ਉਸ ਦੀਆਂ ਨਾਸਾਂ 'ਚੋਂ ਖੂਨ ਇੰਝ ਵਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਪਰਬਤ 'ਚੋਂ ਲਾਲ ਪਾਣੀ ਦਾ ਝਰਨਾ ਫੁੱਟ ਪਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਗੱਲ ਅੱਜ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਸਾਢੇ ਛੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਦੋਂ ਹੋਲਾ ਜਿਹਾ ਸੀ ਸਰੀਰ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਤੇ ਬੌਧਿਕ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਪਰ ਮੈਂ ਉਸ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਕੰਧ 'ਤੇ ਲੱਗੀ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਫੋਟੋ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਪ੍ਰਣ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਾਪੂ ਦਾ ਨਿਕਲਿਆ ਖੂਨ ਵਿਆਜ ਸਮੇਤ ਵਸੂਲ ਕਰਾਂਗਾ। ਬੱਬੀ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਫ਼ਿਕਰ ਪਿਆ ਕਿ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਕੀ ਬਣੂੰ ? ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਅਣਖ਼ ਅਤੇ ਭਰਾ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੀ ਮੇਰੀ 'ਮਾਸ਼ੂਕਾ' ਪੜ੍ਹਾਈ। ਮੈਂ ਕੁਝ ਪਲਾਂ ਲਈ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਝੱਟ ਕੁ ਟਹਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅੱਜ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨਹੀਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਰਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਛਾਪਿਆਂਵਾਲੀ ਆ ਗਿਆ। ਹੋਸਟਲ 'ਚੋਂ ਬਲਤੇਜ ਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲਿਆ ਤੇ ਖੇਤ ਵਾਲੇ ਘਰ ਆ ਗਿਆ। ਡਰੰਮ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਦੌਰ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਕੋਈ ਮੀਟਿੰਗ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਬੱਬੀ, ਤਾਏ ਵੱਲੋਂ ਸਾਡੇ ਦੱਬੇ ਪਲਾਟ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਦਕਿ ਉਹਨੇ ਇਹਦੇ 'ਚ ਇੱਟਾਂ ਸੁੱਟ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਲਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਲਈ ਸੀ । ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਬੀ ਤੇ ਤਾਇਆ ਹੱਥੋ-ਪਾਈ ਵੀ ਹੋਏ ਸਨ।

ਅਗਸਤ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸੀ । ਸ਼ਾਮ ਹੁੰਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਤੁਰਨ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਬਾਪੂ ਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪਾਸੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਆਖਿਆ "ਕਿਉਂ ਲੱਗਾ ਏਂ ਉਜਾੜਨ ?" ਮੈਂ ਉਹਦਾ ਹੱਥ ਝਟਕ ਦਿੱਤਾ। ਆਖ਼ਰ ਆਪਣਿਆਂ ਹੱਥੋਂ ਆਪਣੇ ਦੀ ਰੱਤ ਡੁੱਲ੍ਹ ਗਈ। ਮੈਂ ਤੇ ਕਾਲਜ ਆਏ ਸਾਥੀ ਉੱਥੋਂ ਨਿਕਲ ਪਏ। ਸਾਰੀ ਰਾਤ 'ਚ ਅਸੀਂ 10-12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ। ਦਰਅਸਲ ਮੈਂ ਤਾਂ ਪਿੰਡੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਆਏ ਨਵੇਂ ਮੁੰਡੇ ਔਲਖ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਾਲਾ ਤੇ ਤੇਜੀ ਰੋਪੜ ਵਾਲਾ ਘਬਰਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਘੰਟਾ ਕੁ ਸੁੱਤਾ ਤੇ ਉੱਠ ਕੇ ਕਿਸੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਟਿਕਾਣੇ ਦੀ ਭਾਲ 'ਚ ਨਿਕਲ ਗਿਆ। ਓਨ੍ਹੀ ਦਿਨੀਂ ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਯਾਰ ਬਣੇ ਭਿੰਦੂ ਮੰਨੀਆਂਵਾਲਾ ਨੂੰ ਮੈਂ ਪਰਖ਼ਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਜਾ ਕੇ ਸਭ ਕੁਝ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਚੁਬਾਰਾ ਮੇਰੇ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਮੇਰੀ ਮੰਗ 'ਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਂ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਪੀ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਭਿੰਦੂ ਘਰ ਸਹਿੰਦਾ ਸੀ ਪੈਸੇ ਦੀ ਕੋਈ ਤੰਗੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਦਸਾਂ ਕੁ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਹਦੇ ਘਰ ਦੇ ਅੱਖਾਂ ਕੱਢਣ ਲੱਗ ਪਏ। "ਉਹ ਕੀ ਆਸ਼ਕ, ਜਿਹੜਾ ਅੱਖ ਦੀ ਨਾ ਰਮਜ਼ ਪਛਾਣੇਂ" ਮੈਂ ਚੁੱਕਿਆ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਾ ਤੇ ਉਸੇ ਪਿੰਡ ’ਚ ਰਹਿੰਦੇ ਆਪਣੇ ਯਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਘਰ ਆ ਡੇਰੇ ਲਾਏ। ਇੱਥੇ ਮੈਂ ਢਾਈ ਮਹੀਨੇ ਰਿਹਾ। ਦਿਨੇ ਖੇਤ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੁਬਾਰੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੌਂ ਜਾਣਾ। ਡੇਢ ਕੁ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਬੱਬੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਮੈਂ ਮੰਨੀਆਂਵਾਲਾ 'ਚ ਉਤਾਰੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਨੇ। ਉਹ ਮਿਲ ਕੇ ਸਾਰੀ ਸਥਿਤੀ ਦੱਸ ਗਿਆ ਕਿ 307 ਦਾ ਕੇਸ ਬਣ ਗਿਐ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਲੈਣਾ- ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਗੋਂ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਜੇਲ੍ਹ ਜਾਣ ਦਾ ਚਾਅ ਸੀ। ਪਰ ਇੱਕ ਕੰਮ ਕਲੋਟਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੇਰਾ ਬਾਪੂ ਵੀ ਪਰਚੇ 'ਚ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜੀਹਦਾ ਰੱਤੀ ਭਰ ਵੀ ਗੁਨਾਹ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਝਟਕਾ ਸੀ ਪਰ ਮੇਰੇ ਬਾਪੂ ਨੇ ਹਿੰਮਤ ਜੁਟਾਈ ਤੇ ਵੱਡੇ ਤਾਏ (ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ) ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਡੀ.ਐਸ.ਪੀ. ਨੂੰ