اک اونکار ستِگُر پرساد ۔۔
دِلگیر, دِل-جور, دِل-ساد۔
۱. (دِلگیر)
جگت دُکھی وےکھ کے ساهجادے سِّدھارتھ نُوں دِلگیری آای, راج بھاگ تِآگ کے پھکیری لای, تپ کیتے اُمرا 'سُبھ کرنی' دے اُپدےس وِچ لگاای۔
جگت جلںدا وےکھ کے گُر نانک نُوں دِلگیری آای--"بابا دےکھَے دھِآن دھرِ, جلتی سبھ پرِتھمی دِس آای۔"
جگت دا دُکھ, جو بھَےڑی کرنی کرکے سی, جو سِّدھارتھ نے دےکھ کے اُداسی لای, هُن اُس دُکھ دے نال دھرم گردی تے راج گردی دا هور دُّکھ ودھ گِآ هويا سی۔ پرجا دھرم تو گِر چُکی سی, وِدےا هین سی۔ ستِسںگ کُسںگ بن گاے سن. جالم پٹھاناں دا راج سی تے جروانے مُگل پَےر جماای دے پھِکر وِچ سن, بابے هور دِلگیری کھادھی تے پُّتر ِاستری پروار تِآگ :-
"چڑِآ سودھن دھرت لُکاای"
'بابے ڈِّٹھی پرِتھوی نوَے کھںڈ جِتھَے تک آهیں۔ سارے پھِرکے سبد ساںت ورتاای ار مارگ گرِهست اُداس دا ٹورِآ۔
–––––––––––––––––
بُّدھ دےو جی۔
آه ! اّج پھےر مهاں جےوتی نُوں جگت مجلُوم تے دِلگیری آای۔ اُسے گُرُو نانک دی دسمیں جوت نے ڈِّٹھا کِ اگِآن تے راج کسٹ توں وّدھ هُن پرجا پر 'دھرم دا دھّکا' ِاک هور کلےس ودھکے پَے رِها هَے, راج گردی نهیں پر راج ولوں تریکے وار پرجا پر جور تے جور نال دھرم پراجَے کرن دا دھّکا هو رِها هَے۔ ِاس جوت نے دِلگیری کھادھی کِ پرجا دا کلِآن کِوےں هووے۔ نالے تاں دھرمی رهِن, نالے سُتںتر هون; کَےد, بںدس, جُلم هےٹھ نا هون ! دِلگیری کھادھی اّج دسمی جوت نے آنںد نال بھرے آنںدپُر وِچوں, کِلے, ِاستری, پُتر, پدارتھ, اَےشورج, سےوک, پِآرے تے مِّتر چھڈ کے بن وِچ, پهاڑ دی کُّکھ وِچ جا بَےٹھا بَےٹھا رِها دِن تے رات۔ هاتھی, گھوڑے, پینساں وِهلے کھڑے هن, مهِل ماڑیآں کِلھے آپ بِناں بےرَونک هن. درسن پِآسے آاُںدے تے مُڑ مُڑ جاںدے هن۔ دِّسن والے جگت دا کوای پدارتھ, کوای هرکھ, سُکھ دا سامان, کوای موه پِآر دا مُهارا کھِّچ نهیں رِها, سارا ساج باج پِآ هَے, پر آپ اےکاںت بَےٹھے دِن رات ِاس دِلگیری وِچ هن کِ "دھرا دا بھار کِوےں هراں ?"
سارے مںڈل وِچ دھُںم گای کِ آپ مست تے کملے هو گاے هن. پر آه ! دانِآں دا سِرتاج جگت جلںدے دی کسٹنی هرن والا دِلگیر هَے۔
اوتار هَے, برهم وےتا هَے. اُسنُوں دِلگیری کاسدی ? کاهدی دِلگیری جیاُ جی! جِهڑا دِلگیر سرِسٹی دی دِلگیری دا دارُو ٹول رِها هَے, اَوه دِلگیر جگت کے دِلگیر دھِآن وِچ وّس رِها هَے, ِااُں دِلگیری هَے ۔ ےارھوےں مهینے بَےٹھے بَےٹھے اّکھ لّگ گای, پھےر آواج آای۔
مَےں اپُنا سُت توهِ نِواجا۔۔
پںتھ پرچُر کربے کهُ ساجا۔۔
جاهِ تهاں تَے دھرم چلاِا۔۔
کُبُدھ کرن تے لوک هٹاِا۔۔۲۹۔۔
سوچدے هن :--"ٹھیک ِاه ور سچکھںڈوں هی ٹُرن لّگے مِلِآ سی, هُکم هويا سی پر کیکُوں کراں ? پر نوےں اُپّدرو جبردست هن, هے پِتا ! هے پِآرے پِتا ! ! سهاِاک هووو جو جگت جلںدے وِچ ٹھںڈھی رو وگے۔۔"
دِلگیر ستِگُرُو کلگیآں والے تے هور بھاری نیںد چھاای, هور اریم وِچ ریمتا آای, اںدرلی جوت 'جاگت' هَے, پر سریر تے سںسار ولوں هُن مانوں نیںد هَے. ِاس مگنتا وِچ ِاک گُوںج اُّٹھی, ِاک دھُنی هوای--
"کھالسا"
ترَے وےر دھُن هوای۔ هُن ِاس دھُن دے سُوکھم اوَےو, ِاس دا نا دِّسن والا لهِرااُ, کُچھ کّٹھا هون لّگ پِآ. کُچھ رُوپ بنن لّگ پِآ, کُچھ مُورت بنی۔ هاں جی, ِاک سّچ مُچ نمُونا بن گِآ; ساکھِآت رُوپ دھارکے ِاه سُورت جیاُںدی جاگدی کھڑی هو گای, جِس دا رُوپ-ورنن ِاه هَے--
"سابت سُورت دستار سِرا"
نُوری چِهرا, سُهنی نُهار, اںگ نکس ِاکو جےهے, سریر سڈول, سِر تے کےس تے تےج والی دستار, مّتھا لِسکدا, نَےن چمکدے تے پِآر بھرے; گّلھاں سواُ ورگیآں سوکھ, پر مِٹھاس والیآں بُّلھ سُوهے پر اُناباں ورگے سیریںدار۔ پِآری پِآری داهڑی, چھاتی چَوڑی تے تکڑی, ڈَولے بھروےں تے جوردار, باهاں لںمیآں, لّک سےر واںگُوں کّسِآ, لّتاں بھارے بھار دے سهِن والیآں تے پھُرتی بھریآں, دِل وِچ بهادری دی چمکار پر جور جُلم نهیں۔ اُتساه دا اُچھالا پر گُّسا نهیں۔ جبھا رواب پر نِآاُں دا تّکڑ اڈول۔ پِآر هَے, پر من کھچِت نهیں۔ اُپکار