ਕਾਫੀ ਬਰੇਕ
1. ਚੂੰਕਿ ਸਰੀਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮਨ ਦਾ ਝ....ਹੈ, ਸਾਨੂੰ ਉਸਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਚੇਤੰਨ ਹੋਣ ਲਈ ਸ...., ਸੰ.... ਅਤੇ ਪ....ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
2. ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਬਾਰੇ ਸਰੀਰ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣ ਲਈ ਸ....,ਸ.... ਅਤੇ ਸ.... ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
3. ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਾ ਸਮਝਣ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ .....ਵਾਲੀ ਗਲਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।
4. ਆਪਣੀਆਂ ਭ.... ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਹੇਠ ਰੱਖਣਾ ਵੀ ਉਤਨਾ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜਿੰਨਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸ....।
5. ਜੇ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮਨ ਦੇ ਅ..... ਦੇਖਣ ਲਈ ਉਸ ਦੀਆਂ ਬ....ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਤੋਂ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਵੀ ਤ... ਬਾਰੇ ਇਹ ਕੁਝ ਕ... ਦਾ ਜਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
6. ਇਸ ਗੱਲ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਰਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕੋਈ ਹਰਕਤ ਵੀ ਦੂਜੇ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜ... ਹਰਕਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਜੇ ਉਸਦੀ ਉਹ ਹਰਕਤ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।
7. ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਮਨੁੱਖ ਵਰਗੀ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਵੋ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ ਇਕ ਦ.... ਵਿਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।
8. ਭ... ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿ... ਸ਼... ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੱਸੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
9. ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਹੀਏ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਰਾਹੀਂ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖ...ਜਾਂ ਦ....ਧ... ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਅਤਿਕਥਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।
10. ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਸਰੀਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਾਡੀਆਂ ਭ... ਅਤੇ ਰ... ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਸਾਧਨ ਰਹੇਗਾ।
11. ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ਬਦ ਤੁਹਾਡੀ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ... ਨਹੀਂ ਹਨ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਰੇ ਗ... ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸਿਰਫ ਤੁਹਾਡੀ ਕੋਈ ਮ....ਆਦਤ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਪਰਗਟ ਕਰ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ।
12. ਖੋਜ ਅਤੇ ਸਰਵੇਖਣ ਬਾਰ ਬਾਰ ਇਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰੀਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੂਜਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ:
a) ਪ....ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨਾ
b) ਪਸੰਦ ਅਤੇ ਨ....
c) ਦਿਲਚਸਪੀ ਅਤੇ ਓ........
d) ਸ........ਅਤੇ ਧੋਖਾ
13. ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਦੂਜਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
a) ਅ..........
b) ਚ....ਦੇ ਭ.....
c) ਦ.......
d) ਨ..... ਮ.....
е) ਮ.....
f) ਛ......
g) ਪ......
h) ਹ... ਬਾਹਵਾਂ ਅਤੇ ਲ... ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ
i) ਸਰੀਰਕ ਤ....
14. ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੱਲ ਦਾ 90 ਫੀਸਦੀ ਮਤਲਬ ਨ…. ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸਰੀਰ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਅ.... ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਚੀਜਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਸ..... ਤੋਂ ਜ਼ਾਹਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
15. ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ:
a) ਦ.... ਕਿਵੇਂ ਹੋ?
b) ਬ....ਕਿਵੇਂ ਹੋ?
c) ਬ..... ਕੀ ਹੋ?
16. ਜੇਕਰ ਸਾਨੂੰ ਸ..... ਨਾ ਦਿਸੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵ.....ਮ........ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
17. ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵੱਲ ਦੇਖੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸਦੇ ਅ....ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਜਾਂ ਬ..... ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੇਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਬ..... ਹੈ ਜਾਂ ਖ......।
“ਜਦੋਂ ਵੀ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਜ਼ਰਾਂ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਾਲੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇਕ ਦੂਜੇ ਵਲ ਦੇਖਣਾ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਨਜ਼ਰ ਹਟਾਣਾ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਨਤੀਜਾ ਸਾਡੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਬੜੇ ਔਖੇ ਤੇ ਪੇਚੀਦਾ ਢੰਗ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ- ਕਦੀ ਇਧਰ ਤੇ ਕਦੀ ਉਧਰ ।”
-ਡੈਸਮੰਡ ਮੌਰਿਸ
ਅਧਿਆਇ -2
ਦੇਖਣਾ
ਇਸ ਅਧਿਆਇ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿਆਂਗੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਡੀ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਚਿਹਰਾ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਦੂਜਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਸਾਡੀ ਮਨੋਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਦਸਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਾਡਾ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਆਣ ਵਾਲੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵੱਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ ਉਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭਾਵ ਨੂੰ ਪਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਬੜੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲੈ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਬੜੇ ਖੁਸ਼ ਦਿਖ ਸਕਦੇ ਹੋ—ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਚਿਹਰਾ ਐਸਾ ਹੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਆਪਣੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ-ਇਸ਼ਾਰੇ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਉਤਾਰ ਚੜ੍ਹਾਅ ਨੂੰ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਔਖਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਡੇ ਮਨੋ ਭਾਵ ਦੇ 'ਲੀਕ' ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸਾਡੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਯਕੀਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਧੁਰਾ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਬਾਰੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਸਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਸਾਡੇ ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸੋ ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਛੁਪਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰ ਲਵੋ, ਛਿਣ ਭਰ ਲਈ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਆਈ ਮੁਸਕਰਾਹਟ, ਭਰਵੱਟੇ ਵਿਚ ਹੋਈ ਹਰਕਤ ਜਾਂ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਹਰਕਤ ਤੁਹਾਡੀ ਸੋਚ ਤੋਂ ਪਰਦਾ ਚੁੱਕ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਸ ਵਕਤ ਵੀ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਆਈ ਬੇਚੈਨੀ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਜਲਦੀ ਜਲਦੀ ਇਸ ਅਧਿਆਇ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੱਕ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੇਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਆਪਸੀ ਸੰਪਰਕ, ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਂ ਆਦਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ, ਦੁਵੱਲੀ ਗਲੀ ਹੈ।
“ਆਪਸੀ ਸੰਪਰਕ, ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਂ ਆਦਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੁਵੱਲੀ ਗਲੀ ਹੈ।”