaa ee|

ohee niradhanee jadon dhanavaan hove,

tinake tul is dharatee noo darasadaa ee|

vadde chhotte jo ginanaa padaarathaan daa,

dashaa badalee vich farak e rakhadaa ee|

taante sidh hai, dhaneea dee dashaa kaaran,

vadd chhuttaa jithon aake darasadaa ee|

46. prithavee gaoo hai raajiaa sunon sikhayaa,

chonee chahunde ho je e gaoo maaee|

vachhe vaang tad prajaa daa karo paalan,

pahilon esanoo paalanaa posanaa ee|

dine raat jad payaar de naal parajaa,

raajaa paaladaa rakhadaa saanbhadaa ee|

kapalaa gaoo tad prithavee banen, raajaa

man mangiaan sabh hath aanvadaa ee|

47. kite sach bole, kite jhootth laave,

kite payaar de vaak sunaanvadee hai|

kite tinak ke, kite katthor varate,

kite hinsaa hainsiaaree dikhaanvadee hai|

kite mihar karadee, kite lobh dhaare,

kite ho udaar bahaanvadee hai,

kite daualat hee daualat dee khedd khedde,

kite sarafe dhan jamaa karaanvadee hai|

jiven veshavaa roop vattaanvadee hai|

nit naven hee ves vikhaanvadee hai|

tiven raajiaan dee jaanon raaj neetee,

nit naven hee roop banaanvadee hai|

48. milee vidtaa jas naa piaa pale,

paalan harajanaan daa hath aaeaa naan|

daan karan dee naan samarath aaee,

khaan peen pahinan raj paaeaa naan|

mitar rakhiaa daa taan aaeaa naan,

chhiaan hunaan ne rang jamaaeaa naan|

fer jinhaan ne raaje dee sev keetee,

fal unhaan noo hath kichh aaeaa naan|

santokh

49. mathe vahee kalaam jo dhuraan ton hai,

thorraa, bahut, oven mil jaavanaa ee|

bhaaven maaroo thale vich jaae baittho,

chaahe charrh sumer, vadh paavanaa kee

taante dhare dheeraj, duaare mahookaaraan,

hath chhadd ke aap rulaavanaa kee

gharraa jaae samundr ki jaae khoohe,

eik jihaa paanee os gaavanaa jee|

50. papeehe dee jabaanee

kon naa jaane jagat vich

he badal mahaaraaja

papeette de ik tuseen hai

jagat vikhe sirataaj|

fir kiaun karade aap ho,

saaddee eeh uddeek|

jheenee sur dee benatee

ghalee kanaan teek|

. adhaar, aasaraa|

2. saaddee benatee dee uddeek naa karo. aape vasiaa karo|

51. saavadhaan ho ke yaar chaatrik o

pal bhar saaddee bhee gal ik suneen jaaeen|

kee tarhaan de badal aakaash firade,

saare naheen par ik samaan bhaaee|

kee vasade paratee noo bhaag laande,

kee jaan, birathee raj garrhak paaee|

taante chaatrikaa dekheen| jis kise age,

minataan karen te haualiaan paven bhaaee

durajan nindaa

52. kirapaa kare naan, taale piaa larre aiven,

praayaa maal muchhe, khohe naar praaee|

gal sahe naa sajanaan mitaraan dee,

khimaan naal kuttanb naa karo raaee|

aise aadamee noo dusatt jaananaa je,

pake durajan de e nishaan bhaaee|

sang bhul ke karo naa durajanaan daa,

jerrhaa kare so khataa hee khaanvadaa ee|

ih satar mool dee naheen|

. durajan vidayaa vaan ho,

taan bhee raheeo door|

bhaaven manee shingaariaa

bhayaanak sap zaroor|

54. lajayaavaan noo aakhade sithal hoeaa,

dharam dhaaree noo aakhade danbh dhaaree|

kapattee aakhade rahe pavatr jerrhaa,

kahinde mooramen noo es deaa haaree|

saral sidhe noo moorakh kar aakhade nee,

mitth bole noo deen te heen aaree|

tejavaan noo kahin gumaan bhariaa

bolan haar galaadharree thakan vaaree|

chat ttike ekaaga noo kahin susatee,

durajan lokaan dee gatee he ulatt saaree|

gunee janaan vich kaho gun kauan aisaa,

durajan laan kalank naan jinoo kaaree

55. hor aauagunaan dee othe lorr kaahadee,

jithe lobh ne vaas aa paaeaa e

kuttil purakh noo patit kee hor karaso

sache lok noo tapaan kee laaeaa e

ridaa ho giaa jidhaa hai shudh, usanoo

teerath firan fir naheen lurraaeaa e|

sajan shrestt noo kee gun hor chaahee

mitr saak daa ghaattaa na aaeaa e|

aujal jas hai jinhaan noo piaa pale,

gahinaa hor fir unhaan naa chaahiaa e|

sachee vidiaa jinhaan noo milee hai ve,

hor dhanaan kee aan vadhaaeaa e

jisadee hoe apakeeratee sabh thaaneen,

ohadaa mauat kee hor ghattaaeaa e

56. dil daa maleen hove tej heen chandramaan jo,

juaanee heen teemeen jidhaa joban bilaa giaa;

sar hove kol binaan, paanee hove hetth lathaa,

sundar saroop par moorakh jag aa giaa,

hove dhanavaan par kripan te soom hove,

sajan gunavaan par aalas dabaa liaa|

raaj darabaar vikhe moorakh nivaas hoe,

sate rorr rarrakaven ridaa jinhaan ne khaa liaa|

57. bhaaven agan hotar seve ag taaeen,

de ahooteea osanoo paaladaa ee|

aipar chhohe je ag noo hotaree o,

saarr denvadee kare lihaaj naaheen|

. chaakaree jaan sevaa dham aauakhaa at kam hove,

jogeean bhee esadee naan gatee aje jaanee hai

mon dhaar chup rahe, gungaa tadon aakhade nee,

bole, tad aakhade nee vaddaa bakarravaanee hai|

rahe jadon nerre, tadon dteetth aakhade nee,

door rahe, aakhade e ddaroo ddarakhaanee hai|

khimaan dhaar sahe, tadon kaaeir naam rakhade nee,

sahe je naan, aakhade nee, keetee kul haanee hai|

59. akh dushatt dee hetthaan rahike,

kauan sukhee man bharadaa

je mariyaadaa kise na bange,

gun dekhee bad karadaa|

dhan ho giaa sute hee pale,

vaddaa ho ho tturadaa ;

pichhale khotte karamaan de vas,

neech karam ruch dharadaa

60. moorakh daa mit jaano baitthaa,

pahil dupahiree chhaaven|

1. is tuk daa ih arath bhee karade han ki apanee pahilee neech karamaan naal rottee kamaaun dee zindagee noo bhul giaa hai|

. mitr, yaar |

pahilon jerrhee lamee chauarree,

pichhon ghattadee jaave|

daane daa mit jaanon baitthaa

pichhal dupahiree chhaaven|

pahilon thorree pichhon jiharree

har chhin vadhadee jaave|

61. machhalee haran bhale jan bhaaee

traie na kise dukhaande,

vich santokh bhale, migr machhee

jal trin doven khaande|

par jheevar baghiaarr kuttil jan

bin chherre aa jaavan,

aan akaaran naal traiaan de

aiven vair kamaande|

sajan prasansaa

62. jinhaan ilhaa sang satisangeean dee,

paae gunaan de naal piaar bhaaee

vaddiaan naal jo ninmrataa dhaarade nee,

vidayaa naal hai jinhaan pareet paaee|

vahuttee aapanee de naal payaar karade,

lok nindiaa ton jinhaan ghrinaa aaee|

apane aap noo vas kar rakhade nee,

jinhaan rab de naal hai bhagat laaee|

jinhaan sadaa kumang tiaag keetaa,

naal bhairriaan nehun na laaeaa ee|

namasakaar saaddee onhaan sajanaan noo,

niramal gunaan dee jinhaan ne raas paaee|

63. vich mahaatamaan sute hee honvadaa je,

einhaan gunaan daa sahij nivaas bhaaee

vipataa pee te dheeraj o rakhade nee,

tej vadhe te khimaan hee raas paaee|

sabhaa vich chaturaaee, sangraam takarre,

jas aapane naal parant laaee|

payaar vindayaa vich o rakhade nee,

satay shaasatraan dee rahu reet chaaee|

64. daan deke gujhaa rakh, aae taaeen aadar de,

bhalaa kar praae sandaa mauan jinhaan dhaaree hai|

kare upakaar koee aapane te praaeaa jo,

sabhaa vich baitth ohadee sobhaa chaa khilaaree hai|

garabanaa naa dhan paa, praaee charachaa hove taan

nindaa bin kahin gal, haanee naa vichaaree hai|

dhaar talavaar naalon aauakhe brat dharam e,

kisane sikhaae, bhaliaan dhaaranaa e dhaaree hai

65. hath vadde tadon hon, jadon dhan daan den,

mathaa vaddaa tadon jadon vayaan paireen lagadaa|

ddole tad vadde jadon praakram amit hove,

ridaa tadon, kritee daa pravaah svachh vagadaa|

kan vadde tadon jadon sunan sat shaasatar,

moonh vaddaa tadon sach bolan vich tagadaa|

bhaliaan de paas bhaaven aisooraj hove naahee,

gun hee hai gahinaa jo sadaa hee naal tagadaa

66. sanpat vich komal kamal

dil mahaatamaa jaan|

par apadaa vich sakhat ho

parabat silaa samaan|

67. tate tave te paanee dee boond paindee,

akh for vikhe udd jaanvadee hai|

oho boond ji pave ful kaval ute,

motee vaang uh ddalhak dikhaanvadee hai|

oho boond samundar de sipee varradee,

svaantee vich, motee ban jaanvadee hai|

taante sangat hee gunaan daa mool jaano,

neech aooch te madham banaanvadee he|

68. oho put jo aapanee naal karanee,

sadaa pitaa taaeen parasan rakhe|

ohai isataree madaa jo patee sandaa,

hit lorradee, osadaa bhalaa take|

oho mitr je sukh te dukh vele,

eikasaar varate kade naah ake|

aipar nayaamataan tine sansaar andar,

labhan naal punaan punavaan bhukhe|

69. vishanoo shiv bhaaven kar koee,

eishatt dev kar iko ik|

raajaa bhaaven saadhoo koee,

mitr banaa par iko ik|

nagaree bhaaven jangal kidhare,

vaasaa thaan dhar iko ik|

kandraa bhaaven sundaree koee

naaree toon bar iko ik|

. kar kar gunaan paraaeaan noo ughiaan jo,

aughe apane gunaan vich hon bhaaee|

karan ninmrataa te iaun karadiaan hee,

hai uchataa jinhaan is vich paaee|

1. e salok kee shatakaan vich ethe naheen, par vairaag vich hai|

.gufaa |

3. mool vich sundaree te daree vich yamak rakhee hai|

praaeaa bhalaa din raat hee karan andar,

apane bhale dee jinhaan noo saar aaee|

dushattaan nindakaan noo khimaan naal keval,

jinhaan khimaan hee naal kalankiaa ee|

aisaa acharaj aacharan hai jinhaan daa jee,

maan yog bhaare ohanaan jaananaa ee|

saare jagat de pooj e sant bhaaee,

kiharraa oeh jinh inhaan naa poojanaa ee

praupakaar

. fal paindaa jad brachh noo,

neevaan ho ho jaae|

jal naveen sang ladiaa,

badal jhuk jhuk aae|

sanpat paa ke sat purakh,

auchaa neh akarraae;

par upakaareean baan e,

vapan taan sir nihurraae|

72. shobhaa kan dee kunddalaan naal naaheen,

dharam pusatakaan suniaan paravaan hoe|

1. bhaav ninmrataa dhaaran karade han|

2. de arath han, ved te dharam pusatak dekho vilasana|

karre pahiniaan hath naa sobhade nee,

daan ditiaan hath gunavaan hoe|

chandan lep de laaeaan naa faban bhaaee,

karunaamay je diaal han aan hoe

shobhaa unhaan dee par upakaar andar,

bhale praae vich jo savadhaan hoe|

73. paap karan ton yaar noo varajade nee,

bhale karan dee gal samajhaanvade nee|

gujhee yaar dee gal chhipaanvade nee,

gun mitr de jagat pragattaanvade nee,

bipataa pee te saath na chhaddade nee,

jinee sare bhee maayaa puchaanvade nee|

lachhan eeh han sachiaan mitaraan de,

sant lok e aap bataanvade nee|

74. binaan jaachiaan saariaan kaual fulaan,

sadaa sooraj ne aan khirraaeaa e|

binaan mangiaa chand ne kameean noo,

kherraa aanake daan karaaeaa e|

binaan benatee badalaan umadd aa ke,

jal jagat noo aap divaaeaa e|

tiven mantaan ne aapane aap aape,

praae bhale noo lak banaaeaa e|

75. chhadd aapanaa laabh jo doosare noo,

laabh dee so jaan sat purakh bhaaee|

laabh aapanaa naal jo doosare daa

kare, purakh saamaan o jaananaa ee|

praayaa buraa kar aapanaa bhalaa karadaa,

raakhas aadamee roop akhaanvadaa ee|

vayarath doosahe dee joee kare haanee

kiho jihaa uh saanoo na saar raaee|

76. paanee dudh noo jadon see aan milayaa

gun aapane dudh us denvadaa ee|

jadon dudh noo aan ke taap charrhiaa,

tadon neer yaa aap sarrenvadaa ee|

jad neer noo sarradiaan dudh dditthaa,

ddigan ag vich aap uddenvadaa ee|

fer mile paanee, dudh samajhadaa hai

yaar aa giaa, fer murr menvadaa ee|

sat purakh dee maitaree ttheek aisee,

dukh yaar daa aap sir lenvadaa ee|

77. shesnaag dee soj par vich saagar,

vishanoo pe araam karaanvade nee|

vairee vishanoo de raakhass use saagar,

kulaan sanen bhee vaas vasaanvade nee|

kite barravaa te paralo samaan lanboo,

eik paase pe rup dikhaanvade nee|

jigaraa kiddaa hai saagar daa khulhaa, vaddaa|

sat purakh tiven dis aanvade neen|

. khimaan dhare, chhaddo trisan,

paapaan daa kar tayaag|

mad tayaago, sache raho,

sant mrayaadaa laag|

parrhiaan dee sevaa karo,

vaddayaan maan karaae|

vairee vee parasan kar,

gun apane vidataae|

jas apane dee paalanaa,

dukheean darad vanddaae|

lachhan jinhaan vich e,

sat purakh o ttheek|

e lachhan par jaanane,

duralabh barre ameek|

79. pun karam daa amrit hove,

man bach karamee bhariaa|

jinhaan vikhe, te lagaataar jinh,

jag upakaar hee kariaa|

alap paraae gun noo uchaa

parabat kar khush hovan;

aise sant jagat vich virale,

pun jinhaan ton sariaa|

80. sone de sumer naal lorr saanoo pee kaahadee

chaandee de kailaas kolon asaan kee hai layaavanaa

brichh uge doheen thaaeen rahin jeho jehe hon,

soriaa na kuchh bhaaee, hoeaa na vadhaavanaa|

vaarane mayaachalaa haan tere oton aseen yaara

kikar, ninm, dtaak jihe tere kol aavanaa|

jerrhaa tere ute uge chandan dee vaas deve,

kauarriaan noo chandan hai toonhon hee banaavanaa|

1. ih adhee satar mool vich naheen|

2. chandan daa pahaarr, malayaagir|

dheeraj

81. jad diautiaan saagar noo rirrakiaa e,

pahilan ratan amalaven battar aae

diaute vase na ratanaan de lobh andar

ge rirrakade at daa jor laae,

bikh nikaliaa fer bhee naheen haare,

chhadd baitthe na jahir daa khof khaae|

jad tak amrit na unhaan ne kadt leetaa,

laaee zor ge, ge jor laae|

eisaton sidh hai dheerajee arath apanaa

binaan sidh keete naheen bhaj jaae

82. kaamayaabeean jinhaan ne laineean han,

jinhaan kam noo sire charrhaavanaa hai|

dukh sukh dee karan paravaah naaheen,

dhayaan kam vich unhaan lagaavanaa hai|

kade son bhunye, kade palangh painde,

kade saag khaa jhatt langhaavanaa hai|

kade chaual palaa, te kade gadarree,

kade kaparre sachh handtaavanaa hai|

4. arath japamatt karan lee ih sateh paaee gee hai|

2 saalee chaaval|

83. aisaraj daa gahinaa bhalarraaee karanee,

gahinaa sooramen daa sanjam vaak bole|

gahinaa gayaan daa shaant vich varatanaa je,

saasatr parrhan daa benatee mukh tole|

dhan daa gahinaa jo praat noo daan denaa,

rahinaa tapaan daa krodh naa aae kole|

pimaan prabhutaa daa bhukhan hai jaan lainaa,

dharam dhaaran daa nirachhalaa hon bhale|

kaaran saariaan gunaan daa jaan gahinaa

eik sheel hai, sheel bin sabhee dhole|

84. dolat aave te bhaaven nij aave,

bhaaven aaeike kite noo chalee jaave|

neetee vaalarre karan aa nindiaa hee

chaah usatutee unhaan ton milee jaave|

praan jaan chaahe aj chhadd chalaa,

raahe jagaan tak deh e palee jaave|

par na dheerajee nayaay daa raah chhaddan,

nayaae aish naa unhaan dee chhalee jaave|

8. eik sap see piaa pittaar andar,

bhukh dukh te teh daa maariaa ee|

kise choohe ne raat pittaar ttukayaa,

andar varre noo sap prahaariaa ee|

nek chaal chalan, ikhalaak sadaachaar

choohaa khaaeike rajiaa sap bhaaee,

ose rasation baahar o aaeaa ee|

loko dekhanaa bande de dukh sukh daa,

kaaran rab hee sabh banaaeaa ee|

86. hathee bhunje pattakee, gend uthaan jhatt aae|

karanee vaale saadh dee vipataa jhatt muk jaae

87. aalas varagaa shataroo

hor ne es shareer|

audam jihaa na saak hai

jo haradaa sabh peerr|

88. chhaangiaa jaave pichh chahi,

fir ug fail failaae |

nikaa ho ke chandramaan

fir pooran ho jaae |

e gal soch vichaarake,

daane naa ghabaraan|

jadon unhaan noo jagat vich,

vipadaa ghere aan|

1. saadhoo britee vaale dee|

2. baaze nusakhiaan vich ih salok 104vaan hai|

3. udam karake tabaah naheen hundaa jaan pachhutaanaa naheen paindaa bhee arath han |

dev prashansaa

89. jithe mantaree brahasapatee hoe daanaa,

samatr bajr varagaa jithe paas bhaaee

diautiaan jehe jodhe jithe paas hovan,

svarag jihaa ho kott jis paas aaee|

haathee hoe airaavatee charrhan jogaa,

kirapaa vishanoo bhagavaan jee naal laaee|

hunde sundiaan edd aishvaraj de jee

eindar vaireean ton judh haariaa ee,

taante dhrig hai saadde purakhaarathaan noo,

einhaan vayarath hee vayarath hee jaavanaa ee|

eiko rakh hee sharan de jog hai ve;

sadaa rab dee sharan rahaavanaa ee|

90. bhaaven fal karamaan daa paaeee,

budh bhee karam anusaaree|

taan bhee sayaane jo kujh karade,

karade soch vichaaree|

91. ganjaa giaa dhupe dhup sekane noo

khoob omadee dhup ne ttindd taaee|

maaun maaun fir chhaaun noo aakhadaa o,

taarr birachh hetthaan bhajaa aanvadaa ee|

1.vaadhoo

2. vadhere sutantar ulathaa hai|

auton taarr golaan hetth ddigiaa ee,

vajaa aanake ttindd karraak bhaaee|

jithe jaae abhaag khalenvadaa ee,

naale naal usade bipataa jaavanaa ee|

. haathee varage, sapaan vahage,

kaid pe dis aavan|

sooraj varage chandaan varage,

grahin peerr pe paavan|

chaatur akalaan vaale koee,

greeb kangale disan|

sabh ton balee vidhaataa, bhaaee

khayaal asaan e aavan|

93. sarab gunaan dee khaan, dharatee daa bhooshan ratan

rache manakh sujaan, dekho brahamaa chaaturee

aipar marane haar, chhinabhangar dehee rache,

shok sok hai yaar, e brahamaan dee chaaturee

94. pate pain kareer noo naheen je kar,

desh naheen basant daa, aakhee jee

auloo dinon jekar naheen vekhadaa hai,

doshee mooraj noo kadee na bhaakhee jee|

taarr daa fal |

shaantee boond je chaatrik moonh pave naaheen,

des badalaan daa naheen laakhee jee|

likhiaa dhuron vidhaataa daa kauan mette,

mathe likhe jo lekh, so saakhee nee|

karam prasansaa

95. dilaa deaurriaan teen toon ttek mathaa,

par han deaute vidhee adheen saare|

taante ttek vidhaataa noo dilaa mathaa,

aipar vidhee na karam bin kujh saare|

jadon karamaan de vas fal vidhee doven,

fal karamaan daa sake na kee ttaare,

taante karamaan noo sees nivaaeee jee,

jinhaan saamhane devate vidhee haare|

96. os karam noo sees nivaande haan

jisane asar hetthaan brahamaan laaeaa e,

baitthaa vich brahamaandd de pett andar,

kam kare ghumiaar jiau aaeaa e|

jimane vishanoo noo lain avataar das daa

sankatt vaddaa ih aan ke paaeaa e|

. vaadhoo|

. vidhaataa|

3. vidhee karam anusaar fal dendaa hai|

jisane shivaan de hath vich khoparee de

dar dar mangan te pinan charrhaaeaa e|

jisane sooraj noo chakr vich paaeaa e,

dine raat hee ghunm ghumaaeaa e|

97. teree sundarataa ne kujh saaranaa naan,

kul, sheel te vidayaa banaavanaa kee

barre jatan de naal jo sev keetee

ose sev ne hee divaavanaa kee

poorab janam de sanche tapasayaa de

bhaag aan ethe fal laavanaa hee|

jiven brachh vich poorabale asar hunde,

falake samen setee fal layaavanaa hee|

98. banaan vich, ranaan vich, vairee sande dalaan vich,

araa vich, jalaan vich, vich mahaan samundareen

neend vich sutiaan te hoeaa achet bhaaee,

sankatt jo pain shikhr parabat te kandareen|

jadon hit srasath naheen saavadhaan rahe naaheen,

bikharree avasathaa aave rogee dehee sundaree|

poorab janam vich keete jerrhe pun jeev,

oho aan rakhayaa karan hor rakhayaa dhundaree|

vaadhoo|

99. hor deveean kaasanoo poojade hai,

shubh karanee dee bhagavatee pooj saadhe|

jerrhee buriaan noo saadh banaa dendee,

panddat kare je honvade mittee maadho|

vikh kare amrit, gupat kare paragatt,

saadho bhagavatee hee uh sad araadhe|

jerrhe vereean yaar banaa dendee,

seve es noo, sukh je chahe laadhe|

100. kam jerrhaa karanaa lorre jog ki ajog hove,

karan haare panddat noo vichaar pahilon chaahee|

ant es gal daa pranaam kee kuchh hovasee

pranaam daa vichaar e sadaa hee pahilon aahee|

kaalhee baalhee naal jerrhe kam keete jaan bhaaee,

ohanaan de fal noo aseen kanddaa pe banaaeee|

oho kanddaa rarrakavaan rarrakegaa sadaa sadaa,

suaasaan de ant taaeen chebh pe paaeee|

101. bhaandde jarraaoo vich lasanaan paa rinhe koee,

hetthaan khaalan chandan daa piaa hove baaladaa|

sone daa hal je banaae koee dharat vaahe,

ak deean jarrhaan khaatar ak laa laa paaladaa|

1. vaidaray manee de bhaandde vich|

2. akasar thaaeen lasan dee thaan tilakanee likhayaa hai|

vadtake kapoor brichh koee je khanaave vaarr,

krodhe dee famal de udaale laa sanbhaaladaa|

aisaa moorakh jaananaan jo aake es karam bhoom,

ghaal naheen karadaa te tap naheen je ghaaladaa

102. chaahe chhaal maaro vich saagare jaa,

chaahe charrho sumer de shikhar jaaee|

chaahe ghor sangraam vich jite vairee,

khetee karo, sevaa, chaahe hatt paaee|

saareean vidayaa te chaahe hunar sikho,

panchhee vaang uddo anbar, zor laaee|

jiharraa naheen honaa oho naheen honaa,

karam vas, honee sau naan ttale bhaaee|

. jangal beeaabaan banegaa

ausanoo nagar suhaavaa|

sat opraa aa yaar banegaa,

kar mitaraaee daavaa|

dharatee saaree ratanaan vaalee

os lee ban jaandee|

poorab pun jihadaa hai bahutaa

hariaa hariaa saavaa|

1. ik ik matar vich prashan hai te duee duee vich utar|

2. safar naa jaanaa|

rale mile

. kisanoo laabh kaho ho bhaaee

guneean dee jo sangat|

kisanoo dukh kaho ho bhaaee

baitthan moorakh pangat|

kisanoo ghaattaa kahinde sayaane

vele sir chuk jaanaa|

kisanoo kahin nipun ho jaanaa

payaar dharam sang laanaa|

kisanoo kahee beer bahaadur

eindre jis vas paae|

teemee payaaree kiharree kahee

pat anakool suhaae|

kisanoo sukh kaho he sajan

desh aapanaa male

kisanoo raaj siaane kahinde

aagayaa apanee chale|

dhan kisanoo han kahinde bhaaee

vidayaa jisanoo kahinde|

putar kisanoo kahinaa chahee

jo aagayaa vich rahinde|

1. arath sapashatt karan lee ih satar paaee gee hai|

2. saalee chaaval |

105. 33 shalok te 105 iko han, authe fulaan de guchhe samaan te ethe maalatee de ful samaan paatth hai| kite 86 vaan salok es thaan ditaa hai|

6. kauarre vaak bolanon kangale,

bolan bachan rasaalee|

vahuttee apanee naal santokhee,

par nindaa ton khaalee|

aise sajan naheen ghanere,

virale han ge, bhaaee|

kite kite hai naal inhaan de

dharatee sobh muhaaee|

7. auchee utthasee laatt,

aulattaao ag bal rahee|

dheeraj hoe na ghaatt,

kalesh pe aa dheerajee|

8. baan nainaan de suhaneean vaalarre jo

naheen cheerade jinhaan de chit taaneen

ag krodh dee saarraveen laatt ddaadtee,

naheen baaladee jinhaan de ride bhaaee|

1. mitthe vaak bolan vich dhanee han|

. vadh|

3. dheerajee subhaa noo kalesh mett naheen sakadaa|

eindree vishamaan de juaad ne jinhaan taaneen

dil noo paa faahee naa ghameettiaa ee|

oho aakhee dheer te dheerajee jee,

tinaan lokaan noo uhanaan ne jitiaa ee|

9. eiko sooraa saaree dharatee,

pair hetth dab vas kar laindaa|

eiko sooraj tej prataapee,

maar kiran jag chaanan dendaa|

. jag mohan vaalaa sheel aakhade jis;

hove kise de ang samaaeaa je|

ausanoo ag ne paanee ho jaavanaa je,

saagar, nadee nikee ho aaeaa je|

meroo parabat ik vatte samaan lage,

mer haran jiaun naram ban aaeaa je|

sap osanoo fulaan dee maal banadaa,

ham zahir ne amrit barakhaaeaa je|

1. paad sansakrit vich pair bhaav bala noo bhee kahinde han te kiran noo bhee kahinde han| kattaakhay pad aute hai| sooraj te sooramaan doven dharatee noo ikaliaan padaan paiddaan kiranaan naal vas kar lainde han|

2. aacharan|

111. sach vaale tej vaale, sache tejasavee jo

jind dende sauakh naal pratagayaa naheen haarade

paalan pratagayaa jerrhee dendee gun laaj vaalaa,

hor gun dendee, jerrhe vich sansaar de|

saaf sudh ride vaalee maataa vaang pratagayaa de,

sache tejasvee han tturade anusaar je|

paalade pratagayaa te senvade han maataa tul,

pratagayaa na torrade e praan apane vaarade|

eitee

eikaraar, kaual, bachan|

1 / 87