ਸਰਾਪਾ ਤੇ ਮੁਕਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।
(ਲੋਕਾ ਚ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੰਡ ਜਾਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਇਕਦਮ ਉਤਸਾਹ ਚ ਆ ਜਾਦੇ ਹਨ। ਵਸਿਸ਼ਠ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਕੁੜ੍ਹਦਾ ਹੈ।)
ਵਸਿਸ਼ਠ (ਵਿਅੰਗ ਅਤੇ ਉਪਹਾਸ ਨਾਲ) ਰਿਖੀ ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਧਰਮ ਦਾ ਕੀ ਪਤਾ ? ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾ ਦੀ ਗਲਤ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋ! ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਪਤਾ ਧਰਮ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਸੱਚਾ ਗਿਆਨ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ ਤੁਸੀ ਧਰਮ-ਗੁਰੂ ਹੋ। ਤੁਸੀ ਹੀ ਦੱਸੋ ਧਰਮ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ?
ਵਸਿਸ਼ਠ ਧਰਮ ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਾਮਿੱਤਰ, ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾ ਨਿਸਚਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ : ਤੁਸੀਂ ਸੱਚ ਕਿਹੈ ਧਰਮ-ਗੁਰੂ! ਪਰ ਕਾਸ ! ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਇਸ ਕਥਨ ਤੇ ਪੂਰੇ ਉਤਰਦੇ ਧਰਮ-ਸਭਾ ਬੁਲਾਈ ਹੈ ਹਾ ਤਾਂ ਇਹਦੀ ਵੀ ਸੀਮਾ ਨਿਸਚਤ ਕਰਦੇ। ਉਸ ਸੀਮਾ 'ਚ ਰਹਿ ਕੇ ਨਿਆ ਕਰਦੇ ਵਰ ਤੇ ਸਰਾਪ ਦੇ ਲੋਕ ਵਿਚ ਨਾ ਜਾਂਦੇ !
ਵਸਿਸਠ ਰਿਧੀ ਸਿਧੀਆ ਵਰ ਤੇ ਸਰਾਪ ਧਰਮ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੇ ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਾਮਿੱਤਰ! ਤੇ ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ ਅਥਾਹ ਹੈ।
ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ ਪਰ ਇਹ ਅਥਾਹ ਵੀ ਦਿਸਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਏ, ਰਿਸ਼ੀਵਰ
ਵਸਿਸ਼ਠ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਰਿਖੀ। ਧਰਮ ਦੀ ਅਥਾਹ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਵੀ ਧਰਮ ਹੀ ਦਿੰਦਾ ਏ! ਧਰਮ ਪ੍ਰਮਾਰਥ ਦਾ ਰਾਹ ਦੱਸਦੈ । ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਦੈ ।
ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਮਿਲ ਜਾਏ ਤਾਂ ਮੁਕਤੀ ਹੋ ਜਾਦੀ ਏ। ਪਰ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਸ ਜੀਵਨ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੇ ਪੀੜਾ ਦੀ ਏ!
ਵਸਿਸ਼ਠ ਧਰਮ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਦੁੱਖ ਤੇ ਪੀੜਾ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਦੈ। ਧਰਮ ਸੁੱਖ ਤੇ ਦੁੱਖ ਦੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਮਿਟਾ ਦਿੰਦਾ ਏ ।
ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ ਦੁੱਖ ਤੇ ਸੁੱਖ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ ਧਰਮ-ਗੁਰੂ! ਇਹ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵੀ ਨੇ ਤੇ ਯਥਾਰਥ ਦੇ ਦੇ ਸਿਰੇ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਲੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਕਠਿਨ ਹੈ।
ਵਸਿਸਠ ਕਠਿਨ ਨਹੀਂ ਰਿਖੀ! ਇਹ ਬਹੁਤ ਅਸਾਨ ਹੈ। ਜੋ ਧਰਮ ਦੀ ਰਾਹ ਤੇ ਚਲਦੈ, ਉਹ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਤੇ ਮੁਕਤੀ ਪਾਉਂਦੈ । ਉਸਨੂੰ ਮੋਕਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਐ।
ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ ਉਹ ਮੈਕਸ ਕਲਪਿਤ ਮੈਕਸ ਹੈ ਧਰਮ-ਗੁਰੂ! ਅਸਲੀ ਮੇਕਸ ਤਾਂ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਣ 'ਚ ਹੈ. ਜਿਵੇ ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਨੇ ਵੰਡਾਏ ਨੇ । ਏਸੇ ਲਈ ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾ ਕਿ ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਨੇ ਕੋਈ ਪਾਪ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ । ਉਹ ਚੰਡਾਲ
