gauatam ton taasakee tak
das vadderiaan dee jeevan kathaa
jilad pahilee
harapaal singh panoo
samarapan
apanee maan de naam, jis de nain nakash kise
agalee kitaab vichon anshik tauar te disanage|
tatakaraa
bhoomikaa
zindagee de safar ate chintan de safr vich dee langhadiaan saanoo bahut lok milade ne| bahut saare uhanaan vichon murr ke yaad vee naheen rahinde te bahut saariaan noo yaad rakhan dee lorr vee naheen hundee| ajihee yaataraa velo painoo samen te sathaan ton paar vicharadiaan vakat dee dhoorr hetth dhundale ho rahe te jhameliaan bharee aadhunik jindagee vich gunm guaach rahe heere moteean noo labhalabh ke saadde drishatteegochar karadaa hai| kee vaaree unhaan noo naveen dristtee ate naven dristteekon ton vadhere piaare ate mulavaan banaa ke saadde manabadhee ton vee agaanh dhur saadde dil tak pahunchaa dindaa hai, jiharre komal bhaavee lokaan dee taan kaaeaa kalap karan de vee samarath hunde ne|
eis sangreh daa pahilaa hee lekh gauatam budh, ause budh baare he jis daa naaun anekaan vaaree aseen suniaa hoeaa hai, jis dee sankhep jihee jaanakaaree vee saanoo hai par panoo daa biaan keetaa hoeaa budh saadde man vichon dee hundaa hoeaa saadde dil vich leh jaandaa hai te aseen man hee man us budh de naal naal yaataraa karade, aus budh de mahaanvaak sunade samajhade unhaan noo aapane dhur andar kite saanbhan de samarath ho jaande haan| ih usade biaan dee samarathaa ho ki gooharr giaan deean galaan vee uh hanere vich jagade juganooaan vaang saadde aale duaale bikher ke lubhaauneean banaa dindaa hai|
raajaa milind te naagasain de savaal javaab saadhaaran disan vaale hon de baavajood barreean keematee galaan baare saanoo sojhee karavaaunde ne, auh vee rauachak bhaashaa vich|
guroo naanak baabe baare aseen panjaabee lok bachapan ton hee sunade aae haan te us noo kade hath naal pahaarr rokan vaalaa kade maradaane noo bheddoo banaaun vaaleean jaadoogar bangaalanaan noo sabak sikhaaun vaalaa, kade kauadde raakhashas noo sidhe raah paaun vaalaa te kade make noo chaare paase ghumaa den vaalaa mahaanpurakh jaanade haan| sradhaavas likheean ih galaan kise khaas umar tak hee bhaaundeean ne par panoo ne raae bulaar raaheen jo baabe naanak daa saroop chitariaa hai, auh us peganbar daa roop
hai jo budhee, tarak, daarashanikataa, giaan dhiaan noo zindagee vich same ke turadaa hai| baabe deean yaataraavaan noo lai ke jo birataant panoo ne is vithiaa vich jorriaa hai, auh guroo naanak baabe noo saadde lee vadhere changaa te vadhere piaaraa banaa dindaa hai| ih panoo deean birataantak vidheean daa chamatakaar hai|
baabe naanak de naal maradaanaa vee saaddee yaad vich aa khaladaa hai, rabaab vajaaundaa| par panoo ne us noo baabe naanak daa sakhaa, mitar, bandhoo sabh kuchh dikhaa ke ih pahichaan karavaaee hai ki is mitarataa vich naa umar, naa jaat, naa ameeree gareebee, naa vaddaa giaan dhiaan kujh vee naheen raah vich khalondaa| maradaanaa vee baabe dee roohaaneeat vich rooh tak bhij ke uhade naal turadaa rihaa te akheer vele vee ihee mangiaa, main mar ke vee tere naalon naa vichharraan, te jadon aseen gurabaanee noo guroo man liaa taan maradaanaa keeratan ban ke uhade naal naal tur rihaa hai|
panoo, bandaa singh bahaadar vaale lekh noo pro. pooran singh deean ttookaan de ke samaapat karadaa hai ki, yodhe noo jaladee keetiaan gusaa naheen aaundaa| usanoo guse karan vaasate sadeean lagadeean ne| panjaven, nauaven paatashaah ate saahibazaadiaan samet hajaaraan maasoomaan de katalaan ne bandaa singh noo guse kar ditaa| iho jihe jaranail jadon guse vich aa jaan tad unaan daa gusaa utaran vich vee kee sadeean lagadeean hana, eih sidh karadaa hai ki panoo bhalee bhaant jaanadaa hai ki usane aapanee gal sapashatt karan lee kiharree gal, kis vidavaan dee, kithon lainee hai| is lee uh itihaas, mithihaas, dharam, darashan, saahit te lok saahit de vichaaraan ate bhaashaa noo sahije hee varat laindaa hai te fer uh gal saanoo panoo dee hee lagan lag jaandee ai|
panoo daa ih lekh sangreh panjaabee vaaratak daa ik vakharaa te vishes hasataakhar hai|
daleep kauar ttivaanaa
bee 13,panjaabee yooneevarasittee
mukh bandh
hathalee kitaab de lekh unhaan vadderiaan baabat samen samen likhe ge jinhaan ne mainoo kadee prabhaavit keetaa| ihanaan vichon kuchh lekh risaaliaan vich chhape taan paatthakaan paason jaanakaaree milee ki ih parrhanayog samagaree hai| is naal meree hauasalaa afajaaee hoee|
panjaabee yooneevarasittee pattiaalaa daa main uh khushakisamat adhiaapak haan jis noo apanee vidavataa jaan khojakaarajaan baare galatafahimee naheen hoee| mere paas uh pratibhaa naheen hai jiharree meree likhat noo lamaa samaan jiaundiaan rakh sake| ih sanbhaavanaa zaroor hai ki jinhaan purakhiaan baabat ih samagaree tiaar keetee gee, auhanaan vich khud ajihee shakatee mauajood hai ki jo unhaan kamaaee keetee, auh der tak, shaaeid sadaa lee paatthakaan de manaan vich vasanage| mainoo lagadaa hai paatthak ate sarotaa men ttheek haan| ghattanaavaan dee chon vee sahee ho jaandee hai|
main naheen samajhadaa ki inhaan lekhaan vich daraj samagaree havaaliaa vajon varatan yog hai kiaunk tathamoolak khoj karan dee thaan meraa nishaanaa bhaavanaamoolak nasar likhanee see| is vich main kinaa ku safal rihaa haan, eih paatthak dasanage te ukaaeean baabat pataa lagegaa taan main agalee vaaree sedhaangaa vee te ise taraz upar likhee jaa rahee doojee kitaab noo sodh vee milegee|
do mitaraan daa dhanavaad karanaa zarooree hai| pahilaa guradiaal bal daa shukaragujaar haan jo mainoo lorreendee samagaree taan dindaa hee, naal dee naal maithon pragatee riporatt vee mangadaa| mere valon der hon dee soorat vich larradaa vee naaraaz vee hundaa| kam pooraa ho jaandaa taan baabaash miladee| us vichale gunaan dee vadheek bandiaan noo jaanakaaree naheen| mere andar baitthe galat jajbaat jiharre mainoo barre piaare lagade, auh bekirak hak torradaa|
doojaa dhanavaad raajindar paal singh baraarr daa| main likhee taan giaa, eih kadee khiaal naa keetaa ki kitaab vee chhapavaaunee hai| baraarr de udam sadakaa meree likhat yooneesattaar raaheen prakaash vich aaegee, eih mainoo koee pataa naheen see|
pattiaalaa
18.3.08
harapaal singh panoo
panjaabee yooneevarasittee, pattiaalaa|
doojee aiddeeshan
eis kitaab dee naa kise ne ghundd chukaaee keetee naa is upar vichaar goshattee rakhee gee| ghundd kadtiaa hundaa tad ghundd chukaaee hundee| taan vee paatthak varag tak khud b khud pujee, eis noo meree khushakisamatee samajho| pahilee aiddeesn jaladee khatam hoee par mere valon durasateean karan vich kujh der jaroor hoee|
raaeibulaar khaan saahib baabat paatthak varag ne hor jaanan dee mang keetee, khaas karake jis mukadame vich bhatteean ne kes vaapas lai liaa us baabat| jinee ku soochanaa haasal hoee so daraj kar ditee| iven hee men milind prashan daa panjaabee vich anuvaad karan lagiaa taan naagasain baabat hor samagaree praapat ho gee| uh daraj kar ditee|
baabaa fatih singh de jaanasheen ih kitaab parrhake khud mere kol puj ge| jis yodhe ne vazeer khaan dee garadan uddaaee see us daa parivaar dekh sakaangaa, eih karaamaat kitaab ne keetee|
thorreean ku shabad jorraan deean galateean reh geean san, auh sodh diteean| paatthak hor sujhaa den, meree unhaan age praarathanaa hai|
1 janavaree, 2010
harapaal singh panoo
gauatam budh
dtaaee hazaar saal pahilaan jadon vishav bharam ate mith de sansakaaraan vich lipattiaa piaa see, mahaatamaa budh jihe vigiaanak soch vaale viakatee daa janam ik chamatakaar see| us ne shakateesaalee bauadhikataa dee rosnee raaheen har puraane visvaas noo torriaa| vedaan dee prabhoosataa noo vangaaranaa koee khedd naheen see par us ne ajihaa kar dikhaaeaa| us ne har paranparaa ute vaar keetaa sansakrit bhaasaa dee dibataa ute, varan aasharam prathaa ute, braahamanaan valon prachalat karamakaanddaan ute, pujaaree varag valon keetee jaandee lutt ute us ne tikhe hale keete| bodh paranparaa vee janaparanparaa vaang aareean paranparaa ton sutantar avaidak sharaman paranparaa kar ke jaanee jaandee hai| budh de upades ine skateesaalee san ki unhaan noo singhanaad, bhaav sher dee garaj kihaa jaandaa hai| samaraatt asok duaaraa lohe de satanbh ute bane chaar disaavaan val dahaarrade chaar ser, budh deean garajaan de prateek han| ih nishaan aadhunik bhaarat daa raasttaree chinh nattional omabalema hai je nottaan ate sikiaa aadik samet har sarakaaree kaagaz patar upar ukariaa miladaa hai| budh daa dharamachakar kauamee jhandde de vichakaar sushobhit hai|
gauatam daa janam 560 poorab eesaa vich himaaliaa parabat de nazadeek deean vaadeean vich kapilavasatoo dee riaasat adheen lunbinee naan de jangal vich hoeaa see| hun ih nepaal vich hai| pitaa mahaaraaj sudhodhan san te maataa daa naam mahaamaaeaa see| subodhan saakayavansh dee ganatantar daa raajaa see| saakay kul khatareean vich satikaarayog khaanadaan see| mahaaraanee mahaamaaeaa daa pitaa kolee riaasat daa raajaa see te devadaah us dee raajadhaanee see| rivaaj anusaar pahile bache de janam vakat isatareea peke jaaeaa karadeean san| budh de janam ton pahilaan mahaamaaeaa ne sudhodhan paas benatee keetee ki maapiaan paas puchaao| rab tiaar kar dite ge| sainikaan dee ik ttukarree ate baandeean unhaan naal tor diteean te ih kaafalaa devadaah shir val tur piaa|
shaaeid kudarat noo ajihaa manazoor see ki jis baalak ne saahee
mahilaan dee thaan banavaasee jeevan noo chunanaa see, aus daa janam vee jangal vich hove| safar dauaraan mahaaraanee rath vich baitthee baitthee thak gee taan us ne paidal turan dee ichhaa pragatt keetee| rab de naal naal baandeean samet turee jaa rahee see ki jhaarree ute suhane fulaan dee ddaalee lahiraaundee hoee dekhee| mahaamaaeaa ne baanh uchee ulaar ke fulaan ladee ttaahanee torranee chaahee taan tikhaa darad aaranbh ho giaa| ithe hee jangal vich bache daa janam hoeaa| mahaaraanee bache samet vaapas kapilavasatoo aa gee| janam ton sat din baad shahijaade daa naam sidhaarath rakhiaa giaa te is samen maataa pralok sidhaar gee| sidhaarath noo paalan posn dee zinmevaaree us dee maasee prajaapatee gauatamee noo sauanpee gee jis noo viaah ke pichhon subodhan ne aapanee raanee banaaeaa| sidhaarath de naamakaran dee rasam vee dilachasap hai| aapane samen daa prasadh jotasee aasit, kapilavasatoo vikhe aaeaa| mahil vich raajaa sudhodhan ne us daa barraa satikaar keetaa par bache daa mukh dekhan saar saadhoo deean akhaan vich hanjhoo bhar aae| raajaa udaas ho giaa ki shaaeid koee duraghattanaa vaaparegee, par saadhoo ne kihaa mahaaraaj ih khushee de atharoo han| manakhataa daa rakhavaalaa te sristtee daa sachaa hamadarad paidaa hoeaa hai| dukh keval is gal daa hai ki main ate tuseen uh din dekhan lee jiaunde naheen hovaange jadon saare sansaar vich is raaj kumaar dee keeratee failegee| ise saadhoo aasit ne bache daa naam sidhaarath rakhiaa| sidhaarath daa arath hai uh viakatee jis ne aapanee manzal tea kar lee hove|
maasee ih sochasoch ke bache val vadheek dhiaan rakhadee ki desh naa lage, maan vihoone baal noo anagaualiaa keetaa jaa rihaa hai| pitaa bache dee vidiaa ate sukhasaadhan daa pooraa dhiaan rakhadaa| par baalak sidhaarath ikaant pasand subhaa daa see| ikalaa baagaan vich ttahiladaa ate vichaaraan vich magan rahindaa| kee is noo maan yaad aaundee hai pitaa sochadaa, par maan daa taan is noo ranchak maatar khiaal naheen ho sakadaa kiaunk maan taan udon pralok sidhaar gee see jadon uh sat dinaan daa see| sabh iho dasade san ki prajaapatee maan hai| fir kis cheez dee talaash ho sidhaarath noo pitaa akasar sochadaa par kiton koee javaab naa miladaa|
eik din baagaan vich ttahiladiaan gauatam ne aakaash val nazar
maaree taan uddadee jaandee hansaa dee kataar vichon ik tarrafadaa hoeaa hans dharatee te aa ddigaa| sidhaarath ne zakhamee hans noo god vich chuk liaa| sidhaarath de chachere bharaa devadat ne hansaan dee uddadee kataar val teer chalaaeaa see jis naal ih hans jkhamee ho ke ddig piaa| devadat aaeaa te kahin lagaa ih hans meraa hai sidhaarath| mainoo deh| ih meraa teer khaa ke ddigaa hai| sidhaarath ne kihaa hans meraa hai| is noo main rakhaangaa| shikaaeit lai ke devadat mahaaraaj sudhodhan paas giaa| sudhodhan ne puchhiaa sidhaarath, devadat ne teer chalaa ke ih hans sutt liaa hai is karake ih us daa shikaar hai| tuseen is te kiven aapanaa hak jataaunde ho sidhaarath ne kihaa jis ne maariaa hove, jeev us daa naheen hundaa mahaaraaj| us daa hundaa hai jis ne us noo bachaaeaa hove| main hans noo bachaa liaa hai, eis karake ih meraa hai| pitaa prasan hoeaa te hans sidhaarath noo miliaa| sidhaarath ne zakhamee hans raajee keetaa te piaar de ke us noo vishaal aakaas vich uddaa ditaa| is ghattanaa ne mahil vich hilajul paidaa keetee ki baalak deean rucheean saadhaaran naheen, aus dee niaae shakatee vilakhan hai|
pitaa sudhodhan ne sidhaarath de ttahilan lee tin talaab banaae| ik vich keval neele kanval khirran, eis daa naam neelakamal rakhiaa giaa| dooje vich laal kanval khirran, eis daa naam laalakamal rakhiaa ate ik talaab vich keval safed rang de ful khirran, aus daa naam savetakamal rakhiaa giaa| raaj kumaar de nivaas vaasate tin mahil banavaae ge| ik saradeean vaasate, jiharraa nighaa see| ik garameean vaasate, jiharraa andaron tthandtaa see| ik chumaase vaasate ki barasaat de dinaa vich jahireele jeev, sap, bichhoo, machhar, makhee aadik nikalade han, eis karake chaar maheene is mehal de andar hee naach gaanaa geet sangeet chaladaa rahindaa see| iaun us dee parivaras pooran saahaanaa tthaatth baatth naal keetee gee| kise udaas, bimaar jaan dukhee bande noo us de nerre naa jaan ditaa jaandaa|
beshak raaj kumaar de manoranjan vaasate har saia mauajood hundee par baalak khus naheen see| ik din sidhaarath ne dekhiaa ki baag vich chhipakalee ik keerre noo nigal rahee see taan sapolee ne chhipakalee noo dhar dabochiaa| aje chhipakalee sapolee ne moonh vich hee see ki uddadee
eil hetthaan aaee te jhapattaa maar ke sap noo lai uddee| kee iho zindagee hai sidhaarath sochan lagaa, hisaa te mauat kee ihee sabh kujh hai bas eis ton bachaa naheen ho sakadaa raaj kumaar inhaan sochaa vich magan see ki pitaa ne puchhiaa, kee soch rahe ho sidhaarath kee karan daa iraadaa hai baalak ne javaab ditaa pitaa jee shahir dekhan dee ichhaa hai| aabaadee val jaanaa chaahundaa haan|
shaahazaade noo mahilaan vichon baahar jaan dee aagiaa naheen see parantoo pitaa ne ahilakaaraan noo bulaaeaa te kihaa hushiaar rahinaa| kamal chit raaj kumaar shir val jaa rihaa hai| koee ajihee vasatoo naa dise jis noo dekhan naal bahizaadaa udaas hove | jajbaatee baalak hai| dhiaan rakhanaa|
chanaa sidhaarath daa rathavaan see| raah vich raaj kumaar ne ik budtaa aadamee takiaa jis deean akhaan kamazoree naal andar dhaseean hoeean san| sidhaarath ne puchhiaa chano, eih aadamee iho jihaa kiaun hai rathavaan ne dasiaa ih biradh aadamee hai te budtaapaa sabh noo ajihaa jarajaraa kar dindaa hai| tuseen aseen sabh ik din budte hovaange| sidhaarath ih sun ke udaas ho giaa| age ge taan kujh bande kise mritak dee arabee chukee jaa rahe san| sidhaarath ne is baare puchhiaa taan chane ne dasiaa har bande ne ik din maranaa hai| mauat ton koee naheen bach sakiaa ih sun ke sidhaarath noo dukh hoeaa, kee jeevan iho ho einaa ku hai age turade ge taan sidhaarath ne ik saadhoo dekhiaa| rathavaan noo jadon us baare puchhiaa taan us ne dasiaa ki ih tapasavee hai te dukhaan ton chhuttakaaraan praapat karanaa chaahundaa hai| sidhaarath ne chane noo vaapas chalan lee kihaa| sidhaarath ne dekhiaa ki saadhoo de chihare te niramalataa see, shaantee see| is saantamee chihare noo raaj kumaar bhul naa sakiaa| ih us daa aadaras ban giaa| is uparant uh vaapas mahilaan vich aa ge|
juaan hon tak sidhaarath ne shasatar ate saasatar dohaan tarhaan dee vidiaa vich nipunataa haasal keetee| us ne saabat keetaa ki uh je ganbheer subhaa daa hai taan is daa ih bhaav naheen ki jisamaanee karatabaan vich pichhe reh giaa hai| ghorr savaaree, nejebaazee teera andaajee, talavaarabaazee aadik mukaabaliaan vich uh vadh charrh ke hisaa laindaa par vadhere khaamosh rahindaa| ikaantavaas pasand karadaa| maapiaa
ne uho sochiaa jo ajihe bachiaan de maape sochiaa karade han ki sidhaarath daa viaah kar deeee| duneeandaaree vich pai ke us daa dil lag jaavegaa| pitaa ne gauatam paas viaah dee gal keetee taan us ne kihaa, viaah karaaun vich koee haraj naheen par jis noo main jaanadaa naheen us naal kiven viaah karaaun daa faisalaa karaan aunhaan dinaan vich ih gal kujh mushakal prateet taan hundee see par pitaa ne is daa rasataa kadt liaa| bahut saare gavaandtee raaj gharaaniaan vich sunehe bheje ge ki kapilavasatoo vikhe ssataraan saasataraan de mukaabale honage| inhaan vich bhaag lain lee sade bheje ge| jinhaan raajakumaareean, raaj kumaaraan ne mukaabale vich bhaag naheen vee lainaa, auh vee batauar darashak haazar hon| bhin bhin kheddaan daa te sikaar daa intajaam keetaa giaa| ik subak jihee komal subhaa dee raaj kumaaree vakharee see sabh ton, auh saariaa daa dhiaan aapane val khich rahee see| us dee shakhaseeat vich sahij bhaav san| ih yasodharaa see| samaapatee hoee te antam din aa giaa| saariaan mahimaanaa noo tohafe dite ge| keematee sugaataan, sone deean, chaandee deean, heeriaan javaaharaataan jarreean sugaataan, yashodharaa pichhe khalotee rahee| us vich koee kaahalaapan naheen see| us noo bhett karan lee kujh naheen bachiaa| sabh sugaataan khatam ho geean san| saare udaas hoe ki ih changaa sgan naheen hoeaa| yasodharaa noo gauatam ne aapane chele te ttangiaa chanbe daa ful utaar ke satikaar naal bhett keetaa| ih samajhiaa giaa ki yasodharaa pansad naheen aaee| par yasodharaa prasan see| us ne kihaa eis ful vich kee sadeean rahin vaalee amar mahik hai| mere lee ih kaafee he| mahaaraaj sudhodhan ne sidhaarath noo puchhiaa, yuvaraaj, tuhaaddaa viaah karanaa hai, eithe aapaneean mahimaan yuvaraaneean vichon koee pasand aaee je naheen taan aapaan fir yatan karaange| sidhaarath ne kihaa, mahaaraaj yashodharaa ganbheer subhaa dee sundar raaj kumaaree mainoo pasand hai| sudhodhan ne yasodharaa de pitaa paas viaah dee peskas rakhee taan uhanaan ne prasanataa naal pravaan keetee| yasodharaa ne peskas saveekaar keetee| saare mahimaan ate mahilavaasee is galon hairaan san ki kinee saadagee naal ik bahut vaddaa faisalaa sahij subhaa sire charrh giaa| saaree umar gauatam ne bahut vadde faisale sahij subhaa keete|
yashodharaa aadarask patanee saabat hoee| yuvaraaj sidhaarath piaaraa inasaan see| uh teekhan budh, vidiaa vich prabeen ate kheddaan vich
autashaahee nauajavaan see| ik vaar ajihaa mukaabalaa hoeaa ki rukhaan dee paal vichon ghorr savaar ne talavaar naal ik rukh katt ke age langhanaa see| sidhaarath vee is vich saamal hoeaa| us ne ghorraa sarapatt durraaeaa te talavaar naal rukh de tane te vaar keetaa| talavaar iaun langh gee jiven ghiau vichon vaal langh jaandaa hai| kujh der rukh uven hee khalotaa rihaa| saariaan ne iho samajhiaa ki rukh kattiaa naheen jaa sakiaa| par thorrhee ku der baad havaa daa bulaa aaeaa te kattiaa hoeaa rukh ddig piaa| je je kaar hoee taan sidhaarath ne kihaa iven hee hoeaa karegaa| skateesaalee rukh katte jaaeaa karanage, meree talavaar sahij naal unhaan vichon dee langhegee| rukhaan noo jaan darashakaan noo der tak pataa naheen lagiaa karegaa ki uh katte jaa chuke han| iven hoeaa karegaa|
din beetade ge| jeevan aapanee chaal turiaa jaa rihaa see| yashodharaa ne bette noo janam ditaa, jis daa naam raahul rakhiaa giaa| sidhaarath door kidhare kise vakharee vasatoo dee talaash vich see| har vasatoo, har viakatee de nerre rahindaa hoeaa vee uh unhaan ton door see| uh aapane aap vich masat rahindaa, aapanee dhun vich magan|
eik raat sidhaarath ne saniaas lain daa faisalaa kar liaa| us noo neend naa aaee| uh kadee yashodharaa de moonh val dekhadaa kadee raahul val| ik kasmakas us de andar der tak chaladee rahee| us noo pataa naheen lag rihaa see ki mahil de sukh, patanee ate putar chhadd ke uh kiaun jaa rihaa hai jaanaa chaaheedaa hai ki naheen| par us ne jaan daa faisalaa keetaa| chup karake adhee raat us ne niko raahul daa mathaa chunmiaa haualee jihee yashodharaa de pair noo chunmiaa fir tezee naal baahar nikal giaa| rathavaan chane noo jagaaeaa ate kihaa kathak ghorraa kholh liaa| kidhare chalanaa hai| ik ghorre te gauatam doosare te chanaa savaar ho ke jangal val nikal ture| kapilavasatoo is adhee raat vele ghook neendar dee lapett vich see| jadon jangal de kinaare aparre taan sooraj charrhan vaalaa see| gauatam ne keematee gahine utaar ke chane noo sugaat vajon de ke kihaa ghorre vaapas lai jaao te pitaa mahaaraaj sudhodhan noo aakhanaa ki gauatam mangataa ho giaa hai| pitaa noo dasanaa ki ttheek he sabh ki gauatam ttheek he par uh banavaasee ho giaa hai|
chanaa ron lag piaa| us ne sidhaarath de charan farr le te kahin lagaa ih tuseen kee kar rahe ho yuvaraaj main mahilaan vich ih khabar kiven diaagaan chale vaapas chalee yuvaraaj gauatam| main tuhaaddaa ang rakhiak vee haan raajakumaar| tuhaanoo mahil tak puchaaunaa meraa faraz hai, fir tuseen jo dil aae karanaa| yuvaraaj ne kihaa ddol naanh chane toon mitar hain| ih sunehaa mahil tak puchaan lee main tainoo chuniaa hai| toon aam bandaa naheen hai| jaah| meraa faisalaa attal hai| gauatam ne chane noo vidaa keetaa te kirapaan naal aapane resham varage kes katt ke bhikhoo ho giaa|
eis raat jo kujh vaapariaa, bodhee saahit vich is noo mahaan tiaag tthehe ghareatt renunachiattiona kihaa jaandaa hai| ik navaan sooraj sansaar de dharamaan vich uday hon lee angarraaee lai rihaa see|
kise ajanabee noo aapane vasatar utaar ke dite te keval ik kaparraa lak duaale lapettan lee rakh liaa| uh jangal vich ikalaa turadaa giaa| dooraduraadde giaa| jithon kiton kujh miladaa, mang ke khaa laindaa te neend aaun te rukh hetthaan so jaandaa| turadaaturadaa kee dinaa baad uh magadh dee raajadhaanee raajagreh nerre aparr giaa| ih shahir raajaa binbeesaar ne vasaaeaa see| shir ton baahar us ne aapanaa aasan jamaaeaa te tapasiaa karanee suroo kar ditee| raajagreh vich gharogharee khabar puj gee ki ik khoobasoorat nauajavaan bhikhoo baniaa tap kar rihaa hai jis noo dekhan vaasate lok aaun lag ge| ih khabar raaje binbeesaar tak vee pujee| uh vee darasn karan giaa te gauatam noo dekh ke kahin lagaa, tuhaadde hath kise vaddee hakoomat dee vaagaddor sanbhaalan lee bane hoe han, he saniaasee, bhikhaareean daa lottaa tuhaadde hath vich sobhaa naheen dindaa| sidhaarath ne kihaa salatanat naalon niramalataa, pavatarataa vaddeean shakateean han| je mahilaan vich sukh hundaa taan raaje saadhooaan paas jaa ke fariaadaan naa karade| meree aap age praarathanaa hai ki mere upar taras naa khaao| unhaan ute taras karo jinhaan noo zindagee ne lataarr ditaa hoeaa hai| baadasaaeh ne satikaar naal sir jhukaaeaa te kihaa meree kaamanaa hai jis cheej dee talaab vich tuseen nikale ho us noo praapat karo| jadon tuhaanoo uh haasal ho jaave, meree benatee hai fir idhar aaunaa| main tuhaaddaa sikh bananaa chaahaangaa| ih ghattanaa 522 poorab eesaa dee hai jadon binbeesaar gauatam noo miliaa|
auh jangalaan vich ghunmadaa firadaa rihaa| kee saadhooaan noo miliaa te changeean galaan sikheean par us noo tasalee naa hoee| us ne faake kattane shuroo kar dite| panj hor saadhooaan naal ral ke hatth tap suroo keetaa| inee sakhatee keetee ki kee vaar behos ho jaandaa| ik vaar taan samaadhee inee lamee ho gee ki naal de saadhooaan ne us noo mritak samajh liaa see| chhe saal us ne katthin tapasiaa keetee| nadee de kinaare rukh hetth ik pathar ute us ne aapanaa aasan jamaa liaa ate bhagatee karan lagaa| saver saar nikaladaa te aabaadee val chaliaa jaandaa| kise ghar de boohe age aapane khabe hath dee hathelee failaa ke bheekh mangadaa| jo vee miladaa baasee rottee jaan daane, chabaa ke nadee daa paanee pee laindaa te agalee saver tak tapasiaa karadaa| je ik gharon inakaar ho jaandaa tad uh binaan kujh khaadhe agale atth pahir tapasiaa karadaa| iaun karadiaan karadiaan kee saal beet ge taan uh haddeean daa pinjar ban giaa|
eik vaar gauatam ne aapane cheliaan noo inhaan dinaan baare yaad karadiaan dasiaa see, main bahut ghatt khuraak ute guzaaraa karadaa| iaun karadiaan hafate, maheene to saal beetade ge| jadon main mahil vichon nikaliaa saan taan is taraan daa saan jiven mihanatee kisaan ne upajaaoo zameen vich khaad paa ke ganaa paidaa keetaa hove ajihaa rasadaaeik ganaa sihatamand hon karake suhanaa lagadaa hai| us gane noo jetth maheene dee loa vich kee din vaasate dhupe sutt diau taan us deean poreean vatt jaandeean han, auh vingaattedtaa ho jaandaa hai| kiton haraa, kiton kaalaa, kite peelaa ho jaandaa hai| mereean lataa baahaan dee haalat iho jihe suke gane varagee ho gee see| ik din mere laagiau yaataroo langhe| ik bandaa kahinaa lagaa, auh| dekho kinaa peelaa rang hai is saniaasee daa| din langhe| musaafaraan dee ik hor ttolee aaee taan ik aauarat mere val dekh ke ddar gee te aapane naal de ham raaheean noo kahin lagee dekho dekho kinaa kaalaa rang hai is tapasaveen daa| mere rang baare matabhed san| tuseen aapanee pitth te hath ferade ho taan tuhaanoo reerrh dee haddee mahisoos hundee hai| main pett upar hath feradaa saan taan reerrh dee haddee mahisoos hundee see| pett kithe reh giaa see jis noo main pett aakhadaa haan uthe taan gile ret upar aootth dee ik perr bachee see keval pett naheen rihaa see| ik din men baitthiaan baitthiaan aapaneean baahaan te nazar maaree, lame lame vaal uge hoe san| sajaa
hath main aapanee khabee baah te feriaa taa saare vaal jharr ke zameen te ddig pe| meree chamarree vich satiaa naheen rahee see ki uh vaalaa noo pakarr ke rakh sake| sareer nirabal ho giaa see| jis noo main sareer aakhadaa haan sareer kithe see ih jiven jhauanparree daa maalak ujarr jaave te mudat tak vaapas naa aave taan jhoparree daa ghaah foos sabh udd jaandaa hai de kujh vinge ttedte, ttuttebhaje baans de ddandde dikhaaee dinde han| is sareer vichon ujarr ke is daa maalak kite chalaa giaa see lataan baahaan kithe san vinge ttedte kujh ddandde baakee bache san|
eik din uh ise tarhaan dhiaan magan see ki ik juaan aauarat aaee te sidhaarath age satikaar naal ik kattoraa liaa rakhiaa jis vich kheer rinh ke liaandee see| sidhaarath ne thorrhee ku kheer khaan lee hameshaan vaang aapanaa khabaa hath age failaaeaa taan nerriaun dee gavaeean dee ik ttolee langhee| rasaterasate ture jaande uh jiharraa geet gaa rahe san us de bol sana
aapanee saarangee deean taaraan noo ineean naa kas
ki ttutt hee jaan|
aapanee saarangee deean taaraan noo ineean dtileean naa chhadd
ki sangeet paidaa hee naa hove|
sidhaarath noo prateet hoeaa ihee taan zindagee daa rehas hai| aishavaraj vich khachit hon naal sach dee praapatee naheen hovegee| naa ih praapatee faake kattan naal hovegee| ithe hee us de chalaae dharam daa madh maarag daa sidhaant paidaa hundaa hai| ih aauarat nerre de pindd vichon aaee see| gauatam ne kheer daa saaraa kattoraa khaadhaa| is aauarat noo aseesaan diteean te puchhiaa kiven aaee kee koee dukh takaleef hai aus ne kihaa jee meraa naam sujaataa hai| ghar vich sukh shaantee hai| koee dukh takaleef naheen| meree gaan sooee hai| gaan de soon ton pahilaan main faisalaa kar liaa see ki jadon pahilee vaar is daa dudh ghar vich rakhaangee taan kheer banaa ke kise saadhoo noo khuaavaangee| aap dee asees lain aaee haan| gauatam ne us noo sadaa sukhee rahin deean aseesaan diteean| us de jaan uparant uh utthiaa, haualeehaualee nadee tak giaa| hath moonh dhote, paanee peetaa te vaapas aapane chune rukh val aan lagaa| idhar udhar sukaa ghaah see| us ne aapane kamazor hathaan naal ghaah ikatthaa keetaa te us daa ik nikaa jihaa gadaa banaaeaa| is aasan te
baitth ke us ne fir bandagee shuroo kar ditee| achaanak us daa andar baahar prakaasvaan ho giaa| niravaan praapat ho giaa see| ih uchatam anubhav ik ton baad ik, aus noo lagaataar praapat hoe te har vaar uh ucheree manzil te pujadaa| jis vasat dee us noo talaash see uh praapat ho gee see| hun is de prachaar dee lorr see| budh daa dil keetaa ki aapanee praapatee daa rehas sabh ton pahilaan unhaan gurooaan saahamane kholhiaa jaave, jinhaan ne shuroo vich us noo sikhiaa ditee see, par uh saare is sansaar vichon vidaa ho ge san|
budh naal jiharre panj hor saathee tap karade san, jadon unhaan ne dekhiaa ki uh khaan peen lag giaa ho taan us noo paapee aakh ke chhadd ge san| budh ne sochiaa, aunhaan noo is naven dharam daa upadesh ditaa jaave| pataa lagaa ki uh banaaras laage saaranaath de sathaan vikhe san| gauatam uthe unhaan paas giaa| inhaan panj tapasaveean noo us ne pahilaa bodhaupades ditaa| paalee granthaan vich likhiaa miladaa hai ethe us ne dharam rab de pahee noo pahilaa gerraa ditaa dham chak pabat suta| chaar aareea sach, ashattaang maarag ate niravaan upar upades dite|
bahut saare lok bodhasangh vich shaamal hon lage| raajaa binbeesaar sidhaarath daa saagirad baniaa| vaddee ginatee vich akhaautee achhoot ate vidavaan braahaman bodhee ban ge te der ton bhaarat vich prachalat vedik karamakaandd noo bhaaree satt vajee| budh ne maagadhee ate paalee lok boleean vich upades dite| vaidik sansakrit keval braahamanaan dee bhaasaa ban ke reh gee see jo jan saadhaaran dee pahunch ton pare see| bhaaree ginatee vich lok aakarasit hon lage| sakhat bandasaan naheen san| jiharraa viakatee sangh vich rahindiaan mahisoos karan lagadaa ki us ne saamal ho ke galatee keetee hai, aus noo sangh chhaddan dee aagiaa see|
niravaan praapatee ton baad der tak sidhaarath dharam daa dooradoor tak parachaar karadaa rihaa| raajaa sudhodhan ate kapilavasatoo dee parajaa aapane jogee raajakumaar noo dekhan lee viaakul see| pitaa budtaa ho giaa see| us ne budh noo sadan lee vishes doot bheje| raaj doot ne kihaa, he suaamee, parajaa aapade pravachan sunan ate darashan karan dee ichhuk hai| mahaaraaj sudhodhan ne kihaa hai ik kanval ful mudat ton
andhakaar vich band piaa uddeek rihaa hai ki idhar vee kadee sooraj charrhe te ih kanval khirre| budh khaamosh rihaa taan raaj doot ne fir kihaa, mahaaraaj sudhodhan ne faramaaeaa see ki mahilaan vichon koee vasatoo yuvaraaj ton chhupaaee naheen see| uh khud chhadd giaa, aus dee marazee| par hun usanoo ik khajaanaa miliaa hai jo uh duneean vich vanddadaa firadaa hai| kee aseen us khajaane ton is karake vanchit rahaange ki aseen usade rishatedaar haan
budh ne sadaa manajoor kar liaa te bhikhooaan samet kapilavasatoo val chaale paa dite| us ne kapilavasatoo shahir de baaharavaar anbaan de baag vich ddere laa le| mahil vich khuseean dee lahir dauarr gee jadon pataa lagaa ki yuvaraaj aaeaa hai| pitaa tiaar hon lagaa taan yasodharaa noo sunehaa bhejiaa ki tiaar ho jaao, yuvaraaj paas chalaange| yashodharaa ne utar bhejiaa ki uh uthe jaan dee ichhak naheen|
pitaa ne fir sunehaa bhejiaa taan yashodharaa ne kihaa keval main hee naheen, raahul noo vee uthe naheen jaan ditaa jaavegaa| raajaa sudhodhan yashodharaa de mahil vich aap chalaa giaa te kahin lagaa putaree, zid uchit naheen| pataa naheen kiven uh saadde des val aa giaa hai| pataa naheen fir kadee aave ki naa| us ne bahut dukh jhale han| saanoo jaanaa chaaheedaa hai| yashodharaa ne kihaa mahil vichon banavaas lain daa faisalaa us daa aapanaa see pitaa jee| aapanee marajee naal uh vaapas aaeaa hai| us daa aaunaa jaan naa aaunaa mere lee arathaheen hai kiaunk inhaan faisaliaan vich main hisedaar naheen haan| rahee gal dukh jhalan dee| kise cheej dee koee ghaatt naheen see, aus ne aapanee marazee naal bhukhaan tehaan ate hor kashatt jhale| jiharraa kam aapanee marajee naal keetaa jaave us kam noo karan vich kee dukh aseen uh abhaage haan jinhaan noo kashatt saaddee marazee ton bagair mile| pataa lagaa hai ki uh aapane pravachanaa vich kahindaa hai ichhit vasatoo naa mile taan dukh| je anechhit vasatoo mile taan dukh| sabh dukh hee dukh hai| pitaa jee us noo ichhit vasataan mileean ate saanoo jo vichhorraa miliaa uh praapat karan dee saaddee ichhaa naheen see|
mahaaraaj ne fir kihaa, par je us ne puchh liaa ki yashodharaa kiaun naheen aaee
yashodharaa ne kihaa ajihaa puchhan dee us noo lorr naheen| par je
kidhare puchh lave taan aakhanaa ki yashodharaa ne kihaa see, mere vich shaahaanaa nekee daa koee kan je baakee hai te gauatam noo us nekee vich visvaas hai taan uh mangataa mere daravaaje ute bheekh mangan yakeenan aaegaa|
bodh kathaavaan dasadeean han ki bhare man naal pitaa aapane mahaamantaree ate sainaapatee samet sidhaarath de darashan karan tur piaa| budh, bhikhooaan de vichakaar baitthaa see| mahaamantaree, senaapatee ate mahaaraaj sudhodhan ne is tapasavee de charanee hath laae| baakee lok pichhe hatt ge| pitaa aapane bette de saahamane ho ke nazadeek baitth giaa| der tak piau putar khaamosh baitthe rahe| sidhaarab chup see kiaunk jugaan dee anant saantee us de dil andar samaaee hoee see| gal karan jaan gal sunan dee us noo kaahal naheen see| bajurag pitaa mahaaraaj sudhodhan is karake chup rihaa kiaunk ih gharraa pooree tarhaan bhar chukiaa hoeaa see te kise vele vee chhalak sakadaa see| dil kararraa karake aakhir uh boliaa, kee tuseen saadde ton enee door chale ge ho sidhaarath ki hun aseen tuhaanoo kadee mahilaan vich vaapas naheen bulaa sakaange
sidhaarath khaamosh rihaa|
pitaa ne fir kihaa ik salatanat men tuhaadde charanaan vich arapan karanee chaahundaa haan yuvaraaj gauatam| saveekaar karoge
gauatam khaamosh rihaa|
teejee vaar pitaa ne kihaa main tuhaanoo jaanadaa haan sidhaarath| main taan tuhaanoo nike hunde ton hee jaanadaa haan, sach ih ho yuvaraaj ki mere valon bhettaa keetee hoee is salatanat noo tuseen suaah dee ik chuttakee ton vadheek kujh naheen samajhade| kee main galat kihaa hai gauatam
saakayamunee gauatam ne kihaa tuhaaddee parajaa sukhee vase mahaaraaj| niaan karan lee tuseen hameshaa tatapar rahe| tuhaaddaa des khushaal rahe| parajaa noo tuseen onaa hee piaar karo, jinaa tuseen mainoo karade rahe see hun tak kar rahe ho| parajaa de bhanddaare ain naal te tuhaadde mahil dhan naal bharapoor rahin| ih aakh ke budh chup ho giaa| kujh der baad fir boliaa, yashadharaa ate raahul kiven han auh kiaun naheen aae mahaaraaj
pitaa ne kihaa main aaun vaasate kihaa see par inakaar karake
yashodharaa ne kihaa je mere vich nankee dee saan hoee taan uh mangataa mere daravaaje te bheekh mangan zaroor aavegaa|
sidhaarath ne bhikhooaan noo kihaa saanoo uthe jaanaa pavegaa| us ne mahaaraaj noo vidaa kar ditaa te kihaa ki sangh mahil vich aa rihaa hai| gauatam ne aanand ate mauadagalin noo kihaa hun mahilaan vich jaavaange| pitaa mahaaraaj sudhodhan, yuvaraanee yashodharaa te yuvaraaj raahul jis prakaar saanoo milanaa chaahun use prakaar milan denaa| vighan naheen paaunaa| jo uh karan, jo uh kahin khaamosh ho ke sunanaa| saant rahinaa| sikhooaan noo kahinaa saant rahin|
mahilaan vich khusheean dee lahir dauarr gee| yasodharaa ne raahul noo keematee gahine te beant sundar vasatar pahinaae| raahul dee umar udon sat saal see| yuvaraanee ne putar noo kihaa, tuhaadde pitaa sidhaarath aa rahe han| unhaan de charanee hath laaune yuvaraaj|
raahul ne kihaa raanee maan, pitaa sudhodhan ton ilaavaa hor vee koee pitaa hai meraa
maan ne kihaa mahaaraaj sudhodhan aapane saariaan de vadde pitaa han| tere pitaa sidhaarath der baad aj mahilaan vich aaunage| jadon uh tainoo asees den taan kahee tuhaaddaa putar hon de naate main tuhaaddee daualat daa vaaras haan pitaa jee, mainoo meraa hak diau| main tuhaaddaa utar adhikaaree haan| raahul putar toon iaun kaheen|
raahul ne fir puchhiaa par main unhaan noo jaanadaa naheen raanee maan| suniaa hai bahut saare bhikhoo ikatthe aa rahe han| main pitaa noo pachhaanaangaa kiven kee ih changaa lagegaa ki main unhaan ton puchhaan, tuhaadde vichon meraa pitaa kauan hai
yuvaraanee ne kihaa tainoo puchhan dee zaroorat naheen pavegee| jine bhikhoo aa rahe han kujh lohe rang de han, kujh taanbe rang de| unhaan saariaan vich ik hai keval ik, jis daa saaraa jisam sone daa baniaa hoeaa hai| sone de rang vaalaa mangataa teraa pitaa hovegaa| sabh raajakumaaraan vichon jo kadee shromanee yuvaraaj see, auho hun shromanee mangataa hai|
mukh daravaaje te mahaaraaj sudhodhan gauatam munee dee uddeek vich mantaree manddal samet suaagat lee khalote san| hath vich bhikhiaa paatar lee jadon sidhaarath mukh daravaaje te pujaa taan kihaa is
mangate noo daan diau jajamaan| sudhodhan ne kihaa ik baadashaah pitaa de daravaaje ute us daa yuvaraaj putar hath vich bheekh mangan vaalaa kattoraa farree khalotaa hove kee ih uchit hundaa hai gauatam tuhaanoo ttheek lagadaa hai ih saaddee kul, saakayavansh vich ih paranparaa naheen rahee yuvaraaj| is kul de raaj kumaaraan ne kadee bheekh naheen mangee see|
gauatam ne kihaa meree kul vich ise tarhaan hundaa aaeaa hai mahaaraaj|
pitaa ne puchhiaa kee tuseen saakayavansh de raaj kumaar naheen gauatam gauatam ne kihaa main budhavansh vichon haan| mere vans de lok iven hee kariaa karade han ki uh je jhauanparree vich paidaa hon taan uthe hakoomataan mathaa ttekadeean han te je mahilaan vich paidaa hon taan hath vich tthootthaa farr ke galeean vich mangade firade han| saaddee kul daa ihee rivaaj hai mahaaraaj| ithe mahil ate jhauanparree vich koee antar naheen|
fir uh andar daakhal ho ge| turadeturade yashodharaa de mahil de dar te aparre| yasodharaa ate heeriaan moteean naal jarreean pusaakaan pahinee raahul us de suaagat lee khalote san| yasodharaa charanee hath laaun lee jhukee taan sidhaarath deean lataan duaale baahaan val ke zameen te baitth gee te der tak baitthee rahee| hanjhooaan naal us ne saadhoo de charan dhoe|
budh ne kihaa is bhikhaaree noo hun daan diau jajamaan|
yashodharaa utthee, raahul noo baahaan vich chukiaa te kihaa es sansaar vich ate agale pichhale sabh sansaaraan vich mere paas sabh ton keematee vasatoo iho he saakayamunee| main ih tuhaanoo sauanpadee haan| meraa ditaa daan saveekaar karo suaamee|
raahul ne age vadhake pitaa de charan chhuhe| budh ne aseesaan diteean| fir raahul ne kihaa, pitaa jee, putar hon sadakaa main tuhaaddee dolat daa vaaras haan| mainoo meraa hak diau| main tuhaaddaa utar adhikaaree haan|
budh ne kihaa yuvaraaj, toon mahaaraaj sudhodhan daa utaraadhikaaree ban| tainoo raaj milegaa taaj takhat milanage| mere paas tainoo den lee kee hai eis bhikhaaree paas ik mittee daa tthootthaa hai keval|
raahul ne kihaa ih kee hai, mainoo naheen pataa| par jo vee aap paas hai, putar hon sadakaa main us daa hakadaar haan| main tuhaaddaa vaaras haan pitaa jee|
budh ne kihaa jis mahil vich toon jamiaa, authe ihee rivaaj he raahul, ki janam lain saar toon us daa vaaras hove, par mere sangh vich koee janam lain naal hee vaaras hon daa hakadaar naheen banadaa| us vaasate us noo kamaaee karanee pavegee|
eik paase chupachaap khalotee yashodharaa val dekh ke sidhaarath ne kihaa, tuseen kamazor ho ge yuvaraanee| tuhaaddee bemisaal sundarataa hun naheen rahee| kee hoeaa yashodharaa khaamos rahee| pitaa sudhodhan ne kihaa, jadon tuseen mahil tiaag ke banavaasee ho ge taan yashodharaa der tak rathavaan chane noo puchhadee rahee ki tuseen jaande hoeaa kee kee kahinde ge see| fir is ne chane noo kihaa mainoo us thaan lai chal jithe uh vichharriaa see| chane ne rab jorriaa te uthe le giaa jithe kes katt ke sutt dite san| yasodharaa ne uh kes sanbhaal ke rumaal vich banhe ate aapane naal mahil vich lai aaee te khazaane vich rakh dite| yuvaraanee ne fir aapane kes katal kar dite| yasodharaa noo kise saadhoo ne das ditaa ki yuvaraaj atth pahir pichhon kujh khaandaa hai is ne atth pahiraan baad bhojan lainaa suroo kar ditaa| jadon is noo pataa lagaa ki gauatam mittee de tthootthe vich khaandaa hai taan is ne mittee de tthootthe vich bhojan lainaa suroo kar ditaa see| doojiaan raajaan de raajakumaar, raajakumaareean aaunde hor mahimaan aaunde, eis daa dil parachaaun lee aakhade yuvaraanee chalo sair karan chalee, chalo shikaar kheddan chalee ikale naa baitthe yuvaraanee saadde naal chale| ih kihaa karadee tuseen sabh ikale ikale ho sakade ho| main ikalee naheen haan| jadon kadee ikalee hoee udon yakeenan tuhaadde naal chalaangee|
parivaar noo milan uparant uh vidaa hon lagaa taan nikaa raahul usade pichhepachhe tur piaa| uh mahil de daravaaje ton baahar aa ge te sarrak ute turan lage| raahul ne pitaa sidhaarath dee ungal farr lee| kapilavasatoo de lok bhaaree ginatee vich sarrakaan kinaare, saje khabe khalote chhataan te baitthe baareean daravaajiaan raaheen dekh rahe san ik pooraa sajiaa dhajiaa shaanaamataa nikaa raajakumaar galeean vich aapane mangate pitaa dee ungal farree jaa rihaa see| raahul kahindaa jaa
rihaa see, o sharaman pitaa, tuhaaddee chhaan vich rahinaa kinaan sukhadaaee hai| meraa piaaraa pitaa| meraa suhanaa pitaa| bhikhoo pitaa|
ttikaane ute puj ke raahul ne fir aapanee benatee duharaaee taan budh ne kihaa sonaa chaandee, heere javaaharaat, eih sabh khatam ho jaan vaalaa hai| main tainoo ajihee dolat diaagaan yuvaraaj jo khusegee naheen| main tainoo dharam dindaa haan| tad us ne raahul noo deekhiaa ditee|
pitaa sudhodhan ne itaraaz keetaa naabaalag bache noo us de saraprasataan dee aagiaa bareer sangh vich shaamal karanaa anuchit hai| budh ne kihaa ag ton ajihaa naheen hovegaa| keval maapiaa jaan saraprasataan dee aagiaa naal bache deekhiaa lai sakanage| budh daa ih hukam vinayapittak vich daraj hai|
raahul bahut vaddaa vidavaan hoeaa te us ne budhamat de parasaar vich bhaaree yogadaan paaeaa| ithe kapilavasatoo vich hee kosaal daa raajaa prashanajeet us daa chelaa baniaa| pichhon raajagreh vikhe jadon budh bimaar ho giaa see taan prasnajeet ne hee aapane nijee hakeem us de ilaaj lee bheje san|
bharaman karake uh dharam daa sandesh vanddadaa rihaa| poore pantaalee saal thaan thaan tur fir ke us ne dharam parachaar keetaa| us de inhaan dauariaan vich bahut saareean dilachasap ghattanaavaan vaapareean jiharreean kathaavaan de roop vich bodh saahit daa anamol khazaanaa han| kujh ku saakheean is karake de rahe haan taan ki budh mat daa sach asaanee naal samajh vich aa sake|
braahaman bhaaradavaaj
bhaaradavaaj khetee karadaa hundaa see| ik saal vakat sir changeean barasaataan hoeean te bharapoor fasal hoee| us de sabh bhanddaare anaaj naal bhar ge| us ne yag karan daa faisalaa keetaa| sidhaarath us paase aaeaa hoeaa see| uh bhojan praapat karan lee ghar pujaa taan bhaaradavaaj bahut khush hoeaa| satikaar naal us ne saakayamunee noo bitthaaeaa te aapane hatheen thaal vich bhojan paros ke lai ke aaeaa| khaanaa budh age rakhiaa te hath jorr ke benatee keetee he khatareemunee sidhaarath, eih braahaman putar bhaaradavaaj tuhaadde ton ik prashan puchhanaa chaahundaa hai| meree praarathanaa ho ki khaanaa khaan ton pahilaan prasn daa utar diau| budh ne baitthan daa isaaraa karake kihaa kaho braahaman |
saahamane baitth ke bhaaradavaaj ne kihaa he munee, mere upajaaoo khet han| main hal vaahiaa| beej beejiaa| fasal ungee taan us dee raakhee keetee, fasal pakee taan us noo katt ke anaaj ghar liaaeaa| meree mihanat ne meraa ghar ain naal bhar ditaa taan is anaaj noo khaan daa main hakadaar baniaa| tuseen daso, tuseen ih bhojan praapat karan de adhikaaree kiven ban ge|
budh ne kihaa main vee kisaan haa bhaaradavaaj| meraa khet vee bahut vaddaa hai| beant vishaal| is daa naam hai man| teree zameen upajaau he te padharee vee| meraa khet banjar see| kite is vich beeaabaan ugiaa hoeaa see kite barreean sakhat chattaanaan san| main barree mihanat naal is jangal noo kattiaa to chattaanaan bhaneean| meree jmeen nikamee see te meraa faisalaa see ki main is vich sabh ton sookham beej beejaangaa|
main nekee daa beej beejiaa| akal de khurape naal vichaaraa daa ghaahafoos puttiaa| is fasal te din raat hale hoe, lagaataar main saavadhaan ho ke raakhee keetee| is fasal daa naan sangh rakhiaa te jo is ton an paidaa hoeaa uh dharam see| meree vee barree changee fasal hoee hai bhaaradavaaj| mere vee bhanddaare bhare hoe han| bhaaradavaaj ne kihaa sahee hai mahaaraaj| par mere anaaj upar tuhaaddaa hak kiven hoeaa saakayamunee ne kihaa jiven toon makee de ke kanak lai aaundaa hai, tere paas kapaah naheen taan chaavalaan de badale kapaah vattaa liaaundaa hai iven aapaan saare jinasaan daa vattaadaraan karade haan| toon aapane anaaj vichon mainoo kujh hisaa ditaa hai taan is de badale main aapanee fasal vichon tainoo teraa banadaa hisaa avash diaangaa bhaaradavaaja tainoo teraa hak yakeenan milegaa|
ajat
ganbheer vidavaan ajat, budh de sanparak vich aaeaa| uh vaddaa hatthee tapasavee see| us ne budh noo kihaa suaamee, main saaraa sansaar gaahiaa hai te saareean vidiaavaan haasal keeteean han| men sabh dharam granthaan daa paatth keetaa hai| par kee kaaran hai ki meraa man ashaant hai eis noo kiven shaantee mile
budh ne kihaa ho siaane ajat, toon tapasavee, vidavaan ate dosaanpradesaan daa rattan karan vaalaa tejavaan purakh hain| toon sansaar ghunm
chukiaa hai aapane aap de aale duaale parikaramaa vee kar, aapane aap noo vee jaan| mainoo pataa lagaa hai ki toon dharam granthaan naal chherrachhaarr karadaa hai| ajihaa naa kar| dharam granth jangal vichale masat ajagar dee tarhaan hundaa hai jo aapanee mauaj vich turiaa jaa rihaa hove| je toon sharadhaaloo hain taan mathaa tteka is noo turee jaan deh| je tainoo ih sap changaa naheen lagaa taan turant thaaen maar deh te fir age vadh| main ihee keetaa see he vidavaan ajat| dharam granthaan naal chherrachhaarr naa kar| tainoo saantee milegee|
kisaan deean gaahalaan
pindd vich budh bhikhiaa mangan giaa taan ghar daa maalak kisaan guse ho giaa te nikame mangatiaan noo vihalarrakher kahike gaalhaan kadtan lagaa| budh shaant khalotaa rihaa| jadon guselaa kisaan gaalaan deno hattiaa taan budh ne kihaa, mitar je toon mainoo bhikhiaa den daa ichhuk hundaa te daan lai ke aaundaa, par teree ditee vasatoo main kabool naa karadaa taan fir uh vasatoo jo toon mainoo denee see kis dee hundee kisaan ne kihaa jo vasatoo meree see te tuseen mere ton naheen lee uh meree hundee| budh ne kihaa jo gaalaan toon mainoo diteean main ih leean naheen| fir ih mere paas taan han naheen kis deean hoeean ih te kis noo lageean kisaan sharamindaa hoeaa te us ne budh te bhul dee khimaa |
achhoot kurree
budh ne aanand noo door kise kam bhejiaa| aanand noo piaas lagee| der tak turadeturade uh ik pindd de baahar khooh te pujiaa jithe ik kurree kaparre dho rahee see| aanand ne us noo paanee pilaaun lee kihaa| larrakee ne satikaar naal pranaam keetaa te bolee he mahaatamaa, tuseen uchee kul de ho| main neeveen jaat dee kurree prakritee haan| kirapaa karake ruk| main kise uchee kul dee kurree noo bulaa ke liaaundee haan jo tuhaanan paanee pilaave te tuhaaddaa dharam vee bharishatt naa hove| aanand ne kihaa prakritee, main jaat naheen peenee| piaas lagee hon karake main taan paanee peenaa hai siraf| toon paanee pilaa|
kurree ne paanee pilaaeaa te bahut khush hoee| aseesaan de ke aanand chalaa giaa| uh pichhepachhe turadee gee te pataa lagaa ki aanand, budh daa sikh hai| us ne budh age benatee keetee he munee
mainoo aanand changaa lagaa hai| tuseen mainoo is paas rahin diau| main is dee sevaa karaangee|
budh ne kihaa bettee is bhikhoo aanand jihe hor sainkarre mangate toon dekhe honage| jo tainoo changaa lagiaa hai uh aanand naheen, eis vichalee hamadaradee, nekee ate dharam change lage han| toon iaun kar| is ton hamadaradee, nekee ate dharam le jaah te aanand noo mere paas rahin deh| toon nekee kar, rahim dil ban, braahaman tere charan chhuhanage| nekee karengee taan raaj gadeean te bettheean mahaaraaneean dee chamak damak tere saahamane fikee pai jaavegee| toon beshak achhoot hain toon vadde daanasvaraan vaasate manzil banegee|
saaripadd dee saakhee
budh vachan karadekarade naalandaa chale ge jithe vidavaan saaripat rahindaa see| uh bodh vachan sunan lee sangat vich aa giaa te bedhavaanee sun ke nihaal hoeaa| sabhaa samaapat hoee taan uh budh paas chalaa giaa ate satikaar naal pranaam karan uparant kihaa he mahaamunee men saaripat haan| jo tuhaadde baare pataa lagaa see uh ho tuseen | tuhaadde jihaa naa koee hoeaa, naa hai, naa hovegaa| tuhaadde jihee mahaanataa kise hor de hise naheen aaee|
budh ne kihaa saaripat teree baanee sundar hai| main suniaa hai ki toon vidavaan hai| mitthee baanee naal zabaan vee mitthee ho jaandee hai te sarote de kanaa noo vee ras miladaa hai| par kee is vich kujh sach vee hai saaripat jo tuseen kihaa
saaripat ne kihaa haan saakayamunee| sat ihee hai|
budh ne kihaa, he siaane saaripat, eis daa bhaav hai ki toon bhootakaal de sabh budhaan noo jaan giaa hai
saaripat ne kihaa naheen jee| main bhootakaal de saare budhaan noo naheen jaanadaa|
bhagavaan budh fir bole taan saaripat toon bhavakh vich paidaa hon vaale sabh budhaan ton vaakaf hai
saaripat ne kihaa ajihaa vee naheen mahaaraaj| main bhavakh de sabh budhaan noo kithe jaan sakadaa haan
budh ne fir puchhiaa fir varatamaan kaal vich vicharade sabh budhaan ton taan avash jaanoo hovegaa
saaripat ne kihaa ajihaa vee naheen mahaamunee|
budh ne kihaa achhaa, saaripat, aakharee savaal| ih das ki tere saahamane gauatam naam daa jiharraa budh is vele khalotaa he, kee is noo toon jaan giaa hai
saaripat ne kihaa he sharaman, main pooree tarhaan tuhaanoo naheen jaan sakiaa| main ih daavaa naheen kar sakadaa ki main tuhaanoo jaan giaa haan|
budh ne kihaa aam lokaan lee vee mithiaa vachan bolane uchit naheen han vidavaanaan lee taan ih nindanayog han| ho siaane saaripat, toon jhootth kiaun aakhiaa
saaripat ne kihaa main jo aakhiaa so sharadhaa vas ho ke aakhiaa| aap vich meree baradhaa paidaa ho gee hai mahaaraaj|
budh ne kihaa sharadhaa keematee ate piaaree vasatoo hai| par is dee jarr ddoonghee honee chaaheedee hai saaripat| sundar sbadaan dee varaton jeebh noo ate kanaan noo ras zaroor dindee hai par is dee umar vee lamee honee chaaheedee hai saaripat| mithiaa vaak lamee umar vaale naheen hunde| sradhaa dee jarr giaan vich honee chaaheedee hai|
gupat bhed rakhan vaale lok
saanoo akasar vahim ho jaandaa hai ki falaane sant kol gobee shakatee hai jiharree disadee naheen kiaunk uh paragatt naheen karadaa| tin tarhaan de lok iho jihe hunde han jiharre bhed naheen dinde sabh chhupaa ke rakhade han| budh ne dasiaa inhaan vichon pahile nanbar te janaaneean han jo chhupaaundeean vadheek han, paragatt ghatt karadeean han| dooje sathaan te pujaaree aaunde han| uh vee lukaaunde vadheek te dikhaaunde ghatt han| teeje nanbar te jhootthaa sidhaant| ih vee vadhere karake gupat rahindaa hai| dikhaaee ghatt dindaa hai| budh ne kihaa dharam sooraj vaang sansaar vich chamakadaa hai| us vich kujh vee, ranchak maatar vee gupat naheen|
nindak braahaman
anb latthinkaa naan de nagar vich budh ne pravesh keetaa taan unhaan paas kujh bhikhoo aae jo barre guse vich san| kahin lage he naath, eik braahaman tuhaaddee nindiaa kar rihaa see| uh aakhadaa see gauatam
gapee hai jis noo naa dharam daa pataa hai naa sangat daa| saanoo barraa karodh aaeaa| budh ne kihaa bhaaeeo je koee mere viradh dharam viradh jaan sangh viradh bole taan sun ke karodh kiaun karade ho karodh tuhaadde andar mauajood sookham chit noo taan nukasaan karegaa hee, eih tuhaanoo niaan karan de samarath vee naheen chhaddegaa ki tuhaaddee aalochanaa karan vaalaa bandaa ttheek kahindaa hai ki galat| karodh naheen karanaa| aalochak noo dhiaan naal suno| shaaeid uh ttheek kahindaa hove| je uh ttheek keh rihaa hove aapane aap noo sudhaare| je galat keh rihaa hove tad vee karodh naa karo|
braahaman ne tuhaadde naal niaan naheen keetaa see| main tuhaanoo is yog karaangaa ki tuhaadde hathon braahaman noo inasaaf mile| gusaa karan vaale bande inasaaf naheen kar sakade upaashako|
vidavaan
budh ne kihaa, jiharre vidavaan rishee braham baare vakhiaan dinde han, aupadesh karade han, aunhaan noo braham daa koee pataa naheen| uh jaan vaaran vaale ajihe aashak han jinhaan ne aapanee mahiboob kadee dekhee naheen| unhaan ne charrhan lee pauarree banaa lee hoee hai par jis mahil upar charrhanaa hai uh mahil aje unhaan ne dekhiaa naheen| uh dariaa paar karanaa chaahunde han par unhaan dee ichhaa hai ki dariaa daa paralaa kinaaraa unhaan val chal ke aa jaave| tuseen inhaan noo vidavaan kahoge
prashanajeet
raajaa prashanajeet budh paas aa ke kahin lagaa jee man saant kiven hove mahilaan vich sabh kujh hon de baavajood man andar bechainee hai| budh ne kihaa jis rukh noo ag lagee hove prashanajeet, kee kadee dekhiaa hai ki panchhee us ute baitthe gaa rahe hon jithe vaashanaavaan dee bharamaar hove uthe sach de panchheean daa aalhanaa naheen ban sakadaa| bhaaven aapane aap noo koee mahaatamaa akhavaaundaa fire vaasnaavaan kaaeim han taan saantee naseeb naheen hovegee| ag bujh jaavegee taan hare bhare darakhataan upar panchhee cheh chahaaunage|
maalakayapat
maalukayapat budh de ddere vich aaeaa te kihaa, he saakayamunee, tuseen paarabraham baare kujh naheen dasiaa| sansaar amar hai ki naashavaan, seemat hai ki anant
budh ne kihaa vichaaraan dee ik larree noo chhadd ke doojee noo farr lainaa, eik paranparaa tiaag ke doojee vich chale jaanaa ih dharam naheen maalankayapat| toon ik darashan saasatar sikhe jaan koee doojaa jaan kujh vee naa sikhe, tad vee janam, budtaapaa, mauat, dukh, viralaap, santaap te udaasee kaaeim rahegee| shabadaan ate sankalapaan dee vachatar daarasnikataa daa main sahaaraa naheen liaa kiaunk dukh door karan lee ih sahaaee naheen hundaa|
antale kujh din
480 poorab eesavee san vich vaishaalee, khushahaal lokaan deean rauanakaan naal ghug vasadaa shir see| lichhaveen vans de chhe raajiaan ne aapane aapane raajaan noo milaa ke ik saanjhee ganatantar sathaapat keetee jis noo lichhavee ganaraaj kahinde san| is ganaraaj dee raajadhaanee vesaalee see| is ganaraaj de mukhee noo lichhavee raajapramakh kihaa jaandaa see| ih raajapramakh barraa skateesaalee mahaaraajaa ban giaa see|
shak vans daa yuvaraaj gauatam jiharraa ik haneree sunasaan raat vich juaan umare kapilavasatoo de mahil chhadd ke mangataa ho giaa see, einhee dinee raajagreh naan de shahir vich ttikiaa hoeaa see| lok us noo skamunee, mahaamunee, tathaagat, mahaatamaa ate budh aadik naavaan naal sanbodhan karade| us noo pataa see ki hun sansaar ton vidaa hon daa samaan aa giaa hai| uh raajagreh dee thaan kusheenagar jaa ke sareer tiaagan daa ichhuk see, jis shahir noo uh piaar naal kuseenaar kihaa karadaa see| is shir noo uh kiaun piaar karadaa see te us ne uthe sareer tiaagan daa kiaun faisalaa keetaa, kise noo pataa naheen| us ne aanand noo bulaaeaa te kihaa kuseenaar jaanaa hai aanand| vaishaalee de rasate ho ke chalaange| uh ture te vaisaalee nagar aparr ge| budh kamazor ho giaa see| vaisaalee puj ke aanand ne kujh din aaraam karan dee salaah ditee taan uh man giaa|
saavathee sansakrit vasatee shahir dee sundaree, naratakee te gaaeikaa amarapaalee, vaishaalee vich reh rahee see| ithe us daa bahut vaddaa baag see jis vich aaleesaan havelee see te havelee vich bahut saaraa dhan| is naratakee noo sadaa den dee samarathaa keval raajiaan paas reh gee see| lok us de naach ate gaaun noo pasand karade par ih kitaa satikaarayog naheen see, eis lee door rahinde| uh budh paas aaee
mathaa ttekiaa ate benatee keetee ki budh aapane bhikhooaan samet us dee havelee aa ke bhojan chhakan| mahaansharaman ne us dee benatee pravaan keetee taan uh prasanataa naal vaapas chalee gee|
eih khabar lichhavee samaraatt noo milee taan us noo dukh hoeaa| dhan de ke jis kurree noo koee vee nachan lee bulaa sakadaa hai, saakayamunee sidhaarath us de ghar jaanage saadh sant us paasiau dee naheen langhade| raaje te raaj kumaar udhar naheen jaande dil kare taan us noo aapane paas sad lainde han| par ih saadhoo jiharraa yuvaraaj vee hai, amarapaalee dee havelee jaaegaa lichhavee noo dukh hoeaa| us ne faisalaa keetaa ki uh budh noo uthe naheen jaan degaa, par us paas ih kahin dee hinmat naheen see ki jaae te manaahee kar de, par uh rokegaa| uh budh paas giaa| charanee hath laae| budh ne baitthan daa ishaaraa keetaa taan dharatee ute baitth giaa| thorrhee der baad kahin lagaa, he saakayamunee, meree ichhaa hai aap noo prashaad chhakaavaan sangh samet| kee manazoor karoge budh ne haan vich sir hilaaeaa| sidhaarath ne fir puchhiaa, kis din lichhavee ne uhee din kihaa jiharraa amarapaalee lee nishachit hoeaa see|
budh ne kihaa mitar, eis din anbaapaalee dee havelee jaavaangaa| kee hor din daso| lichhavee ne kihaa taan aj anbaapaalee vaddee hai, ho mahaaraaj aseen sabh us ton chhotte reh ge haan budh ne kihaa amarapaalee vaddee naheen hai| tuseen ate main vadde naheen haan| dharam vaddaa hai| ikaraar, dharam dee jarrh hai| main uthe ikaraar anusaar jaavaangaa| tuseen vee mere naal chalanaa sangh chalegaa|
lichhavee amarapaalee paas giaa te kahin lagaa amarapaalee je toon budh noo bhojan chhakaan daa sadaa vaapas lai lavo taan main mahil vich ih sevaa kar sakadaa haan te is badale tainoo ik lakh rupe den lee tiaar haan|
amarapaalee ne kihaa lakh rupe taan kee lakh desh vee us khaane badale naheen lavaangee mahaaraaj| uh ithe mere ghar aaunage| uh amal sugaat han|
sabh amarapaalee dee havelee langar chhakan ge| vaapas aaun lage taan amarapaalee ne hath jorr ke kihaa meree ik praarathanaa hai
suaamee| morranee naanh| ghanaa failiaa ih vishaal baag main aap de charanaa vich bhett karadee haan| meraa hor ttikaanaa naheen hai| jinaa chir saah han ithe kotthee vich rahin dee aagiaa de diau| mere pichhon kotthee, samaan, dhan, eih aapadaa hove| budh ne us dee benatee manee te baag sangh noo de ditaa|
haualeehaualee turade ge taan vaishaalee nagar dee had paar kar ge| budh rukiaa| murr ke vaisaalee nagar val dekhan lagaa| aanand ne kihaa pandh mukaanaa hai mahaaraaj sidhaarath| chalee budh ne kihaa bhale lokaan daa shahir vaisaalee| sundar baagaan daa shir| meree dhee anbaapaalee daa nagar| main is nagar noo murr ke kadee naheen dekh sakaangaa aj ton baad| thorree ku der hor dekhan dee aagiaa de devegaa aanand
aanand deean chhalakadeean akhaan val dhiaan den dee thaan budh ne vaishaalee noo sukhee vasan deean aseesaan diteean te fir rasataa farriaa| kuseenaar de raah pai ge taan rasate vich paavaa naan daa pindd aaeaa jithe chundd naan de upaask ik luhaar ne khaanaa khaan dee benatee keetee| budh dee khaanaa khaan dee ichhaa naheen see| sareer vee ttheek naheen see par chundd murramurr praarathanaa karan lagaa ki sangh de charan ghar vich avas puaaune han| saare sikhoo aaun| lorr anusaar sabh ne khaanaa khaadhaa| budh ne thorrhaa khaadhaa| khaanaa khaan pichhon us de pett vich tikhaa darad utthiaa| khoon de dasat suroo ho ge| sabh ne ral mil ke sevaa sanbhaal keetee| der baad mahaatamaa daa darad rukiaa taan us ne kihaa chalee aanand daa man kujh din rukan daa see kiaunk jaan vaalee haalat naheen see| par uh chup karake tur piaa| naal hor kauanakauan san pataa naheen|
dupahir vele uh hiranaavatee nadee kinaare puje| budh thak giaa see| lett giaa| aanand ne us daa sir aapanee godee vich rakh liaa| budh ne kihaa bhalee naa aanand| ik kam karanaa hai| idharon kuseenaar valon jadon vihalaa hove taan vaishaalee nagar jaaeen| shir tere darasnaa noo umadd pavegaa| lok tere ton jaananaa chaahunage ki gauatam bhikhoo keekee kahike giaa ho jaandaa hoeaa| par toon chundd luhaar de ghar jaaeen| us noo dharavaas deeen| us noo kaheen ddole naah| us noo kaheen ki tathaagat tainoo rasate rasate aseesaan dindaa giaa see| bhikhooaan noo kahinaa sk naa karan| chundd saaddaa mitar hai| uh satikaarayog
aupaashak hai| do khaane amar rahinage hamesaan| jo bhojan sujaataa dhee le ke aaee see, jis pichhon tathaagat noo giaan hoeaa see uh khaanaa atiant pavatar see| fir uh bhojan jis noo grahin karan ton baad tathaagat vidaa hovegaa sadaa lee| inhaan de khaaniaan noo jo satikaar praapat hai uh kise dhan, jaaeidaad jaan shakatee vich naheen| sujaataa ate chundd noo anant sukh milegaa| uh fir tur pe| turade turade saam ton pahilon kuseenaar dikhaaee den lag piaa| budh ne kihaa kuseenaar aa giaa hai aanand| ithe saahamane saal de rukhaan daa jiharraa jhundd he, eithe ttikaanaa karaange| hor age naheen jaanaa| chaare paase shaantee see| budh ne kihaa chattaaee vichhaa deh te sir, autar val rakhee| aanand ne halake ghaahafoos dee banee nikee chattaaee dharatee te vichhaa ditee| budh us upar lett giaa| nagar vaaseean noo te bhikhooaan noo ik dooje ton pataa lagadaa giaa ki tathaagat kuseenagar dee jooh vich aa giaa hai| ih vee pataa lagadaa giaa ki us dee tabeeat ttheek naheen| aanand ne keh ditaa see ki sabh dooron darashan karo| har paasion lok aaaa ke baitthee jaa rahe san| sabh khaamos san|
eik saradhaaloo tathaagat de darashan karan aaeaa| uh budh de charanee hath laaun daa ichhuk see| aanand ne rok ditaa| us ne minat karanee suroo kar ditee jo budh ne sun lee| budh ne haualee de ke kihaa aaun deh aanand| uh age vadhiaa| pranaam karake kihaa jee main subhadar braahaman haan| ho munee, kirapaa karake das diauge ki aseen kithon aae, kiaun aae te kithe jaavaange aanand dee ichhaa naheen see ki is samen prashan puchhe jaan| budh ne kihaa inhaan sabh prasnaan de utar han mere paas subhadar| je main paragatt kar diaan tad vee sansaar vich dukh rahinage| meraa sarokaar dukh naal he, ause daa shikaar karanaa chaahiaa| hor koee ichhaa baakee naheen| daarasnik karade rahinage ih galaan| tuhaanoo samundar vaddaa lagadaa hai| mainoo lagadaa hai ki pasoopanchheean ate manakhaan ne aj tak jine hanjhoo vahaae han, auh samundar ton vadheek han| dukhaan dee samaapatee karan lee tathaagat dharatee ute aaeaa|
budh ne aanand val nigaah morree| aanand ne kihaa suaamee kujh hor daso saanoo|
budh ne aale duaale baitthe bhekhooaan noo kihaa mitaro, jadon juaanee
vich main soch rihaa saan ki mahil tiaag ke saniaas lavaan ki naa, maar devataa pragatt hoeaa bodh saahit vich yamaraaj noo maar kihaa jaandaa hai te kahin lagaa he gauatam, toon teekhan budh ate aatam vishavaasee juaan hai| mereean galaan manee jaave te saniaasee naa bane taan toon sat desaan daa chhatarapatee mahaaraajaa bane|
main maar dee gal sun ke duchatee chhadd ditee te turant saniaas lain daa faisalaa karake jangal daa rasataa farriaa| jangal vich varhiaa badhee enaa tap keetaa ki maran kinaare puj giaa| tad maar fir paragatt hoeaa te kahin lagaa he munee tuhaaddee sakhat ghaalanaa safal hoee| chalo hun dharatee chhadde| sat savarag tuhaanoo uddeek rahe hana raaj karo|
main maar noo kihaa je ih gal hai taan main maraangaa naheen| main jeevaangaa| dharatee ute rahaangaa jadon teek sabh jeean jantaan daa kaliaan naheen hundaa main ithe rahaangaa| tad main sujaataa putaree dee liaandee kheer khaadhee te saahaan dee ttuttadee jaandee sangalee dubaaraa aapane hath vich farr lee| sat savaragaan de laalach sadakaa main sareer naheen tiaagiaa|
hun, hun fir maar aaeaa hai| ih dev hun keh rihaa hai gauatam munee, sareer naashavaan hai| is de kan khanddit honage| tuhaanoo sareer tiaag denaa chaaheedaa hai he saakayamunee|
hun main is dee gal manaagaa| hun is ne naa sant dosaan daa laalach ditaa hai naa sat suragaan daa| hun is ne attal sach boliaa hai| sach sach hai bhaaven dushaman ne boliaa hove| ho mitaro hun maar daa kihaa manee| hun mainoo ithon chale jaanaa chaaheedaa hai|
aanand deean akhaan vich hanjhoo bhar ge us ne saathee bhikhooaan noo haualee de ke kihaa main taan aje sikhanaa shuroo keetaa see thorraa barraa aje sanpooranataa beant door hai te saaddaa suaamee jaa rihaa hai saadde paason saaddaa diaaloo munee|
budh ne kihaa aanand| idhar saahamane aa| udaas kiaun hain aanand ne kihaa suaamee agiaanataa daa andhakaar chufere pasariaa hoeaa hai| naashavaan sansaar de praaneean noo chaanan dee aje hor lorr hai| tathaagat bhiaanak toofaan vich saadde lee deepak baniaa te ih deevaa hun bujhan lagaa hai|
budh ne kihaa bas aanand bas| dil noo ddulaa naa| tainoo vee
sabhanaa noo vee pataa hai aapaa hun vichharraage| main dasadaa taan rihaa haan ki sabh ton piaareean vasataan sabh ton piaare mitar, vichharranage| moorakh kahindaa hai ih main haan main haan ithe| siaanaa aadamee idhar udhar dekhadaa hai| naa kidhare us noo main disadee hai naa main daa ttikaanaa| taan aanand ih sareer kiaun sanbhaal ke rakhee jadon ki beant shaanadaar sareer, panth, auh panth jis vich dharam samaa giaa hai, hamesh rahegaa| dharamakaaeaa thir rahegee| visvaas rakho| main santustt haan| jo kam mere jinme lagaa see uh main kar chaliaa haan| ise dee lorr see| sansaar vich paidaa hon vaalaa main pahilaa budh naheen haan| naa main aakharee budh haan| sach paragatt karan lee main tuhaadde vich aa utariaa see| gotam naheen rahegaa| budh hames rahegaa kiaunk sach daa naam budh hai te sach kade naheen maradaa| jiharraa sache maarag te turegaa uh meraa vidiaarathee hovegaa main us noo parrhaavaangaa| main, jiharraa ki budh haan, hameshaa tuhaadde ang sang rahaangaa|
aanand ne kihaa saanoo aakharee vakat kujh hor vee das mahaaraaj|
budh ne haualeehaualee kihaa aanand, saaree umar jo vee dasiaa, eik noo jaan anek noo, aapane doven hath velaa ke dasiaa| is saadh ne kadee mutthee band keetee hee naheen| jo miliaa so vandd ditaa| kee bhed naheen hai is vakat mere kol| koee cheez gup too naheen rakhee main kadee|
aanand ne puchhiaa tuhaadde bagair kee karaange suaamee aseen
budh ne kihaa unhaan misharit kanaan daa meraa sareer baniaa hoeaa hai jiharriaan kanaan daa tuhaaddaa sabhadaa sareer hai| ih vises naheen hai| ih kan avas khanddit honage| hauansalaa naheen haaranaa|
aanand ne fir puchhiaa he saakay munee, tuhaadde pichhon kauan saaddee agavaaee karegaa budh ne kihaa dharam| dharam tuhaaddaa rathavaan bane| aapane andhakaaramee raahaan vich aapane deepak aap bananaa| aapane nak vich nath avash paaunee par rasee aapane hath vich pakarr ke rakhanee| ghorre daa lagaam te kistee daa chapoo aap farranaa| kadee lage ki tuseen nirabal ho, kadee kise dee sharan vich jaan daa man kare taan sran vich chale jaanaa par bigaane dee sran vich naheen| aapane sranadaate aap bananaa|
auh rukiaa| fir kahin lagaa jiharre bhikhoo mere naal rahe unh
noo aj var vee denaa hai saraap vee| var ih ki mere saathee bhikhoo jo karan, jo kahin, sangh us dee nukataacheenee naa karo| ih unhaan noo var hai| par jo uh kahin jaan jo uh karan, auh mananayog jaan karanayog naheen hovegaa| karanaa uh ho jo sangh sangata kahe| sangh de faisale sarabotam honage|
saakayamunee kujh der chup rihaa, fir boliaa, dekho bhikhaao, tabaagat ithon jaan vaalaa hai| main chaahundaa haan tuseen aakho
sabh tat budte, jarajare ho jaande han|
sabh tat ant chogirade vich ghul jaande han|
jo amar hai us dee talaash karo|
pooree taakat naal mukatee dee praapatee vaasate mihanat karo|
haualee haualee uh dharatee ton jaan lagaa| us ne dharam deean sabh samaadheean paar keeteean| fir sadaa lee akhaan mud leean| aanand ne kihaa he sharamane, ho bhikhooo, ho upaashako saadde paason saaddaa mitar chalaa giaa hai| bhikhoo viralaap karan lage| vadderiaan ne dilaase dite| paavaa te kuseenagar daa raajaa malas fulaan de haar, sundar vasatar ate sugandheean lai ke mahaanyogee noo sharadhaanjalee den lee sabh ton pahilaa aaeaa| malas ne kihaatathaagat ne aakharee vaar saanoo yaad keetaa, eih karazaa kive utaaraang aseen fir uh boliaa saanoo kine dhanavaan kar giaa hai uh| saadde varagaa kauan hai ameer aj duneean vich jivenjiven khabaraan pujadeean geean lok darashanaan lee kataaraan banhabanh aaunde ge| us dee miratak deh sat din darasnaa vaasate sanbhaalee gee| amarapaalee aapane sangeet manddal samet aaee| mathaa ttekiaa ate nazadeek betth ke bhajan gaaun lag pee| us daa jathaa saaraa hafataa uthe rihaa| amarapaalee lagaataar gaaundee rahee|
jadon arathee shamasaanaghaatt val lai ke ture taan amarapaalee kaafale de age ho gee| us daa jathaa us de naal see| uh smasaanaghaatt tak nachadee gee| us daa jathaa gaaundaa giaa|
asatheean lain magadh daa raajaa azaatabatar aaeaa| vaishaalee ganatantatar de chhe raaje aae te asatheean lain lee praarathanaa keetee| kapilavasatoo de saakay aae, ailakalap daa bayoolee, raamagaam daa raajaa kolias, paavaa daa raajaa malas te pipaleevan daa raajaa marayaa aaeaa|
ful chugan vele upaalee ne ih sharadhaanjalee bhett keetee he bhikhaao, sharamane, saadhooo te grahisatheeo, saaddaa piaaraa saadde ton vichhurriaa naheen hai| lakhaan akhaan vich uh roshanee ban ke ttik giaa hai| akhaan vaale us noo dekh liaa karanage| bahut saare raaje mahaaraaje aae han jo asatheean lain lee praarathanaa kar rahe han| aseen unhaan noo asatheean diaange| uh keh rahe han ki raajadhaaneean vich asatheean daa sanamaan karake uh bodh satoop, matth usaaranage| par saadde piaare sidhaarath noo je ittaan ate choonaa pasand hunde taan uh kapilavasatoo de mahil naa tiaagadaa| saadde dil us de nivaas sathaan bananage|
saadde lee ik mushakal paidaa kar giaa hai saakayamunee| pahilon aapane dilaan vich aseen aap vasade saan is lee jihe jihe vee ih ghar san, ttheek san| par hun inhaan thaavaan te tathaagat daa nivaas hovegaa| is lee dilaa de ih mahil saaf rakhane painage| mihanat karanee pavegee| lagaataar saavadhaan rahinaa pavegaa|
he bhikhooo, he grahisatheeo | hun tuseen aapo aapane ttikaaniaan noo parat jaao| dharatee upar mandaar de fulaan dee bhaaree baarash hoee hai| godde godde bikhare puspaan dee mottee teh vichon langh ke jaanaa pavegaa| grahisathee ghareen jaan te bhikhoo jangalaan daa raah farran| tuseen sabh, jadon aapane aapane ttikaaniaan te pujoge taan rangaan ate sugandheean naal nucharrade hoe pujoge| tathaagat sahaaee hon|
aupaalee ton pichhon budh de sikh ate unhaan de mitar anuradh ne satikaar vajon ih shabad kahe
saaree hond daa uday, ant ate udesh, sach hai| aapane vasebe vaasate uh anek sansaar sirajadaa hai| sach kadee shingaar naheen karadaa| uh ik he ate akhandd hai| mauat dee skatee ton sutantar, sarab viaapak ate anant shaanaan naal ladiaa hoeaa hai uh| visv vich bahut saare rang barange sach naheen han| har kaal vich har sathaan ute uh ikalaa rihaa ate akaalee rihaa| us daa koee ttikaanaa naheen see|
vishavarachanaa de mudtale dauar vich sooraj, dharatee ate chan daa mukharraa disiaa| vaayoomanddal dee dhoorr vich libarr ke sach ne beant roshanee pragatt keetee| par aje us noo dekhan vaalee koee akh naheen see, sunan vaalaa koee kan naheen see, aus de maaeino samajhan vaalaa koee man naheen see| hond de is amat pasaar vich sach noo koee thaan ajihee naa milee jithe uh poore jalo naal nivaas kar sakadaa|
yug beete te vikaas de anek dauaraa vichon chetanaa pragatt hoee| jeevan ne navaan sansaar sirajiaa jis vich balavaan jazabe san, beant vaasanaa see ate ik ajat shakatee lahiraaun lagee| visv juttaan vich vanddiaa giaa| sukh naal dukh, aatam naal anaatam, dosatee naal dushamanee, piaar naal nafarat, saare baraabar vadhe te faile| bhaavanaavaan de is dauar vich sach tharatharaaeaa ate beant shakateesaalee hunde sunde us noo visv vich koee thaan ajihee naa milee jithe uh do gharree chan naal ttik sakadaa|
jeevan sangaraam vichon fir darashan ne janam liaa| darasn ne aatam noo raah dikhaaunaa suroo keetaa| saaree rachanaa de vichakaar baitth ke darasn ne aapane sir upar hakoomat daa taaj rakh liaa| jaanavaraan ute ate saare tataan ute darasn ne vije haasal keetee| par naala naal darasn ne nafarat havas ate hankaar dee aganee vich hor baalan sutt ke bhaanbarr baalo| sach ne darasn de kile dee barree vaar muramat keetee par is kile vich vee koee thaan ajihee naa milee jithe uh sathaaee ttikaanaa banaa sakadaa|
sach ne darashan vich ttikanaa chaahiaa taan dekhiaa ki darasn de dhaaraa khanddaa he jiharraa pahilon sirajadaa hai fir vadtadaa hai| sach ne kihaa darasn meraa dasatarakhaan hai| thorrhee der is te aaraam karaangaa| fir chalaa jaavaangaa, kiaunk ih meraa ghar naheen hai| bhaaven darashan raaheen sach dee kujh baah paindee hai par nirol te nirol darasn khaalee manjee hai jis ute jadon sach baitth jaave taan amar lauakik sarakaar jalavaanumaa hundee hai|
darashan ne barree vaar yatan keete ki aatam noo balavaan karake sabh jeevaan vichon nafarat, vaasanaa te paap nashatt kar sake, par inhaan yatanaan vich darashan thak ke ttutt giaa te manakh us de malabe hetth dab ge| tad sach, budh ban ke vishav vich prakaasvaan hoeaa jithe us noo pooran aaraam miliaa| us ne faisalaa keetaa ki ihee us daa ttikaanaa bane|
he budh | sach daa kite hor ttikaanaa hundaa ih uthe jaandaa| par ih tere paas aaeaa hai| kadee is ne hond de jazabiaan vich rukanaa chaahiaa see par ih thaan is noo jachee naheen see | ih ithon chalaa giaa see par is deean perraan de nishaan ithe bache pe han|
sach ne budh raaheen manakhaan ate devatiaan noo kihaa, vasataan noo unhaan de asalee roop vich dekho| us ne darashan noo kihaa toon piaar ban jaa| jadon mere saahamane aave taan karunaa ban ke aaee| darasn turant deaa ho giaa| sach khus hoeaa yugaan baad us noo, eik khaanaabadesh noo, rahin lee changaa ghar miliaa jis daa naam us ne budh rakhiaa|
budh | he kripaaloo budh, te pavatar budh, ho sanpooran budh, tere raaheen pragatt keetaa sach dharatee te failiaa ate raaj karan lagaa| pulaarr anant hai beshak, par he budh, sach teree sharan vich aaeaa hai| is daa hor koee ttikaanaa naheen| is khaanaabados ute rahim kareen|
eih tathaagat de bachan han| ih husanal charaag ate saahiba dimaag dee baanee hai| saadde naam likhee hoee ih budh dee vaseeat hai|
he budh, saanoo aapane sikhaan vajon pravaan kar| he budh, gharon door ge bhattake hoe musaavaraan noo vaapas liaa|
budh de dehaant uparant amarapaalee kise raajamahil vich nachan gaaun naheen gee| uh bodhagaathaavaan gaaundee| bandh usatat gaaundee| badanaam havelee utam bodhaaasharam ban giaa| bhikhoo, grahisathee marad aauarataan sabh us noo sunan aaunde| uh akasar kihaa karadee, raaj kumaar, dhanee setth, raaje mahaaraaje mainoo sadade, barraa dhan dinde, satikaar dinde| par change naa lagade| kiho jihaa see saaddaa ih bhikhamangaa ki aseen saaraa kujh us de charanaa vich arapan karan lagiaa baarabaar sochade ki uh pravaan karegaa ki naheen| mahil tiaag ke us ne tthootthaa hath vich farriaa par mangataa kadon ban sakiaa uh| saadde dil us deean raajadhaaneean bane| ik kapilavasatoo chhadd ke us ne lakhaan dilaan vich aapane mahil usaare te raaj karan lagaa| chalaak nikaliaa gotam naam daa mangataa| budham sharanam gachhaam|
kujh bodh vaak
maanavaan daa jeevan sankhep hai| koee ajihaa naheen jis paas mauat naa aaee hove|
jis braham baare kihaa giaa hai ki us daa ik din ik hazaar saal de baraabar hai, aus ne vee ihee kihaa see ki usadee
zindagee thorrh chiree hai|
jeevan trel tupake dee niaaeen hai, paanee ute bulabule vaang| dhupe ghaah dee patee uparale tel tupake dee jinee ku umar hai, eiddaa ku jeevan pandh de manakh daa| maan mainoo medd naanh|
jiddee man de ik furane dee aaudh he, jinaa ku lamaa panth rath de pahee daa ik gerraa taia karadaa hai jeevan painddaa iddaa ku hee he bas|
pichhale chhin vich jeevan dee shakatee see, agalaa pal mauat dee shakatee ho jaavegaa| khusee gamee naal bharapoor jeevan ik chhin vich achhopale jihe beet jaandaa hai|
jeevan ate mauat, yaadaan han pal bhar deean hor kujh naheen| jeevan ik nikaa jihaa furanaa hee taan hai bas hor kee hai
parabat dee chottee ton hetthaan rirrhadaa pathar jeevan dee niaaeen hai| harakat vich aaun te uh sochan lagadaa hai ki jeevan dharrak piaa hai| vaasatav vich taan us dee ravaanagee mauat val ravaanagee see|
hond daa visaraam hee niravaan hai| vishav palapal ghul rihaa hai| visv palapal mitt rihaa hai|
eik pal ate ik yug vich koee farak naheen| jis karamaan vaale pal ne ih bhed jaan liaa uh pal aap ik yug ho giaa| jis abhaage yug noo is gal dee samajh naheen pee uh pal vaang nashatt ho giaa|
bhaagaan vaale han uh jinhaan ne aapanaa chhin pachhaan ke us noo farr liaa| ronage uh jinhaan de hath unhaan daa pal khisak giaa|
akhandd dis rahe tat khanddit honage te ghul jaanage| talaash karo je amar hai dharam binaa hor kujh amar naheen| sach binaa hor kujh thir naheen|
kanafiaooshias
jeevan ate upadesh
eesavee san ton saadte panj sau saal pahilon cheen de teeje saamaraaj bans daa khaatamaa nazadeek aa rihaa see| samaajik haalaat shaant naheen san| kendaree hakoomat ttutt rahee see te jaageeradaareean nikeean nikeean riaasataan banaa raheean san| is riaasatee prabandh vich lokaan dee lutt khasatt hon lagee| takarriaan paas beeemaanee naal daualat ikatthee hon lagee ate gareebaan dee haalat buree ho gee| gareeb kisaan ate majdoor pathareelee jmeen naal ttakaraan maar rahe san, siaasat daa patan ho chukaa see ate sadaachaarak deevaaleepan dee saradaaree ho gee see|
kanafiausias ne naa taan kise naven dharam dee neenh rakhee ate naa kise puraane dharam noo sudhaariaa| us ne desh vaaseean noo saanadaar bhootakaal yaad karaaeaa jadon lok nikeean motteean dhaaramik rasamaan nibhaaunde san ate sukh dee neend sauande| us ne aapane vidiaaratheean ate sarotiaan noo yakeen duaaeaa ki guzar giaa suhanaa samaa fir vaapas bulaaeaa jaa sakadaa hai| mahaatamaa ne puraatan kalaaseekal granthaan daa sanpaadan keetaa| us daa yug cheen dee bauadhikataa daa sromanee kaal hai| us ne aapanaa sadaachaar saasatar vigiaanak leehaan ute usaariaa|
mahaatamaa kanafiaushias gareeb parivaar vich 551 poorab eesavee vich paidaa hoeaa| ih parivaar shaantung paininalasulaa de hetth loo riaasat vich kadee barraa asar rasookh vaalaa khaanadaan see ate raajasee kamaan vich hisedaar see par riaasat vich bagaavat ho gee te kanafiaoosias de bazurag ithon jaan bachaa ke chale ge ate sranaarathee ban ge| janam ton thorrhee der baad pitaa dee mauat ho gee te sankattaan daa saahamanaa karadiaan hoeaa maan ne bache dee paalanaa keetee| kanafiausias deean likhataan vich daraj hai, main gareeb ghar vich jamiaa ate vaddaa hoeaa, eis karake uh saare kam kar laindaa haan jiharre ghatteea samajhe jaande han ate jinhaan noo karanaa izatadaar lok pasand naheen karade| gareebee ne mainoo rooh tak chhiliaa hoeaa hai te ih jakham aje raajee naheen hoe|
cheenee bhaashaa vich usadaa naam kofoojoo hai| maan ne muskal de
samen vich bache dee vidiaa pooree karavaaun vich koee kasar baakee naheen chhaddee| pindd de adhiaapak paason likhanaa parrhanaa sikhiaa te fir us daa jhukaa kavitaa ate praacheen itihaas val ho giaa| uh cheen de shaasataree sangeet deean gahiraaeea tak pujaa| uh barraa achhaa veenaa vaadak see te puraatan lokageetaan deean dhunaan gaa ke prasan hundaa| pandaraan saalaan dee umar vich us ne aapane aap naal ih drirrh faisalaa keetaa ki keval adhiain te adhiaapan karegaa| ihee kam us ne saaree umar keetaa| us noo sikaar kheddan daa sauak see par uh aapane vidiaaratheean noo kihaa karadaa see ki sikaar karan vele jaan kheddan vele dhokhaa naheen karanaa ate bipataa vich vee baraafat daa palaa naheen chhaddanaa|
veeh saal dee umar vich ttaikas kulaikattar vajon nauakaree shuroo keetee te viaah keetaa| viaah safal naheen see prantoo uh kihaa karadaa see, eis daa ik laabh vee hoeaa| ghar putar paidaa ho giaa taan mainoo ih tasalee ho gee ki hun ghar deean jinmevaareean ih munddaa sanbhaal legaa te main kujh parrh lavaangaa| pachee saal dee umar vich aapanee maan de dehaant samen uh enaa udaas hoeaa ki tin saal dukh vich ddubaa rihaa| naa parrh sakadaa naa parraa sakadaa| gaaun lagadaa taan veenaa dee sur aavaaz naal naa raladee|
akheer uh sanbhaliaa te adhiaapan daa kitaa apanaa liaa| itihaas, kaav, raajaneetee, netik shaasatar sangeet ate dharam dee sikhiaa us de vise san| vidiaarathee us de aaleduaale ghunmade rahinde| kee taan varhiaa badhee us de naal hee rahe| vadde gharaaniaa de bache us paason sikhan aaunde par mahaatamaa kihaa karadaa, samaaj jis kadar gir chukaa hai, keval vidiaa praapat karan naal is daa ilaaj naheen hovegaa| saanoo raaj sanbhalanaa pavegaa, khud hakoomat naa karaange taa barabaad ho jaavaange|
eik mauakaa ajihaa vee aaeaa jadon us noo loo naam dee riaasat vich lok niramaan vibhaag daa mantaree niyukat keetaa giaa| fir uh cheef jasattis baniaa te fir pradhaan mantaree| us ne inee safalataa naal prabandh chalaaeaa ki virodheean ne eerakhaa vas ho ke badanaamee shuroo kar ditee| saajasaan gharreean jaan lageean, ant mahaatamaa ne hakoomat tiaag ditee|
pichhokarr
puraatan cheen, nagararaajaan daa ik samooh see| ik shahir daa ik raajaa hundaa see ate aale duaale de khet ate pindd us dee riaasat daa hisaa hunde| shiraan vich dhanee ate parrhe likhe lok rahinde san ate pinddaan vich anaparrh gareeb mazadoor| shiraan de duaale vaddeean vaddeean kandhaan usaareean jaandeean san te saam pain te daravaaje band ho jaande taan ki dhaarraveean ate ddaketaan ton bachiaa jaa sake| ddaakooaan ne pinddaan ute hamalaa karake kee lainaa see, jithe lok rottee ton vee muthaaj san| shahir noo raajadhaanee jaan daualatakhaanaa kihaa jaandaa see te ih sbad aj tak saaddee panjaabee sabhiataa vich vee aam varate jaande han|
sike aam chaaloo naheen hoe san| lain den vasataan de vattaandare naal hundaa see| koddeea ate sipeea kujh chhotte sikiaa dee thaan varateean jaandeean san| keematee pathar, sonaa, chaandee, pashoo ate resm, rakam dee adaaeigee de saadhan san| eesavee ton 1200 saal pahile de chaandee de khune hoe sike mile han| jiharre sike gharre jaande san, aunhaan vich raaj chinh khuniaa hoeaa hundaa see| ik keemat de 18 sike iko dhaat de bane hoe tole ge taa unhaan daa vazan vakhavakh nikaliaa| do ton chaar garaam tak de vajn dee vaadh ghaatt saabat karadee hai ki mottaa jihaa hisaab kitaab see| keematee dhaataan dee ghaatt hon kaaran kadeekadee safed hiran dee khul de ttottiaan ute moharaan laa ke vee karansee daa kam liaa jaandaa see| karansee enee bhaaree see ki liaaun lijaan ute hee barraa kharach ho jaandaa see| karansee ute baadashaah dee ijaaredaaree see|
raajaa lokaan lee rab vaang see| us dee ichhaa anusaar sarakaar chaladee| likhatee kaanoon koee naheen see| dariaavaan vichon nikeean nikeean nahiraan kadt ke sinjaaee keetee jaandee| ih raaje dee marazee naal hundaa| puraane cheen de lok geetaan vich raaje dee usatat keetee miladee hai| raaj dee vaddiaaee hit bhajan rache ate gaae jaande| raaje noo sanbodhit ik bhajan hai
toon saanoo jeevan den vaalaa hai,
toon saaddaa rijak daataa hain,
teree khushee hove taan fasalaan ugadeean han,
teree naaraazagee saaddee mauat hai|
lokaan daa roohaan ate devatiaa vich vishavaas see| ik rab daa khiaal aje paidaa naheen hoeaa see| change bhale, saaoo ate eemaanadaar lokaan noo dukh sahindiaan dekh ke kanafiaushias ne kihaa see ki devatiaan dee ichhaa santulat naheen hai| ih us daa kudaratee skateean de khilaaf ros see| je devate raaj de kamaan kaajaan vich sahaaee hunde, safalataa dinde, fasalaan changeean ugadeean, tad raajaa unhaan dee poojaa karadaa ate unhaan daa rutabaa vadhaa dindaa| par je devate raajaa ate parajaa daa nukasaan karade taan raajaa unhaan daa ahudaa ghattaa demottiona dindaa| ik raaje ne taan karodhavaan ho ke taasee pahaarree devate noo kerre maar dite jabaaneejabaanee havaa vich karraa ulaar ke| kise raaje dee jit haar daa kaaran devate noo maniaa jaandaa see| jetoo raaje de devate takarre mane jaade san te haare hoe de kamajo| je harrh aa jaande jaan sekaa pe jaandaa taan is daa bhaav ih liaa jaandaa ki devate, raaje daa aakhaa mananon hatt ge han, bhaav raaje vich karishamaa karan deean bakateean naheen raheean| raajaa lokaan de saahamane tap karadaa ate aapane paapaan dee khimaa mangadaa| ih rivaaj aadhunik kaal vich vee chalade rahe| ithon tak ki 1832 eesavee vich kaal pai giaa see, raaje ne lokaan saahamane jaa ke gunaahaan daa ikabaal keetaa taan barasaat hoee| puraane samiaan vich taan ajihe mauake vee aae ki raaje noo aatamaghaat karan lee majaboor honaa piaa|
maikasavebar likhadaa hai ki cheen dee roohaaneeat vich paiganbaraan ne kadee koee inakalaab naheen liaandaa| saadhaaran lok poojaa paatth naheen karade san kiaunk unhaan noo karanaa hee naheen aaundaa see| pujaaree jaan baadashaah hee ajiheean rasamaan nibhaaunde san| mukatee daa sidhaant jaan visvaas prachalit naheen see|
kanafiaooshias ne pahilee vaar ih kihaa ki dharam sabhanaan lokaan lee bahut zarooree hai| keval raaje jaan pujaaree de hath vich dharam denaa anuchit hai| visvaas keetiaa bareer sansaar daa niyamit kaaraj naheen chal sakadaa| raaje lee jrooree hai ki uh lokaan noo rottee bhaaven naa deve dharam deve, niaan deve naheen taan us daa raaj naheen chal sakegaa| devatiaan dee bheerr vich raajaa sharomanee devataa hundaa see| uh aakaas daa putar akhavaaundaa see|
cheenee bhaashaa vich dharam lee kee sahee sbad naheen miladaa| ik
shabad de sidhaant auh sidhaant jiharre vidavaanaan ne banaae| doojaa shabad hai rasam| sidhaant ate rasamaan dhaaramik han ki veso hee aam samaajik paranparaavaa han, koee pataa naheen lagadaa| kanafiaooshias ne vee je mat pes keetaa us noo cheen vich kise dharam daa naam naheen ditaa giaa, sagon vidavaanaan de nem kihaa jaandaa hai|
jo marajee rasam rivaaj rahe, cheenee lokaan ne aapanaa sabandh drishattamaan jagat naal rakhiaa| lameean umaraan ate khushaal jeevan deean kaamanaavaan keeteean| jiharre bande heere banaae ge uh asoolaa de pake rahinde te cheeneean de visvaas anusaar kadee marade hee naanh| mauat ute jit vaddee ton vaddee praapatee samajhee gee| santaan dee praapatee, dhan dee ichhaa, tandarusatee ate changaa bhojan praarathanaavaan raaheen mangiaa jaandaa| misar vaaseean naalon ih rasam rivaaj ulatt san| misar de lokaan duaaraa mameean banaa ke laashaan sanbhaalan daa bhaav ih hundaa see ki inhaan vich aje jaan hai ate inhaan noo dukhasakh daa ahisaas hai| ise kaaran taan laasaan de nazadeek khaan peen deean vasataan rakheean jaandeean san| cheeneean lee mauat ton pichhon hor kujh naheen see| ise karake uh mauat noo vadh ton vadh door rakhanaa chaahunde san| kanafiausias daa vichaar hai ki mauat ton baad aatamaa bhaaf vaang udd jaandee hai, garad gubaar ch mil jaandee hai te khatam ho jaandee hai|
kanafiaoosias daa punar janam vich jaan rab vich koee vishavaas naheen see| is pakhon us noo snkaavaadee jaan naasatak kihaa jaa sakadaa hai| sattett daa dharam sidhaa saadaa see| balee denee, praarathanaa karanee, sangeet ate naach, dharam de ang san| kanafiaushias de sidhaantaan vich viakateegat praarathanaa daa koee sathaan naheen hai| uh jadon beemaar hoeaa taan aapanee tandarusatee vaasate saagiradaan noo praarathanaa karan ton rok ditaa| uh aap kee kee saal praarathanaa naheen karadaa see| kihaa jaandaa hai ki us dee beemaaree dauaraan raajiaan ate raaj de uch adhikaareean ne us lee praarathanaavaan keeteean|
jeevan daa sukh kanafiaooshias ne dharam vich naheen balak sadaachaarak niyamaan vichon labhan daa yatan keetaa| us de sidhaantaan vich rabee bakhasis naam dee koee kalapanaa naheen, praarathanaa raaheen gunaah bakhashe jaa sakan vich kanafiaoosias daa visvaas naheen see| uh aakhadaa see ki manakh chaahundaa hai us noo maran ton baad yaad rakhiaa jaave| nek
bandiaan noo lok yaad rakhade vee han, parantoo is daa kise kisam dee mukatee naal koee sanbandh naheen|
kanafiaushias daa naitik saasatar ate budhamat daa naitik saasatar aapas vich kaafee miladaa juladaa hai| dohaan daa eesvar naal koee vaasataa nahee| cheenee mahaatamaa is sansaar de kudaratee niyamaan naal raajeenaavaan karan daa ichhak hai te chaahundaa hai ki aadamee aapanee thaan pachhaane| jadon kudarat dee manasaa daa virodh karee tad sankatt aaunde han| uneeveen sadee vich bhaaree varakhaa hoee taan is daa kaaran ih dasiaa giaa ki pulis ne ziaadateean keeteean san, eis karake kudarat karodhavaan ho gee| raaje daa kam he anaparrh gareeb parajaa ute bachiaan vaang rahim kare kiaunk kudarat deean karopeean daa kaaran uch adhikaaree hunde han parantoo is dee sazaa aam parajaa bhugatadee hai|
mahaatamaa aakhiaa karadaa see, vidiaa praapat karan daa laabh ihee he ki vidavaan aadamee kudarat de kaanoonaan daa pataa lagaaundaa hai, aunhaan anusaar aap chaladaa hai ate horaan noo chalan dee preranaa dindaa hai| kudarat daa virodh karanaa hee badee hai| is de nateeje change naheen nikalade| so giaan har museebat dee jarrh kattadaa hai| jithe agiaanataa hoegee, kudarat daa vidhaan uthe bhang hovegaa te sankatt aaunage, tabaahee hovegee|
mahaatamaa daa mat see ki nek bandiaan ute jaadoo daa koee asar naheen hundaa| nekee vaddee hai, amar ate shakateesaalee hai| jiharraa bandaa sanjamee jeevan jee rihaa hai us noo bhootaan ton ddaran dee lorr naheen| jadon uch adhikaareean paas nekee naa rahe tad roohaan balavaan ho jaandeean han te dukhee karadeean han| kanafiaoosias ikaant vich tap karake karaamaataan haasal karan daa virodhee see te kihaa karadaa see ki ih sasatee suharat hai| haan, kadeekadee uh kihaa karadaa see ki savaimaan daa jeevan jiaun vaale lok bhavakh dee baah paa sakade han|
eis mahaatamaa de sidhaant, budhamat naalon is galon bhin han ki uh budh vaang ichhaavaan daa tiaag karan lee naheen aakhadaa| keval fajool ichhaavaan daa tiaag karan lee aakhadaa hai| doojaa vakharevaan ih he ki niravaan mukatee dee koee zaroorat naheen| sansaar ton mukat naa hovo, eis vich shaamal hovo is vich jazab hove, nek bandiaan dee sansaar noo bahut lorr hai te unhaan daa taan kanakan is dharatee vich
samaa jaanaa chaaheedaa hai| kanafiaushias noo naa aatamaa bachaaun dee chintaa he naa punar janam dee paravaah| doven sidhaant us lee ajanabee han| uh aatam sanjam ute bal dindaa hai| us daa kahinaa hai ki badee dee chintaa naheen hai, kiaunk ih meraa kujh naheen vigaarr sakadee| aadamee daa kade patan naheen ho sakadaa jo uh khud chetan rahe| pavatar jeevan vich aaee hoee koee tarorr badee hai, hor kidhare badee naheen|
mahaatamaa kanaviausias us bande dee taareef karadaa hai jis noo ki pitaa ne naa sunanayog te naa sahinayog galaan aakh diteean parantoo putar ne gusaa naheen keetaa| putar dariaadil nikaliaa parantoo pitaa ne vee karodh keetaa see taan aapanee zinmevaaree nibhaaundiaan ajihaa keetaa see| us dee putar naal koee dushamanee thorrhee see| mahaatamaa jadon raaj daa mantaree rihaa taan kaanoon noo pooran sanjam naal laagoo keetaa| uh aakhiaa karadaa see, hukam adoolee karanee ghatteea chintan naalon vee vadheek buree hai te fajool kharachee karanee kanjoosee karan ton vadheek maarraa kam hai| ih gal naheen ki kanjoosee karanee changee cheez hai, eih taan aadamee noo jaanavar banaa dindee hai, prantoo ayaashee is ton vee mandee hai| changee sarakaar uh hai jis de naagarik gareeb hon noo sramanaak kam samajhan, prantoo sarakaaree prabandh je buraa hai taa ameer honaa vadhere sharamanaak hai|
mahaatamaa ne kihaa ki kise sidhe jaan ajihe dtang raaheen sarakaar de karamachaaree je laabhadaaeik nijee kaarobaar karade han unhaan noo turant rokiaa jaave| ih anaitik kam hai| mulaazam aapane rutabe dee duravaraton karegaa| mahaatamaa de laabh haanee de sidhaant, mang ate vandd de sidhaant, aadhunik arathashaasatar de sidhaantaan naal barre miladejulade han| viaaj noo mooladhan daa bachaa kihaa jaandaa see|
eih kanafiaushias de kiriaatamak falasafe daa hee asar see ki cheen vich kee vaar bodheean de matth band karavaae ge kiaunk uthe vihalarr pal rahe san jo samaaj ute bhaar san| mahaatamaa, je shaahaanaa tthaatth baatth ate ayaasee de khilaaf see taan uh tap ate sansaar de tiaag varage sidhaantaan de vee khilaaf see| karam kaanddaan noo uh sakhat ghiranaa karadaa see| us daa kathan hai, baadashaah dhaaramik rasamaan nibhaande han taan ki unhaan daa raaj salaamat rahe| je rasamaan raaheen sarakaaraan ban
sakadeean taan pujaaree sansaar de baadashaah hunde, te jo rasamaan karadiaan karadiaan baadashaahataan garak ho geean, mar mitt geean taan fir kiaun karade ho ih sabh aaddanbar auh cheen de sabhanaa dharamaan ate sanparadaavaan ton pahilaan hoeaa hai par enee puraatanataa de baavajood us de vichaaraan vich kamaal dee taazagee hai|
auh sangeet daa satikaar karadaa see| us ne kihaa ki jithe kite tin bande ikatthe hon, authe meraa maalak hundaa hai| kanafiaooshias de prabhaav sadakaa sarakaar mulaazamaan dee bharatee lee imatihaan lain lag pee see te nauakaree lain daa ichhuk bhaaven 90 saal daa bazurag hove us lee ttaisatt paas karanaa jrooree see| uh kihaa karadaa see ki parrhaaee likhaaee ton bagair viakatee baanjh ho jaandaa hai| uh jadon galaan karadaa taan puraatan vidavaanaa de kathanaan de havaale dindaa| ik vaar kise ne kihaa, maalak, asee bager havaaliaan de vee tuhaaddee gal manade haan fir tuseen havaale kiaun dinde ho mahaatamaa ne kihaa, main tuhaadde ghar khaanaa khaan giaa taan sirakaa tuseen gavaandtee de gharon mang ke liaandaa, taan vee mere man vich tuhaaddaa hee satikaar hoeaa see, gavaandtee daa naheen|
panj mudtale sadagun
kanafiaooshias de sidhaant sadaachaar saasatar de niyam hee han jiharre baarabaar manakh noo nek banan dee preranaa dinde han| mahaatamaa vele daa cheenee samaaj bhiaanak had tak bhristt ho chukaa see prantoo mahaatamaa daa visvaas see ki aadamee buniaadee tauar te nok hai| barrhe samen ton manakh buraa ho giaa, buraaee thorrhe chir lee hai, aus de sudharan dee sanbhaavanaa hai| aadamee saahamane doven rasate hunde han, nekee daa vee ate badee daa vee| uh koee ik rasataa chun laindaa hai, par chuniaa hoeaa rasataa us ne kadee chhaddanaa hee naheen, ajihee koee gal naheen| uh fir vaapas parat sakadaa hai| us noo badee val paratane rokanaa hai| us ne kihaa see, jiharraa aadamee nekee de rasate ute naheen chaladaa see, jo main us noo buraa karane rokadaa taan der tak main bechen jaroor rahindaa, ajihaa karadiaan kee vaar main preshaaneean museebataan saherreean prantoo ih museebataan chain dindeean| main sukh dee neend sauadaa kiaunk main nek saan| mahaatamaa ne panj sadagun nischit keete|
aus deean likhataan vich lee shabad dee varaton barree vaar keetee
gee miladee hai| cheen de bahut saare praacheen shabad ajihe han jinhaan daa sahee tarajamaa karanaa te us de baraabar daa sbad labhanaa aauakhaa hai| lee eiho jihaa hee shabad hai| is daa arath hai uchitataa, sreshattataa, sharaafat| dhaaramik rasamaan noo vee lee kihaa giaa hai, eithon tak ki sangeet vaasate vee is shabad dee varaton hoee hai| lin yoo taang de sbadaan vich lee aadarask samaajik anusaasan ho jis vich har cheej us dee sahee thaan ute sathit hove| samaaj, dharam ate sadaachaar de rasate ute chale|
saamant aaee ne kanafiaushias noo puchhiaa, mahaatam jee lee kis noo kihaa jaandaa hai tuseen akasar kihaa karade ho ih barree ahim cheez hai| mahaatamaa ne kihaa, mainoo pataa naheen lagadaa ih kee hai| main aje samajh naheen sakiaa is noo| aaee ne fir kihaa, par tuseen is baare aam gal karade ho kujh daso| mahaatamaa ne kihaa, main keval ih jaanadaa haan ki jiaun vaasate lokaan noo jinhaan cheezaan dee lorr paindee hai, lee unhaan vichon sabh ton zarooree hai| is dee jaanakaaree bagair naa poojaa ho sakadee hai, naa vishav deean skateean noo samajhiaa jaa sakadaa hai| baadasaaeh daa vazeeraan pratee, hukamaraanaan daa parajaa pratee, maradaan daa aauarataan pratee, maapiaan daa bachiaan pratee kee varaz hove te kee adhikaar, eih lee taia karadee hai| ise karake har sabhiak manakh lee daa satikaar karadaa hai|
soo yoo naal galabaat dauaraan kanafiaushias ne aakhiaa, lee samaaj noo gatthit karadee hai| is naal sukh miladaa hai| ih saaddee dtaal hai| is naal saanoo maanasik te jisamaanee surakhiaa praapat hundee hai| soo yoo ne fir puchhiaa, kee lee inee zarooree hai mahaatamaa ne kihaa, puraatan baadashaahaan ne manakhee subhaa samatal rakhan vaasate lee dee varaton keetee ate visv noo jaaniaa| jis ne lee grahin keetee uh tar giaa te jis ne tiaag ditee uh mar giaa| lee daa aadhaar surag vich hai, roop dharatee ute gharriaa jaandaa hai te antim sansakaar vele, pitar poojaa vele, teerandaazee velo, dasataarabandee vele, niaan, adaalataan ate raajaneetak sanbandhaan vich har thaan lee daa hee aasaraa liaa jaandaa hai| ise karake saadhooaan ne lee noo utam kihaa| lee naal parivaar, desh ate sansaar ttheek tthaak chaladaa hai| panj manakhee ristiaan ute lee daa adhikaar hai| manakhee riste ih han
baadashaah daa parajaa naal ristaa
pitaa daa putar naal rishataa
patee daa patanee naal rishataa
bharaavaan daa aapas vich ate dosataan daa prasapar rishataa
vaddiaan daa chhottiaan naal rishataa
bhaaven hor vee bahut saare rishate manakhaan vichakaar bane hoe han, prantoo kendaree mehatav rakhan vaale ih panj rishate han| manakhataa dee manzil visv viaapak ikasurataa hai| manakhaan daa dharatee naal ate dharatee daa aakaas naal sur mile taan visv dee manasaa daa sahee pataa lagadaa hai|
mahaatamaa anusaar bazurag sukhee rahinde san kiaunk unhaan ne kudarat naal aapanee haiseeat mith rakhee hoee see| vadde chhotte je sabh aapaneeaapanee aauakaat ton jaanoo hon ate is noo saveekaar kar lain taan garrabarr daa suaal hee paidaa naheen hundaa| taaovaadeean ne mahaatamaa deean inhaan galaan daa makhaual uddaaeaa prantoo us ne drirrataa naal sahee noo sahee kihaa| us ne kihaa, doojiaan naal iho jihaa vihaar karo jihe jihaa tuseen chaahunde ho ki uh tuhaadde naal karan|
aus ne kihaa jeevan vich chaar gun nibhaaun yog han jinhaan vichon main ik vee naheen nibhaa sakiaa| mainoo aapanee maataa dee us tarhaan sevaa karanee chaaheedee see jis tarhaan main sochadaa haan mere bache meree karan| main ajihaa naheen keetaa| mainoo aapane baadashaah daa satikaar karanaa chaaheedaa see jiven ki main aapane adheen kise vazeer ton khud lee umeed rakhadaa see| vadde bharaa daa aadar karanaa chaaheedaa see| dosataan daa satikaar karanaa chaaheedaa see, prantoo main kujh naheen kar sakiaa| us noo puchhiaa giaa ki jiharre buraaee karade han unhaan naal kee vihaar karee aus ne kihaa, jiharre nek han unhaan naal nekee karo te buriaan naal niaan karo| buraaee noo niaan naal najitthe kiaunk je bure daa hameshaan bhalaa karade jaauge taan saaeid us daa hauansalaa vadh jaave te badatar ho jaave|
panj mahaan faraz
laaee chee ne kanafiaooshias de adhiain ton baad hetth likhe panj faraz nischit keete
pitaa vich diaalataa ate putar vich santaan vaalee sudhataa|
vadde bharaa vich suhiradataa ate chhotte vich nimarataa|
patee daa niaanpooran vateeraa ate patanee vich aagiaakaarataa|
vaddiaan vich manakhee hamadaradee ate nikiaan vich aadarabhaav
shaasakaan vich udaarataa ate parajaa vich vafaadaaree|
jis samaaj vich ih das prakaar de gun han uthe lee hai, authe sukh hai, authe sahij hai| iho jihe maahaual vich lokaan de andaroonee sahee gun pragatt hunde han| naa larraaee, naa bechenee, naa beeinasaafee dikhaaee dindee hai| dosataan vich khushee hundee hai| ghar vich khushaalee hundee hai te raaj vich saantee| kanafiaoosias de kaav sangreh vich daraj hai
jadon pataneean, putar ate unhaan de vaddere ik hon,
eiaun hundaa hai jiven saaz ikasur hon|
bharaavaan daa mel hove te shaantee hove,
taan sangeet deean taaraa dtileean naheen hundeean|
khushee ate milaap daa deevaa ghar vich jagadaa hai|
bachiaan de janam naal rangeen din aaunde han|
mahaatamaa chunjhacharachaa daa haamee naheen see| us ne adhiaatamavaad sanbandhee kalapanaa uddaareean naheen maareean| jo kihaa jeevan lee upayogee kihaa| har samaaj dee chhottee ton chhottee ikaaee parivaar hai, te parivaar upar sansakritee nirabhar hai| parivaar ttheek hove taan mulak ttheek hundaa hai| cheen vich parivaar pratee vafaadaaree ton vaddaa hor koee gun naheen maniaa jaandaa| aj de samen vaang ih naheen see ki baalag hon baad koee manamarazee kar sake, parivaar naal rahe jaan naa| mauat tak parivaar dee jinmevaaree nibhaaunee paindee see| pitaa dee aagiaa mananee he, pitaa dee mauat ton pichhon vadde bharaa dee aagiaa mananee hai| pitaa ate vadde bharaa noo vee tiaag de uche aadarash kaaeim karane painde han, tad hee chhotte hukam mananage| je santaan sahee naheen taan is lee pitaa kasooravaar hai kiaunk us ne parivaar val pooraa dhiaan naheen ditaa, jinaan chir pitaa jeeviaa, dekho kis lee jeeviaa| jadon tur giaa, dekho kiven vichharriaa|
ming voo ne putar de faraz puchhe taan mahaatamaa ne kihaa, maataa pitaa noo keval udon khechal diau jadon tuseen beemaar hovo| hor kadee naheen|
soo yoo ne putar de varaz baare puchhiaa taan mahaatamaa ne kihaa, jiharraa bandaa maapiaan noo bhojan deve, aj kalh uh changaa samajhiaa jaandaa hai, bhojan taan aseen aapane kutiaa ate ghorriaan noo vee khuaaunde haan| je maapiaa daa aadar naa keetaa, keval rottee ditee, fir kee farak hoeaa unhaan vich ate pashooaan vich
mahaatamaa ne kihaa, jadon maape jiaunde hon unhaan dee aagiaa lai ke gharon baahar jaau ate jaan vele uthe hee jaau jithe das ko jaa rahe ho|
kanaviaushias anusaar jiaunde jee maapiaan daa sanamaan karanaa ate unhaan dee mauat ton pichhon unhaan de dase rasate te chalanaa chaaheedaa hai| aj vee cheen vich panghoorre ton lai ke mauat de bisatar tak maataa pitaa ate santaan daa ristaa attatt ate satikaarayog samajhiaa jaandaa hai| is riste ne duneean noo pavitar banaaeaa te sansaar vich museebataan ghatt geean|
saaf hai ki uh adhiaatamavaadee naheen see| cheen vich eeshavaravaadee, rehasavaadee jaa roohaanee rujhaan ghatt hee dekhan noo miliaa hai| kanafiaushias daa sidhaant chaaloo hoeaa, fir budh mat daa prakaash hoeaa te aakhar maarakasavaad noo saveekaariaa giaa| inhaan saare mauataan daa eesvar naal koee sanbandh naheen| kanafiausias ton pahilaa vee sadaachaarak niyamavaalee daa satikaar vadhere see te dhaaramik rasamaan dooje daraje te aaundeean san| mahaatamaa ne vispaviaapee niyam noo taau kihaa| taau manakhee jeevan noo use prakaar prabhaavit karadaa hai, jiven sooraj rutaan noo| kathan hai, naitik niyam maradaan aauarataan vaasate prakaashat hoeaa ate dharatee aasamaan ute chhaa giaa| saaree kudarat kaanoon vich paaband hai| naa koee krismaa ho naa anahonee| ghattanaavaan anusaasan vich ghatt raheean han| je kudarat vich tuhaanoo kaaranakaaraj dee sapastt vidhee naheen dis rahee taan tuseen anhe ho| kudarat vich koee gunjhalaan naheen, kee jhamele naheen| vishav daa ik nischit niyam hai, hor kujh naheen|
479 poorab eesavee san vich is mahaan daarashanik daa dehaant ho giaa| us de adhoore kam noo us de vidiaaratheean ne pooraa keetaa| mahaatamaa deean sikhiaavaan, yaadaan ate ttottakiaan noo sanpaadat keetaa giaa| kanafiaushias duaaraa rachiaa ate kanafiausias baare rachiaa saahit cheen daa mahaan bodhik virasaa hai jis ute sansaar noo fakhar hai|
kanafiaooshias deean likhataan dee sankhep jaanakaaree
pachavanjaa saal dee umar vich kanaviaooshias tin saagiradaan noo naal lai ke teraan saal thaanthaan nauakaree dee talaab vich ghunmadaa rihaa| cheenee riaasataan de raaje us dee vidavataa ate eemaanadaaree ton vaakaf san, parantoo ih cheezaa raajiaan de kis kam sanamaan karan dee thaan sagon us noo shak deea nigaahaan naal dekhiaa jaan lagaa| bharistt afasar us noo laage naa fattakan dinde, kujh thaavaan ute us ute hamale hoe te us noo jaan bachaa ke dauarranaa piaa| bachaau vaasate ang rakhiak rakhadaa rihaa| ih dashaa dekh ke ik bande ne kihaa, mahaatamaa, sarabagiaataa hon de baavajood kee miliaa tuhaanoo mahaatamaa ne utar ditaa, toon das fir kee karaan kise dhanee de rab daa rathavaan lag jaavaa ki teerandaazee sikhanee shuroo karaan
aus daa ik vidiaarathee saamant aaee de darabaar vich vadde rutabe te niyukat hoeaa taan vidiaarathee ne aapane adhiaapak daa barraa sanamaan keetaa| saamant ne mahaatamaa noo darabaar vich sad liaa ate zarooree masaliaan ute akasar salaah mashavaraa karadaa| ih 484 poorab eesavee dee gal hai jadon us dee umar 67 saal dee see| vadhere samaan hun vee uh adhiaapan daa kam karadaa| us ne puraatan cheenee granthaan noo sanpaadit karan daa mahaan kaaraj sire chaarrhiaa| us ne sabh likhataan noo vakhavakh sangrahiaan vich ikatthaa keetaa| inhaan granthaan noo kanafiaooshias kalaasikas kihaa jaandaa hai| granth ih hana
1. sooching itihaasa
2. sheeching kaav sangreh
3. lee kaaee dharam pethee
4. aaee ching parivaratanaan dee pothee
5. chun chiaoo basantapatajharr de birataanta
1. sooching
eitihaas dee pothee hai jis vich 2400 poorab eesavee, bhaav aj ton koee saadte chaar hazaar saal pahilon ton lai ke kanafiaooshias de samen tak de birataant daraj han| dasataavejee rikaaradd poore tathaan samet ditaa hoeaa hai| is kitaab vich supanaa liaa giaa hai ki saare sansaar vich keval ik baadasaaehat hove te baadasaaeh nek hove|
2. sheeching
eis kitaab vich kavitaavaan han| ih kavitaavaan dhaaramik ghatt ate samaaj sudhaarak vadhere han| 3. 3. lee kaaee
eis kitaab vich dhaaramik rasamaan reetaan daa varanan hai| dasiaa giaa hai ki kee kujh karan naal kabeeladaaree ttheek dtang naal chaladee hai| nek banan de kaaeide kaanoon likhe ge han|
4. aaee ching
eis granth vich kudarat deean tabadeeleean daa lekhaa jokhaa hai| rutaan kiven badaladeean han, din raat kiven aaunde han, aadik vishiaan ute likhiaa giaa hai| kitaab de naam ton lagadaa hai jiven is vich vigiaan de koee nem sulajhaae ge hon parantoo ajihee gal naheen| vadhereean galaan samajh vich naheen aaundeean| is vich raajaneetee daa vee veravaa hai| loo naam dee riaasat, jis vich kanafiaooshias rahindaa see, aus de prabandh baare likhiaa hai| vadhere zor is pakh ute ditaa giaa hai ki raaje nek hon te sansaar vich naitik hakoomat hoe te aakaash is noo kanttarol karo|
5. choon chia
chun chiau samet inhaan panj granthaan noo panjapaatashaah tthehe dtive khinagasa vee kihaa jaandaa hai| ih cheen vich barre satikaare jaande granth han| inhaan panj kalaasik granthaan ton ilaavaa chaar hor kitaabaan, kanafiaooshias de yug naal jurreean hoeean han|
einhaan kitaabaan noo chaar shoo tthehe dtour shahu kihaa jaandaa hai| inhaan de naam ih hana
6. loo yoo tthehe lueai
7. taa soo tthehe ttha haseuttaha
8. chung yung tthehe chhahunagaiunaga
9. ming joo tthehe nenagattaza
eih chaar granth mahaatamaa kanafiaooshias deean likhataan naheen| ih us de vidiaaratheean raaheen tiaar keeteean kitaabaan han| je kujh uh parrhaaeaa karadaa see, jiho jihe us de vichaar san te sanbaad
san, aunhaan noo sangrahit keetaa giaa| is pukaar pahile panj granth, mool granth auariginal shourachesa hoe ate pichhale chaar granth doojelaa saahit shechondare litteratture hoeaa |
cheen de lok kadee vee vaal dee khal utaaran vaalee ruchee de naheen rahe| uh kam naal matalab rakhade han te aman pasand lok han| puraane samen ton lai ke hun tak unhaan daa iho subhaa rihaa hai| kanafiaooshias noo sadeean tak ise lee pasand keetaa giaa kiaunk uh amal ute zor dindaa see| budh mat tejee naal cheen vich failiaa ate aj tak lok man vich vasiaa hoeaa hai| ih vee ise karake ki budh ne adhiaatamavaadee koee rehasamee darasn pes naheen keetaa see sagon nek banan daa raah dasiaa see| ihee kaaran hai ki cheen de saadhooaan santaan ne bhaaratee upanisdakaaraan jaan adavaitavaadeean varagaa goorrh giaan naheen ditaa| upar daraj panj kalaasakee guthaan ate chaar sanpaadit granthaan vichon kujh havaale dene uchit honage taan ki namoone maatar pataa lag sake ki ihanaan kitaabaan vichalee adhiain samagaree kis prakaar dee hai|
1. sooching granth vichon kujh band
terhave saal dee basant rut vich bhaaree sabhaa hoee jis vich ik baadashaah maang ching aapane jaageeradaaraan ate mitaraan de mahaan ikatth noo sanbodhan karadaa hai| uh ik jang larranee chaahundaa hai kiaunk us daa khiaal hai ki is bareer hun koee chaaraa naheen| uh hetth likhe sbad boladaa hai
o mereean riaasataan ute pushat dar pust raaj karan vaale mitaro, mere sabh afasare ate mere prabandh vich hath vattaaun vaale daanashavaro, meraa ailaan dhiaan pooravak sune|
aakaash ate dharatee jeevaa de maape han| sabh jeevaan daa sirataaj manakh hai| manakhaan vichon sabh ton yog aadamee mahaan samaraatt banadaa hai ate uhee lokaan daa pitaa hai| par hun kee hoeaa ki saang des daa raajaa saaoo aakaas daa satikaar naheen karadaa te lokaan upar zulam kar rihaa hai| uh sraab de nase vich ddubaa rahindaa hai ate kaam vaasanaavaan vich magan hai| us ne lokaan ute jiaadatee karanee aaranbh kar ditee hai| kasooravaaraan noo sajaa den dee thaan uh unhaan de ristedaaraan noo, sanbandheean noo dandd de rihaa hai| us dee hakoomat vich sabh ahudiaan
aute pitaapurakhee kaaeide anusaar lok biraajamaan hunde han bhaav yogataa daa koee mul naheen| mahil banavaaune, buraj chinavaaune saaeaabaan luaaune, shaaharaah banavaaune, jheelaan khudavaauneean, baag luaaune, ayaashee daa ih saazosamaan tiaar karavaaunaa, aus daa bas iko ik kam reh giaa hai| ih tuhaadde lee barree dukhadaaee haalat hai kiaunk tuseen parajaa de hitaan de rakhavaale ho| bhale ate change lokaan noo us ne ag vich saarr ditaa hai| garabhavateean aauarataan de pett cheer dite han, ajihe kam keete han ki aasamaan kanb giaa hai| us ne mere satikaarayog pitaraan ute zulam dtaahunaa chaahiaa see parantoo us jaalam raaje dee manashaa pooree naheen ho sakee|
einhaan kaaranaan karake main tuhaaddaa bachaa, jadee raajaa haan ate aseen shaang noo kee ver samajhaaeaa ki ajihaa naa karo parantoo us noo koee pachhataavaa aapane keete daa naheen| uh pathar dil ban chukaa hai| uh chauakarree maar ke baitthaa rahindaa hai, naa kadee dharam noo yaad keetaa naa mandar giaa| us ne kadee praarathanaa naheen keetee, kadee balee naheen ditee| us dee riaasat ddaakooaan dee chanddaal chauakarree ban chukee hai te fir vee uh aakhadaa hai, parajaa meree hai, hakoomat meree hai| kadee nek banan baare us ne sochiaa hee naheen|
rab ne lokaan dee sevaa karan vaasate us noo zinmevaaree ditee parantoo majloomaan daa koee khiaal us ne naa rakhiaa| kauan aparaadhee he, kinaa aparaadhee hai, tuseen khud hisaab laa lavo, main kee aakhanaa hai|
je do raajaan dee taakat iko jihee hove, taan ih dekhanaa hundaa he ki dovaan vichon sahee kauan hai| saang paas lakhaan afasar han, bhaav ki us paas lakhaan dimaag han| mere paas keval tin hazaar afasar han parantoo inhaan daa man ik hai kiaunk shudh hai| saang de prasaasan dee pooree parrataal keetee jaa chukee hai| kudarat ne is hakoomat noo khatam karan dee aagiaa de ditee hai| je men kudarat dee aagiaa daa paalan naa karaan taan main vee saang vaang aparaadhee akhavaavaangaa|
main tuhaaddaa bachaa har vakat chintaa vich grasat rahindaa haan| mainoo aapane savaragavaasee pitaraan daa hukam praapat ho giaa hai| main rab ag khaas balee de ditee hai| main mahaan dharatee dee sevaa karan vaaleean sabh rasamaan pooreean kar leean han| main tuhaaddee saariaan dee agavaaee karadaa haan taan ki kudarat de hukam anusaar aparaadheean noo dandd deeee|
kudarat saaddee raakhee karegee| lok jo chaahunde han, kudarat uho kujh de dindee hai| meree sahaaeitaa karo| chaar saagaraan vichakaar jo vee maleen hai, ashadh ho aau us noo sdh karee, savachh karee hameshaan lee pavatar karee| hun faisale dee gharree aa chukee hai| ih langh naa jaae| upar ditaa bhaasn yasoo maseeh de janam ton hazaar saal pahilon daa hai|
2. shee ching
eih kaav sangreh hai| bahut vishiaan ute saaeiree keetee gee hai| jeevan de sabh pakh saamal kar le ge han|
eik band namoone vajon de rahe haan| ih kavitaa udon gaaee jaandee see jadon bande noo jaan kise sathaan noo pavitar karanaa hove
aseen satikaar naal aakaash ton asees mangade haan|
dekho kiven shaanaan mataa chamak rihaa hai asamaan|
chaare saagaraan vichakaar ghiree dharatee ute lok ekataa vich han |
desh lame samen ton ise karake aman vich hai|
sharadhaa pooran aseen balee dende haan|
kudarat de kaanoon dee paalanaa karan naal havaavaan vaganeean shuroo ho jaandeean han|
aakaash daa rehasamee kaanoon saanoo bakhas lave|
meraa nikaa aapaa kadee nek banegaa te vaddaa hovegaa|
kudarat de kaaraj aseen sire chaarrhaange|
3. lee kaaee
eih pothee dharam granth vajon satikaaree jaandee hai jis vich kanafiaooshias ne us vele de ate us ton pahilon de dhaaramik karamakaandd daraj keete han| manakh de dhaaramik farazaan dee jaanakaaree karavaaee gee hai| parivaar pratee us deean kee jinmevaareean han, eih dasiaa giaa hai, saare karamakaanddaan daa havaalaa dindiaan mahaatamaa aapane
vichaar vee naal naal daraj karee jaandaa hai| uh kee vaar aakhadaa hai ki sansakaaraan vich kujh naheen piaa| manakh noo rasamaan pichhe lukee bhaavanaa samajhanee chaaheedee hai|
putaraan noo chaaheedaa hai ki maapiaa dee sevaa karan| murage dee pahilee baang vele aapane hath dhon ate kuraleean karan, vaalaan vich kanghee karan, sir reshamee kaparre naal dtakan| fir kaaleean jaakattaan pahinan, godde dtak lain, lak duaale kaparraa banhan| lak duaale vale kaparre naal varaton vich aaun vaale chhuree kaantte lattakaa lain| jutiaan de tasame banhe hon| ajihee rasam maapiaa noo sukh pradaan karadee hai|
aus ne kihaa, autar ate poorab de jaahal lokaan ne aapane raajakumaaraan ate raajiaan noo bachaa ke rakhiaa hai| is pakhon uh cheen vaang barabaad naheen hoe|
kise ne puchhiaa, jee balee den daa kee arath hai aus ne kihaa, mainoo pataa naheen| jis noo pataa hai uh akaash hetth sabhanaa vasataan ute aaraam naal is tarhaan adhikaar jamaa sakadaa hai, eih aakh ke mahaatamaa ne aapanee hathelee ute ungal rakh ditee|
soo kung ne kihaa, mahaatamaa har maheene de naven chand mainoo ik bhedd dee balee denee paindee hai| main is ghaatte kaaran dukhee haan| maalak ne kihaa toon bheddaan de ghaatte kaaran rondaa hai| main bakavaasee rasamaan te rondaa haan|
aus ne kihaa raaj darabaar vich jis tarhaan deean dhaaramik rasamaan nibhaaeean jaandeean han unhaan noo dekh ke mainoo hameshaa ih lagadaa hai jiven ih saare lok sire de paagal han|
mahaatamaa ne kihaa, taajapeshee de mauake geet sangeet pooran sundarataa he ate pooran changiaaee vee| jang vich kooch karan vele daa bigal sohanaa taan lagadaa hai changaa naheen|
eis granth daa vaddaa bhaag nashatt ho giaa|
479 poo. ee. vich jadon us daa dehaant hoeaa taan aapane kam kaaj ate praapateean ton uh santushatt naheen see| haan mauat uparant us de vidiaaratheean ne barre vadde aatam visvaas naal cheen de bauadhik ate raajaneetak niramaan daa kaaraj aaranbhiaa| us de khiaalaan dee
chhaap hazaaraan saal beet jaan uparant aj tak cheen de samaaj ute ukaree pee hai|
maalak ne kihaa uche uche rutabiaan ute baitthe tang dil aadamee, sharadhaa bagair keeteean jaandeean dhaaramik rasamaan, dil vich dukh naa hon de baavajood manaaeaa jaa rihaa sog bas ih hai uh sabh kujh jo naa main dekh sakadaa haan naan baradaashat kar sakadaa haan|
4. aaee ching vichale prasang
kanafiaooshias daa ih granth vee kaav sangreh hai| rachanaavaan vich naitik, roohaanee ate siaasee vichaar ankit han| is sangreh vich 1200 poorab eesaa tak deea rachanaavaan nathee keeteean miladeean han| vadhere rachanaavaan mahaatamaa deean khud likheean hoeean han| kujh hise hetthaan tarajamaa karake dite jaa rahe han|
au adhiaae chhevaan
change manakh de gun mahaan manakh uh hai jiharraa kudarat naal ikasur hai| us de gun dharatee te aakaash varage hon| chamak damak chand sooraj jihee hove, anushaasan chaar rutaan varagaa hove, changiaaee te buraaee vich jo surag narak vaang varak dekhadaa hove, auh kudarat dee agavaaee vee kar sakadaa hai te kudarat us dee kise gal daa buraa naheen manaaundee|
a brahimandd de sidhaant
eis adhiaae vich kee thaavaan te lee shabad dee varaton keetee gee hai| likhiaa hai, lee kudarat vich kam kar rahee hai| us ne sooraj noo shakatee ditee, sooraj ne rutaan banaaeean|
sabh sakateean poorab vichon ude hundeean han| sooraj sirajanahaar hai| sabh vasataan daa sahee kanttarol karanaa hee siaanap hai| laaee uh shakatee hai je chamak damak dindee hai, jadon saadhooaan ne kudarat daa hukam sunanaa hove uh dakhan dishaa val moonh kar lainde han| jarrh ate chetan vasataan aapas vich ttakaraaundeean rahindeean han|
nek aadamee nekee karake santushatt hai, par chatur aadamee uh ho jiharraa is karake nekee karadaa hai kiaunk ih laabhadaaeik hai|
kise ne puchhiaa, maalak kee ih gal sahee hai ki nek aadamee noo pataa hai ki kis noo piaar karanaa hai ate kis noo nafarat karanee
hai mahaatamaa ne kihaa, jis manukh vich rataa jinee vee nekee hai, auh nafarat naheen karadaa|
har manukh vich anaginat kameean han| unhaan kameean val nazar maaran noo hee nekee kihaa jaandaa hai| ihee panth hai|
jadon raaje aapane dilaan ute sadaachaar daa gahinaa pahin lainde han taan aam lok unhaan de kadamaan vich aapane dil vichhaa dinde han| jadon raaje siraf sazaavaan den baare sochan lag painde han, audon lok riaaeitaan mangan vaale bhikhaaree ho jaande han|
je dhaaramik rasamaan karan naal hee baadashaaheean chaladeean han taan mere kol is baare kujh kahin vaasate sbad naheen han| te je tuhaanoo pataa hai ki rasamaan de hundiaan sundiaan salatanataa barabaad ho geean taan fir kiaun karade ho ih pakhandd
main raajagadee ute naheen haan is gal dee mainoo chintaa naheen| mainoo chintaa tad hundee je main raajagadee de yog naa hundaa| main prasadh naheen hoeaa| mainoo isadaa fikar naheen| main aapane aap noo gunavaan banaaun lee fikaravand haan|
vaddaa manukh sochadaa hai ki sahee kee hai| ghatteea aadamee sochadaa he faaeidemand kee hai|
gasaa aaun kaaran badalaa lain baare sochanaa subhaavak hai| kamaal san uh lok jiharre badalaa lai sakade san par badalaa lainaa bhul ge|
maalak ne kihaa, nekee tuhaanoo ikaliaan naheen rahin dindee| je tuseen change ho taan ujaarr beeaabaanaa vich chalo jaanaa tuhaadde aale duaale mele lag jaanage, bheerraan jurr jaanageean| azamaa ke dekhanaa|
5. chun chiaoo
eih granth vee mahaatamaa daa aapanaa likhiaa hoeaa hai| is vich us dee jadee riaasat loo daa te us de jaageeradaaraan daa birataant daraj hai| aam bande lee is vich ghattanaavaan dee larree hai parantoo siaanaa bandaa is vichon hor barraa kujh labh laindaa hai| mahaatamaa aap is granth vich ik thaan likhadaa hai, shahizaade huaan vele ton lai ke main tath daraj keete han, shailee itihaasak rakhee hai parantoo us de arathaan daa faisalaa karanaa main aapane hath vich rakhiaa hoeaa he| budheemaan bandaa saadhaaran havaaliaan vichon barree vadheea saamagaree praapat
karadaa hai| ik thaan mahaatamaa likhadaa hai, vee riaasat de lokaan ne chayoo raajakumaar noo maar ditaa| doojee thaan likhiaa hai, chayoo raajakumaar ne aatam hatiaa keetee| is daa bhaav hai ki is raajakumaar ne khud ajihe maarre kam keete jiharre aatamaghaatee san te us ne maranaa hee see| us noo ttheek sazaa milee| iaun hibaroo dharam granth kingaz vaang ih prateekamee itihaas hai jis vich ih vishavaas drirrh ho ki sarab skateemaan paramesr manakhee kaarajaan vich dakhal dendaa hai|
aupar daraj panj granth mahaatamaa ne te baakee chaar petheean vidiaaratheean ne uven racheean jiven arasatoo de sanvaad palett ne likhe| ih vee mahaatamaa deean hee han parantoo unhaan dee mauat ton baad racheean geean| bhaaven pahile panj granth vadhere bharoseyog han, pichhale chaar granthaan dee pramaanikataa ute prashan utthade rahe han| kujh vee he, jinhaan lokaan ne mahaatamaa de charanaan vich baitth ke vidiaa praapat keetee, aunhaan ne aapane guroo dee mauat ton baad us de chintan saagar noo sanbhaalan daa yatan keetaa| ajihe yatan karadiaan hameshaan hee kujh aoonataaeean reh jaaneean subhaavak hundeean han parantoo inhaan chaar rachanaavaan vichon vee saanoo kanafiaoosias dee sdh aatamaa de darasn hunde han|
loo yoo granth cheen vich barraa haraman piaaraa hoeaa| is vich akhaan ate muhaavare vadhere han jis karake anuvaadakaan noo doojeean bhaashaavaan vich tarajamaa karan vele muskalaan aaeean han kiaunk sahee bhaavanaa ulathaaee jaa sakanee aauakhaa kam hai| profaisar aiddavaradd ne ik kathan daa anuvaad ih keetaa hai, je tuhaanoo savere sach daa pataa lag jaave taan shaam noo tuseen binaan pachhataae mar sakade ho| parantoo haf hugahesa aakhadaa hai ki ih mahaatamaa dee shabadavaalee naheen| us daa gal karan daa dtang kujh is tarhaan see, savere dharam noo jaananaa, shaam noo mauat dee god vich so jaanaa, eis vich buraa kee hai
kujh ik hor kathan han
auchee nasal daa manakh aapanee aatamaa ute dhiaan kendarit karadaa hai| aam bandaa zameen ute dhiaan ttikaa ke rakhadaa hai|
jis aadamee ne sevaa karanee hai uh aapanee inasaaneeat kadee naheen chhaddadaa| kise haalat vich uh zameer daa sauadaa naheen karadaa| uh maranaa pasand karadaa hai sodebaajee naheen|
vaang sanasheea ne puchhiaa, maalak is daa kee arath hai mandar val dhiaan den dee thaan chulhe val dhiaan diau aus ne kihaa ih kathan sahee naheen hai| jis bande ne aasamaan dee chhaan hetth paap keete hon, auh, fir praarathanaa kithe kare
chung ne puchhiaa, einasaaneeat kis noo kahinde han aus ne kihaa lokaan vich is tarhaan rahe jiven tuseen vadde mahimaan de saahamane hove| lokaan noo unhaan deean zinmevaareean is tarhaan samajhaau jiven tuseen baleedaan de rahe hove| tad naa raaj vich tuhaadde baare kise noo gilaa hovegaa naa tuhaadde bhaaeechaare vich|
siaaniaan bandiaan vich naa aooch neech hundee hai naa jaatapaat|
tuseen aapanee shakatee naal takarre jaranail noo ate us dee sainaa noo haraa sakade ho, nihathe kar sakade ho, parantoo ik saadhaaran aadamee de dil vich baitthe vahim noo puttanaa aauakhaa kam hai, kite aauakhaa|
vaddaa aadamee aapane aap ton savaal puchhadaa hai, aapane aap noo kasooravaar tthahiraaundaa hai| aam lok doojiaan te kintoo karake doojiaan noo doshee garadaanade han|
jo nek banan de rasate vich gareebee rukaavatt bane gareebee noo laahanat| je nek banan de rasate vich daualat rukaavatt bane taan ameeree noo laahanat| par je dovaan de hundiaan jaan dovaan de bagair vee nekee keetee jaa sakadee hai taan ameeree gareebee noo dosh den vaale te laahanat|
kanafiaooshias de kathan sidhe saade han parantoo uh dil deean tehaan andar vasade jaande han| kitekite uh daarasnik lagadaa hai, samundar jinaa ddoonghaa ate shaant| kitekite uh mahaankavee lagadaa hai tez taraar ate aakaas tak uchaa| kadee uh saanoo bajurag pitaa lagadaa hai jiharraa saaddaa bhalaa karan hit saanoo kadee piaar naal samajhaaundaa hai kadee guse hundaa hai| parantoo uh saanoo nafarat naheen karadaa, saanoo tiaagadaa naheen| us ne aapanee ungal saadde nike hath vich farraaee hoee hai| saanoo bahutee vaaree pataa naheen lagadaa uh kidhar laike jaaegaa| parantoo saanoo us naal turan vich aanand aaundaa hai| aseen us naal turadeturade door langh aae haan parantoo thake naheen|
nekee tuhaanoo ikaliaan naheen rahin dindee| je tuseen nang malang ho, taan ujaarr thaan ute jaa ke baitth jaau, tuhaadde duaale bheerraan jurr jaanageean, mele lag jaanage|
aus ne ik din kihaa, dharam daa koee laabh naheen| main taan samundar paar karake dooje paase jaavaangaa| mainoo umeed hai tuseen mere naal chalege| joo loo ikadam tiaar ho giaa| us ne kihaa, eiho jihe ho tuseen sabh| sareerak taakat ate hauansalaa dikhaaun lee hameshaa tiaar| mainoo lagadaa hai ki siaane bandiaan de darasn mainoo kadee naheen honage|
mainoo ming cheeh changaa lagadaa hai kiaunk uh shekheekhor naheen| jadon unhaan de pindd ute hamalaa hoeaa taan uh sabh ton pichhon pindd vichon nikaliaa| main us de hauasale dee daad dindiaan kihaa ki toon buzadilaan vaang vaahodaahee naheen dauarriaa| toon dusman ton ddariaa naheen| ming ne javaab ditaa, maalik main is karake pichhe naheen rihaa ki main bahaadar see| main bimaar see te meraa ghorraa budtaa see| aseen dauarr hee naheen sake |
joo kung ne puchhiaa, faraz karo kise kol keematee heeraa hai| us bande noo heeraa kaparre vich lapett ke sandook vich lukaa denaa chaaheedaa hai ki jauaharee noo dikhaa ke vaajab keemat vatt lainee chaaheedee hai mahaatamaa ne kihaa, kaparriaan vich naa lapetto| gunavaanaan noo dikhaau te keemat vasoole| dekho main nang malang der ton uddeek rihaa haan koee gunavaan paarakhoo aave te meraa mul paave|
sach ih hai ki is mahaan fakeer daa mul paaunaa sauakhaa kaaraj naheen| koee us jiddaa hove taan us noo samajhe| us de bol ate likhataan hanere vich jagade deepak han jiharre saanoo ddagamagaaun naheen dinde|
kihaa, kug chaang noo bhaaven kaid vich sutt ditaa giaa see par uh changaa bandaa hai| main aapanee bettee dee shaadee use naal karaangaa|
naan jung baare kihaa ki jis desh vich niaan hai us des vich is dee taakat noo nazar andaaj naheen keetaa jaa sakadaa| jis des vich aniaan hai, naanajug karop ton bachan de samarath hai| is karake main aapanee bhateejee daa ise naal viaah karaangaa|
joo kung ne kihaa, maalak mere baare tuhaaddaa kee vichaar hai mahaatamaa ne kihaa toon gharraa hai| joo kung ne puchhiaa kis kam aaun vaalaa gharraa maalak ne kihaa uh, jiharraa marrheean vich jaa ke bhaneedaa hai|
kise ne kihaa, jaan yug changaa inasaan he par bulaaraa changaa
naheen| maalak ne kihaa us noo changaa bulaaraa hon dee kee lorr hai| chapar chapar karake doojiaan noo neevaa dikhaaun vich kee vaddiaaee jaan yug changaa hai ki buraa mainoo pataa naheen kiaunk main us noo jaanadaa naheen par us noo jaake daso ki jiharre change han unhaan noo chang bulaare banan dee lorr naheen hundee|
joo kung ne mahaatamaa noo puchhiaa jee, huee baare tuhaaddaa kee khiaal hai
maalak ne kihaa main das galaan karadaa haan uh ik samajhadaa hai| ik de sahaare fir uh baakee galaan baare andaaje laaun lagadaa hai| jadon uh das vichon ik samajh sakiaa hai taan ik dee sahaaeitaa naal das kiven samajh legaa
saaee yoo saaraa din sutaa rahindaa| us baare mahaatamaa ne kihaa, main galee hoee lakarree ute khunaaee kiven karaan suke guhaare upar karanee fer fer ke koee samatal naheen kar sakadaa|
joo loo jadon mahaatamaa dee koee changee gal sunadaa taan usanoo jeevan de amal vich liaaun daa asafal yatan karadaa par naal hee ddaradaa rahindaa ki kite mahaatamaa hun hor koee changee gal jaladee naa das deve te fir hor aauakhaa honaa pave|
chaaee ven joo gal karan ton pahilaan tin vaar sochadaa| mahaatamaa ne kihaa, do vaaree sochanaa bahut hundaa hai|
jadon mahaatamaa chin shahir vich see uh kahin lagaa, chal chalee| chale vaapas chalee| ghar bache bepravaah ate mottee budhee vaale ho ge han| uh sabhiataa dee shaan sauakat naal aapane aap noo sajaa rahe han par sabhiataa hai kee, eis daa unhaan noo pataa naheen|
maalak ne kihaa, main ajihe aadamee dee talaash vich fir rihaa haan jiharraa aapane gunaahaan noo pachhaanake aapanee adaalat vich aapane ute mukadamaa chalaave te aapane aap noo dosee garadaan ke sazaa deve|
kitaab chheveen
tuhaanoo sabh noo pataa hai ki gharon baahar jaaeee taan daravaaje vichon dee hee jaaeedaa hai| ise tarhaan sansaar daa keval iko boohaa hai uh he panth|
kihaa kujh nekee baare jaanade han| kujh nekee karade han| kujh nekee karadiaan prasan vee hunde han|
saanoo saadde vadderiaan ne kihaa see, badee daa badalaa nekee karake chukaanaa| ttheek kihaa| ise taraan karaange aseen| par ai daanashavar baabio, jinhaan ne saadde naal nekee keetee see, aunhaan daa badalaa kiven chukaaeee
kitaab sataveen
kihaa main uhee tuhaanoo dasiaa jo main sikhiaa| main aapane kolon kujh naheen ralaaeaa| main pooran vafaadaaree naal puraatan bazuragaan vidavaanaa daa satikaar keetaa| je kujh kahinayog see, main bahaadaree naal kihaa| main khaamosh baitthaa rahindaa te nott karadaa ki mainoo kee dasiaa jaa rihaa hai| naa main parrhane bakadaa saan naan parraaun| main fakhar naal keh sakadaa haan ki mere vich ih gun han| par kadee kadee jadon mainoo lagadaa hai main sadaachaar ton ure pare jaa rihaa haan, jaan ki main vidiaa vich nipun naheen haan jaan falaanaa vidavaan falaanee thaan hai, main us noo milan naheen jaandaa te falaanaa bandaa changaa naheen par main us noo ttheek karan daa yatan naheen keetaa, eih vichaar mainoo der tak bechain karade rahinde han|
main us noo parrhaaundaa haan jis daa dil vidiaa lee sahik rihaa hove, aus noo parrhaaundaa haan jis de dil vich utejanaa de bulabule udd rahe hon| jadon main chaadar dee ik kanee farraa taan vidiaarathee baakee deean tin kaneean aape chuk lave taan main parrhaaunaa jaaree rakhadaa haan, naheen taan chup karake tur jaanaa|
mainoo jiaun lee hor samaan mil jaave taan main panjaah saal hor parrhaan| fir main galateean karan ton mukat ho sakadaa haan|
jadon uh bimaar see taan joo loo ne puchhiaa jee main tuhaadde lee pashachaataap dee rasam adaa kar aavaan maalak ne kihaakee ajihee koee rasam vee hundee hai joo loo ne kihaahaan jee, aakaash deean roohaan ate dharatee deean roohaan noo saakhee man ke paschaataap dee rasam karan naal laabh hundaa hai| mahaatamaa ne kihaa tad rahin de| dharatee aakaas noo saakhee man ke mudat ton main paschaataap kar rihaa haan| rasam kee karanee, pashachaataap kareedaa hai|
lakhaan dee ginatee vich lokaan noo main aapane magar laa sakadaa haan|
par je tuseen kaho ki inhaan noo gal samajhaa vee diaan ih naheen ho sakadaa|
aus ne kihaa is tarhaan sikhiaa praapat karo jiven tuseen kise de pichhepichhe tur rahe hove par us tak pahunch naheen sake| tuhaanoo us de guaach jaan daa hameshaan ddar rahe|
kise ne puchhiaa, jee tuseen vidiaa kiven haasal keetee aus ne kihaa, naa koee paree kitaab den aaee see naa koee devataa asees de ke giaa| haan dariaavaan kol samundar tak pujan daa nakashaa naheen hundaa par uh aparr jaande han|
aus ne poorab de jaangalee kabeeliaan vich jaan daa faisalaa keetaa taan kise ne kihaa maalak uh jaahal han| naa unhaan vich budhee hai naa kamalataa| tuhaadde lee mushakalaan paidaa karanage| mahaatamaa ne kihaa dekhanaa| main jaavaangaa. naa budhee dee ghaatt milegee naa komalataa dee| sookhamataa vich tuseen unhaan daa mukaabalaa naheen kar sakoge|
aus ne kihaa, ajiheean ttaahaneean bathereean han jinhaan noo ful naheen lage, taan kee hoeaa| dukh taan unhaan ttaahaneean daa hai jiharreean fulaan naal ladeean geean par fal naheen lage|
aus ne kihaa bachiaa daa satikaar karo| kee pataa kalh noo uh kee ban jaan mere paas jadon koee panjaah saal ton vaddee umar daa karoop bandaa aaundaa hai, mainoo uh changaa naheen lagadaa| panjaah saal main us noo khaasaa lamaan samaan ditaa see, auh change kamaan naal aapanee karoopataa door karake suhanaa ho sakadaa see|
mahaatamaa ne geet sunaaeaa
asaan farree choree dee fulaan ladee ttaahanee
par nikal gee hath, jaa pee ahu door|
eih gal naheen ki main tainoo piaar naheen karadaa,
karaan kee, toon door hee barree hain|
gaaun pichhon kahin lagaa main us noo piaar naheen karadaa honaa| piaar hundaa taan dooreean daa fikar kad karadaa fir kiharree dooree, dooree hundee
naagasain
eesavee san shuroo hon ton thorrhaa samaan pahilaan jaan thorrhaa samaan baad naagasain de visvaprasadh granth silindaprasn dee rachanaa siaalakott shir vich hoee jis shir daa naam udon saakal see| is hisaab ih rachanaa do hazaar saal de kareeb puraanee hai| puraane veliaan ton, baakee kamaan ton ilaavaa yoonaaneean ne vee puraatan panjaab upar hamale keete, kadee lutt daa maal lijaande, kadee sathaaee raaj sathaapat karade| milind, alaigazainddareea daa shaasak see jisadaa pooraa naam meenaandar see par paalee vich usanoo milind likhiaa miladaa hai| granth daa mool naam milindapanah hai, paalee vich panah maaeine prashan hai|
ausadaa raaj aman shaantee ate niaanpooran see, lok khushahaal san, eis daa saboot khud naagasain hee de dindaa hai| udon daa ih puraatan panjaab poore daa pooraa bodh panjaab see| hairaaneejanak tath ih hai ki jis dharatee upar milindaprashan granth rachiaa giaa uthon ih sadaa lee lop ho giaa| naa lok is granth noo jaanan naa is de karataa noo| aim.e. vich parrhadiaan pahilee vaar main is daa naam suniaa te 1975 vich paatth keetaa| udon daa mere man vich sufanaa see ki isadaa panjaabee bhaashaa vich anuvaad nihaaeit zarooree hai| panjaab vichon sarakadiaan sarakadiaan ih dakhanee bhaarat vich pujiaa te uthon sree lankaa giaa| dakhanee bhaarateean ne ate lankaa nivaaseean ne is noo aapanee singhalee bhaasaa vich anuvaad vee keetaa te sattainddaradd ttaikasatt vee banaaee| duneean dee varaton vich jiharree sainchee aj aaundee hai, auh lankaa vaalee ttaikasatt hai| raaees ddeviddaz ate maikasamoolar ne jadon angarejee deean de jiladaa vich is granth daa sanpaadan ate anuvaad keetaa, aunhaan ne lokaan deean sencheean daa sahaaraa liaa kiaunk har boleean vich praapat milind prashan daa aadhaar vee singhalee granth hee han| lankaa vich murr is daa paalee anuvaad karake baramaa ate siaam vich saincheean bhejeean geean|
milind panah daa rutabaa paalee tripittik bodh dharam granth, sut pittik, vinay pittik, dham pittika ton baad baakee saare bodh saahit ton shromanee hai| naagasain, mahaatamaa budh ton panj sadeean baad hoeaa te
naagasain ton panj sau saal baad sarabaparavaanat bodh vidavaan budhaghosh hoeaa jis dee atthakathaa rachanaa pooran satikaarayog hai vidavataa vich budhaghes baabat kite vivaad naheen, par aapane granth vich thaan thaan uh naagasain daa zikar karadiaan likhadaa hai ki usadaa koee mukaabalaa naheen, auh saaddee supareem koratt hai| jadon budhaghosh 500 e.ddee. kise samakaalee vivaad daa hal karan lee daleel chhunhadaa hai, jekar us masale baare usanoo naagasain dee koee pankatee mil jaave tad uh age sanvaad toradaa hee naheen, likh dindaa hai saadde vaddere naagasain ne is baare faisalaa kar ditaa hai taan aseen ene moorakh naheen ki aapane aapane hor vichaar vee deeee| maniaa giaa hai ki kul bodh saahit dee vaaratak vich ate daarashanik daleel yukatee vich us dee kalaa sikharalaa mukaam chhunhadee hai|
singhalee bhaashaa vich pahilee vaar 1877 eesavee vich milind prashan atth jiladaan vich chhapiaa| jinhaan panj daaneean ne ih kam sire chaarrhiaa, auh han karolee peeree, abaraaham liveraa, looee mendee, vijeratan, nandeemadee amarasokhar ate chaaralee aranolee| is chhaap daa kachaa khararraa paalee ton singhalee vich lankaa de raaje keeratee sreeraag singh dee saraprasatee adheen 1747 eesavee vich tiaar hoeaa see te samakaalee bodh vidavaanaan ne is vich pooree tanadehee naal aapanaa aapanaa hisaa paaeaa| ih granth jisadaa koee saanee naheen, jo bodh sidhaant samajhan vich giaanavaanaa lee sadaa sahaaee hovegaa, jis de paatth karan uparant duvidhaa khatam hoegee te giaan daa prakaash, eis vich samen samen utaare karadiaan jo aoonataaeean shaamal ho geean, auh door karake navaprakaashan daa kaaraj vidavaan mahatee vat gunaanand karanage| ih ailaan bodh singh de pramakh bhikhoo sangharaag vileevat saranakar ne keetaa|
pahilee sadee eesavee ton lai ke 1747 eesavee tak is granth daa koee itihaas naheen miladaa, yaanee ki kis kis vidavaan raaheen ih kis kis des ate kiharree kiharree bolee vich ulathaaeaa giaa, baare koee sanket praapat naheen| jis thaan te granth daa janam hoeaa uthon de vasaneek granth ate granthakaar dohaan noo naheen jaanade| sree lankaa vich ih lok saahit ban ke saakheean de roop vich aj tak sunaaeaa jaandaa hai| panjaabeean lee haree singh nalooe upar fakhar karanaa shobhaneek
hai ttheek, par naagasain daa naam tak udd jaanaa sharamanaak tath hai| budhaghos jadon aapane granth rach rihaa see, ausade saahamane naagasain daa granth piaa see jis vichon uh havaale taan dindaa hai par granth daa pichhalaa panj sadeean daa itihaas uh vee naheen dasadaa ki kithon kithon ih us tak pujadaa hoeaa| yorap vich is deean sat pramaanik hath likhataan peean han jo saareean lokaan raaheen uthe pujeean|
eis granth dee alochanaa ih kahike vee keetee gee ki naa koee sanvaad milind ate naagasain vich hoeaa, naa is tarhaan dee koee itihaasak ghattanaa ghattee| nindakaan ne kihaa apane mat noo daarashanik vidhee raaheen hor saaf karan hit kalapit meetting vich kalapit prasn ate kalapit utar gharr le ge| is tarhaan daa saahitak rumaans harek dharam vich kite vadh kite ghatt chaladaa hee rahindaa hai| is sk de hak vich ih gavaahee vee ditee jaandee hai ki granth vich milind dee thaan naagasain skateesaalee naaeik vajon ubharadaa hai| ih taan honaa hee see| pahilee gal taan ih ki milind daarabanik hai ee naheen see, eih gal uh naagasain de saahamane niratar hundiaan khud saveekaar karadaa hai| doojaa, bedhaachaareea ne aapane granth vich je naagasain noo mahaanaaeik dikhaaeaa hai, milind noo naheen taan is dee mehatataa ghatt kiven gee sagon main is noo bahaadaree manadaa haan ki naagasain samet baakee bhikhoo milind dee parajaa han| ajoke vidavaanaa varage hunde tad uh mahaaraaje daa gunagaaein roj ke karade| uh naagasain noo salaam karade han, milind daa sathaan akal ilam vich dooje thaan te rakhiaa hai|
eis vich koee shak naheen ki jinhaan dinaan vich granth dee rachanaa hoee, audon yoonaanee meenaandar utar pachhamee bhaarat daa maalak see| usadaa naam milind likh denaa ithon de bhaashaaee rujhaanaa daa nateejaa hai| sansakrit de chand noo chand, eindr noo ind kete ind chand soor kete japujee likhan daa rivaaj hai| ithe taan dimitreeos badal ke devamantee naam ho giaa see| paloottaarak ne milind daa zikar bahut satikaar naal keetaa hai te likhiaa hai ki ful chugan dee rasam vele milind samet bahut saare raajiaan ne asatheean vichon hisaa mangiaa taan ki uh unhaan upar bodhasatoop usaar sakan| ih maan is ton pahilaan keval sidhaarath deean asatheean noo miliaa see| is tath ton ih sanket vee miladaa hai ki naagasain de prabhaav adheen milind bodhee ho
giaa hove kiaunk asatheean lijaan daa udesh dhaaramik he siaasee naheen|
hun tak milind de 22 sike mile han jo kaabal, matharaa, kashameer ate gujaraat tak de ilaakiaan tak fele hoe san| atth sikiaa upar milind dee arathee ukaree hoee hai jisadaa arath hoeaa ki mauat uparant vee usadaa satikaar hoeaa te sikaa chaliaa| juaan milind ton laike bazurag milind de chihare han| sikiaan de ik paase yoonaanee te dooje paase paalee likhat hai| chhaal maaradaa ghorraa, ddaalafin machhee, devataa, do ghamanddaan vaalaa aootth, chinghaarradaa haathee, richh, paheea ate rukh daa pataa aadik chinh vakh vakh sikiaa upar han| uloo ate balad daa sir vee hai| pahee noo chhadd ke koee chinh bodhee naheen, lokavedik han|
naagasen ne jinhaan dariaavaan daa zikar keetaa hai, auh han gangaa, jamanaa, raavee, biaas, jhonaa, sarasavatee| maikasamoolar daa pakaa daavaa hai ki uh panjaab daa vaasee see| usadee sahee janam bhoomee, yaanee ki kis shahir kis pindd daa see baabat koee pataa naheen par panjaabee hon baabat sk naheen| maikasamoolar usanoo saant saagar vich teradaa hoeaa vaddaa te bhaaraa jahaaz aakhadaa hai jiharraa ddoladaa naheen, jis noo dishaa daa bhulekhaa naheen te jis vich savaar musaafar ate unhaan daa saamaan surakhiat hai| ih kaafalaa mukateeduaar tak pujan vaasate drirrh hai|
kitaab de pahile adhiaae daa naam he baahir kathaa, bhaav mool paatth naal jis daa sidhaa sabandh naheen, eih aale duaale dee jaan pachhaan hai jiharree sahije sahije vishe val vadhegee| baahir, bhaav baaharalee| vasatoo de duaale parikaramaa karaange vasatoo de andar pravesh karanaa aje door hai| suhanee dharatee, suhaneean vaadeean, baag, paanee dee koee ghaatt naheen, charaandaan, jheelaan, talaabaan, dariaavaan, pahaarreean ate jangalaan vichakaar ghiriaa hoeaa surag hai ih| siaane nakaaraan ne isade ddizaaeen sanvaare han| lokaan noo pataa naheen ki jiaadatee kee hundee hai, koee dushaman naheen, takaleef naheen| surakhiaa hit deevaar hai, auche meenaar ate buland daravaaje han| vichakaar safaid rang daa shaahee mehal hai, eikadam shaant|
galeean, chauak ate baazaar savachh viauntabandee daa nateejaa han| keematee saamaan naal dukaanaa bhareean bhakuneean han| himaalaa parabat
vaang aakaash chhunhadeean imaarataan han| galeean vichon dee haathee, ghorre, rath, paidal marad, surakheean aauarataan de kaafale chalade disanage| braahaman, ameerazaade, kaareegar te nauakar, har tarhaan de lok| jiharre marazee dharam daa vidavaan ithe puje, khirre hetthaan naal madhur bolaa naal, ausadaa suaagat hundaa hai| banaaras dee makhamal ton laike har tarhaan daa kaparraa, eitar, ful saje disanage| harek tarhaan de gahiniaan ate sajaavattaan naal bhareean dukaanaan han, kushal vapaaree han| taanbe, pathar, chaandee ate sone de lishakaare asamaan noo chundhiaa rahe han, khazaane hee khajaane| khaan peen deean cheejaan de bhanddaar nako nak bhare hoe han, mitthaaeean ate sharabataan dee bharamaar| mukaabalaa karanaa hove taan dhanavaan ih utaraakur varagaa te saan, devatiaan de shahir alakamandd jihee hai|
siaalakott baabat ukat kathan ton baad naagasain likhadaa hai chhe khanddaan vich aseen apanaa granth vanddaange
1. pahilaa bhaag pubakathaa pabajog shabad vee varatiaa hai, bhaav pichhale janam dee kahaanee
2. milind de aam prashan
3. pramakh hasateean baabat prashan
4. aapaavirodhee kathanaa baabat prashan
5. asapashatt samasiaavaan baabat sanvaad
6. auh prashan jiharre roopakaan naal sabandhat han|
pichhalee kathaa bhaav naagasain de pichhale janam dee kahaanee| ithon shuroo hundee hai
bahut lamaa samaan pahilaan gangaa dariaa kinaare bodh aasharam hoeaa karadaa see jithe bhikhoo dharam ate vidiaa grahin kariaa karade| aasram dee safaaee karan hit ik upaask nitanem anusaar hath vich bhaaroo laike saverasaar aaundaa| usade hetthaan upar budh daa simaran hundaa te hath kam vich magan hunde| koorre daa dter aasram val vadhadaa aa rihaa see| is anaparrh safaaee sevak noo kinee vaar kihaa ki koorraa pare sutte te vadhiaa dter pichhe hattaa de par usane gal golee naan| do tin vaar kahin te vee asar naa hoeaa taan mahaansen naagasen daa poorabalaa naama ne usade moonh te jhaarroo maariaa| ih jaahal bandaa dter pare vee hattaaee giaa, naale rondaa rondaa iaun kahee jaandaa see harek janam vich baar baar safaaee karadaa rihaa taan mainoo niravaan milegaa, main sooraj vaang chamakaangaa ik din|
kam mukaa ke uh gangaa vich ishanaan karan giaa| pooree taakat naal garajadaa hoeaa dariaa bhariaa vagiaa jaandaa dekhake usane kihaa, he saakayamunee pitaa, har janam vich sevaa karaangaa, sahee gal noo sahee kahaangaa, samen sir kahaangaa jo marajee mere naal beete, kee toon mainoo is dariaa jinee taakat degaa fer
jis mahaansen bhikhoo ne safaaee sevak noo kuttiaa, ausane usade ih bol sune taan hairaan ho giaa ki ih fazool jihaa jaahal bandaa kee kee mang rihaa hai| usade man vich aaeaa ki main vee ise vaang aradaas karaan, eihade bol barakat vaale han| ishanaan karake bhikhoo ne aradaas keetee he sidhaarath pitaa, har janam vich mainoo ih taakat deh ki main ddoonghe rehas pragatt kar sakaan, mushakal ton muskal savaal daa utar mere kol hove| dariaa jiven harek vasatoo noo rorrh lijaandaa hai, mere vahaa vich sabh veh jaan|
dovaan deean praarathanaavaan naal budh prasan hoeaa, kihaa ih duneean vich fer jaanage| sookham bodhakaanoon ate darashan deean anakhalheean gandtaan kholhanage, einhaan dohaan de savaal ate javaab roopakaan ate alankaaraan dee baarash karanage| samaan beetan naal dharam vich jiharraa haneraa ho jaaegaa, eih doven fer uthe chaanan karanage|
budh dee asees naal jaahal safaaee sevak murr janam laik siaalakott daa baadashaah hoeaa jisadaa naam milind see| vaddaa paarakhoo, vidavaan purakh, bhoot bhavakh baabat hor vee jaanan lee utaavalaa, khattadarashan, ganit, sangeet, hikamat, ved, puraan ate itihaas daa giaataa see| yudh neetee ate raajaneetee taan usadaa kitaa hee see, aus noo shaaeiree, jaadoo ate nachhataraan daa giaan see| us naal vichaar vattaandaraa karanaa duragam kaaraj see| bhaarat des vich us varagee jisamaanee taakat, furatee ate dhan vee hor kise paas naheen see| senaavaan dee ginatee naheen see koee|
eik din aale duaale baitthe raajadarabaareean noo usane kihaa meree jagiaasaa satunban karan vaalaa koee vidavaan naheen disadaa| raajamantaree ne haukaa lai ke kihaa haan mahaaraaj| siaalakott vidavaanaan ton sakhanaa ho giaa hai|
himaalaa vich tapasiaa karade bodh saadhooaan paas ih khabar pujee| ih uh bhikhoo san jiharre jeevan mukat ho chuke san| jugandhar parabat
aupar asagut ne sabhaa bulaaee te kihaa bhaaeeo, koee hai ajihaa jiharraa milind de shanke navirat kar sake
sabh paase khaamoshee chhaa gee| doojee fir teejee vaar asagut ne savaal keetaa par niratar| fir usane sangh noo sanbodhan karadiaan kihaa savarag vich vigiaat mehal de poorabalee havelee ketamatee vich mukat hoeaa dev rahindaa hai jisadaa naam mahaansen hai| siraf uhee ajihaa samarathaavaan hai|
braham giaaneean dee ih sabhaa uddee taan ke surag vich mahaasain de darabaar vich haazar hove| dovaan de raaje sak ne puchhiaa maatalok de saadhooaan dee manddalee idhar aakaash lok val kee karan aa rahee hai asagut
asagut ne kihaa dharatee upar vaddaparataapee raajaa milind khud vidavaan hai ate hor jaanan daa ichhuk hai mahaaraaj| koee us dee piaas bujhaaun vaalaa uthe naheen| sak ne kihaa ithe mahaansen naam daa dev is kaabal hai| par milind dee jagiaasaa pooratee lee us noo fir manakhaa janam dhaaran karanaa pavegaa|
eis manddalee samet sonk mahaasen paas giaa, galavakarree paake miliaa te kihaa, einhaan saadhooaan dee benatee hai ki ik vaar fer dharatee upar jaao mahaasen| mahaasen ne kihaa naa bharaao| karamaa ton masaa chhuttakaaraa miliaa hai| kiaun use khapakhaane vich murree jithon mihanat karake baahar nikale
sak ate asagut ne kihaa kirapaaloo hovo mahaansen| saanoo naheen, sangh noo, dharam noo tuhaaddee lorr hai| tuhaadde jihaa koee hor hundaa aseen us paas chale jaande| tathaagat de dharam noo murr ton surajeet karan lee maatalok vich padhaar mahaansen|
diaaloo mahaansen is lee man giaa kiaunk sangh noo us dee sevaa chaaheedee see| asagut ne rohan noo kihaa kajangal naam de pindd vich ik braahaman rahindaa hai jisadaa naam sonatar hai| usade ghar bettaa paidaa hovegaa jisadaa naam uh naagasain rakhanage| sat saal das maheene usade ghar bhikhiaa mangan jaaeen har roz| is tarhaan daa sabab banegaa ki tere raaheen uh bachaa sangh vich daakhal hove| jadon uh sanghapravesh kar lave tad teree jinmevaaree khtam hovegee|
sonootar braahaman dee aauarat de putar jamiaa taan tin karaamaataan
hoeean| hathiaar ag deean lapattaan vich jal ge, kaal piaa hoeaa see, jam ke baarash hoee te bharapoor an hoeaa| rohan har roz braahaman de dar upar jaandaa, bhikhiaa taan kee milanee see, koee us val dekhadaa vee naan, hath jorrane jaan sir jhukaaunaa taan door dee gal hai| sagon lagovaah usadee beeizatee keetee jaandee|
eik din rasate vich vaapas jaande rohan noo braahaman miliaa taan puchhiaa bhikhoo saadde gharon miliaa kujh haan, miliaa jajamaan | braahaman krodhavaan hoke ghar aaeaa te parivaar noo puchhiaa ki rohan noo kee ditaa sabh ne kihaa kujh den daa savaal ee nee| ttheek hai, kalh noo mangataa aavegaa taan zaleel karaangaa ki jhootth kiaun boliaa|
agalee saver rohan aaeaa taan braahaman ne rok ke kihaa jhootth bolanaa bhikhooaan lee sahee hai rohan rohan ne kihaa haragiz naheen jee| fir toon ih kiaun kihaa ki mere ghar kalh tainoo kujh miliaa jadon ki ih sach naheen| rohan ne kihaa mainoo es gharon vasatoo taan kee kadee changaa shabad vee naheen miliaa see| kalh maalakan ne mitthaas naal kihaa agale ghar jaah bharaa| ih suhane sbad mere lee bahut vadheea bhikhiaa san mahaaraaj| pahilee vaar tusaan de gharon mile san ih mitthe bol |
braahaman hairaan ho giaa| kis mittee de bane hoe han ih bhikhoo maarree jihee zabaanee keetee gee gal de vee kine shukaragujaar han| inhaan noo je daan de hee ditaa jaave, fer ih kineean aseesaan den | khaan lee braahaman ne rohan noo uh karrhee chaaval bhett keete jo usane khud khaane san te kihaa har roz aaeaa karanaa bhate|
har roz rohan aaundaa, khaanaa khaandaa, aseesaan dindaa te koee naa koee bodhavaak sunaa ke jaandaa| jadon putar naagasen sat saal daa hoeaa, pitaa ne puchhiaa naagasain putar, hun uh vidiaa jiharree paranparaa ton saadde ghar turee aaee hai, tainoo sikhaanee shuroo karee
pitaa jee uh kiharree vidiaa ho naagasain ne puchhiaa|
ved giaan putar| baakee vidiaa taan aiven hunaramandee hai|
ttheek hai pitaa jee, sikhaangaa| putar ne kihaa|
naagasen noo vidavaan braahaman paas bhejiaa giaa, naagasain gazab daa mihanatee see te tejee naal ved baanee naa keval kantth kar giaa, eis de arath, viaakaran ate shabad de guhajh bhed paa giaa|
adhiaapak ate pitaa man ge ki unhaan kol sikhaaun vaasate hor koee vidiaa naheen|
aagiaa lai ke uh jangal vich giaa te antar dhiaan ho giaa| uh hor vidiaa praapat karan daa abhilaakhee see| rehan apane vatanee naan de aasharam vich samaadhee sathit see taan naagasain dee jagiaasaa us tak pujee| rohan utthiaa ate naagasain noo milan tur piaa| naagasain ne satikaar sahit rohan age benatee keetee ki mainoo uh vidiaa diau jo tuhaadde paas hai| rohan ne kihaa jo sangh vich daakhal naheen hundaa, aus noo aseen apanee vidiaa naheen dinde| sangh vich daakhal hon lee maapiaan dee aagiaa lai ke aau| maapiaa ne putar noo aagiaa ditee tad uh sangh vich daakhal hoeaa| ithe usane bahut jaladee jaladee saare bodh granth kantth keete ate unhaan de sabhanaa bhedaan daa giaataa ho giaa| abhidham de sate granth jadon usane zabaanee uchaare tad dharatee kanbee devatiaan ne je jaikaar keetee, aakaash vichon mandaar de fulaan ate sandal de dhoorre dee baaras hoee|
naagasain noo sanpooran bhikhoo vajon jadon cholaa pahinaaeaa giaa udon us dee umar veeh saal see| us ne man vich kihaa meraa guroo rohan kehaa moorakh hai| baakee bedhavaanee chhadd ke sabh ton pahilaan abhidham dee vidiaa ditee|
antarajaamee rohan ne naagasain noo bulaaeaa ate jhirrakiaa| naagasain ne maafee mangadiaan kihaa agon ton ajihaa koee furanaa man vich naheen aaun diaangaa guroo jee| is vaar khimaa kar diau|
rohan ne kihaa mufat vich khimaa naheen ditee jaavegee| tainoo ik kam sauanpanaa hai| uh pooraa karegaa taan muaaf hoegaa| siaalakott jaah| uke jaa ke baadashaah milind noo mil te das ki toon usadee jagiaasaa pooratee hit aaeaa hain|
tuhaaddee asees sadakaa keval malind dee naheen sansaar de saare mahaaraajiaan dee jagiaasaa santushatt kar sakaangaa| aseeravaad kiau guroo |
rohan ne siranaavaan das ke kihaa asagut vadde han| unhaan dee asees lai ke jaah| jadon charan chhuh ke mathaa tteke taan tere ton uh tere guroo daa naa puchhanage| toon meraa naam lavee| fer uh tere ton puchhanage, eih das ki main kauan haan toon kahee mere guroo jee jaanade han tuseen kauan ho|
naagasain asagut kol giaa te dase anusaar vihaar keetaa| usanoo uthe tthahiran daa hukam hoeaa| har saver naagasain asagut dee kutteea buhaaradaa, paanee daa gharraa bharadaa te daatan rakhadaa| har roz asagut paanee ddohal dindaa, daatan sutt dindaa te murr jhaarroo khud maaradaa| sat din baad ik aauarat haazar hoee te dupahir daa khaanaa pravaan karan dee araj gujaaree| asagut ne manajooree de ditee te dupahir vakat naagasain samet usade ghar puje| khaanaa khaadhaa taan asagar ne kihaa ih biradh beebee teeh saal ton aasharam dee sevaa karadee aa rahee hai| khaane daa sukaraanaan ate asees den daa kam toon kareen| ih keh ke saadhoo tur aaeaa| naagasain ne asees den vakat abhidham de beat bareek bhed khohale jis naal aauarat visamaad vich aa gee te bodh giaan daa chaanan hoeaa| vachitar gal ih ki khud naagasain noo prateet hoeaa ki uh kise vakhare des vich chalaa giaa hai jiharraa vidiaa ton paar hai| usadaa andar baahar noore noor hoeaa| hath vich tthootthaa farree jadon uh aasharam pujaa taan asagut ne kihaa ik teer naal de nisaane funddiaa karengaa naagasain| devatiaan ne je jekaar keetee hai aj|
devamantee ne baadashaah milind noo naagasain baabat jo jo dasiaa us ton uh sankhep vich saareean vihaarak ate roohaanee barakataan daa maalak saabat hundaa hai| kee paniaan vich usade gunaan daa birataant ditaa giaa hai| baadasaaeh ne naagasain daa ttikaanaa puchhiaa te kihaa aseen jisanoo chaahee, bulaa sakade haan, par is taraan de vidavaan kol saanoo khud jaanaa chaaheedaa hai| baadashaah aapane darabaareean samet sankhe aasram pujaa|
yog shabadaan naal usane naagasain noo sanbodhan keetaa te uven hee aadarayog dtang naal naagasen ne jee aaeaa aakhiaa| aasanaa upar biraajamaan hon pichhon baadasaaeh ne kihaa kee main kujh masaliaa baabat tuhaadde naal vichaar vattaandaraa kar sakadaa haan poojaneek naagasain naagasain ne kihaa je vidavaanaa vaang vichaar vattaandaraa karan daa iraadaa hai taan suaagat hai mahaaraaj| je baadashaahaan vaang galaa karaneean han fir aagiaa naheen hai| baadasaaeh ne prasanachit kihaa vidavaanaa vaang, yakeenan vidavaanaan vaang naagasain| baadashaahaan vaang haragiz naheen| is pichhon savaalaan ate javaabaan daa silasilaa suroo hundaa hai te namoone vaasate kujh ku hise ithe dite ge han|
jiven kujh sikh jagiaasoo bachitr naattak noo guroo gobind singh jee dee rachanaa is karake naheen manade ki is vich unhaan ne pichhale janam baabat likhiaa te ih prasangarahit hai, pahilee vaar naagasain daa granth parrhiaa taan mainoo vee der tak is gal dee samajh naheen lagee see ki ene vadde roshan dimaag vidavaan ne pichhale janam dee kalapit saakhee kaahanoo gharranee see aus noo mith sirajan dee lorr kiaun pee vaasatav vich saare bhaaratee puraan saahit vich ih rivaaj rihaa ki poorabalee kathaa ton gal shuroo karee| ajihaa is karake keetaa jaandaa see kiaunk ise poorabalee kathaa ton granth rachan daa manorath pragatt hundaa hai| pichhale janam vich naagasain jadon mahaasen see, audon uh vidavaan see par dharam ton sakhanaa te karodhee| safaaee sevak dee aradaas sunake uh dang reh jaandaa hai te sidhaarath ton uven hee muraadaa mangadaa hai jo usane sevaadaar ton suneean| vadde ton vaddaa vidavaan jadon jaahal ton jaahal akhauatee soodar ton sikhiaa lain lee tiaar ho jaave udon uh dharamee ho jaandaa hai| doojaa sandesh naagasain ih de rihaa hai ki neeveen ton neeveen sevaa karage taan raaj singhaasan milanage| teejaa sanket ih hai ki bhikhoo, milind dee shaan ton vadheek prabhaavit naa hon| pichhale janam vich uh bedhaasram daa jhaarroo baradaar see|
jadon guroo gobind singh ih das rahe han ki pichhale janam vich unhaan ne sapatashing upar tapasiaa keetee see tad unhaan daa manorath ih hai ki puraatan bhaaratee roohaaneeat de sahee vaaras uh khud han jisanoo hindoo bhul chuke han| sach ik hai taan rigaved de roop vich riseean ne jo utaariaa see us sach noo hindusataan bhul giaa| guramukhee akharaan ate desee jubaan vich aad sach murrake pragatt karan de manorath naal dasam baanee prakaasvaan hoee ate sanaatanee hindoo dharam granthaan dee guramat de dristteekon ton pahilee vaar ttakasaalee viaakhiaa dasamagranth vich hoee|
paatthakaan noo ithe ih dasanaa yog hovegaa ki mahaatamaa budh noo jiharre vedik devate change naheen lage uh usane maar dite, jiharre maro naa, auhanaan deean shakateean ghattaa diteean dhemotteda te indar varage jiharre devate bahut vadheek haraman piaare san, aunhaan de subhaa badal dite| rigaved vichalaa indar hinsak ho par tripittik vichalaa sakhee te diaaloo| bodh kathaa vich likhiaa hai indar noo badanaam
karan lee braahamanaan ne usanoo hinsak likhiaa jadon ki usane kise des te hamalaa naheen keetaa see te koee hatiaa naheen keetee see, haan koee us de dos te hamalaa karadaa taan bachaau lee larradaa see| ik vaar bachaau hit sainaa dee agavaaee karadiaan uh jaa rihaa see taan age narame de khet vichon langhanaa piaa| indar ne dekhiaa ki ik chhattee upar chirree daa aahalanaa hai jis vich usade bett han| indar ne turant sainaa rokee ate hukam ditaa ki narame de khet duaale val paa ke langhe kiaunk bett bachane chaaheede han|
chirree dee ih saakhee kise vedik granth vich daraj naheen hai| ih keval bodhakathaa hai| duneean vich aj vee je sikh naavaan de pichhetar dee ginatee karee taan indar dee prateeshatataa ik nanbar te rahegee indar singh, raajindar singh, varindar singh aada dasam granth vichale devate ate avataar vedik devatiaa avataaraan ton bhin han| sabh ton lamaa krishanaavataar parrho taan hairaan hovege ki kharrag singh krisn jee viradh jang larr ke krisn noo haraa rihaa hai| krisn jee musalamaanaan dee sahaaeitaa lai rahe han| duaapar yug vich udon naa musalamaan san naa sikh| aje taan ih dharam paidaa naheen hoe san fir ih kee hoeaa eiho taan naattak hai jo bachitr hai| kujh bandiaan ne isanoo foettare odd folittichas kihaa hai| krishan bhagat pahaarree raajiaan ne mugalaan naal ral ke singhaan viradh jang larranaa hai, jis vich panth vijetaa hovegaa, eiho dasam granth dee siaasat hai, eiho sach saabat hoeaa|
naagasain dee pub kathaa ate bachitr naattak dee pitthabhoomee de manorath goorrh han|
milind ate naagasain ik dooje noo satikaar naal mile| aahamo saahamane baitth ke iaun galaan hoeean
milinda tuseen sidhaarath noo dekhiaa naheen naagasain| fir kiven daavaa karade ho ki uh vaddaa see
naagasena samundar vaddaa hai naa mahaaraaj milind
milinda haan naagasain, samundar yakeenan vaddaa hai|
naagasaina kiven saabat karoge ki samundar vaddaa hai
milinda main daarashanik naheen haan naagasain| kirapaa karake tuseen hee das ki samundar vaddaa kiven hai|
naagasaina garamee dee rute looaan vagadeean han taan sabh nadeean
naale jheelaan talaab suk jaande han| garameean vich kadee samundar vee sukiaa hai
milinda naheen naagasain, ajihaa naheen hundaa|
naagasena barasaat dee rute sabh nadeean naale jheelaan talaab nak nak bhar ke uchhal jaande han| samundar ute vee baarash hundee hai| sainkarre nadeean vee us vich ddigadeean han| par kadee samundar kinaariaan ton baahar naheen uchhaladaa| is lee saabat hoeaa ki samundar vaddaa hai| nindak braahamanaan ne sidhaarath de khilaaf hazaaraan granth likhe| par jiddaa uh see, eih granth us daa kad ghattaa naheen sake| bodhee vidavaanaan ne us dee usatat vich lakhaan granth rache par jiddaa us daa kad see, eih granth us noo hor naheen vadhaa paae| is karake main aakhadaa haan mahaaraaj ki sidhaarath vaddaa see|
0
milinda par naagasain, hun taan uh naheen rihaa| fir us noo yaad karan daa kee laabh
naagasaina jis lakarr dee ag sekade rahe, tuhaanoo lagiaa uh ag bujh gee hai| par ag lakarr vich aje vee hai| ag taan harek rukh vich mauajood hai, bas chhupee hoee hai te kise vakat vee magh sakadee hai, kise rukh vich vee| ag daa bujhanaa ag dee samaapatee naheen mahaaraaj| tathaagat vishav de hirade vich chhupiaa hoeaa hai|
milinda jis bache ne janam liaa, auh vaddaa hoeaa| naagasain, jiharraa vaddaa ho giaa hai, eih uhee bachaa hai ki koee hor hai
naagasena uhee vee hai mahaaraaj ate uh naheen vee hai|
milinda kiven naagasain auhee vee ate uh naheen vee, doven kiven
naagasaina bachapan vich tuseen maapiaa dee god vich khedde| fir sakool vich vidiaa praapat keetee| fir tuseen hakoomat sanbhaalee| je tuseen bilakul koee hor ho taan fir uh kauan see jiharraa panghoorre vich kheddiaa see auh kauan see jis ne sakool vich vidiaa praapat keetee see je uh koee hor see taan uhee vidiaa fir tuhaadde kam kiven aa rahee hai panghoorre vich pe bache dee maan uhee hai jo aj is baadashaah dee maan hai| is lee milind, bachaa uhee vee hai te hor vee|
jis ne choree keetee, auhee see jis de hath katte ge| raat bhar ik deevaa baliaa| pahile pahir laatt hor see, adhee raat hor te saveraa hor| deevaa uhee hai mahaaraaj jiharraa raat bhar baladaa rihaa jeevan, roop badaladaa hai par uhee hai|
0
milinda kee vichaar vattaandare naal giaan praapat ho jaandaa hai naagasain
naagasena is dee sanbhaavanaa hai mahaaraaj| ho sakadaa hai|
milinda main tuhaadde naal vichaar vattaandaraa kar rihaa haan| par thorrhee der baad saaddaa sanvaad khatam ho jaavegaa| kee fir giaan vee naal hee khatam naheen ho jaavegaa poojaneek naagasain
naagasena ajihaa naheen hundaa mahaaraaj| main raat noo utthiaa| deevaa baaliaa ate ik jarooree sunehaa khat vich likh ke bhikhoo noo ditaa te khaas thaan ute puchaan lee keh ke deevaa bujhaa ke main fir sauan giaa| patar likhiaa jaa chukaa see mahaaraaj, deevaa bujhaaun naal us dee likhat mittegee naheen|
0
milinda suhaneean lagan vaaleean vasataan changeean han ki bureean naagasen
naagasaina changeean vee han, bureean vee han, changiaaee buraaee ton pare vee han|
milinda uh kiven naagasain
naagasaina garamee vich dil karadaa hai tthandtee havaa vage| saradeean vich nigh changee lagadee hai| doven changeean vee lagadeean han te bureean vee|
milinda ttheek he naagasain| par je saradee ate garamee ikatthee ho jaave kee fir changeean laganageean
naagasaina ajihee gal vee naheen mahaaraaj| ik bande noo karo deven hath age failaae| ik hath upar garam lohe daa ttukarraa rakh diau te dooje upar barav daa golaa| ik vakat garam ate sarad vasatoo naal dohaan hathaan noo dukh pujegaa| darad dee kisam bhinabhin hai, par dukh taan dukh hee hai mahaaraaj| dukh karavattaan badaladaa hai lagaataar|
milinda tuhaadde granthaan vich likhiaa hai ki bure kam karan vaale lokaan noo sainkarre saal dozakh dee ag vich sarranaa pavegaa| ih vee likhiaa hai ki dejakh dee ag dharatee dee ag ton kite vadheek tej hai| ih kiven ho sakadaa hai naagasain eis ag vich laash kujh ghanttiaan vich bhasam ho jaandee hai| fir dozakhaa dee ag, jiharree ki vadh tez hai vich saikarre saal kiven
naagasaina devalok de taan vachitar varataare han hee, dharatee upar vee iho jihe kauatak dekhan noo mil jaande han| sheranee aapanaa sikaar maaradee hai| maas ate haddeean chabaa jaandee hai| ih maas ate haddeean kujh ghanttiaan vich gal jaandeean han, hazam ho jaandeean han| jis pett vich jaa ke haddeean vee gal geean ise pett dee aganee vich sheranee daa bachaa galadaa naheen sagon pal rihaa hai| ithe vee iho jihe dilachasap kotak han mahaaraaj|
0
milinda samen dee jarrh kithe ho naagasain bhoot, varatamaan te bhavikh kithon aae
naagasaina kaal dee jarrh agiaanataa vich hai mahaaraaj| agiaanataa kaaran vaasanaavaan paidaa hoeean| vaasanaavaan kaaran karam keete| karamaan karake naam te roop miliaa, giaan indareean mileean| bhukh piaas milee| janam mauat mile| ih sabh dukh hai| ik dukh vichon nikaliaa doojaa dukh| bas kaal ate dukh ik dooje vich han te dohaan dee jarrh agiaanataa vich hai|
0
milinda kaal ton mukat kiven hoeee naagasain
naagasaina dekho mahaaraaj main dharatee upar ih gol chakar vaah ditaa hai| daso ih chakar kithon shuroo hoeaa hai te kithe khatam hundaa hai| is daa koee siraa naheen| jad tak ih chakar hai, mukatee naheen| kaal daa ih chakar torranaa pavegaa| jadon janam ate mauat daa chakar ttuttegaa taan manakh akaalee ho jaavegaa|
0
milinda dish pahilaan hai ki vichaar naagasain te kiaun
naagasaina pahilaan dish hai| vichaar baad vich paidaa hundaa hai|
kiaun daa utar ih hai ki dish uchaa hai| vichaar us ton hetthaan hai| ih vidhaan ho ki paanee ne uparon hetthaan aaunaa hai| parason meenh piaa| paanee neevaanaan val chalaa giaa| kalh fir meenh piaa| use rasate paanee fir chalaa giaa| parason vaale paanee ne kalh vaale paanee noo rasataa naheen dasiaa see| kalh vaale paanee ne vee parason vaale paanee noo ih naheen kihaa ki bharaa main tere paae pooraniaan te chalaangaa| dohaan dee koee gal aapas vich naheen hoee par iko rasate ge| niyam ihee hai| vidhaa ihee hai|
0
milinda jaanakaaree ate giaan vich kee farak hai naagasen mitar
naagasaina baajare dee vaadtee karade kisaan dekho| khabe hath naal uh kujh boottiaan daa dabaa farrade han te saje hath naal daatee chalaa ke kattade han| iaun dathaa farranaa te kattanaa unhaan dee jaanakaaree hai te anaaj ikatthaa karanaa giaan|
0
milinda giaan ate agiaanataa vakh vakh han ki ikatthe
naagasaina vakhavakh vee han ikatthe vee han| tthattheriaan noo taanbe de baratan banaaunde dekho| taanbe dee chaadar kuttakatt uh gol karade jaande han taan sahijesahije gaagar ban jaandee hai| gaagar banaaun vele jiharree tthakatthak dee aavaaz hoee us bagair sar sakadaa see par aavaaj paidaa hovegee hee hovegee| aseen sher thorraa lainaa see, saanoo taan gaagar chaaheedee see| par shor vee paidaa hovegaa| is bekaar ser noo agiaanataa samajhe te gaagar noo giaan| doven ikatthe vee han vakh vee|
milida kitaabaan vich ate giaan vich kee farak hai naagasain
naagasaina loon daa suaad jeebh chakhadee hai| par loon noo akh vee dekh sakadee hai| akh, dekh sakadee ho chakh naheen sakadee| loon vich bhaar hai, balad loon daa bhariaa gaddaa khichade han| loon noo aseen tolade haan, de man, panj man| ih do man jaan panj man ih loon naheen, eih taan loon daa bhaar hai| loon taan namakeen cheez hai jis daa suaad keval jeebh parakhegee| kitaabaan vich te giaan vich uhee farak hai jinaa bhaar vich te suaad vich hai|
milinda kee tuseen bhikhoo sareer noo piaar karade ho naagasain
naagasaina naheen mahaaraaj ajihee koee gal naheen|
milinda fir tuseen ishanaan kiaun karade ho khaandepeende kiaun naagasaina kee tuhaadde sareer ute teer jaan talavaar daa kadee zakham hoeaa hai milinda haan ik vaar naheen anek vaar|
naagasaina tad tuseen zakham noo saaf karade ho| fir maualham laaunde hai| fir pattee banhade ho| fir khiaal rakhade ho ki is de hor saintt naa lage| kee tuseen jkhamaan noo piaar karade ho mahaaraaj, je inaa khiaal rakhade ho
milinda naheen naagasain vadde bharaa| main zakhamaan ton mukat hon lee ajihaa karadaa haan|
naagasaina aseen vee sareer noo piaar naheen karade| mukat hon tak is dee sanbhaal karade haan| anant sadevee amaraapad upar saadde sareer nike nike zakham han|
0
milinda satikaarayog naagasain, eik vaar sidhaarath ne kihaa see, dil dee gal karoge taan rukh vee hungaaraa bharanage| rukh vee javaab denage|
eih kathan ttheek naheen lagadaa naagasain| rukhaan ne kiharree gal karanee hai fir tathaagat ne ih kathan kiaun keetaa
naagasaina tathaagat bhaashaa daa kaamal usataad see mahaaraaj| bhaasaa de arath jiven tuseen samajh rahe ho hames us prakaar naheen hunde| aseen akasar aakh dinde haan, gurr daa gaddaa jaa rihaa hai| gaddaa gurr daa baniaa hoeaa naheen hundaa| lakarr daa hai| gurr us vich bhariaa hoeaa hai| iven hee aakhade haan, auh aattaa peeh rahee hai| uh dudh rirrak rahee hai| aattaa naheen pees rahee, aauarat daane peesadee hai te dudh koee naheen rirrakadaa hundaa, daheen rirrakeedee hai| ih kee prakaar de bhaashaaee alankaar han mahaaraaj, einhaan noo saade arathaan vich naheen samajhiaa jaa sakadaa| bhaashaa de arath anek dristteekonaan ton hunde han| tathaagat naveen alankaaraan daa sirajanahaar see mahaaraaj|
eik saver sanvaad rachaaun vaasate doven aapas vich mile taan iaun gal hoee
milinda kee vaar der tak neend naheen aaundee naagasen| der tak sochadaa rahindaa haan ki mahaan saadhoo naagasain vaddaa vidavaan hai| kite main agiaanataa vas koee ajihaa prashan taan naheen puchh baitthaa jiharraa us dee saan de anukool naa hove kite koee avagiaa, koee beadabee taan naheen hoee
naagasena der tak mere naal vee ajihaa vaaparadaa hai mahaaraaj| main akasar is galon chintit ho jaandaa haan ki tuhaadde prashanaan de utar dindiaan kite main koee ajihee gal taan naheen kar ditee jis naal saakayamunee dee beadabee hoee hove mere dite utar sidhaarath dee shakhaseeat ate dharam de anusaar vee san ki naheen| us daa rutabaa bahut vaddaa hai naa mahaaraaj milind| barraa dhiaan rakhanaa pavegaa| par uh tuhaaddaa asaaddaa sabh daa hitesee, sabh daa kaliaanakaaree hai| uh aape saaddaa sahaaee hovegaa| aapaan us dee sharan vich surakhiat haan |
manasoor
anaalaehak shabad sunadiaan hee soofee fkeer manasoor daa naam hirade vich aa jaandaa hai kiaunk iho sbad us daa falasafaa see, eih shabad us lee jeevan see te iho sbad us lee honee te mauat ban ke us noo miliaa| an al hak daa arath hai main sach haan| hak daa arath sach vee hai te rab vee| manasoor lee hak ate rab vich koee farak naheen kiaunk uh fakhar naal aakhadaa hundaa see ki main rab haan| ih aakhanaa gunaah naheen hai| kuraan vich rab de 99 naavaan daa zikar aaeaa hai te inhaan naavaan vich hak eik naam hai| soofee saadhoo alaah naalon hak shabad daa rab vaasate vadheek prayog karade rahe han| aj de samen vich jadon aseen aakhade haan ki kanakan vich alaah hai te uh mere vich vee hai, gunaah naheen hai| par manasoor de zamaane kujh hor san | isalaam de sharadhaavaanaa lee manasoor daa kathan an al hak vaddaa kufar ban giaa| anaalaehak daa sbad uchaaran karanaa us daa iko ik gunaah naheen see| us de aalochakaan ne kihaa ki uh avataaravaad de sidhaant vich visvaas karadaa hai ate punarajanam noo manadaa hai| uh sabh manakhaan noo rab de paiganbar aakhadaa see| kise noo uh aakhadaa see toon hajrat nooh hain, kise noo moosaa ate kise noo muhamad aakhadaa| main inhaan paiganbaraan deean roohaan tuhaadde vich ttikaa diteean han, ajihe bachan musalim bhaaeechaaraa kiven baradaasat kar sakadaa see je iho jihe kathan karan vaalaa ik pujiaa fakeer see, vidavaan shaaeir see te karaamaataan daa maalak see taan kee hoeaa kufar taan aakhar kufar hai te ih rukanaa chaaheedaa hai |
bagadaad de khaleeve de hukam uparant us noo grifataar kar liaa giaa te jelh vich band keetaa giaa| keekee hafate us noo bhukhaa tihaaeaa rakhiaa jaandaa| ttaaeegaris dariaa de kinaare ute us noo lakarree de karaas ute lattakaaeaa giaa| us daa maas nochiaa jaandaa te shaam noo fir us noo kaal kottharree vich band kar ditaa jaandaa| ajihaa kujh us naal ne maheeniaan tak hundaa rihaa te ajihe anamanakhee zulam dtaah ke us noo maariaa giaa jinhaan birataantaan noo
sunake rooh kanb jaandee hai| ik hazaar korriaan dee maar ne hee us de jisam vichon saaraa lahoo chatt liaa see par fir us de hath katte ge| fir usade pair katte ge| akhaan deean putaleean katt diteean geean te jeebh katt ditee gee kiaunk ihee jeebh kufar de bol boladee see| fir us daa sir katt ke dharr ton vakh keetaa giaa| ithe hee bas naheen hoee, kite ih kaafar kiaamat de din fir naa jaag pave, aus daa muradaa jisam ag vich saarriaa giaa te suaah, adhee dariaa vich vahaaee gee, adhee havaa vich uddaaee gee| samakaalee chashamadeed gavaah dasade han ki us de khoon de ikaek katare vichon analahak dee dhunee sunaaee dendee see|
auh shaheed ho giaa| sansaar vich rehas anubhav noo pragatt karan de ilazaam kaaran sheed hon vaalaa uh amar manakh he jo keval us de mureedaan lee naheen, sansaar de sabh saadhooaan santaan lee charaag de tul ban giaa| alagazaalee, jo isalaamee sharaa noo pakeean leehaan ute paaun vaalaa vaddaa vidavaan see, vee manasoor dee prashansaa karan lee majaboor hoeaa| uh likhadaa hai, manasoor ne jo kujh kihaa uh alaah dee bepanaah muhabat kaaran kihaa| kuraan vich daraj hai, men uh haan jis noo main piaar karadaa haan te jis noo main piaar karadaa haan, auhee haan main| ek jisam vich aseen do roohaan haan| jadon us noo tuseen dekhade ho mainoo dekhade ho| jadon tuseen mainoo dekhade ho udon us noo dekhade ho| fareedaudeen ataar likhade han, alaah de raah ute turan vaalaa uh alaah daa kaamal shaheed see| sanghane hanere jangalaan vich vasadaa ih ser sach deean kujh kiranaan dee talaas vich ghunmadaa firadaa see jad us noo pooraa sooraj mil giaa| uh ddoonghe samundaraan vich gote laaun vaalaa gotaakhor see jis ne heeriaan de khazaane labh le te dharatee ute liaa ke khalaar dite | jalaalaudadeen roomee ne us dee shahaadat de hukam ute inhaan sbadaan naal itaraaz keetaa
jadon aniaankaaree jaj hath vich kalam farradaa hai
tad soolee ute koee manasoor shaheed ho jaandaa hai|
shabisataaree aapanee kitaab gulasnaeraaz vich likhadaa hai
analahak daa fal kis rukh noo lagaa main rab haan, anant rehas daa pragattaa hai ih shabad| main rab haan, rab ton ilaavaa hor kauan keh sakadaa hai ih sabh eikalaa manasoor naheen, dharatee daa kanakan iho
keh rihaa hai main hak haan, main sach haan, main rab haan| ik jhaarree ne paiganbar moosaa noo kihaa see, main alaah haan| tad uh jhaarree poojaa sathaan ban gee see| ik manakh jis daa naam manasoor see, jad us ne ih shabad aakhe us fakeer noo zaleel karake maariaa giaa| alaah noo milan lee kiaamat de din dee uddeek paagal karade han| fakeeraan dee yaataraa, yaataree te manzal ik ho ge han| uh ise pal mil ge hoe han| kaafar taan uh han jo ih aakhade han ki aseen koee hor haan te alaah koee hor hai|
jalaalaudeen roomee, manasoor dee aavaaz deean goonjaan inhaan shabadaan raaheen pragattaaundaa hai
main shabad haan, main dharam granth haan,
main haan injeel ate kuraan,
ag paanee havaa ate mittee, kee han ih mere ton ilaavaa
jhootth te sach, nekee badee, naramaaee sakhataaee,
giaan, eikaant, eitabaaraan dee roshanee main haan|
ddoonghe dojakhaan de hanere te unhaan vich baladeean agaan
autam surag te adan de baag,
devate te daint, rooh ate jisam, main haan ih sabh, main|
mere hotthaan de shabadaan de kee arath han, toon das samas tabarez
toon hee das sakadaa hain, vishavaatamaa main haan, main haan ih sabh, siraf main|
aboo sayad ne manasoor noo inhaan shabadaan naal sradhaanjalee ditee
mere dil vich hai toon,
baakee thaavaan jithe jithe meraa khoon ddulh sakiaa
tere vich bhij jaanageean
mereean akhaan dee roshanee hain toon, jithe kidhare mere
hanjhoo ddige, authe uthe teree hond daa chaananaa hovegaa|
vidavaanaan ne soofee sidhaantaan noo kadee yoonaanee falasafe naal jorriaa kadee paaraseean naal, budhamat, eesaaeemat ate vedaant vich is deean jarrhaan labheean geean, par manasoor dee shahaadat ton baad sabh soofeean ne iho kihaa ki soofee mat dee jarrh kuraan ate hadees vich hai| kuraan vich daraj hai
auh, jo adrishatt vich visvaas rakhade han, namaaz parrhade
han, momin han| main shaaharag ton vee nerre haan manakh de|
rab, dharatee ate aakaash dee rosnee hai|
soofee mat daa aaranbh fakeer bezeed naal hoeaa maniaa jaandaa hai| jis dee mauat 909 eesavee san vich hoee| us pichhon bagadaad daa vaasee juned vaddaa tapasavee fakeer hoeaa| is fakeer paas bahut saare vidiaarathee vidiaa praapat karade san| us de aasharam vich hee manasoor baaee saal dee umar vich daakhal hoeaa| ih 880 eesavee dee gal hai| manasoor sunakhaa juaan see te us deean akhaan vichon sufane jhalakade san| us ne jadon pahilee ver juned age salaam keetaa taan junaid ne kihaa see, eis daa khoon faansee de rase noo pavatar karegaa| is sundar mukharre vaale juaan daa naam husain bin manasoor bin muhamad alabedaavee al halaaj see jis daa janam 858 eesavee vich hoeaa see| us daa daadaa paarasee see jisadaa naam saahaabee aboo ayoob see te pitaa, husain bin alahalaaj julaahaa see| faarasee vich halaaj julaahe noo aakhade han| faaras vich alatoor naan de pindd vich manasoor daa janam hoeaa| juned paas chhe saal tak manasoor ne vidiaa praapat keetee te kaabo vich baitth ke chhe saal tap keetaa| ihanaan chhe saalaan vich sivaae bandagee karan de us ne hor kujh naheen keetaa| arab de maaroo mauasamaan daa nange dharr us ne ttaakaraa keetaa, naa dhupaan dee pravaah keetee naa saradeean dee| fir us ne bandagee sanpooran hon pichhon desaan videshaan dee yaataraa aaranbh kar ditee te iraak, parasheea, gujaraat ate kashameer raaheen hundaa hoeaa bhaarat vichon cheen vich giaa te akasaaee chin tak pujiaa| bhaarat vich jogeean paason us ne yog ate tantar vidiaa sikhee| us deean karaamaatee skateean baare barreean kahaaneean parachalat han|
aus de shaagiradaa ne ik din dekhiaa ki us ne asamaan val hath failaaeaa taan us de hath vich seb aa giaa jis baare us ne dasiaa ki ih adan de baag daa fal hai| us daa ik saagirad likhadaa hai, ki bagadaad deean galeean vich firadefirade ik din uh visamaad vich aa giaa te us deean akhaan vichon hanjhoo vagan lage| shahir de ain vichakaar khalotaa uh kahin lagaa, o bachaa la mainoo rab de chihare dee roshanee ton| rab ne meree hond mere ton khoh
lee hai te vaapas naheen karadaa| main us dee usatat vee naheen kar sakadaa kiaunk main, main rihaa hee naheen| kadee kadee uh kisekise age pragatt hundaa hai taan ki lokaan noo usadee hond pataa lagadee rahe te manakhataa munakir naa ho jaave| akasar uh paradaa karake rakhadaa hai taan ki us dee roshanee vich saare hee anhe naa ho jaan, saare hee hosh havaas naa guaa baitthan te paagal naa ho jaan| meraa ate us daa faasalaa akh ate akh dee palak jinaa vee naheen| uh mainoo khatam kar degaa jaladee, te dharatee ute meraa naam nishaan naheen chhaddegaa|
panjaah saal dee umar vich uh shibalee noo miliaa te pahilee vaar us paas jaa ke analahak kihaa te maarafat de bhed kholhe| sibalee turakee daa vaddaa vidavaan ate saaeir see| bagadaad vich us dee vidavataa dee barree prasadhee see| ih uhee sibalee see jis baare panjaabee taan kee barreean zabaanaan vich ulaanbhiaan bhare lokageet prachalat hoe ki us ne manasoor noo udon ful maariaa jadon lok us noo pathar maar rahe san| manasoor noo kaafar jaan ke gifataar karake bagadaad deean galeean vich ghumaaeaa jaa rihaa see taan sarakaar daa hukam see ki jiharraa us noo dekho pathar maar ke langhe| raah vich sibalee aa giaa| pathar dee thaan us ne manasoor de ful maariaa| sibalee kujh vee naa maaradaa taan us noo ddar see ki kite khaleefaa hukam adoolee dee sajaa naa de deve te pathar is karake naheen maariaa kiaunk us noo pataa see manasoor kaamal fakeer hai| us ne ful maariaa taan manasoor jaar chaar roeaa te kihaa ih toon kee keetaa toon jaan hakoomat daa khidamatagaar banadaa jaan meraa mitar| je hakoomat dee gal mananee see taan pathar maaradaa| je meraa mitar hundaa hakoomat ton naa ddaradaa| ful maar ke toon do berreean vich pair rakhiaa hai| tere varage vidavaan ton ajihee mainoo umeed naheen see kiaunk mainoo lagadaa hundaa see toon maarafat de bhed jaan giaa hai te meraa mitar hain| bagadaad daa khaleefaa alamukataadir see jis dee maataa mahaaraanee shagaab manasoor dee mureed see| vazeer hameed vee manasoor daa saagirad see| ise karake lamaa samaan us viradh kufar daa mukadamaa suniaa giaa| par kaajee aboo umar fatave te fatavaa jaaree kar rihaa see te manasoor aapane hak vich kujh naheen see aakhadaa| us ne aapane bachaau dee thaan shaadat noo tarajeeh ditee| us ne bagadaad de lokaan noo kihaa, meraa katal niaan anusaar
hai is lee niaan karo ate jaladee mainoo mauat de ghaatt utaare| ik raahaguzar ne kihaa, aseen tuhaanoo kiaun maaree taan manasoor ne kihaa, eis karake ki is naal tuseen itihaas vich gaazee akhavaauge jinhaan ne ik kaafar noo maaran daa pun kaaraj keetaa te main shaheed akhavaavaangaa| dohaan daa bhalaa hovegaa|
par bagadaad nivaasee us noo piaar karade san te maaranaa taan kee us lee buraa sochade tak naheen san| ahimad iban hanbal musalamaanaan daa barraa kattarrapanthee netaa see jis ne hadees tiaar keetee see jis vich paiganbar muhamad de kuraan ton baaharale kathan ate kaaranaame sanbhaale hoe han| musalamaan is hadees daa barraa satikaar karade han| hanbal ne manasoor viradh kes tiaar karake jis parakaar pesh keetaa us tarhaan koee vee isalaamee hakoomat hundee, manasoor viradh faisalaa honaa hee honaa see kiaunk isalaamee sharaa anusaar, main rab haan daa sidhaant kuraan dee sikhiaa daa virodhee he jithe rab hee sabh kujh hai te us daa koee bareek naheen|
bachaa de dtangaan tareekiaan noo labhan dee thaan manasoor navenaven kufar daa ailaan karadaa| us ne kihaa, ag pavatar he kiaunk iso vich taan roohaan naach karadeean disadeean han| aapanee jhauanparree vich us ne ik pathar rakh liaa jis noo us ne kaabaa kihaa te is duaale ziaarat karanee shuroo kar ditee| us ne kihaa, main chan taariaan ate kahikashaan daa maalak haan te marazee naal inhaan noo ghumaa rihaa haan| us ne ih vee aakhiaa, jaladee hee mere mahiboob dee ungal main aapane khoon naal pavatar karaangaa| uh shaganaan dee gharree aaun hee vaalee hai| us dee kavitaa de ih band han
tere naal milanaa lakh suragaan ton changaa hai
dozakh hor kee hai, sivaae tere vijog de
saare jahaan de gunaah muaaf kar
mere naa kareen|
main tainoo muhabat keetee jo naakaabal muaafee juram hai|
toon mainoo ishak dee ag vich so vaar saarriaa
hazaar vaar saarr, ki saaddaa ishak hazaar gunaa te so gunaa
naheen|
aus ne likhiaa
katal kar mitar, jaladee kar
hun tere naal milaap daa iho raah bachiaa hai|
mauat meraa jeevan hovegee|
te mauat dee neend sauanaa meraa jaaganaa hovegaa|
pooree tarhaan jahaan ton mitt jaanaa meraa vaddaa rutabaa hai
beant vaddaa maraatabaa|
mainoo havaa paanee ag ate mittee vich mil jaan diau
tad dharatee vich dabe muhabat de beejaan ute jobanavanteean
sharaab varage paaneean dee baaras karanageean|
dekh lainaa, eis jahaan vich sate din kinj fulaan de harrh aaunage|
jadon us noo sazaavaan diteean jaa raheean san taan lok us de aale duaale khalote hunde san| jalaad ne manasoor de sir vich lohe dee salaakh maaree taan bheerr vich sanasanee fail gee| lok duaavaan karan lage| manasoor ne kihaa
ai bagadaad de lok
tuseen hazaaraan begunaahaan te maasoomaan noo maariaa|
fir is gunaahagaar noo maaran vakat tuseen kanbe kiaun, ddar
kiaun ge
aus ne kihaa
ho maalak jo toon mainoo ditaa, jo inhaan lokaan noo vee ditaa
hundaa
mere naal ih naheen honaa see jo hon lagaa hai| jaa jis
vasat ton
toon inhaan lokaan noo vanchit rakhiaa hai je mainoo vee vanchit
rakhiaa
hundaa tad vee ih naheen honaa see jo ho rihaa hai| par jo toon
karo so bhalaa, jiven toon rakho so bhalaa| aameen |
aus noo pataa see ki us dee deh noo saarr ke suaah kar denaa hai| jelh dee kaalakottharree vichon praapat hoee us dee aakharee kavitaa ih hai
bhalak dee raat meree suaah meraa vichhanaa banegee|
bhalak dee raat uh abhaagee raat hoeigee,
jad main aapanaa vichhonaa aapane hanjhooaan naal naheen bhiaun
sakaangaa|
har vakat, toon aakhadaa main tere paas hovaangaa,
eithe hee rahee, nerreterre ate ishak de rang takee|
eesaveen 911 vich manasoor de mukadame daa kes vazeer alee iban moosaa de sapurad kar ditaa giaa| vajeer ne kes dee parrataal uparant faisalaa dindiaan kihaa ki isalaam viradh kufar daa kes saabat naheen hundaa kiaunk manasoor ne ajihee avagiaa naheen keetee| par kujh kathan us de itaraajyog han| vajeer ne kihaa ki is dee daaharree mun diau, karre maaro, chaar din tak saver ton shaam rukh naal lattakaa ke rakho| is pichhon har saam janzeeraan vich jakarr ke jelh vich sutte| ih sajaavaan de ke us noo jelh vich band kar ditaa jaandaa| jelh vich keval kedeean ne hee naheen jelh de mulaajmaan ate afasaraan ne vee us daa pooraa satikaar keetaa| us lee ik vakharaa kamaraa usaariaa giaa ate galeeche vichhaa dite ge| us noo nauakar rakhan dee aagiaa see ate mulaakaateean naal mil sakadaa see| mahaaraanee akasar us de upades sunan jelh vich aaundee ate arajoeean karadee ki bagadaad noo badaduaa naa denee| manasoor aakhadaa fakeer kadee badaduaavaan naheen dinde hunde par jhootth vee naheen bolade| main badaduaa naheen dindaa, sach kahindaa haan mainoo bagadaad barabaad ho rihaa dis rihaa hai| farak enaa hai ki pahilon meree barabaadee hovegee, aus pichhon bagadaad dee tabaahee yakeenee hai|
aus dee prasidhee dooradoor fail rahee see par naalanaal hanbalaa dee taakat vee vadh rahee see te unhaan ne baadashaah noo dhamakeean deneean suroo kar diteean san ki is naasatak naal lihaaj keetaa jaa rihaa hai| hanbalaan ton baadasaah noo khataraa dis rihaa see kiaunk unhaan ne bagadaad noo chaare paasiaun gher liaa hoeaa see te lalakaar rahe san| khaleefaa sraab de nase vich dhut see jadon adhee raat noo us paason manasoor dee mauat de vaarantt ute dasatakhat karavaae ge| saver saar manasoor noo mauat dee sazaa daa hukam parrh ke sunaaeaa giaa| ih mangalavaar daa din see| hukam see ki kalh noo faansee ditee jaaegee, agale din ag vich
jisam saarriaa jaavegaa te fir suaah havaa vich uddaa ditee jaavegee| us ne hukam suniaa, alaah daa shukar keetaa ate bandagee vich leen ho giaa| mureedaa dee bheerr aale duaale jurranee suroo ho gee| lok anekaan prasn karan lage| ik juaan ne puchhiaa, hazoor ishak kee hundaa hai manasoor ne kihaa, eishak toon aj dekheen| fir kalh dekheen, fir parase dekheen|
kaazee ne manasoor noo puchhiaa, toon aapane aap noo rab aakhadaa hain par namaaz vee parrhadaa hain| kuraan vich taan alaah deean sifataan keeteean hoeean han fir toon is daa paatth kiaun karadaa hai manasoor ne kihaa, aapanee sifat aapane moohon sunan vich jo nazaaraa aaundaa he uh doojiaan paason sunan vich naheen bhaaven ki dooje vee mereea sifataan kar rahe han|
aus de hath katt dite ge tad us ne kaazee noo kihaa, eih hath mere katt dite ge han jo tainoo disade san| toon unhaan hathaan noo kiven kattegaa jiharre kahikashaan tak aparre hoe han fir us de pair katt dite ge| manasoor ne kihaa, tuseen mere ih pair katt dite han so bhalaa hoeaa| par uh pair kiven katt paauge jiharre charakh de aakharee tabak sataan aakaashaa ton paara teek aparr jaande han fir us ne katte hoe hathaan vichon vagadaa hoeaa khoon aapane chihare ute mal liaa| kaazee ne puchhiaa, ajihaa kiaun keetaa hai manasoor ne kihaa, aashakaan daa vuzoo panj isnaanaa paanee naal naheen khoon naal hundaa hai|
eibaraaheem us daa nijee nauakar see jo barre lame samen ton manasoor alahalaaj dee sevaa karadaa aa rihaa see| faansee lagan vaale raah val jaandiaan hath jorr ke ibaraaheem ne araz keetee, maalak mainoo vee kujh de ke jaau| manasoor ne kihaa, tenoo main teraa aapaa dindaa haan| tenoo main tere havaale sopadaa haan| jaah ate bandagee kar|
jadon us noo faansee de takhate tak lijaaeaa giaa taan lokaan de harrh vichon shibalee dauarr ke age aa giaa| manasoor ne us ton ik kaparraa mangiaa jis noo gal vich paa ke us ne antim aradaas keetee te fir musakaraa ke kihaa mahiboob dee zulaf is vaar faansee daa fandaa ban ke saahamane aaee hai| is daa suaagat hai|
jalaad ne manasoor de sir vich lohe dee salaakh maaree taan shibalee
ne cheek maar ke aapane tan de basatar faarr sutte te behosh ho ke dharatee ute ddig piaa| manasoor daa sir katt ditaa giaa ate fatave anusaar baakee sazaavaan diteean geean| bagadaad de khaamos darask jaarajaar hoe| ih ghattanaa 26 maarach 922 eesavee noo ghattee|
auhee hoeaa jo honaa see| manasoor daa ant bagadaad dee barabaadee lai ke aaeaa| sansaar prasadh ih sundar shahir luttaamaaraan ate katalaan daa shir ban giaa| hakoomataan nastt ho geean te maaroo hale nit daa kam ho ge| manasoor ne khud likhiaa see, sooraj har roj charrhadaa ate har roz chhip jaandaa hai par dilaan andar jiharre sooraj charrhade han uh kadee naheen chhipade|
jis kisam dee bandagee tuseen karade ho khud uh kujh hunde ho| but poojaa karan vaalaa aap pathar hundaa hai, je manakh dee poojaa karoge taan manakh hovege te je rab dee bandagee karoge taan tuseen kee ban jaauge, eih koee manasoor hee das sakadaa hai|
bhaaee nand laal daa shiar hai manasoor daa naam liaa hai taan rasaa apane modte upar rakhee| jalaad bahaanaa kar sakadaa hai ki rasaa uh ghar bhul aaeaa hai| manasoor daa zikar karan ton pahilaan rase daa fikar kareen|
kohinoor daa paarakhoo, raae bulaar
khaan saahib
janamasaakheean baare sunan noo miladaa hai ki inhaan vich pauaraanik tat vadheek han, ki ih itihaas ton door han, ki kujh saakheean gurabaanee de aashe naal mel naheen khaandeean| ih saareean galaan sahee han te sahee hon de baavajood saakheean niraadar karan yog saahit naheen han| bhaarat de panraanasaahit vich mithihaas hee mithihaas hai par pauaraanagranthaan vich naitik, daarashanik ate dharam de suhajabhaavee mulavaan tat vee mauajood han| jo sahee lage jinaan sahee lage, jinaa ku kaliaanakaaree hove rakh, baakee chhadd diau| saahit rachanaa karadiaan mahaarishee das ge han, jadon tuseen kanak khaande ho, kanak naal us dee turree naheen khaande| jadon tuseen pashooaan age turree suttade ho taan turree naal us dee kanak naheen suttade| manakh vich devataa hai, daanav hai te pashoo hai| pasoo toorree khaaegaa, manakh lee kanak upayogee hai te devate lee roohaaneeat| abhilaakhee aapaneeaapanee khuraak kalaasakee saahit vichon vit ate lorr anusaar praapat karanage|
baakee sansaar jis ton vanchit see, bebe naanakee jee, bhaaee maradaanaa jee ate raae bulaar khaan saahib noo rab ne uh nazar ditee| aseen bhaaee lahinaa jee daa naam jaan ke naheen liaa kiaunk is sankhep nibandh vich guroo jee dee naheen, sikh dee tasaveer dekhan daa yatan karaange| guroo baabaa jee de bachapan dee saadagee ate maasoomeeat vichon anant roohaaneeat daa sooraj ude hundiaan inhaan tin sikhaan ne pratakh dekhiaa| bebe naanakee baabaa jee ton chaar saal vadde san, bhaaee maradaanaa jee das saal ate raae bulaar saahib pachee saal de kareeb vadde san| tine guroo baabe dee shakhaseeat upar fidaa san| saakhee dasadee hai ki baabaa jee dhur dil deean ddoonghaanaan vichon inhaan noo piaar karade san| bikharre pandh vich bhaaee maradaanaa jadon kise lorreendee vasatoo dee mang karade taan mahaaraaj naaraaz naheen hunde san|
safar dauaraan tezee naal age vadhade jaande achaanak aakh dinde,
chalo bhaaee vaapas sulataanapur chalee| bhaaee maradaanaa puchhade, baabaa jee kalh taan aakhade see hor age jaanaa hai| baabaa jee aakhade naanh bhaaee| sulataanapur chalee| bebe naanakee hun dheer naheen dharadee| uh taan beraagan hoe gee hai| uh asaandee bhain aahee| jugaan dee bhen aahee| asaaddaa mel hundaa aaeaa hai| jugaan ton hundaa aaeaa hai| sulataanapur chalee |
einhaan suraan vich raae bulaar saahib noo yaataraa dauaraan yaad karadiaan aakhade, bhaaee jee talavanddee chalee| raae jee dee muhabat daa bhaar asaan de modtiaan upar adhik vadh giaa hai| age turiaa naheen jaanvadaa hor| talavanddee chalo|
veeen nadee vich pravesh dee saakhee sabh ne sunee hai| sulataanapur daa navaab daualat khaan udaas hoeaa| gotaakhor mangavaae| jaal sutte| dariaa hoonjh ditaa, baabaa naheen miladaa, kiton kalaboot taan mile| gamageen bhaaee jeraam bebe naanakee daa patee dee baanh farr ke navaab ne kihaa, naanak bhalaa vazeer thaa| par khudaa age kis daa jor| aauarat marad dharavaas den bebe naanakee jee paas ge taan bebe ne kihaa, hauasalaa rakho| uh ddub naheen sakadaa| jis dee badaualat sansaar ne taranaa hai, auh haragiz naheen ddubiaa| dheeraj ton kam lavo|
basataraan nazadeek neeveen paaee baitthe maradaanaa jee noo nagar vaaseean ne kihaa, sabar karo bhaaee| ghar chal| bhaaee jee bole, baabe kahiaa ithe baittha men aaeaa| kiaun jaavaan ithon basataraan paas bitthaa ke ge han khud| aaunage mahaaraaj| tuseen chal| tin din baabaa jee de vaapas aaun tak uh veeen nadee de kinaare bharose naal baitthe rahe|
saakhee shabad daa arath kahaanee naheen| us ghattanaa noo saakhee aakhade haan, jo vaaparee hove te vaaparadiaan kise ne akheen dekhee hove| aseen aam aakhade haan rab saakhee hai| saakhiaat maaeine paratakh, paragatt| guroo jee do varataare noo jinhaan mureedaan ne akheen dekhiaa, sikh saahit unhaan de biaan noo janam saakheean aakhadaa hai| aj raae bulaar jee dee saakhee daa paatth karee| puraatan janam saakhee, bhaaee miharabaan vaalee janam saakhee te bhaaee baale vaalee janam saakhee vichon ghattanaavaan chuneean han| bhaaee manee singh vaalee janam saakhee raae jee baabat vadheek naheen dasadee| tathamoolak samagaree dee thaan aseen bhaavanaa upar kalam kendarit
keetee hai| bhaavanaa daa darajaa utam hai te samagaree daa dom| saahamane aval bhojan piaa hove taan dam val dekhan dee kee lorr|
raae saahib ne baabaa jee daa bachapan dekhiaa| bhalee soorat ate mitthe subhaa dee mahik chupaase vich ghulamil rahee nihaarade rahe, par is bache vich gobee gun han, eis dee pahilee jhalak udon disee jadon pitaa ne ih dekh ke ki parrhan vich ruchee naheen, pasoo chaaran bhej dite| baabe so ge te majhaan ne khet ujaarr ditaa| kisaan ne pitaa noo ulaanbhaa ditaa ate raae saahib kol jaa ke harajaane dee mang keetee| baabaa jee noo bulaa ke puchhiaa taan unhaan kihaa koee khet naheen ujaarriaa| kisaan aiven raualaa paaundaa hai| harajaanaa nishachat karan lee raae jee ne kisaan naal bande bheje| jaa ke dekhiaa, khet haraa bharaa see| raae ne kisaan noo jhirrakiaa| uh aakhe jee ujaarriaa see| main jhootth naheen maariaa| raae saahib ne baalak noo piaar ditaa te kisaan noo chale jaan lee kihaa| unhaan noo achanbhaa udon hoeaa jadon ik din shikaar ton vaapasee vele dekhiaa ki baakee rukhaan deean chhaavaan par sarak geean han par is sute baalak upar chhaan jiaun dee tiaun khalotee hai| unhaan de dimaag vich khet ujarran dee ghattanaan vee ghunm gee.... kisaan ne jhootth naheen maariaa see ujarriaa khet dubaaraa haraa hoeaa hai| saatheean noo kihaa yaar khet ujaarran vaalee gal bhee dditthee hai, ar ehu bhee dekhahu| eeh khaalee naheen| vaapas havelee vich aa ke pitaa mahitaa jee noo bulaa ke kihaa, mat is putar ne fittakaar dendaa hove| ih mahaanpurakh hai| is daa sadakaa meraa shahir vasadaa hai| toon nihaal hoaa| main bhee nihaal haan jis de shir vich ih paidaa hoaa| pitaa ne kihaa jee khudaae deea khudaae jaane|
murabiaan daa dauaraa karan lee ik din raae bulaar saahib haveleeaun nikale| baabaa majhaan chaar rihaa see| raae ne ghorraa nauakar noo farraaeaa, jorre utaare ate nazadeek jaa ke baabaa jee noo salaam araj keetee, hath jorr ke bole, baabaa meree muraad pooree kar| main jaanadaa haan vaddiaaee khudaae ne tudhane ditee aahaa| baabe ne kihaa, raae jee, kee ghaatt hai| teree ji manasaa hai si toon mang| raae saahib bole, toon jaanee jaan hain baabaa| deen ar duneean daa maalak| muraad pooree kar| ih aakh raae ne baabaa jee de charan chhuhe| baabaa jee ne asees dediaan kihaa, muraad pooree hoee| khudaae teree saram deen meh bhee
rakhegaa ar duneean meh bhee| hun jaah| teraa makasad pooraa hoaa| raae bulaar kuranas salaam, namasakaara kar vidaa hoaa| age door jaae kar kuranas lagaa karano| chale| chal kar kuranas kare| paidal ghar aaeaa| ih bol miharabaan vaalee saakhee de han| raae ne kee mangiaa see, saakhee vichon pataa naheen lagadaa| is daa pataa visaakhee 1992 vich paakisataan jaa ke nanakaanaa saahib lagaa jo pichhon daraj karaangaa|
pitaa noo udaasee hoee ki parrhanaalikhanaa taan darakinaar, pashoo chaaran val vee koee dhiaan naheen| faisalaa keetaa ki hattee khulavaa dinde haan| sauadaa khareedan lee dite veeh rupiaan daa baabe ne bhukhe saadhooaan noo khaanaa khuaaeaa, eis daa paatthakaan noo pataa hai| pitaa ne krodhavaan ho ke puchhiaa naanak he kithe gharon dasiaa giaa ki chhaparr kinaare baitthaa rab daa naam lai rihaa hai| pitaa tez kadamee baahar nikaliaa| bebe naanakee gusaile pitaa de pichhepachhe tej kadamee turee| pitaa noo aaundiaan dekh baabaa kharrhaa ho giaa| saje hath naal khabee galh ute, khabe hath naal sajee galh upar pitaa valon de thaparr raseed keete ge| hanjhooaan deean kujh boondaan chhaparr kinaare ddigeean| bebe naanakee ne pitaa daa hath farr ke kihaa pitaa jee ghar chalo| sahijesahije kadam puttade tine jane ghar aa ge|
raae bulaar saahib tak ih khabar pujee taan viaakul hoe| age kade ene bechain naheen hoe san| nafar bulaaeaa te kihaa, mahitaa noo bulaa liaau| pitaa jee ttal ke kise gavaandtee de ghar chale ge jaanade san ki raae jee khafaa honage| hor aadamee bheje, kihaa jithe vee hon dtoondd liaau| naanak jee noo naal liaavanaa| pitaa putar havelee puje taan raae bulaar utthe ate baabe noo jafee vich lai liaa| kihaa mahitaa jee tusaan noo taakeed sakhat keetee see ki is bache noo uchaa naheen bolanaa aj taan tuseen bhaaree gusataakhee keetee| saanoo vaddaa dukh pujaa| pitaa ne kihaa jee karaan kee kise kam daa naheen| hameshaa ujaarraa kiven baradaast karaan veeh rupe ujaarr dite| raae ne nauakar noo kihaa andar havelee vich begam saahibaa paason veeh rupeee lai ke aa| nauakar paise lai aaeaa| kihaa, mahitaa jee noo de diau| pitaa ne rupe lain ton inakaar karadiaan kihaa, raae jee rupeee asaan de hee han kiaunj tuseen asaan de ho ar aseen tusaan de| gal veeh rupeean dee naaheen|
raae ne kihaa, gal rupeean dee naheen taan julam kiaun keetaa su farishate upar| mahitaa ne kihaa pitaa hon de naate jee aapanee aaualaad noo zimevaaree sikhaan daa vee meraa hak naheen aj ih nukasaan keetaa hai kalh hor nukasaan karegaa| raae ne kihaa tusaan noo disadaa nahee ar asaan noo saaf disadaa hai, kul duneean dee daulat daa dariaa es baalak diaan hathaan thaanee vagadaa aaundaa saaf disadaa| changaa, tusaan noo naheen dindaa| naanak jee noo dendaa haan| dene san main| pitaa liaa daa hindoo chup havelee ne kihaa kadon le san tusaan raae jee ne kihaa barraa karazaa hoeaa hai asaan| pataa naheen utaar paavaange ki n| kaaloo khudaa rataa khauv naheen tainoo| kise vee gal daa pataa naheen| mahitaa toon hain ar main musalamaan| teraa bhaaeechaaraa charachaa karegaa is karake haan naheen taan kee vaar sochiaa hai ju is baalak noo tere gharon aapanee lai aavaan| samajh kar|
sulataanapur de navaab daualat khaan daa maal afasar bhaaee jeraam saal see| san| vich do vaar zimeedaaraan ton maaleea ugaraahun aaeaa karadaa doven raae saahib dee havelee de chubaare vich baitthe galaan kar rahe havelee de ain naal khooh see jithe marad aauarataan paanee bharan aaunde| bhaaee jairaam ne paanee bharan aaee bebe naanakee dekhee| puchhiaa kis dee larrakee hai ih raae jee barree sundar hai| raae ne kihaa asaan dee bettee samajho| bedee pattavaaree dee nek dhee hai| bhalaa khaanadaan hai| ih var tusaan de laaeik hai| age vee dil vich ih baat aaee see| changaa hoeaa aj aape gal turee| aapane purohat noo saadde paas bhejanaa| idharon bedeean de purohat noo aseen sad laange| sanjog milade hon taan bhalaa hove| suchaa khaanadaan hai| khare han ain|
bebe naanakee dee manganee daa faisalaa raae bulaar saahib dee havelee vich hoeaa| bhaaee baale vaalee saakhee vich ih shabad daraj hana chet vasaakh de din aahe| vaar chhanichhar din jeraam ate naanakee dee kurramaaee hoee| maghar vich viaah hoeaa|
maapiaan noo milaan lee bhaaee jeraam talavanddee pindd bebe naanakee jee noo lai ke aae taan maapiaan de ghar unhaan noo chhadd, aap raae saahib noo milan ge| satikaar hoeaa| raae jee bahut khush hoe| galaan karadiaan bhaaee jairaam ne kihaa jee main pooraa khus haan| jo khidamat tuhaaddee kar sakadaa hovaan so dasanee | jeea jaan laa ke karaangaa| raae
saahib ne kihaa ik kam karanaa pavegaa| bhaaeea jee, tusaan daa sahuraa sakhat subhaau daa hai| naanak pooran fakeer hai| pitaa aapane fakeer bette noo durabachan boladaa hai| naanak jee noo aapane paas rakho taan bhalaa hove| jeraam ne kihaa, hune lai jaandaa haan aapane naal| raae jee bole naheen, hun naheen| de tin maheene pichhon ghalaangaa| naanak jee dee shaadee kurramaaee vee udhar aapane val aap hee karanee| pitaa daa ravaeea darusat naheen|
din maheene beete| baabaa savere khet valon ghar aa rihaa see| rasate vich saniaasee baitthaa see jis ne baabe dee ungal vich mundaree ate hath vich garravaa dekh ke puchhiaa kauan hain toon baabe ne kihaa naanak haan nirankaar daa mureed| saniaasee ne kihaa main vee nirankaaree haan toon vee| saadde vich koee bhed naheen| aapanee mundaree ate garravaa mainoo deh| baabe ne mundaree utaaree ate doven vasataan age rakh diteean| saniaasee ne kihaa main nakalee nirankaaree haan, toon asalee hain| aapaneean vasataan chuk| main inhaan daa hakadaar naheen| baabe ne kihaa, suttee vasatoo val devataa dubaaraa naheen dekhadaa| baabaa khaalee hath ghar aaeaa, pitaa ne karodh keetaa| putar noo kujh aakhan dee thaan havelee jaa ke raae saahib naal is ghattanaa daa zikar keetaa taan uh bole, naanak noo bhaaeea jeraam the ghal deeee| ithe toon bhee khapadaa hai| ehu bhee ranj hondaa hai| uthe ttheek he| bhaaee baale vaalee saakhee vich likhiaa hai raae ne jeraam noo chitthee likhee| kahiaa bhaaeea jee asaan naanak tainoo saupiaa| jo kichh tere te hoe so dtil naheen karanee| samat 1544 maghar sudee tin, naanak jeraam paas sulataanapur geaa|
raae saahib ne navaab daualat khaan noo vakharaa khat likh ke araz keetee ki jis juaan noo aap paas bhaaee jeraam lai ke aaunage, aus noo bahut aadar naal changee nauakaree denee| raae saahib noo pitaa de subhaa daa dukh see par aapane is mulaazam daa pooraa aadar is karake karade san kiaunj ih baabe daa pitaa see| darajan pinddaan daa maalak ih rees udon vichakaar aa ke khalo jaandaa see jadon pitaa de krodh baan guroo naanak saahib val sedhe hunde|
bhaaee jeraam baabaa jee noo navaab daualat khaan paas lai ge| navaab ne inttaraviaoo laindiaan puchhiaa parrhaaee likhaaee kee kuchh keetee
baabaa jee ne dasiaa jee hindakee jaanadaa haan| tarakee faarasee jaanadaa haan| vaheekhaate aikaaunttainsee daa pooraa ilam hai| navaab ne modeekhaane dee sutantar zinmevaaree sauanp ditee| bhain ne khabar sunee, khush hoee|
maheene beetade ge| maapiaan ne faisalaa keetaa ki dheepatar noo sulataanapur mil ke aaeee| bebe ghar vich see te baabaa nauakaree upar| khair sukh puchhee dasee| pitaa ne bettee noo puchhiaa naanak kujh jorradaa vee hai ki saaraa ujaarr dindaa hai bebe naanakee ne kihaa kamaanvadaa hai taan ujaarradaa hai| tusaan daa kujh naheen ujaarradaa| pitaa jee tusaan deean eho galaan asaanoo bhaleean naheen lagadeean| khabar milee taan baabaa jee bebe de ghar aae| maapiaan de charaneen hath laae| kise baare hor gal naheen keetee par baabaa jee ne pitaa noo puchhiaa, jee raae jee daa kee haal ho pitaa ne kihaa, auho dasanaa bhul giaa| raae jee noo pataa lagaa ki tusaan noo milan chale haan taan ghar aae te kihaa saaddaa naam lai ke naanak jee de kadam chhuhane| saakhee de bol ih hana naanak jee ne khabar hoee k maataa pitaa aae hana sunade hee daurriaa| jaande hee pitaa de pairaan te ddig peaa| pitaa mathaa chunmiaan| naanak jee aakhiaa pitaa jee raae bulaar change be n| pitaa kahiaa put bhalaa yaad divaaeiau| raae teraa mathaa chunman aakhadaa see ar pairaan te hath rakhanaa kahiaa see| asaanoo taan visar geaa see|
bhaaee jeraam ne vicholagee daa faraz nibhaa ke battaale de change khaanadaan vich baabaa jee dee manganee karavaaee| prasan maape talavanddee parate te viaah deean tiaareean aaranbheean| saakheekaar de bol suno raae bulaar paas kaaloo geaa| raae jee mubaarakaan| raae puchhiaa kehee mubaarak| kihaa jee naanak tusaadde gulaam daa saahaa likhiaa aaeaa| raae kahiaa toon naanak noo gulaam na aakh| fir saanoo ranj hovegaa| pitaa kahiaa jee asaanoo adab karanaa lorree naa| raae kihaa hor galaan thorreean han adab karan deean teraa bhalaa hove| too naanak noo bettaa karake jaanadaa hai| main jaanadaa haan khudaae us vich boladaa hai|
baabaa jee deean yaataraavaan daa dauar aaranbh hoeaa| ik ton baad doojaa, dooje te baad teejaa des| bhaaee maradaanaa jee daa sang| varhiaan baad parate taan aimanaabaad bhaaee laalo de ghar bisaraam keetaa| faisalaa
keetaa ki khud bhaaee laalo jee paas ttikanage te maradaanaa jee talavanddee jaa ke parivaaraan dee khairasukh daa pataa lain chale jaan| bhaaee maradaanaa jee pindd baabaa jee de ghar ge| maapiaan ne putar dee khair puchhee taan utar ditaa ki sabh ttheek hai| saakhee de shabad hana pitaa ne kihaa dehu maradaaniaa naanak deean khabaraan| bhaaee maradaanaa ne kihaa jee ginatee koee naheen sifataan dee| tusaan ghar chand sooraj ar krisn ne janam liaa hai, mahataa jee tuseen mangal gaave| pitaa bole sun lau is deean galaan| aakhadaa hai chand sooraj janamiaa hai| jis ne meraa naam ddob ditaa us noo ih chand sooraj aakhadaa hai| maradaanaa ne kihaa jajamaan tusaanoo eho khabar| us noo saaree paidaaeis dee khabar|
raae bulaar noo bhaaee maradaanaa de aaun dee khabar milee taan sadaa bhejiaa| jaa salaam keetaa| raae aakhiaa aakh maradaanaa naanak jee deean khabaraan| maradaanaa jee bole jee naanak paatisaahaan daa paatisaah, peeraan daa peer, naanak fakeeraan sir fakeer| usade tul hor koee naaheen| naanak de upar ik khudaae hai| naanak jee noo khudaae vaddaa maraatabaa ditaa| raae kahiaa maradaaniaan aseen biradh hoe aahe| kimen naanak jee noo bee ithe liaave | deedaar karee|
baabaa jee noo bulaaun lee maradaanaa jee talavanddeeo aimanaabaad val tur pe| jaa ke pindd chalan dee benatee keetee| baabiaan kihaa kee karaange bhaaee talavanddee jaa ke| pitaa ranj honde han| unhaan daa karodh dekhan kee jaanaa| pitaa noo aseen satt vaang lagade haan| dekho kisamat| uho naanak hai ik, aval ton aakhar, zaahar ton baatan baahar, andara, eik hai naanak, eiko rahegaa| jehaa raau naal tehaa rank naal| iko rihaa| kise noo satt vaang lagaa kise noo satt upar daaroo vaang| saaddaa kee kasoor bhaaee| razaa karataar dee|
bhaaee maradaane ne kihaa baabaa jee raae saahib bahut yaad karade han| aunhaan ghaliaa hai mainoo| deedaar lee araz gujaaree hai| baabaa jee chup kar ge| fir kihaa, ttheek hai| chalade haan| bhaaee laalo ne kihaa baabaa tuseen ik maheenaa asaan paas rahin daa bachan keetaa see| aje pachee din hoe han| baabaa jee ne kihaa, panj din bakaae de rahe asaan sir| fer rahaage| hun jaanaa pavegaa| bhaaee laal ne kihaa, jee takarriaan age kee jer| je rajaae| baabaa jee ne vidaaeigee mangee te aseesaan de ke pindd daa rukh keetaa|
aapane ghar naheen ge| raae dee havelee puje| raae manjee upar baitthe san| umar vadheek ho gee see| mahaaraaj noo dekhadiaan manjee ton utthan daa yatan karan lage par utthiaa naa giaa| baabaa jee tez kadamee age aae te raae bulaar jee de goddiaan upar doven hath rakho| raae ne kihaa, baabaa vaddaa julam keete main upar| tusaan noo sadiaa see, jo kadam chunmaan| saaddee deh noo hath kiaun laaeaa baabaa| saanoo maar naanh|
mahaaraaj ne furamaaeaa, raae jee tuseen vadde ho| aseen tuhaaddee parajaa haan| raae bole, baabaa mainoo toon bakhash| ar karataar ton bee bakhasaa| guroo baabe bole, tuseen dhuron bakhase hoe ho| raae ne fir kihaa, main upar aapanee bee kuchh miharabaanee kar baabaa jaan fir ih das main miharabaanee daa hakadaar naheen| baabe faramaaeaa, raae jee jithe aseen tithai tuseen| raae ne kihaa, reejh pooree, taan hove baabaa je mathaa kadamaan upar rakhan dee ijaazat mile| raae bahut adheer hoeaa taan baabe dee aagiaa naal sir kadamaan te rakhiaa ar bahut bigasiaa| baabe ne aseesaan diteean|
fir raae ne hameede nauakar noo bulaaeaa te kihaa, sudhe noo bulaa liaa| kamaal khaanaa uho banaa sakadaa hai| hameedaa giaa taan puchhiaa, das baabaa jee kee chhakanaa hai| baabaa jee ne kihaa, karataar jo bhejadaa hai khaa lainde haan| raae ne puchhiaa, aagiaa hove taan bakaraa banaa leee baabaa jee ne kihaa, puchhan dasan varamaaeishaan dee kee lorr ithe| khus ho ke jo khuaaoge khaavaange| jo tusaan noo bhaave soee asaan lee achhaa hai| raae ne rasoeee noo kihaa, pahilon mitthaa banaau| saloonaa baad vich chhakaange| ih pusang bhaaee baale jee dee saakhee vichon hai| maataapitaa is havelee vich mil ke chale ge|
raae bulaar ne saaree umar baabiaan de naam daa simaran keetaa| aapane meleeanjaleean, sabandheean naal galaanbaataan karadiaan aakh dinde, yaaro kauan hai khushakisamat aalam vich saadde jihaa asaan uh kujh dekh liaa jo dekhan lee jangalaan vich tap karadiaan umaraan beetadeea han, fir vee naseeb naheen hundaa| baitthe batthaae aseen kade dhanee ho ge binaa kujh keetiaa karaaeaa| aapanee marazee naal miharabaan ho ke dosataan vaang khudaavand is saahamanee bhatthee manjee upar baitth jaaeaa karadaa see| rashak karanage jmaane| kee see saadde paas us
vaasate khidamat see ik, jo asaan dilon keetee| is gareeb saadik sidakavaana paas hor kakh naheen see| us paas sabh kujh| uh chand taariaan daa maalak|
eik din raae jee ne kihaa, baabaa, tusaan de maape biradh ho ge han| pataa naheen kinaan ku chir hor han| tuseen mudataan baad paratade ho| maapiaan noo milan lee aaunde sau taan asaan noo bhee deedaar naseeb ho jaande| maataapitaa naa rahe taan kis vaasate nimaanee talavanddee vich aaunaa hai tuseen| fer aseen kee karaange| baabaa jee has pe| kihaa, anajaan naa bane raae jee| hor kise noo pataa hove naa hove| tusaan noo pataa hai sabh| tusaan noo milan aavadaa maapiaan noo bhee mil jaandaa| pitaa mutaabak taan unhaan daa naam rolan lee jamiaan see naanak |
raae ne kihaa, jee hun kee maheene naheen jaan denaa tusaan noo| saaddee araz morranee naanh| baabaa jee ne kihaa, kee karaange reh ke| isanaan karan vaasate paanee naheen labhadaa ithe| chhaparr vee sukiaa piaa hai| dariaavaansamundaraan de dosat ithe naheen rahinage| talavanddee tusaan noo mubaarak| raae ne kihaa, chaar kunttaan vich baabaa chaar khooh khudavaae desaan| ar chalavaae desaan sadaabarat langar tusaan de mubaarak hathaan dee chhuh naal| ttikaanaa karan lee haan taan karo ik baar| baabaa jee ne kihaa, langar taan chalogaa raae jee par kise hor bidh naal| guroo jee ne faisalaa keetaa ki agalee yaataraa ute jaan ton pahilon raae jee noo vidaa karake jaavaange| san 1515 eesavee vich aapane hatheen mahaaraaj ne aseesaan de ke sansaar vichon raae bulaar khaan noo toriaa|
saakheekaar ithe saakhee khatam kar dindaa hai| uh kiharree vidhee ho jis naal langar chalegaa, naheen dasee| par akheer vich is bhed daa pataa lagadaa hai| jadon bhaaee maradaanaa jee daa afagaanisataan de dariaa kuram kinaare dehaant ho giaa taan mahaaraaj vaapas talavanddee pindd parate| fir yaataraavaan te naheen ge| karataarapur vasaa ke hal vaahiaa| khetee keetee| udon tak maape te raae bulaar saahib sansaar ton vidaa ho chuke san| jiharree fasal hoee, auh saaree langar vich paa ke aradaas keetee| sikhaan noo dasavandh kadtan daa hukam hai| baabaa jee ne saaree fasal naal langar aaranbhiaa| dasanaa see ki kirat sarabotam hai| dasanaa see ki baabaa jee dee saaree kamaaee saaree kaaeinaat vaasate hai| keval baanee
naheen rizak vee| lok saaree umar kirat karade han| akheer budtepe vich rab daa naam japade han| guroo baabe ne duneean ton ulatt keetaa| juaan umar naam japiaa| budtevaare khet vaahe, beeje, vadte| saaree umar vich ik vee misaal ajihee naheen miladee ki baabaa jee ne jeb vich paise sanbhaale hon | dooje paase ishaariaa raaheen das ditaa ki poonjee jamhaa karanee ttheek naheen| bhaaee maradaanaa jee noo kiton asrafee milee| raat pee taan kahin lage, baabaa, ddar lagadaa hai| kiaun lagadaa hai, kis ton ddar lagadaa hai, baabaa jee ne kujh naheen puchhiaa| bas enaa kihaa, bhaaee jis cheej karake ddar lagadaa hai uh sutt deh| ddar hatt jaavegaa| ih gal keval dhanadaualat upar laagoo naheen| koee vee vaasanaa aaee, taan ddar naal dee naal aa giaa| vaasanaa ton mukat manakh shaahaan te nabeean daa saradaar hundaa hai|
saakheekaar kalajug daa barraa bhiaanak roop chitaradaa hai| karrakadeean bijaleean, khoroo paaundeean ghattaavaan, aubaal khaa rahe samundar, jangalaan noo saarradeean aakaash chhoonhadeean laattaan de basatar pahin ke kalajug baabe noo milan aaeaa| van trin harek praanee kanban lagaa| baabaa jee saant chit us noo nihaarade rahe| kalayug noo saant hon lee kihaa te puchhiaa das kiven aaeaa| kalayug ne kihaa tusaan dee khabarasaar lain aaeaa haan baabaa| namasakaar keetee| baabe ne kihaa tereeo vaarree daa taan angoor haan main| toon naheen khabar legaa hor kauan legaa kalayug ne kihaa das kee khidamat karaan tusaan dee| baabaa jee ne kihaa enaa kar ki jo saaddee mane us noo dukhee naa karo| kalayug ne kihaa ih faisalaa ho chukaa hai baabaa| je teree manegaa, kise jug vich us noo sok naheen lagegaa| namasakaar karake shaant chit kalayug paratiaa|
raae bulaar jee naal baabaa jee dee ik hor saanjh daa zikar saaddeean saakheean vich naheen aaundaa| bahut vaddee ik ghattanaa ghattee par heraan haan ki saakheean vich kiaun naheen daraj keetee gee| ih saakhee nanakaanaa saahib vich mainoo ik nekabakhat musalamaan ne sunaaee| nanakaanaa saahib mathaa ttekiaa, keeratan suniaa, langar chhakiaa| sachiaa, musalamaanaan noo milaa, galaan karaan| kaalaj taan honaa naheen ithe, sakool hoeigaa| kise maasattar noo milee| pulas afasar noo dasiaa ki main profaisar haan| kise profaisar jaan maasattar noo milanaa chaahundaa haan| ddee.ais.pee. ne dasiaa eh idhar de ku faralaang te kaalaj he, chale jaao| turadaa giaa| age gett aa giaa| angarezee ate uradoo akharaan
vich likhiaa hoeaa see guroo naanak gauaramintt ddigaree kaalaj nanakaanaa saahib| andar langhiaa| koee disiaa naheen| chauakeedaar ne salaamaalekam aakhiaa te kihaa jee khidamat main kihaa, koee profaisar naheen aus ne kihaa han| imatihaan ho rahe han| ddiaootteean te han| kam hai taan jis noo kahe bulaa liaaundaa haan| main kihaa kam taan koee naheen| ghantte noo fer aa jaavaangaa panj vaje| vaapas tur piaa| ik saadte chhe futt lamaa 6570 saal daa bajurag salavaar kameej dasataar pahinee mere val tezee naal aaeaa| saradaar jee sat sree akaal| parat kiaun chale main tuhaanoo dekhiaa taan lebar dee chhuttee kar ditee| main tthekedaar haan| munddiaan lee hosattal banaa rihaa haan| aau idhar baitthee| galaan karaange| dotin kuraseean mangavaa leean| koee mazadoor chhuttee karake ghar naheen giaa, saare saadde iradagirad zameen upar baitth ge| galaan dauaraan main puchhiaa guraduaaraa saahib de naam kinee jmeen hai ithe aus ne kihaa jee kiaun puchhee ih gal rahinasahin khaana peen vich koee dikat aaee main kihaa naheen| koee kamee naheen rahee| ih mere baabe daa janam sathaan hai naa| is vaasate kee meraa fikaramand hon daa hak naheen aus ne kihaa bilakul naheen| fikar karan daa hak vaddiaan daa hai| saaddaa tuhaaddaa hak bandagee karan daa hai| hazarat baabaa naanak aleh salaam saaddaa fikar karadaa hai|
main kihaa darusat| achhaa ih daso ki jaanan daa hak taan hai aus ne kihaa, haan| jaanan daa hak hai| saadte sat sau murabaa zameen guraduaare de naam hai| fir main puchhiaa kee mahaaraajaa ranajeet singh ne luaaee see ih jmeen tthekedaar ne kihaa bilakul naheen| inee zameen kise guraduaare de naam mahaaraaje ne naheen luaaee| ih saadde bhatteean de saradaar ne luaaee see| main fir puchhiaa bhatteean daa saradaar kauan aus ne kihaa bhatteean de saradaar noo naheen jaanade eithe panjaah pinddaan vich bachebache noo us daa te baabe de naam daa pataa hai| us daa naam see raae bulaar khaan saahib| ithe barre pindd han jee bhatteean de| tusaan naheen saradaar daa naam suniaa main kihaa is saradaar daa naam taan saadde kanakan vich rasiaa hoeaa hai bharaa, par mainoo ih naheen see pataa ki raae saahib bhattee san|
tthekedaar ne kihaa jee aseen bhattee, aam naheen haan| main vee bhattee aa| saariaan jahaanaan de maalak guroo baabe noo sabh ton pahilaan saadde saradaar ne pachhaaniaa see| ik kohinoor dee shanaakhat kar lee see bhattee
saradaar ne, audon hee, jadon uh bachapan vich see| hun sune zameen den dee gal| raae bulaar khaan pandaraan sau murabiaan daa takarraa rees ate khudadaar inasaan see, par see nekee daa mujasamaa| baabaa jee daa kadaradaan see pooraa| us dee umar chaaleean ton ttap chalee par aaualaad naheen see| dasade ne pee ghorre te savaar ho ke murabiaan daa dauaraa karan giaa| guroo baabe dee umar 1213 saal hoegee| baabaa majhaan chaar rihaa see| raae saahib ghorre ton utare| jorre utaare| baabaa jee de nazadeek hath jorr ke khalo ge te kihaa baabaa meree muraad pooree kar|
lau jee mereea akhaan saahamane janam saakhee daa ih drish pooraa ghunm giaa| main jaanadaa saan ki ih ghattanaa vaaparee see| tthekedaar ne age dasiaa jee kadee baal ghar vich khedde, eih muraad man vich le ke araz gujaaran ge san| baabaa jee ne aseesaan diteean ate kihaa raae tusaan dee muraad pooree hoee, shak naan karanaa|
saal baad raae saahib de ghar bette daa janam hoeaa| saradaar enaa khush ki daavat ditee barree vaddee| jee navaab saahib khud aae san daualat khaan saahib, eis jashan vich birakat karan| pinddaan de pindd aan utare san| is bhaaree ikatth vich sukaraanaa karan magaron raae saahib ne aapanee adhee zameen hajrat baabaa naanak de naam intakaal tabadeel kar den daa ailaan keetaa| so udon saadte sat so murabe baabaa jee de naam hoe jo hun tak ture aavade han| pandaraan ku saal pahilaan saadde khiaal vich ih gal aaee pee maalak aseen, kaabaz aseen, kaashatakaar aseen par naam saaddaa maal rikaaradd vich boladaa naheen| aseen is zameen upar najaaeij kabaje pustaan ton keete hoe han| do ku so kile jmeen bachee hoee hai guradavaare de kabaje vich| baakee dee bhattee vaahunde beejade han| aseen shekhapure adaalat vich mukadamaa daaeir kar ditaa ki pichhalee umare saadde bazuragaan de bajurag raaeibulaar saahib daa dimaag hil giaa see| us ne adhee jmeen ik fakeer naanak de naam karavaa ditee par us de hakadaar aseen haan| kaabaj kaastakaar vee khud haan| saadde naam intakaal tabadeel hove| lau jee talabeean italaahaan, rikaaradd, bahisaan sabh ho geean| chaar saal mukadame dee kaaravaaee chalee| faisale dee tareek aaee taan faisalaa saadde khilaaf| intakaal tabadeel naheen ho sakadaa| aseen laahauar haaeekoratt vich apeel daaeir kar ditee| tin chaar saal uthe sunavaaee hundee rahee| jajamentt hoee, eintakaal tabadeel naheen ho sakadaa| apeel khaaraj, daakhal dafatar|
aseen jee supareem koratt isalaamaabaad apeel daaeir keetee| tin saal sunavaaee hoee| akheer jadon faisalaa sunaaun daa vakat aaeaa taan bainch ne kihaa aapane panj chaar muhatabar bande lai ke aaunaa| vakeelaa noo naheen liaaunaa| koee jarooree gal karanee hai| aseen puchhiaa jee kee gal karanee hai, rataa daso taan ki tiaaree karake aaeee| aapas vich salaah jo karanee hoee| saanjhaa kam hai| jajaan ne kihaa tuseen ih mukadamaa daaeir karake changaa kam naheen keetaa| ih dasanaa hai| maheenaa taareek paa ditee|
pinddaan de aapaneaapane ikatth hoe| fir saanjhe ikatth hoe| atth bande chune ge jiharre bainch naal gal karan adaalat jaanage| tareek aa gee| sainkarre bande adaalat de baahar puj ge| saaddee vaaree aaee taan andar daakhal hoe| ik main vee saan| jajaan ne ik ghantte lee adaalat mulatavee kar ditee| saanoo pichhale kamare vich lai ge| chaah paanee mangavaa liaa| fir gal toree| jaj saahibaan ne kihaa aseen barree baareekee naal ih kes dekhiaa hai| tuseen galat kam chherr baitthe| jinhaan vakeeraan upar mukadame daaeir keete unhaan ton muraadaan mangade taan ttheek see| uh nekabakhat inasaan jinhaan dee badaualat tuseen duneean dee roshanee dekhee, tuseen unhaan upar mukadame keete| dimaag hil jaan varage bad ilazaam laae| saradaar raae bulaar khaan saahib daa dimaag adhaa taan kaaeim rihaa jo adhee jmeen bachaa lee| jis fakeer de naam adhee jmeen daa intakaal karavaaeaa us daa dimaag taan pooraa hil giaa see kiaunk us ne kade is jmeen val dekhiaa bhee naheen| us dee aaualaad ne is upar hak naheen jamaaeaa| sikhaan ne kadee naa ih jmeen rokee, naa daave adaalataan vich keete| tuseen is upar pushataan ton najaaeiz kabaje keete hoe han, hun adaalataan vich daave keete| das baaraan saalaan ton tuseen vaddiaan dee beadabee karade aae ho, kise ne akal naheen ditee ki gunaah naa karo zameen ton vadheek uh tuhaanoo piaar karade san| tuseen unhaan daravesaan noo nafarat karade ho te jmeen naal piaar paa liaa| tuhaadde kol hee rahegee jmeen| mukadamaa naa karade taan ttheek hundaa|
aseen kihaa, jee zameen saadde ee kabaje vich ho par rikaaradd maal vich saaddaa naam naheen| jajaan ne kihaa naam naheen rahegaa| naa tuhaaddaa naa saaddaa| naam rahegaa alaah paravaradagaar daa| naam rahegaa us dee bandagee karan vaaliaa daravesaan daa| uh jiharre chand taariaan de maalak
han uhee rahinage, hor naheen rahegaa koee| saaddee tuhaanoo ih salaah ho ki mukadamaa vaapas lai lau| aseen kihaa, jee baahar saaddaa bhaaeechaaraa khalotaa hai| us naal salaah kar leee| jajaan ne kihaa zaroor karo| hun saadte giaaraan vaje han| shaamee chaar vaje tak salaah kar lau| je mukadamaa vaapas naa liaa taan fir
aseen faisalaa sunaa diaange| adaalat ton baahar tuhaanoo aseen ih ik salaah ditee hai| ih salaah manan de tuseen paaband naheen| faisalaa shaamee sunaavaange| aseen baahar aa ge| bhaaeechaaraa uddeek rihaa see| saaree gal dasee| sochan vichaaran lag| dimaag rirrake| akheer vich faisalaa hoeaa ki dohaan vichon ik dee chon karanee hai| apeel vaapas lainee hai ki mukadamaa haaran dee jajamaintt lainee hai| jajaan deean galaan ton dis giaa see ki jitan daa savaal ee naheen paidaa hundaa| asaan saariaan ne mukadamaa vaapas lain daa faisalaa keetaa| saamee chaar vaje vakeelaan sane haazar ho ke apeel vaapas lai lee| aseen bach ge saradaar jee| apeel vaapas naa lainde taan haaranaa see| duneean vee jaanee see deen vee| hun doven bach ge| agalee daragaah vich inhaan daravesaan saahamane khalo ke gunaahaan dee muaafee mangan jogo reh ge| uh barre rahimadil han jee| aapanee aaualaad deean galateean maape bakhas diaa karade han| dekho bharaa jee kineean taakataan de maalak han hajrat baabaa naanak| sadeean beet geean par nekee karan daa hukam aje kise naa kise jree puchaa rahe han| supareem koratt noo kihaa ki inhaan noo galat rasate bhattakan ton rok| supareem koratt ne rokiaa| baabaa jee ne supareem koratt ton saaddee hatak naheen karavaaee| varajiaa vee| ijt vee rakhee| us de naam noo lakh salaam| aj vee maal rikaaradd anusaar ihanaan murabiaan vich guroo baabaa naanak khetee karadaa hai|
main is mukadame baabat jaanakaaree ikatar karan vaasate koshis karadaa rihaa| de dasanbar 2001 noo jaanakaaree milee ki talavanddee nanakaanaa saahib de vasaneek saravar bhattee ate hor valon mukandamaa daaeir keetaa giaa see| is aadamee dee 2004 vich medd hoee| paakisataan dee paaraleemaintt daa mainbar raaeibasheer bhattee vee is mubadame vich saamal hoeaa| uh vee hun naheen rahe| unhaan daa patar raae jahaanakhaan is vakat panjaab vidhaan sabhaa daa mainbar hai| sarafar bhattee de do bette han, vaddaa sayad ulaa bhattee ate chhottaa papee bhattee| basheer daa tarhaan raseed husain khaan bhattee aje kaaeim hai| us ton pataa lagaa ki haaeekoratt laahor vikhe jis jaj ne faisalaa sunaaeaa us daa naam jasattis janaath sankat husain khaan hai te siranaavaan hai makaan nan 204 e, kenaal viaoo, laahauar paakisataan hor jaanakaaree ikatar kar rihaa haan| kujh mushakalaan aaundeean han| bhatteean samet baakee lok vee jaanakaaree den ton kataraaunde han| unhaan daa khiaal de sikh mukandamaa karan vaasate, saaree zameen daa kabajaa haasal karan lee soochanaa ikanee kar rahe hanalekhak|
eih nikee jihee sangat bahut piaar naal guroo baabe de jas gaaundee utthee| main vaapas guraduaare pujaa| panjaveen vich parrhadaa chhottaa bettaa sukhanabeer kahin lagaa kithe chale ge see ghantte de uddeekee jaande haan| dasiaa nee see ki jorre khareedan chalaange bahut suhane ate handtanasaar han ithon de jorre| main kihaa changeean galaan sun ke aaeaa haan| vadde sataveen de vidiaarathee husanabeer ne kihaa jithe jithe jaavaange changeean galaan sunan noo milanageean| ih baabe daa des hai naa| chal bajaar chalee|
vaddee saaree dukaan andar daakhal hoe| bache juteean pasand karan lage| main mochee naal galeen lag giaa| puchhiaa hindusataan vichon chaar ku vaaree jathe saal vich aaunde han| agon pichhon tuhaaddaa kaarobaar kiven chaladaa hai auh boliaa jee vadheek rauanak taan tuhaadde aaun naal hee hundee hai par saaree duneean vichon sikhaan de kaafale aaunde ee rahinde han| barre dhanaadt aaunde han jee| kee taan aapanaa jahaaz hee lai aaunde ne| lameean lameean lishakaare maaradeean kaaraan de kaafale utarade han| parivaaraan de parivaar aaunde han| koee maheenaa maheenaa koee dodo maheene bhee rahinde han| main puchhiaa, tuseen taan saariaan desaan de kaafale dekhe han, saadde hindusataanee sikhaan varage sidakavaan han uh vee ki koee farak lagaa| mochee boliaa farak hai| ithe jinaa samaan rahinde han uh pairee jutee naheen paaunde| nange paireen ghunmade han| aakhade hanasaadde baabe dee dharatee hai| lakh suragaan ton utam| tuseen jorre pahine hoe han, hor jorre laine han| uh nange pairee firade han nanakaanaa saahib vich| aapane kaarobaar khilaaf galaan kar rihaa haan saradaar jee par peeraan de peer dee rahimat beant hai| chaar paisiaan karake jhootth kiaun bolaan| guroo naanak saahib baabaaeaalam bukaan bhara bhar aap deee jaandaa hai saanoo asharafeean|
kalamadavaat lai ke aj meree thaan je puraanaa saakheekaar baitthaa hundaa tad aakharee shabad iaun likhadaa raae bulaar jee kee saakhee sanpooran hoee guraprasaad naal| beete samiaan vich mahaanpurakhaan kee kamaaee vaddee jaandee| ghar jameen kattunb ke| pun sevakaan ke| paap nindakaan ke| ride kaa giaan jagiaasooaan kaa| guroo baabe kaa saaraa kichh utam, sab kin ghar sagal sansaaraa ke naam| jis mehal meh guroo baabe kaa
ttikaanaa tithai miharabaanee o miharabaanee| hor kichh naheen| sabh mangal gaavahu jee
harakh anant sog naheen beea|
so ghar gur naanak kau deea|m.5 gaurree, ang 186 bolahu jee vaahiguroo vaahiguroo| din chhanichhar| tareek sataaee| maheenaa satanbar| saal do hajaar tin dhan baabaa guroo naanak dev mahaaraaj| dhan usake sikh|
bhaaee maradaanaa jee
jis sangeetakaar dee tuseen tasaveer dekh rahe ho, eih bhaaee maradaanaa jee dee naheen hai| saajinde de hathaan vich farriaa saaz rabaab naheen saarangee hai| meraa yakeen hai ki sar jee.ais. tthaakar singh ne 1964 vich jadon ih pentting tiaar keetee see, tad burash chalaaundiaan unhaan noo bhaaee maradaanaa jee dee rabaab deean kujh maheen dhunaan inaam vajon sunan noo mileean| paatthak jadon asal pentting 20 28 dekhanage tad uh mere naal sahimat ho jaanage| pentting hetthaan likhiaa hai ilaahee dhuna| age likhiaa hai jo bheerraan lee naheen, aapane aap lee gaaundaa hai| door pichhe ik gunbad hai| jis zameen upar saarangee vaadak khalotaa hai, pathareelee hai| par chattaanaan han ki panghar ke paanee ho raheean disadeean han| darajaa ate daraarraa lahiraan vich vatt raheean han|
sakool vich parrhade shaasataree gaaein sikhan vaale kujh bachiaan noo main miliaa te puchhiaa, jadon main tuhaadde jiddaa saan, dil karadaa see lekhak banaa| iven tuhaadde kujh jamaatee bache chitarakaaree sikh rahe han| tuseen sangeet sikhan dee gal kiaun sochee eik ne kihaa, lekhak ate chitarakaar, je chaahun taan aapane hunar dee sahaaeitaa naal kise daa dil dukhaa sakade han, mazaak uddaa sakade han, jhootth bol sakade han| saaz ajihaa naheen karade| sangeetakaar chaahe taan vee naheen| koee saajindaa vaddaa ho koee chhottaa ttheek, par sangeet satt naheen maaradaa, hatak naheen karadaa, jhootth naheen boladaa| ih sabh noo piaareean tasaleean dindaa hai|
main kalaas room vich sangeet adhiaapak noo kihaa, aj kalh bache takarre gapee ho ge han| nanbar vadh lain dee laalasaa naal sangeet parrhade han par galaan vaddeeanvaddeean sunaaunde han| adhiaapak ne kihaa, jis bache naal tuseen gal keetee uh vigiaan daa vidiaarathee hai ate us ne faisalaa keetaa hoeaa hai ki sangeet noo kadee salebas de vishe vajon naheen lavegaa|
mahaan sitaaravaadak usataad raam naaraaein jee dee inttaraviaoo parrhee| saarangee de shauak baare puchhan te unhaan kihaa, aadamee noo hankaar ho giaa see ki us dee aavaaz ton madhur hor koee aavaaj naheen| main chaahiaa ki lakarr dee nikee jihee ik nirajind sandookarree aadamee daa hankaar terre| ajihaa karan lee ik janam taan lekhe lag giaa par santokh miliaa| panjaabee paatthak, naaraaein jee dee kaisatt khareed ke jadon bhairavee vich saarangee deean dhunaan sunanage taan man jaanage ki kee janamaan daa kam ik janam vich niberriaa giaa|
gal bhaaee maradaanaa jee baare karanee hai par hor galaan idhar udharon udd ke vichakaar aa geean| iven hee honaa see| unhaan baare achaanak gal shuroo naheen ho sakadee| iaun karanaa beadabee hovegee| pahilaan kalam sur kar leee|
bhaaee guradaas jee ne sahee likhiaa ki baabiaan ne dharatee sodhan hit charrhaaee keetee| unhaan dee ichhaa see ki dharatee de ttoe ttibe padhar karake is noo sohanee samatal banaaeee| is makasad lee hal suhaage dee thaan baanee ate rabaab dee varaton keetee|
bhaaee maradaanaa jee baare likhan lee saareean janamasaakheean daa dubaaraa paatth keetaa| janamasaakheekaaraan ne vakhavakh tareekiaan naal is fakeer de andar dee jhaat puaaee hai| guroo jee naal preet ate dohaan dee lokaan naal preet de bhed, saakheekaar binaan kise khaas taradad de sahij subhaa kholhadaa jaandaa hai|
guroo baabaa jee jadon kadee bandagee karadiaan samaadhee vich leen ho jaande taan bhaaee maradaanaa panj karamaan door khalo ke lagaataar pahiraa dinde ki samaadhee vich koee vighan naa pave| kise noo nerre naa jaan dinde| par jadon baabaa jee gaaun lagade taan rabaab lai ke inaan nerre baitthade ki godde naal goddaa khahindaa| kudarat unhaan de suraan naal ralake gaaun lagadee| naathaan, jogeean, braahamanaan, kaazeean, maualaveean naal vichaar vattaandaraa karadiaan jadon giaan dee haneree vagadee taan baabaa jee aakhade, maradaaniaa rabaab utthaae| baanee aaee hai| keeratan dee baarash hundee taan saaree garad gubaar dhul jaandee te aakaas niramal ho jaandaa| hindoo aakhade, einhaan vich braham daa sanpooran prakaash hai| pratakh dis rahiaa hai| kaamal fakeeraan naal mel hundaa taan uh kahinde, salaamaalek naanak shaah fakeer, saahib de raseed| toon vaddaa bazuragavaar haaee| asaan
koo duaa deh ki saaddee bhee saahib naal uven ban aae jiven tedde naal ban aaee hai| koee hor aaundaa taan aakhadaa, marad han poore| bhale han koee| khudaae de saadik hon vadde|
bhaaee maradaanaa jee mahaaraaj ton das saal vadde san| bachapan vich dovaan noo akasar ikatthiaa dekhiaa jaandaa| pitaa, maataa jaan bhen naanakee ne jadon guroo jee noo duneeandaaree dee koee gal samajhaaunee hundee taan uh bhaaee maradaanaa jee noo bulaa ke aakhade ki unhaan noo manaau| bhaaee jee chale taan jaande par unhaan noo samajhaaun dee thaan samajh ke aa jaande| ih galaan parrhadiaan main sochadaa ki bhaaee maradaanaa jee dee gal jadon mahaaraaj manade naheen san, fir vee parivaar de jeea unhaan noo hee kiaun dubaaraa bhejade pataa lagiaa ki baabaa jee, bhaaee dee gal sun taan lainde san, horaan deean naseehataan uh kee vaar sunan lee vee tiaar naheen san|
baabaa jee talavanddee ton sulataanapur lodhee nauakaree karan chale ge| maheene langh ge taan maapiaan ne bhaaee maradaanaa noo unhaan dee khabar saar lain lee bhejadiaan kihaa ik vaar aa ke mil jaan| bhaaee jee tur pe| sulataanapur puje| kher sukh puchhee, dasee te kihaa, maan te pitaa yaad karade han| parivaar noo mil aao| baabe ne kihaa, changaa hoeaa bhaaee tuseen aa ge| aapanaa parivaar barraa vaddaa hai| dooradoor aapane jeean noo milan jaanaa hai| tuseen naal chalo| ikatthe chalaange taan kharee khushee milegee|
bhaaee jee ne kihaa par khaavaange kee kharachaange kee
baabe ne kihaa jo tusaan paas hai, auh dolat hor kise paas naheen| tusaadde sadakaa keean horanaan noo rizak milegaa| bhaaee chup rahe| fir ik din baabe ne kihaa, maradaaniaa rabaab khareeda| bhaaee jee ne kihaa ttheek he jee| diau pese| baabiaan kihaa aapane paas paise naheen| bhaaee jee bole jee aapaan noo hudaar koee neen devadaa| fir baabaa jee ne kihaa, bebe naanakee jee paas jaah| savaalee bananaa changaa taan naheen par kee karee| garaj kaare karaanvadee hai| bhaaee maradaanaa jee beebee paas ge te kihaa, bebe ik araz gujaaranee hai| saanoo rabaab lai diau| beebee ne kihaa, eik kiaun bhaaee| so rabaabaan tusaan ton vaaraan| par naanak noo kaho ik vaar moonh taan dikhaae aa ke kinee kinee der aavadaa hee naheen|
eih gal bhaaee saahib ne baabe noo dasee taan baabaa jee bole, kee karee bhaaee jee| asaathon bebe naanakee daa aakhaa feriaa morriaa naheen jaandaa| uh keean janamaan ton saaddee bhain aahee| chal chalee |
ghar puje beebee khush ho ke bolee, bhaaee furamaaeishaan karo| so nisang karo| par saadde paas rahave| baabe ne kihaa, tusaan de paas aahe| jit vele yaad karo tite haajar aahe|
beebee ne bhaaee maradaanaa jee noo paise farraaundiaan kihaa, bhaaee, sarafaa naheen karanaa| jehee khusee aave tehee rabaab lainee| bhaaee maradaanaa jee kee din rabaab dee talaash karade idhar udhar firade rahe par unhaan noo aapanee pasand dee rabaab naheen milee| baabe paas aae taan guroo jee ne kihaa, bhaaee duh nadeean de vichakaar jattaan daa ik pindd hai tisadaa naam hai aasakapur| us pindd vich ik rabaabee rahindaa hai| firandaa hai tis daa naam| feroo bhee kahinde han| hindoo hai, authe jaaeike saaddaa naam laveen|
bhaaee maradaanaa jee ne aashakapur pindd labh liaa te firande noo ghar miliaa| rabaab daa savaal paaeaa taan virandaa boliaa, aje tiaar naheen| bhaaee maradaanaa jee ne ishaaraa karake kihaa ahu pee taan he bhaaee jee| firandaa boliaa, auh naheen de sakadaa| uh tusaan de kam dee naheen| bhaaee maradaanaa bole kee nukas hai is vich bhaaee firade ne kihaa, eik fakeer daa naam hai naanak| suniaa ho ih naam kadee barree mashakat naal ih rabaab tinhaan lee banaaee hai
bhaaee maradaanaa jee bole, kine ku dee hovegee ih rabaab bhaaee
bhaaee firadaa ne kihaa, deedaar| is dee keemat tinhaan de deedaar jinee hai| kade mel naseeb hove hajoor de charanaa vich rakhaa|
bhaaee maradaanaa jee ne puchhiaa, jee ik vaar vajaa ke bee dekhaan
bhaaee firade kahiaa, naanh bhaaee| chhuhanee bhee naheen| kise hor age naheen vajaaunee ih| tthaan rakhee hai dil vich asaan| hovag melaa kadee saaddaa bhee|
tad bhaaee maradaanaa jee ne aapane baabat dasiaa| firodaa khush ho ke kahin lagaa, fir baitthanaa kaas lee saanoo jhabade tinhaan paas lai chal|
doven baabaa jee paas aae| prasanachat ho, baabe ne bhaaee jee noo rabaab vajaaun lee kihaa| bhaaee ne kihaa, jee thaantt banaa lavaan| baabe ne kihaa, aape banade rahinage baantt| shuroo taan karo| maradaane ne alaah daa naam lai ke rabaab daa vaadan suroo keetaa taan haazar sabh lokaan upar visamaad taaree hoeaa| baabaa jee ne prasan ho ke bhaaee maradaanaa jee noo asees ditee, tusaan noo bhaaee taar daa gun bakhasiaa| ih age vechanaa naaheen| kesaan dee beadabee naheen karanee| amrit vele utth ke bandagee karanee te dar aae savaalee noo niraas naheen morranaa|
agale din baabe ne bhaaee maradaanaa jee noo parades chalan lee kihaa taan uh pichhaliaan daa fikar murr karan lage| baabe kahiaa, ttheek he bhaaee jee| talavanddee vich khusheean han| kherre han, mauajaan han| saadde paas nang bhukh haaee| jaao bhaaee| tuseen talavanddee jaau| bebe noo das jaavanaa|
bhaaee maradaanaa beebee naanakee jee de ghar ge| dasiaa ki baabaa door desee chaliaa hai te varhiaan baad parategaa| fir dasiaa ki men vaapas talavanddee chaliaa haan| beebee deean akhaan vichon hanjhooaan deean dhaaraan vag peean| unhaan daa aapane aap upar kaaboo naa rihaa| patee bhaaee jeraam jee noo pataa lagaa taan uh kachahiree vichon ghar aa ge| is prakaar dee haalat dekh ke bole, eih kee hoeaa naanakee jee aseen jadon kadee bhattakade, tuseen saanoo upadesade| hun tuseen ju ddole ho taan saaddaa kee bane einj naa karo jee|
beebee ne aakhiaa, bhaaee maradaanaa naal hunde saanoo fikar kadee raaee daa naanh see| hun dil naheen thamadaa|
bhaaee jai raam kahin lage, bhaaee maradaanaa naal jaanage| bhaaee jee tuseen naal rahe jee| tusaan daa jorr vichharranaa sobhadaa naheen| pichhe daa vikar naanh karanaa| tusaan de baal saadde baal bache hoe| siree chand bhee taan asaan aapane paas rakh liaa hai| talavanddee aseen jaavaange| tusaan naanak jee naal jaavanaa|
bhaaee maradaanaa jee man ge| rabaab utthaaee te baabaa jee paas pinddon baahar jaa puje| kahiaa, main tusaan de naal chalaangaa baabaa| guroo jee noo barree khushee hoee| turan ton pahilaan bhaaee maradaanaa jee kahin lage, bebe noo mil ke fer chalanaa hai| baabe ne kihaa, teraa aakhaa morranaa naaheen bhaaee| tere tak saanoo vaddaa kam hai|
ghar puje taan jhuk ke beebee ne baabe de charanee hath laaune chaahe| duhaan hathaan vich beebee daa mathaa thamh liaa| kahin lage, main es karake tusaan de paas aavadaa haan ju mathaa ttikaavaan bebe toon asaathon vaddee hain ar paramesar dee piaaree bee| teraa meraa sabandh jugaan daa hai| hundaa aaeaa hai| toon jo pairaan val dekhadee hai taan saanoo vaddaa aaugan lagadaa hai|
beebee kihaa, bhalaa hai bhaaee| jiaun tuseen raajee tiaun aseen raajee| par sach ih hai jo tusaan noo bharaau karake naheen jaanadee| paramesar karake jaanadee haan| bhaaee maradaane noo safar vaasate paise asaan aap dite san| khusee naal| ih morre kiaun han
baabe ne kihaa, toon paramesar kee bhagatanee hai ar saadde ton vaddee| vaddiaan daa aakhaa paramesar sunadaa hai ar manadaa hai| paise naa diau| asaan noo aapane mukhau karataar paas saunp chhoddau| jaanaa ho asaan| aap bhejau|
beebee ne aakhiaa, ethe sau taan dheeraj saaee| kharaa dharavaas saaee| mil jaaeaa karoge, audaas naa hovaangee| ar je toon der karengaa bhaaee taan hau tudh bin kharee odar jaavaangee| par saaddaa vas kiaa hai| so hovegaa je tusaan noo bhaavegaa| bhaaee rajaae tusaaddee chalegee| saaddaa kiaa jor|
pahilon baabe ne fir bhaaee maradaanaa ne beebee de charan chhuhe| sejal akhaan naal vidaa karadiaan beebee ne keval do shabad kahe paramesar rakho| doven tez kadamee sulataanapur dee jooh vichon nikal ge|
sidhaarath naalon inaa varak rihaa ki yuvaraaj jinhaan noo piaar karadaa see, adhee raat sutiaan noo chhadd ke unhaan ton choree vichharriaa| jis noo sabh ton vadh piaar keetaa, baabe ne us paason aagiaa mangee, fir giaa|
turadiaanturadiaan barre des dekho| kadee jangal aa ge han kadee pahaarreean, kadee dariaa kadee regisataan| ik thaan bhaaee maradaanaa jee noo piaas lagee| kahin lage, baabaa turiaa naheen jaandaa hor| paanee pilaa| kidhar hai paanee baabe ne kihaa, einhaan desaan vich aseen kiharraa kee baar aae haan saanoo bhee paanee daa kee pataa lage tad bhaaee saahib bole, jee taan bhee tusee hee dasoge| asaan nimaaniaan
daa aasaraa tuseen hee ho jee| baabe ne kihaa, ahu dekh maradaaniaa| gidarraan dee bhaar jaavadee dekh| jeebhaan baahar han| piaase han| inhaan noo pataa hai ju paanee kithe hai| tinhaan de pichhe pichhe chalee| iven hee hoeaa| kujh dooree te talaab upar puj ge| gidarraan ne talaab daa paanee sunghiaa, binaa peete age dooje talaab val chale ge jithe paanee peetaa| baabaa jee ne kihaa aap dekh bhaaee, eis talaab daa paanee peen jog naheen| bhaaee maradaanaa ne chakh ke dekhiaa, kauarraa see| guroo jee ne kihaa jaanavar binaa chakho jaanade han kee khaan jog hai kee peen jog| aadamee noo naheen pataa| agale talaab vichon paanee peetaa te ishanaan keetaa|
thakade, bhukh tareh lagadee taan bhaaee maradaanaa baabe age is prakaar araz karade, baabaa toon ateet purakh hain| naa tainoo bhukh sataae naa tareh| naa neend naa bakaan| main saadaa bandaa haan baabaa| kirapaaloo hor| jaan mainoo aapane jihaa ateet kar| je ajihaa karanaa naheen bhaavadaa taan kujh khaan peen noo deh| baabaa aakhadaa, bhalaa mangiaa ee maradaaniaa, bhalaa mangiaa ee| lok vasataan mangade han| toon santokh mangadaa hai|
eik vaar bhaaee maradaanaa bhukh naal ddaahadte aatur ho ge| kahin lage, bas baabaa hor naheen turiaa jaandaa asaan thon| es darakhat hetth baitth giaa haan| khaan noo kujh mile taan turaan| naheen baitthaa haan| baabaa kise aabaadee val nikal giaa te khaan lee dohaan hathaan vich kujh liaandaa| bhaaee maradaanaa jee ne aapane doven hath age failaae taan baabe ne goddiaan bhaar ho ke kihaa, bhaaee jee ise tarhaan khaave| saadde hathaan vichon hee chhako| saanoo ajihaa hee bhalaa lagadaa hai| saahamane baitth ke bhaaee saahib ne baabe de hathaan vichon khaanaa khaa ke kihaa, barraa aanand aaeaa he baabaa| enaa suaadee bhojan kade naheen khaadhaa| baabe ne kihaa, authe taan hor is ton bhee savaadale pakavaan pe san| par tuseen vadheek viaakul ho ge| so main jhabade jo saahamane disiaa, chukiaa te tattafatt lai aaeaa| dheeraj rakhade hor bhee suaadale pakavaan le aaundaa |
yaataraa vichon dee beebee noo sulataanapur mil jaande te fir vaapas parades noo chal painde| beebee kujh din rukan lee aakhadee taan kahinde, haale safar vich aahe toon rasate vich aa khaloee| aje safr khatam
naheen hoeaa| saadde raahavaan vich vadheek naa khaloeaa kar bebe| ih aakh ke mathaa ttekade fir tur painde|
sikh de man vich guroo baabe dee ikaliaan dee tasaveer kadee naheen aaundee| aa hee naheen sakadee| rabaab modte te lattakaaee uh anant de safar vich naalanaal han hamesaa ik paase bhaaee baalaa dooje paase maradaanaa|
saakheean vich kee rauachak drish at utam saahit de namoone han| uh garam ate khusk maaroothal vichon dee langh rahe han| painddaa mukan vich naheen aa rihaa| saakheekaar likhadaa hai upar taare hetthaan ret| hor kite kujh naheen see| naa pasoo, naa pankhee, naa ghaah naa rukh| bhaaee maradaanaa adheer ho ke aakhade, baabaa kite kuchh nadar naheen aavadaa| des daa kite kutaa bhee mile, tisade haun gal lag ke ravaa| baabaa jee aakhade, einhaan maaroothalaan vich tad aae haan bhaaee ju naa koee kutaa lage naa bhauke| fir bhaaee maradaanaa aakhade, kithe maariaa ee, baabaa, eithe taan gore khafane bhee ge naa khafan milegaa naa kabar banegee| baabaa hauansalaa dindaa te agalee vaatt farrade| kee maheeniaan de safar pichhon aabaadee aaee| lokaan noo dekh ke bhaaee ne kihaa, baabaa kis dos aa ge haan einhaan lokaan noo naa saaddee bolee dee samajh| naa saanoo inhaan dee bolee dee samajh| kaun des hai ih baabe ne dasiaa, sauraasattar aa giaa ho bhaaee| ithon de lokaan noo tusaan dee bolee bhalee samajh aavadee hai| soratth raag ise des daa raag hoeaa| liaa maradaaniaa rabaab utthaa| soratth chherr| inhaan dee bolee vich galaan karee| samajhee samajhaaeee| soratth gaaeee|
saakheekaar ne ik shabad saazash varatiaa hai| rab de prasang vich is dee varaton asalon naveen hai| likhiaa hai, guroo baabaa bisamaad hoe geaa paramesar dee saajas dekh kar paramesar bulaae kar darasan deea| kahiaa, he naanak too kiau kar bisamaad hoe rahiaa hai baabe namasakaar kar kahiaa, ai sirajanahaar| jee main teree saajas dekh kar heraan hoe geaa haan| paravaradagaar has kar kahiaa ai naanak jehee saajas dekhee taisee kahu| tab baabe basant hinddol gaaeaa| basant vich vadheek saajash hoee|
kise ne punadaan karan hit langar laaeaa hoeaa see te rasatiaan upar sevaadaar khalote, jaande raaheean noo benatee karade ki langar chhak ke jaau| bhaaee maradaanaa jee ne baabe ton prashaad chhakan dee
aagiaa mangee taan baabaa jee ne kihaa tusaanoo pataa hai bhaaee is langar dee hakeekat kee hai bhaaee maradaanaa ne kihaa jee hakeekat kite daurree taan jaandee naheen| tusaan paas rahee, tusaan paas rahegee| pahilaan langar chhakade haan fir hakeekat vee dekh laange|
baabaa jee ne musakadiaan kihaa ttheek ho bhaaee| par asees naheen denee| jaau langar chhak aau| vaapasee te dasiaa ki ih navajaat bachaa maapiaan ton karazaa vasoolan aaeaa hai| thorre din daa praahunaa hai| je tuseen lamee umar dee asees de dinde taan karataar dee rajaa vich vighan painaa see|
eik din bhaaee maradaanaa ne puchhiaa baabaa jee kine baras ho ge honage talavanddeeo aapaan noo chaliaan autara bhaaee ginateean naheen karaneean| ik din fer puchh liaa baabaa jee kine hazaar kes hovegaa aapanaa pindd ithon baabaa jee ne kihaa age vee kihaa see bhaaee, ginateean naheen karaneean|
auh samen ate sathaan deean ginateean ton paar san| ik anant ton baad uh agalaa anant san|
dohaan baabiaan vichakaar mitaraan dee saanjh vaaleean golaa hundeean| baitthiaan baitthiaan bhaaee saahib ne ik din baabe de charan chhoohe taan baabaa jee ne kihaa, ae maradaaniaan toon aj kiaun pereen pavadaa hai bhaaee saahib ne kihaa, jee toon jagat daa karataa| toon paramesar hai| teree keemat toohai jaanahi| toon hain si paramesar hai|
taan baabe kahiaa, maradaaniaa hau taindde pindd talavanddee ke bedeean kaa naanak haan| bhulekhaa naahee| uhee haan| hor kichh naheen| tad maradaane gaaeaa,
sahee taan naanak kaaluaan jin siree fun tisahee gee|
tudh jevadd paramesar hoe taan hoee|
sach hai, kaliaan raae de bette ne aapanee saajee srishattee noo fir gunhanaa suroo kar ditaa| rab, tere jiddaa hove, taan hove hor koee naheen
baabe kahiaa, maradaaniaa, karataar daa naaun lee| edoon age hor naheen aakhanaa| bas bhaaee age naaheen chalaaunaa akhar koee|
golee, teer, talavaar aadik hathiaaraan daa chalanaa suniaa see, akhar chaladaa hundaa hai, pahilee vaar saakhee vich parrhiaa|
lame paindde... door de des... samaan beetiaa| bhaaee daa biradh sareer kamazor ho giaa| afagaanisataan dee sarahad naal vagade kuram dariaa kinaare thak ge taan sahaaraa de ke baabaa jee unhaan noo rukh hetth lai ge te littaa dite| unhaan daa sir aapanee god vich rakh liaa ate kihaa, bhaaee jee, gharree aaun vaalee hai jadon tusaan saadde paason chale jaanaa hai| ih daso ju dafanaaeee ki aganee bhett karee bhaaee chup rahe| fir baabaa jee bole, tuseen saaddee sangat keetee| koee yaadagaar banaa deeee khaamosh rahe| fir baabe ne puchhiaa, yaadagaar hot masajid usaaree ki dharamasaal
bhaaee maradaanaa jee ne sahije akhaan khohaleean| kihaa, hadd maas dee kaid vichon kadt ke ittaan choone dee kaid vich kiven paa sakadaa hai baabaa jaanadaa haan, tuseen ajihaa naheen karan vaale mahaaraaj |
baabaa ne kihaa taan bee, bhaaee jee khaalee hath naheen jaan diaange| preet orrak tak nibhaaee tusaan| jo mangoge milegaa| naheen bhejaango khaalee| asaan daa bee faisalaa hai|
bhaaee ne kihaa, baabaa toon khudaae daa ddoonm| main teraa ddoonm| te khudaae dekhiaa| ton khudaae paaeaa| teraa kahiaa khudaaee manadee hai| main tainoo dekhiaa| main tainoo paaeaa| ar meraa kahiaa toon manadaa hai| tudh aagai asaan dee benatee hai aj ik| asaan noo bichhorranaa naaheen aapane naalahun| naa ethe| naa uthe|
baabe kahiaa, maradaaniaa tudh upar asaan dee kharee khusee he| jithe teraa vaasaa tithe meraa vaasaa| tad ih kaamal fakeer dharatee uparon rukhasat hoeaa| ih bhaaee maradaanaa jee dee vaseeat hai| is vaseeat upar guroo jee de hasataakhar han te saakheekaar is vaseeat daa ahilamad hai|
mahaaraaj ne aapane modtiaan ton chaadar utaar ke bhaaee saahib de sareer upar paaee ate aapane hatheen antam rasamaan nibhaaeean| rabaab modte upar lattakaa, yaataraa vichakaar chhadd ke, auh vaapas raae bhoe talavanddee pindd val chal pe| jadon tak bhaaee maradaanaa naal jaan lee tiaar naa hoe ud tak mahaaraaj ne udaaseean naheen aaranbheean| jadon vichharre udaaseean samaapat ho geean|
pindd pataa lagadaa giaa ki baabaa nagar parat aaeaa hai| nagar nivaasee milan aae| bhaaee maradaanaa jee daa vaddaa bettaa shaahazaad aaeaa| saaehajaad noo hamesaa apane pitaa viradh gilaa rihaa ki je saanoo rijk
naheen denaa see taan jamiaa kaas lee see aseen bhukhan bhaane lokaan de daraan val takade, dihaleean te baitthe rahinde, aboo duneean dee sair karadaa rihaa| kiaun jamiaan see saanoo iaun rolan lee
baabe de charanee hath laae te pare hattake baitth giaa| naaladiaan noo puchhiaa aboo kithe haaee kise noo pataa naheen see| fir thorrhee der pichhon baabaa jee de nazadeek aaeaa| puchhiaa, aboo kithe haaee| baabaa aboo kiven haaee baabaa jee ne dasiaa, auh vidaa ho ge han putar aapane kol| aapane ghar chale ge han| jiharre nij ghar chale jaavan tinhaan daa sog naheen karanaa| desaan daa painddaa maar ke tusaan noo tinhaan de naam daa siropaau den lee aaeaa haan| daso kee deeee putar|
shaahazaad ne kihaa, kichh pataa naaheen saanoo baabaa| kee bhalaa he kee buraa tuseen jaano| saanoo pataa naaheen| saanoo anaparrhaan noo kichh pataa naaheen ju vaddiaan ton kee mangeedaa hai| baabaa jee ne kihaa tusaan de aboo noo khaalee naheen toriaa| tusaan noo vee khaalee naheen rakhanaa| jo chaaheedaa hai kaho, milegaa| bhaaee shaahazaad ne kihaa, meharabaan ho ke taratthe ho tad uho diau baabaa jee, jo aboo noo ditaa saaee|
baabaa jee utthe| kilee naal lattakadee rabaab utaar bhaaee shaahazaad noo de ke galavakarree vich le aseesaan dee jharree laa ditee| fir doven baitth ge| bhaaee maradaanaa jee dee yaad vich dovaan ne keeratan keetaa| ilaahee keeratan de is vagade dariaa vich talavanddee pindd de vasaneekaan ne khoob teerath isnaan keetaa|
jinaa samaan guroo baabaa sareer de jaame vich rahe, bhaaee shaahazaad ne kadee unhaan daa saath naheen chhaddiaa| saakheekaar satikaar vajon unhaan noo karam kaa balee shaahazaad| saaddaa piaaraa saaehajaadaa bhaaee baahajaad khaana likhadaa hai|
bhaaee maradaanaa jee dee benatee kabool hoee| uh vichhurre naheen| keeratan ban ke uh guroo granth ate guroo panth vich sathaapat ho ge han|
main aapane mitaraan noo ik din dasiaa ki pro saahib singh dee likhat anusaar bhaaee maradaanaa ne talavanddee pindd ton lai ke preetam dariaa tak 54 saal daa saath nibhaaeaa| amarajeet singh boliaa toon ih 54 saal dee ginatee kiaun karadaa hai eih ginatee tad karanee uchit hundee je ine saal baad uh saath chhadd ke pindd aa jaande| unhaan dee taan vaseeat vee anant milaap dee hai| uh saalaan ate meelaan dee ginatee ton paar hoe|
baabaa bandaa singh bahaadar
guroo gobind singh jee 1708 vich jotee jot samaa ge taan sikhaan vich ik vaar anaath ho jaan varagaa ahisaas hoeaa| guroo jee de jeevanakaal dauaraan bhaaven hazaaraan dee ginatee vich singh yodhe vakhavakh ghattanaavaan vich shaheed ho ge san par baakee bachiaan ne kadee dtahindee kalaa val rukh naheen see keetaa kiaunk neele daa savaar unhaan de saahamane see| jinaa chir tak deen ate duneea daa maalak angasang see udon tak unhaan noo maran daa ddar naheen see kiaunk unhaan daa visvaas see ki kalageedhar pitaa ne shaadataan ajaaeen naheen jaan deneean| jadon mugal sarakaar daa khanjar hor tikhaa ho ke unhaan deean chhaateean val vadhadaa aa rihaa see taan durabhaag vas javaan umare dasam paatasaaeh daa akaal chalaanaa ho giaa| ik vaaree sikh sangat te khaalasaa panth noo iaun prateet hoeaa jiven unhaan daa sooraj asat ho giaa hoe te chufere andhakaar pasar giaa hoe jis vichon koee aas dee kiran, koee rasataa nazar naheen aaundaa| bhaaven guroo jee changee tarhaan drirrh karavaa ge sana ki jithe panth ate granth ikatthe honage main uthe hovaangaa par unhaan noo dharavaas den vaalaa koee pratakh naheen disadaa see|
eis samen baabaa bandaa singh ne khaalase dee kamaan sanbhaalee| baabaa bandaa singh daa hindusataan de itihaas vich achaanak pragatt honaa kise karaamaat ton ghatt naheen lagadaa| panjaab ton door, sikhee ton vanchit ik bairaagee pahaarree raajapoot dakhan vich dderaa jamaa ke ridheean sidheean de zor ute suharat vich santushatt hee naheen see sagon hankaar giaa hoeaa see| uh solaan saal ton naanderr vich see jithe us noo manan vaaliaan dee changee chokhee ginatee see| aus noo jaanan vaale baakee saadhoo sant us noo is lee naapasand karade san kiaunk uh aae ge vidavaan ate fakeer dee beeizatee karanen jhijakadaa naheen see| us noo aapane tap, budhee ate vidavataa upar fakhar see|
guroo jee jadon aauarangazeb naal mulaakaat karan lee dakhan val jaa rahe san taan raajasathaan vich unhaan noo khabar mil gee ki airangajeb dee mauat ho gee hai| jaipur vikhe mahant jait raam guroo darashanaa lee
aaeaa| guroo jee ne kihaa asaan hun naaderr val jaanaa hai| koee gunee sajan hai taan das, koee ajihaa dharamaatamaa purakh jis dee sangat karake laahaa lai sakee jetaraam jee ne kujh viakateean de naam dase par naal hee kihaa uthe maadhodaas naan daa ik bairaagee hai jiharraa karaamaataan de hankaar vich, aae ge dee akasar hatak karadaa hai| us noo naa milanaa kiaunk uh saleekaa, adab te satikaar chhadd giaa hoeaa hai|
guroo jee ne uthe jaake faisalaa keetaa ki pahilaan maadhodaas noo miliaa jaave| us baare prasadh see ki jo koee us de aasan upar baitth jaandaa see us noo devee shakatee de sahaare hetthaa giraa dindaa see| guroo gobind singh jee jadon us de ddere vich ge taan maadhodaas jangal val giaa hoeaa see| mahaaraaj us de aasan upar biraajamaan ho ge| maadhodaas noo pataa lagaa taan us ne praapat keeteean skateean raaheen guroo jee noo hetthaan giraanaa chaahiaa| ajihaa ho naa sakiaa| uh tezee naal aapane ddere vich aaeaa te guse naal puchhiaa,
tuseen kauan ho
auhee jis noo toon jaanadaa hai|
kis noo jaanadaa haan main
jis dee talaash vich toon thaanthaan bhattakiaa |
kite tuseen guroo gobind singh taan naheen
auhee haan| toon das toon kauan hai|
jee main tuhaaddaa bandaa haan|
bandaa hai taan bandiaan jihe kam kar|
maadhodaas guroo charanaa vich ddig piaa| udon guroo jee dee umar 42 saal see te bandaa singh 38 saal daa see| ih see sankhep galabaat jiharree maadhodaas ate dasam paatashaah vichakaar pahilee vaar hoee| kujh din guroo jee us de ddere vich ttike jithe unhaan ne maadhodaas noo amrit chhakaaeaa ate bandaa singh naam rakhiaa| unhaan ne bandaa singh noo dasiaa ki panjaab vich zulam dee haneree vag rahee hai| toon panjaab ravaanaa ho jithe panth teree sahaaeitaa karegaa| toon is julam noo samaapat kar| bandaa singh ne kihaa par hakoomat barree taakatavar hai main ikalaa kee kar sakaangaa mainoo koee ajihee karaamaat bakhasho ki main
chamatakaar kar sakaan| mahaaraaj ne kihaa guroo ghar vich anant shakateean ate barakataan han| aseen ih saareean guroo granth te guroo panth noo sauanp diteean han| tainoo jadon skatee dee zaroorat pave tad guroo granth ate guroo panth age aradaas kareen| tainoo uh kujh praapat hovegaa jis dee umeed naheen keetee jaa sakadee| ih ghattanaa satanbar 1708 eesavee dee hai|
aauarangaje dee mauat uparant taaj takhat dee praapatee vaasate us de putaraan vichakaar khaanaajangee shuroo ho gee taan guroo jee ne bahaadarasaah noo sabh ton vaddaa hon kaaran takht daa vaaras maniaa te us dee sahaaeitaa lee fauaj bhejee| bahaadarasaaeh is larraaee vich safal hoeaa taan us ne guroo jee daa satikaar keetaa| pusaak ate sugaataan jiharreean baadasaaeh valon aapane subhachintakaan noo diteean jaaeaa karadeean san mahil de dasatoor anusaar uh sugaataan lain vaalaa aap inhaan noo chuk ke mahil vichon baahar aaundaa see kise atiant satikaarayog musalamaan fakeer noo keval ih hak praapat hundaa see ki uh sugaataan aapane sevaadaar ton chukavaa ke liaae| guroo jee naal ge bhaaee deaa singh jee ne ih sugaataan praapat keeteean te satikaar sahit guroo jee noo mahil vichon vidaa keetaa giaa|
einhaan saareean ghattanaavaan dee khabar vazeer khaan tak aparr rahee see| us noo ih vee pataa see ki gadee nasheenee lee guroo jee ne baadasaaeh dee fauajee madad keetee hai te baadasaaeh ne guroo jee daa bahut satikaar keetaa hai| us noo aapane keete hoe kukaramaan ton te aaun lagaa| us noo ddar ho giaa ki kite baadasaaeh guroo jee naal koee sandhee naa kar lave| ajihaa hon dee soorat vich us noo aapane keete dee sajaa bhugatanee pavegee| us ne de patthaan guroo jee daa katal karan dee saajis naal bheje| ih pahilon dilee maataa sundaree jee paas ge te uthon guroo jee daa siranaavaan liaa| doven patthaan jaan inhaan de bajurag kadee guroo ghar de nerre rahe lagade han kiaunk inhaan noo sabh pate ttikaane das dite ge te guroo jee de deevaan vich vee saver saam haajr hunde rahe| inhaan ute kise ne sk naa keetaa| ih mauake dee talaas vich san te ik din mauakaa miladiaa hee jadon mahaaraaj sute pe san, chhure naal halaa kar ditaa| zakham ddoonghaa see par guroo jee ne chhurebaaj noo thaaen talavaar de vaar naal sodh ditaa te doojaa bhajan lagaa singhaan ne katal kar ditaa|
bahut saare samakaalee dasataavejaan ton saabat hundaa hai ki guroo jee ne bandaa singh dee madad vaasate panjaab vich aaunaa see par is hamale dee duraghattanaa karake unhaan noo rukanaa pai giaa| guroo jee dee ichhaa see ki bahaadarashaah naal sikh masale daa koee hal tea kar liaa jaave par baadasaaeh ne prateet keetaa ki musalamaan is naal naaraaz ho jaanage| uh aje bahut skateesaalee naheen see hoeaa. andaron andaree sreekaan valon sataa vaasate hanbhale maare jaa rahe san| so bagair kise sathaaee hal de, guroo jee daa bahaadarashaah naal sanvaad ttutt giaa| guroo jee zakhamee ho ge taan bandaa singh noo panjaab ikaliaa aaunaa piaa| us ne door nerre deean sikh sangataan noo hukamanaame likhe ate dharam yudh vich saamal hon dee araj keetee| sikhaan valon us noo bharavaan hungaaraa miliaa| siralath goratavand yodhiaan ne us val vaheeraan ghat diteean| inhaan sant sipaaheean ne uh skateesaalee garrh torre ki panjaab ttutt giaa te dilee takhat tak dhamakaan suneean geean|
baabaa bandaa singh, jinhaan daa pahilaa naam lachhaman dev see daa janam 16 akatoobar 1670 eesavee vich hoeaa| pitaa raamadev punachh zile de pindd raajauarree de raajapoot bhaaradavaaj san te kheteebaarree daa kam karade san| lachhaman dev bhaaven daramiaane kad daa see par uh barraa furateelaa te hinmatee juaan see| vihaarak vidiaa praapat keetee te khetee de kam vich maapiaan daa hath vattaaundaa| ghorr savaaree daa shauak see ate akasar sikaar kheddan deean muhinmaan ute jaandaa| ssatar vidiaa unhaan dinaan vich har juaan daa sauak vee hoeaa karadaa see te majabooree vee| hathiaar ton bagair gharon baahar nikalanaa buraa maniaa jaandaa see| jangalaan vich jaanavar san te jangalaan ton baahar firade manakhaan daa vihaar jaanavaraan ton badatar see|
pitaa jee dhaaramik rucheean vaale san| akasar saadhooaan dee sangat karade ate saadhooaan noo ghar bulaa ke bhojan chhakaaunde| jaanakee daas beraagee aae taan unhaan dee sangat daa lachhaman dev ute barraa ddoonghaa prabhaav piaa te charrhadee umare ih juaan ghar baar tiaag ke bairaagee saadhaan de ttole vich shaamal ho giaa| saadhooaan ne us daa naam maadhodaas rakhiaa| saadhooaan naal des rattan karadaa karadaa naasik shir aparr giaa jithe panchavattee de sathaan te aauagharr naath saadhoo rahinde san| aauagharr naath ridheean sidheean daa maalak maniaa pramaniaa hoeaa
tapasavee see| maadhodaas ne aauagharr dee shaagiradee kabool keetee te unhaan dee barree sevaa keetee| jo gun te skateean baabaa aigharr naath paas san uh sabh maadhodaas noo de diteean| unhaan ne aapanaa ik granth vee maadhodaas noo ditaa te 1691 eesavee vich aauagharr pralok sidhaar ge| us samen maadhodaas dee umar 21 saal see| naasik ton chal ke maadhodaas naanderr aa giaa te ithe us ne aapanaa pakaa ttikaanaa banaaun daa faisalaa keetaa| ithe lokaan vich us deean karaamaataan shakateean dee charachaa dooradoor tak fail gee te uh ik takarre matth daa naath ho giaa| jadon uh maadhodaas ton bandaa singh baniaa taan itihaas vich naven adhiaae dee surooaat hoee| ik navaan yug aaranbh hoeaa|
aus noo guroo jee ne hukamanaamaa, panj teer, nishaan saahib te nagaaraa bakhasiaa| thaapee de ke bahaadar daa khitaab ditaa| bhaaee binod singh, bhaaee kaahan singh, bhaaee baaj singh, bhaaee deaa singh ate bhaaee ran singh panj piaare ate 25 hor singh unhaan naal bhejo| aseesaan de ke guroo jee ne bandaa singh noo panjaab val ghaliaa te panth dee taabiaa vich rahin daa hukam ditaa jo hukam baabaa bandaa singh ne shahaadat tak nibhaaeaa|
hun jadon panjaab val baabaa bandaa singh ne kooch keetaa taan keval 2530 singhaan daa ih nikaa jihaa jathaa see| par panjaab dee dharatee val jiaun jiaun uh vadhiaa yodhe us naal ralade ge te ik nikee sainik ttukarree vadde kaafale vich tabadeel ho gee| duneea de anakhee vasaneekaan noo aapanaa naaeik mil giaa taan fir jaanaan dee pravaah kis ne karanee see saahibazaadiaan noo bakare vaang godde hetth de ke kohakoh maaran dee vithiaa bhaarat vich jithe jithe vee jisajis ne sunee har kise daa khool khol giaa see par unhaan paas koee jathedaar naheen see| bandaa singh de sunehe pujade ge te lashakar vaddaa hundaa giaa| panjaab de vasaneekaan ne julam daa khanjar aapanee chhaatee ton pare dhakan daa itihaasak faisalaa keetaa| sabh ton pahilaan paaneepat shir ute halaa boliaa te is shir upar nisaan saahib lahiraa ditaa| khajaanaa lutt liaa giaa te ghorre, hathiaar vasool le| us pichhon samaane val kooch karan daa faisalaa keetaa par rasate vich pataa lagaa ki kaibal vich bhaaree khazaanaa piaa hai| kaithal upar charrhaaee karake khajaanaa lutt liaa| ithe vaddee larraaee naheen hoee kiaunk kise
ne mukaabalaa karan dee hinmat naheen keetee| kaithalapatee ne bandaa singh dee een man lee| saaraa khazaanaa singhaan vich vandd ditaa|
samaanaa shahir sayadaan daa ghug vasadaa ameer shir see| sayadaan noo uchee kul vaale maniaa jaandaa hai ise karake guroo teg bahaadar jee ate saahibazaadiaan noo sheed karan daa punakaaraj sayadaan noo sauanpiaa giaa see| musalamaanaan daa vishavaas see ki kise takarre kaafar noo katal karan naal surag praapat hundaa hai| sayad kiaunk satikaar yog lok san is lee ih katal unhaan ne keete| jadon fakeeraan ate gurooaan de anamanakhee dtang naal katal karan noo punakaaraj kihaa jaave udon fir rab baabaa bandaa singh jihe soorabeeraan noo dharatee uparon zulam dee jarrh kadtan lee bhejadaa hai| samaane upar halaa bolan daa kaaran iho see ki naaven paatasaaeh jee daa kaatal jalaad jalaaludeen te saahibajaadiaan de kaatal do bharaa saamal beg te baasl beg ithon de vaasanik san|
samaane de aaleduaale takarree uchee kandh see te shahir daa har ghar ik garrhee vaang see| ameer sayadaan ne aatam rakhiaa lee aapane gharaan noo nikenake kilhiaan vaang usaariaa see taan ki surakhiaa pakhon koee kasar naa raho| giaaraan navanbar 1709 noo shukaravaar de din saver saar is sikh jaranail ne halaa bol ditaa| sikhaan ne sayadaan noo ih mauakaa hee naheen ditaa ki uh daravaaje band kar sakade| ih halaa bijalee dee liskaar varagaa see jis de saahamane kise dee pes naa gee| is shir andar das hazaar dee ginatee vich sayad ate mugal katal keete ge te hajaaraan saalaan ton ghug vasadaa rauanakaan bhariaa ameer shir theh ho giaa| murr ke ih shir ttheek dtang naal kadee vee naheen vas sakiaa| musalamaanaa ne is thaan noo badakisamat jaan ke fir idhar ttikaane naheen banaae| samaane daa soobedaar fatih singh noo thaap ke agalaa nisaanaa sarahand dee saan noo pairaan vich rolan daa see| vajeer khaan ne ithe ghar paap keetaa hoeaa see te dil daa ih ddoonghaa fatt aje taajaa see| ithe nikeean jindaa naal vadde saake hoe san|
bandaa singh samaane ton sarahand val naheen vadhiaa sagon pahilon keeratapur saahib val chaale paa dite| us noo pataa lagaa see ki us paase ton bahut saare singh us dee sainaa vich ralan lee aa rahe san par raah vich rok le ge san| raah vich gharraam shahir see jithe de
naib soobedaar ne bandaa singh noo rokan daa yatan keetaa| gharraam upar halaa karan daa bandaa singh daa koee iraadaa naheen see par gharraameean ne vangaariaa taan singhaan ne charrhaaee kar ditee | mugal barree bahaadaree naal larre par pachhaarr dite ge te gharraam shahir lutt liaa giaa| uthon age musatafaabaad ute kabazaa kar liaa| ithon us ne sadtauare val charrhaaee daa rukh kar liaa taan sikaaeit milee ki kapooree daa haakam kadamadeen ilaake deean aauarataan dee pat luttadaa hai te koee gairamusalim aauarat surakhiat naheen| kapooree ute halaa bol ke kadamadeen dee havelee noo ag laa ditee jis vich daualat taan bhasam hoee hee kadamadeen vee raakh ho giaa|
sadtauare daa haakam usamaan khaan barraa zaalam see| us ton badalaa lain daa tatakaalee manorath ih vee see ki us ne nek dil inasaan peer budhoo shaah noo taseehe de de ke maariaa see kiaunk us ne bhangaanee de yudh vich guroo jee dee fauajee sahaaeitaa keetee see| sadtauare ute halaa bol ditaa giaa taan sataae lok vaddee ginatee vich bandaa singh deean fauajaan naal aa ralo te kataliaam daa kuharaam machaa ditaa| kine hajaar mugal katal keete ge, koee pakee ginatee naheen par shahir pooree tarhaan barabaad ho giaa|
hun unhaan yodhiaan ne roparr val chaale paa dite| vazeer khaan lagaataar sikhaan deean inhaan saragarameean ute najr rakh rihaa see te uh bhebheet see| us ne dekhiaa ki bandaa singh deean fauajaan daa mukaabalaa karan dee kise dee satiaa naheen rahee| jo keeratapur de ilaake val roke majhail singhaa de kaafale inhaan naal ral ge fir ih sarahand vich viaapak tabaahee machaa denage| us ne turant malerakottale de navaab sherakhaan noo likhiaa ki dohaan kaafaliaan noo ikatthe hon ton rokiaa jaae| ih uhee muhamad ser khaan see jis ne saahibajaadiaan de katal karan dee vaaradaat dee nindiaa keetee see kiaunk uh kahindaa see ki asool ih hai ki inhaan de vadderiaan naal maidaane jang vich lohaa liaa jaave| us ne aapane bharaa khijarakhaan ate de bhateejiaan nastar khaan te valee muhamad khaan samet aapanee pooree sainaa naal lais ho ke maajhe te duaabe de ruke kaafale ute halaa bol ditaa| sikhaan dee ginatee ghatt see te jangee saamaan pooraa naheen see| par uh jit haar daa khiaal taan tiaagee baitthe sana unhaan ne taan maranaa see te koee skatee unhaan noo rok naheen sakadee see| saaraa din
antaan dee vaadt hoee| mugal lashakar bahut vaddaa see jis noo sar karanaa inhaan thorre jihe singhaan lee aasaan naheen see| pahile din yudh hundaa rihaa te raat pai gee| raato raat aase paasion hor singh jathe inhaan majhailaan naal aa rale|
khizar khaan ne saver saar halaa boliaa te tejee naal sikhaan val vadhan lagaa| us noo aapanee shakatee kaaran jit daa pooraa visvaas see| singhaan ne pooree taakat naal ajihaa halaa boliaa ki khijr khaan katal kar ditaa| hun muhamad ser khaan doven bhateejiaan naal age vadhiaa taan singhaan ne nastar khaan ate muhamad khaan dharatee ute sutt le ate navaab ser khaan buree tarhaan jkhamee ho giaa| jo us dee koee praapatee see taan keval ih ki us dee jaan bach gee ate uh barree muskil naal aapane bharaa ate bhateejiaan deean laasaan dafan karan vaasate lijaa sakiaa| inhaan tinaan deean laasaa sikhaan ton khohan vaasate us noo bhiankar yudh karanaa piaa see| is ton baad ih jangee jathaa fatih de jaikaare bulaaundaa jadon baabaa bandaa singh paas pujaa, auh inhaan de uthe pujan ton pahilaan hee banoorr upar kabajaa kar chukaa see| dovaan jathiaan ne mil ke guroo kalageedhar noo yaad karadiaan asamaan jekaariaan naal gujaa ditaa| enee shakatee kendarit ho gee taan subhaavak see ki agalaa nisaanaa guroo maaree sarahand noo banaaeaa jaandaa |
sarahand daa gavaranar vazeer khaan chintaa grasat taan see par uh changaa hauasale vaalaa larraakaa see| us ne kilhe dee changee tarhaan surakhiaa daa bandobasat kar liaa ate sarahand duaale valee faseel upar fauaj tenaat kar ditee| us paas topaan vee san bandookaan vee, change ghorre san te kaafee haathee| singhaan paas vadhere karake kirapaanaa ate neze san| par jo singhaan paas see uh vajeer khaan de sipaaheean paas naheen see, auh see shahaadat daa anoopam chaa, ki jaladee guroo charanaa vich jaaeee, aus guroo de charanaa vich jis ne inhaan sikhaan lee aapanaa kujh vee lukaa ke bachaa ke naheen see rakhiaa| bandaa singh naal sainkarriaan dee ginatee vich ajihe tiaagee sikh yodhe san jinhaan ne aapanaa ghar ghaatt te zameenaan vech ke hathiaar te ghorre khareede san te dharam yudh de chaau naal bhare sarahand val vadh rahe san|
vazeer khaan paas pandaraan hajaar dee aapanee fauaj see te enee ku us ne aapane paraganiaan ton mangavaa lee| is ton ilaavaa pinddaan
shahiraan vich hok dite ge ki jahaad vich kaafaraan viradh aam lok vee bhaag lain| iaun us dee ginatee kaafee see| uh turap chaalaan vich vee prabeen see| us ne ik saazis tahit aapane deevaan suchaa nand de bhateeje noo ik hajaar dee fauaj de ke bandaa singh paas bhejiaa| us ne bandaa singh paas aa ke kihaa, main aapane bazuragaan deean karatootaan ton sharamindaa ho ke guroo panth dee sran vich vajeer khaan viradh bagaavat karake aaeaa haan| khaalasaa mainoo sran deve| us noo hadaaeit ih see ki chauakas raho, jadon daa lage bandaa singh noo katal kar dio| je ajihaa naa ho sake taan yudh vich pichhon bandaa singh de badiaan te dhaavaa bol dio| is naal unhaan de hauasale dteh jaanage| baabaa bandaa singh dee umar saadhooaan santaan vich langhee see| us ne is ute itabaar keetaa|
vazeer khaan ghatt bahaadar yodhaa naheen see| us ne faisalaa keetaa ki sarahand tak bandaa singh noo pujan hee naheen denaa| jithe uh ttikiaa hoeaa hai uthe halaa bol ditaa jaave| bandaa singh noo navaab dee charrhaaee dee khabar milee taan us ne saatheean noo hadaaeit keetee jiharre musalamaan een man lain unhaan noo naheen maaranaa| jiharre hindoo bandee dikhaa den unhaan ute taras karanaa| isatareean ate bachiaan upar hath naheen chukanaa|
baabaa bandaa singh ne aapaneean sainik ttukarreean dee vandd kar ke bhaaee baaj singh, bhaaee fatih singh, bhaaee dharam singh, bhaaee aalee singh te bhaaee karam singh hath kamaan sauanp ditee te aap uh uchee ttibee te charrh giaa taan ki yudh chaare paasio dekh ke zarooree hadaaeitaan jaaree karadaa rahe| vajeerakhaan ne khoonkhaar haualaa keetaa taan ik vaaree singhaan de pair hil ge| suchaa nand daa bhateejaa hajaar sainikaa samet putthaa dauarriaa taan singhaan de hauasale dteh ge| par turant bhaaee baaj singh ne pichhe hatt rahe singhaan noo halaasheree ditee te age vadhan lee kihaa| pooraa kuharaam mach giaa| chaare paasion singhaan ne mugalaan noo pachhaarranaa suroo kar ditaa| baaj singh ne aapanaa ghorraa sarapatt dauarraa ke vajeer khaan paas lai aandaa te aahamo saahamanee yudh suroo ho giaa| baaj singh ne vajeer khaan ute neje naal halaa keetaa taan nejaa ghorre de mathe vich jaa khubhaa| vazeer khaan ne teer naal baaj singh dee baanh jkhamee kar ditee te fir talavaar havaa vich lahiraa ke baaj singh val tejee naal vadhiaa| vajeer khaan de pichhale paase ghorraa dauarraa ke
fatih singh baabaa fatih singh baabat hor veravaa antikaa panaa nan 2177 te parrhe jee lekhaka aa giaa te us ne ain nazadeek aa ke dovaan hathaan naal talavaar daa eddaa sakhat vaar keetaa ki talavaar sajaa modtaa cheeradee hoee khabee vakhee vichon nikal gee te vajeer khaan de de ttotte ho ge| ih mahaan kaaranaamaa 12 mee 1710 eesavee shukaravaar noo hoeaa| malerakottale daa navaab ser khaan vee is din is jang vich larradaa hoeaa maariaa giaa|
khaafee khaan likhadaa hai ki mauataan dee ginatee daa koee hisaab naheen see, thorre ku hee kisamat vaale bach sake te uh keval jaan bachaa paae, naa basatar lijaa sake naa ghorre| is saare saamaan upar singhaan daa kabazaa hoeaa te paidal sikh sipaahee ghorr savaar ho ge| vajeer khaan dee fauaj daa mukamal safaaeaa ho giaa| singh hun sarahand shahir val charrhe| shir vaasee lamaa samaan mukaabalaa karan de samarath naheen san| uh keval ik din lee 13 mee noo sikh fauajaan noo rok sake par inhaan sooramiaan de harrh noo kauan rokan vaalaa see| 14 mee noo uh sarahand shahir vich daakhal ho ge|
vazeer khaan daa bettaa dolat khaan khaalee hatheen jaan bachaa ke parivaar samet dilee dauarr giaa| iven hee suchaa nand sarahand vichon hale ton pahilaan hee dauarr giaa| singhaan ne suchaa nand dee havelee ute halaa keetaa te ithon bahut dhan miliaa jiharraa kaaleean karatootaan raaheen deevaan ne ikatthaa keetaa hoeaa see| fir havelee noo ag laa ditee gee te thorre samen vich hee ih havelee theh ho gee| poore sarahand shahir vich lutt maar aaranbh ho gee te is gal de chekhe saboot han ki kise masajid noo nukasaan naheen puchaaeaa giaa| sarahand daa soobedaar baaj singh noo thaapiaa giaa|
jadon sikh fauajaan dhan lutt raheean san, baabaa jee ne bhaaee aalee singhaan noo bulaaeaa te kihaa saanoo us dhan kol le chal jis varagaa
bhaaee alee singh sarahand badahiree daa aarazee navees see| us noo ik din vajeer khaan ne bhulaa ke kihaa sikhaa daa ik jaranail bandaa singh suneedaa hai| us ne chitthee likh| uh basaa kheseekhaan hai| likh ki sarahand val aa taan ki tainoo dasee saahibajaadiaan naal kee keetaa see| maalee singh ne kihaa hajoor chitthee likhan dee kee ledd je uh bahaadar hoeaa bager chitthee likhan de hee aa jaaegaa| vajeer khaa ne is utar kaaran maalee thaan noo maheene dee kaid dee sazaa ditee| sajaa ton mukat ho ke uh baabaa bandaa singh dee senaa vich ral giaa|
kise sansaar vich hor naheen hai| aalee singh us kandh kol lai giaa jis vich saahibazaadiaan noo chiniaa giaa see| bandaa singh ne jorro utaare| ikaeik itt ute hanjhooaan dee muhar laaee te kihaa ih khajaanaa saanoo naseeb hoeaa hai| kauan dhanee he saadde jihaa eih sanbhaal ke jaavaange| ih heere guaachane naheen chaaheede| ttoaa puttiaa| aradaas karake us vich satikaar naal ittaan rakheea te nishaanee rahe, eis lee upar mittee daa uchaa barraa usaar ditaa|
sarahand dee vije ton baad panjaab vich hakoomat daa lak ttutt giaa te kidhare vee bandaa singh noo mushakal pes naheen aaee| is pichhon ghurraanee, malerakottalaa aadik shahir aaraam naal fatih karake sarakaar khaalasaa daa sikaa ate samat jaaree keetaa| sik upar ih sbad ukare hoe san
dege tego fatiho nusarat bedirang|
yaafat az naanak guroo gobind singh|
deg teg fatih te sevaa nishache naal
guroo naanak dev ate guroo gobind singh jee ton praapat keetee
gangaa jamanaa ton lai ke raavee tak te shivaalak pahaarreean chon lai ke raajasathaan deean hadaan tak khaalasaa fauajaan daa dabadabaa pooree tarhaan kaaeim ho giaa ate singhaan noo ih visvaas pakaa ho giaa ki guroo de bachan attal han| piaar naal dasam paatasaaeh kihaa karade san ki tuseen raaj karoge ih vaak sach ho rahe disan lage|
eis samen baadashaah bahaadar saaeh dakhan dee bagaavat dabaaun lee giaa hoeaa see| us paas faravaree 1710 ton hee vazeer khaan khataan raaheen italaah bhej rihaa see ki panjaab vich sikhaan ton musalamaanaan noo bhaaree khataraa paidaa ho giaa hai| baadashaah noo garrabarr daa taan pataa see par ih enee bhiaanak tabaahee machaa denage ki vajeer khaan samet saaree senaa khatam ho jaavegee, eis daa baadashaah samet kise noo khaabe khiaal vee naheen see| baadasaaeh ne faisalaa keetaa ki panjaab dee bagaavat uh aap jaa ke dabaaegaa| baadasaaeh de is faisale daa ddatt ke virodh pradhaan mantaree muneem khaan ne keetaa te kihaa, eih saaddee shakateesaalee mugal hakoomat dee hatak hai ki baadasaaeh salaamat khud panjaab jaan| inhaan ghasiaariaan noo taan main hee khaderr sakadaa haan| muneem khaan ne kihaa ki baadasaah noo raajasathaan vich raajapootaan dee bagaavat dabaaun jaanaa chaaheedaa hai kiaunk uh vadheek khataranaak han|
baadashaah ne kihaa, main sikhaan noo vee jaanadaa haan raajapootaan noo vee| raajapoot kujh lai de ke raajeenaamaa kar lainage| sikh ajihaa naheen karade| uh vadheek khataranaak han| main taan panjaab dee bagaavat dabaaun jaavaangaa hee, muneem khaan vee chalan te aapane jauahar dikhaaun| baadashaah ne 17 joon 1710 noo panjaab val kooch keetaa| baadashaah ne satth hazaar dee fauaj tiaar karan daa hukam keetaa| us ne aapane putar ajeemasaan noo vee naal liaa| singhaan naal rasate vich jharrapaan laindaa hoeaa uh 24 navanbar 1710 noo sadtauare pujaa| edde vadde lashakar naal sikh sidhee larraaee naheen larr sakade san| uh sajion khabio kade pichhon kadee agon hamalaa karade, bhaaree tabaahee machaaunde te faraar ho jaande| shaahee fauajaan noo jangal deean museebataan jhalan dee aadat naheen see| jhaarreean kanddiaan vichon langhade hoe unhaan de jisam lahoo luhaan ho jaande te uh singhaan daa pichhaa naa kar sakade|
bandaa singh lohagarrh de kile vich see te is kile dee us ne aap hee muramat keetee see| us kile vich khaan peen daa vadheraa samaan naheen see| chaare paase baadashaah deean fauajaan ne gheraa paa liaa ate sarakade sarakade nerre hunde ge| ih gheraa muneem khaan dee fauaj daa see te muneem khaan ne baadasaah noo kihaa hoeaa see ki jaladee hee uh aap bandaa singh noo jiaundaa farr ke pes karegaa| ik dasanbar 1710 noo poore zor naal jadon halaa boliaa taan fauaj kile vich daakhal hoee| par afasos, bandaa singh raato raat sakhat ghere vichon nikal chukiaa see| muneem khaan hath maladaa reh giaa|
aus noo pataa see ki baadashaah salaamat sakhat naaraaj honage| us ne baadasaah noo milan dee aagiaa mangee taan bahaadarasaaeh ne naanh kar ditee te hukam ditaa ki us ton nagaaraa khoh liaa jaave| uh nagaare daa hakadaar naheen| baadasaaeh ne kihaa, hazaaraan kutiaan de ghere vichon gidarr bach ke kiven langh giaa tuhaanoo sharam naheen aaundee muneem khaan de shareekaan ne us daa raj ke mazaak uddaaeaa| uh pradhaan mantaree dee hoee beeijtee ton khus san| enee beeijtee daa sadamaa muneem khaan jhal naa sakiaa te bimaar pai giaa| dtaaee maheeniaan baad us dee mauat ho gee|
bandaa singh bahaadar naahan val deean pahaarreean vich aapaneean fauajaan samet khisak giaa| maidaanaan vich je uh shaahee fauajaan daa ttaakaraa
karan de samarath naheen see taan is daa matalab ih naheen ki pahaarraan vich uh ttik ke baitthaa rihaa| us ne pahaarree raajiaan noo vee sabak sikhaaunaa see jiharre guroo jee noo akasar tang karade rahinde san|
1 agasat 1711 eesavee noo baadashaah lagabhag savaa saal pichhon laahauar pujaa| bandaa singh ate sikh fauajaan lagaataar us de kooch vich vighan paa raheean san| laahauar de kile vich jaa ke uh surakhiat ho giaa ate jidharon vee bandaa singh daa pataa lagadaa us daa pichhaa karan lee fauajaan bhejadaa rahindaa| us ne saahee furamaan vee jaaree keetaa ki singhaan daa zikar karadiaan unhaan de naam naal kutaa jaan gadhaa jaroor likhiaa jaaeaa karo| ajihaa keetaa jaan lagaa| eneean jharrapaan ate tangeean kaaran baadasaaeh daa dimaag ttikaane sir naa rihaa| us ne saahee hukam jaaree keetaa laahauar de sabh kute ate gadhe maar dite jaan| gadhiaan ate kutiaa dee saamat aa gee| ghumiaar afasaraan paas fariaadaan karade ki inhaan bejbaanaan daa kee kasoor hai afasar taras khaa ke kahinde shaahee hukam hai mananaa taan pavegaa hee| par tuseen iaun karo ki gadhiaan samet laahauar shir chhadd ke chale jaao| iaun hee hoeaa| laahauar vich kee gadhaa naa rihaa| par gareeb kutiaan lee kisane haa daa naaraa maaranaa see ameenadeen likhadaa hai ki sainkarre kute saver saar raavee dariaa vich chhaalaan maarade, terade hoe shahir baahar chale jaande| saaraa din baahar rahinde te raat pain te bhukhe marade fir raavee vich chhaalaan maarade te shir vich daakhal ho ke jo labhadaa khaa ke saver saar fir dauarr jaande| 14 faravaree 1712 noo laahauar vich khabar sunee gee ki baadashaah salaamat dee mauat ho gee| saahazaadiaan vich takhat vaasate khaanaajangee chhirr pee| saahajaadaa ajeemasaan, jiharraa baadashaah naal hee laahauar sikhaan dee bagaavat dabaaun aaeaa see ne takhat daa maalak hon daa ailaan kar ditaa| uh sir te taaj rakh ke haathee upar savaar ho laahauar shir daa chakar laaun lagaa| saahazaade de haathee noo top daa golaa lagaa taan uh bekaaboo ho giaa te betahaasaa dauarran lagaa| us ne raavee dariaa vich chhaal maar ditee| samet raajakumaar de ih haathee ddub ke mar giaa| khaanaa jangee chaladee rahee| aakhar 2 faravaree 1713 noo azeemushaan daa putar farakhaseear takhat te baitthaa| lagabhag ik saal chaladee hoee is khaanaajangee daa bandaa singh ne pooraa faaeidaa utthaaeaa ate jiharre ttikaane khus ge san unhaan upar kabajaa kar liaa|
farakhaseear bandaa singh deean kaaravaaeean ton chintaatur see| us ne khazaanaa ate fauajaan laahauar de soobedaar abadasamad khaan paas bhejeean ki bandaa singh noo jiaundaa jaan muradaa pesh keetaa jaave| uh barre hale karadaa par bandaa singh kaaboo naa aaundaa| aakhar us ne raajasathaan vaale paase bhatteean noo dabaaun daa faisalaa keetaa| bhattee koee vaddee museebat naheen san sagon navaab bandaa singh ton ddaradaa ttal giaa see| sainaapateean noo kaanbaa charrhiaa hoeaa see| us noo baadasaaeh ne vaapas aaun daa hukam ditaa ki bandaa singh dee bagaavat dabaaunee jrooree hai| uh aa taan giaa par lakhee jangal val khisak giaa jadon ki bandaa singh us paase ho hee naheen see| baadasaaeh ne us dee javaaba talabee keetee te sakhat taarranaa keetee ki bandaa singh daa pichhaa keetaa jaave |
bandaa singh aapane sikh saatheean naal guradaasapur zilhe vich see| us noo pataa lagaa ki achaanak mugal fauajaan us daa pichhaa karadeean aa geean han| guradaas nangal naam de pindd vich duneechand dee havelee see| ih koee kilhaa naheen see bas aale duaale uchee kandh see| vichakaar khulhaa viharraa| bandaa singh ne is dee deevaar noo majboot keetaa| aakhar navaab 25 hazaar dee sainaa lai ke aa giaa te is kachee garrhee noo gher liaa| bandaa singh paas bahut thorree sainaa see te thorre hathiaar| khaan peen daa saamaan vee bahutaa naheen see| hairaanee hundee hai ki 14 aprail 1715 noo piaa ih gheraa atth maheene tak andar jaan dee hinmat naa kar sakiaa te 7 dasanbar 1715 noo bandaa singh aapane bhukhe tihaae saadte sat sau saatheean samet grifataar keetaa giaa|
baabaa binod singh ne kee vaar baabaa bandaa singh noo kihaa ki raat noo ik halaa kar ke dauarr jaaeee par bandaa singh naheen maniaa| ik vaar taan dohaan daa takaraar enaa vadh giaa see ki binod singh ne talavaar miaan vichon kadt lee see| tad baabaa bandaa singh ne kihaa, aapaan noo larranaa sobhadaa naheen| tuseen chale jaao| main naheen jaavaangaa| binod singh dushaman deean safaan cheeradaa hoeaa surakhiat aapane saatheean samet derr giaa| bandaa singh age kee vaar dauarr jaaeaa karadaa see, par is vaaree us ne kiaun uthe hee ttikan daa faisalaa kar liaa is gal daa koee pataa naheen lagadaa|
jadon mugal talavaaraan dhooh ke havelee andar varre taan mukaabalaa
kis ne karanaa see sikh bhukh naal adhamare pe san| unhaan ne aapane pashoo maaramaar ke khaa le san| baalan naheen bachiaa see taan kachaa maas khaanaa suroo kar ditaa| is naal khoon de dasat lag ke kee singh dam torr ge san| mugalaan ne bahut saare sikhaan de pett talavaaraan naal is lee cheer dite ki saaeid inhaan ne muharaan nigal rakheean hon| garrhee vichon kul 600 rupe, 23 sone deean muharaan te thorrhe jihe hathiaar praapat hoe|
abadasamad khaan gavaranar laahauar khud dilee bandaa singh noo lai ke baadashaah de saahamane pes karan daa maan praapat karanaa chaahundaa see par baadasaaeh ne kihaa ki tuseen laahauar hee raho te aapane bette noo bhej dio| tad us daa bettaa zakareea khaan 740 bandeean ate do sau siraan samet dilee val noo chal piaa| us ne sochiaa ki do so sir lai ke jaanaa koee khaas sooramagatee naheen lagadee| is lee us ne sakhat hukam chaarrh dite ki jiven marazee karo, jithon marazee liaao hor sir vadte| maasoom lokaan daa kataliaam karake sat so gadde siraan de bhare ge te dilee kooch keetaa|
baabaa bandaa singh lohe deean janjeeraan vich jakarr ke pinjare vich band karake haathee ute bitthaaeaa giaa te us de naal hee ik nangee talavaar farree sipaahee bitthaaeaa giaa taan ki janjeeraan te pinjaraa torr ke je bandaa singh dauarran daa yatan kare taan us noo katal kar ditaa jaae| us de haasoheene kaparre puaae ge san te sir te ttopee ditee hoee see, eiven hee baakee kaidee janjeeraan vich banh ke ik dooje val pitth karaake dodo dee ginatee vich binaan kaatthee utthaa te bitthaae ge| bheddaan deean khalaan de kott pahinaae te siraan te rang barangeean ttopeean diteean hoeean san| 29 faravaree 1716 noo vadde jaloos dee shakal vich uh dilee laal kile kol dee langhaae ge| lakhaan marad aauarataan ih tamaasaa dekhan lee kataaraan vich khalote san|
eis samen bahut saare musalamaan ate kujh eesaaee itihaasakaar chashamadeed gavaah dasade han ki unhaan ne kise ik vee sikh noo udaas naheen dekhiaa| uh sbad gaaunde poore jaaho jalaal vich jaa rahe san| inhaan anakheele yodhiaan dee saan niraalee see| zakareean khaan noo baadasaaeh farakhaseear ne khaas khilat, heere jarree kalagee, ghorraa ate haathee inaam vajon dite| iravin ne farre ge hathiaaraan dee chhottee
jihee soochee dindiaan likhiaa, heraanee hundee hai ki ene ku saamaan naal unhaan ne bhaarat dee shakateesaalee hakoomat naal keval ttakar hee naheen lee sagon is noo hilaa ke rakh ditaa see|
har roz soso dee ginatee vich aam lokaan de saahamane sikhaan noo katal keetaa jaandaa te ih kataliaam ik hafataa chaladaa rihaa| 12 maarach 1716 noo saare sikh bandee mukaa dite ge| harek noo puchhiaa jaandaa see ki je isalaam dharam dhaaran kar lave taan jaan bach sakadee he, eik vee sikh ne dharam naheen badaliaa| bandaa singh noo joon tak taseehe de de ke puchhiaa jaandaa rihaa ki khazaanaa kithe dabiaa hoeaa hai| us ne kee dasanaa see kiaunj khajaanaa us ne kadee dabiaa hee naheen see| jo kujh us paas hundaa uh singhaan vich vandd dindaa see|
aakhar 9 joon 1716 noo bandaa singh noo shaheed karan daa faisalaa hoeaa| us naal 26 sikh jaranail hor san te inhaan sabhanaan noo pahilaan vaang hee jaloos dee shakal vich kutab meenaar laage lijaaeaa giaa| bandaa singh noo vee puchhiaa giaa ki isalaam kabool karanaa hai ki mauat, taan bandaa singh ne kihaa, mauat| us daa chaar saalaan daa bettaa ajepaal singh us dee god vich bitthaaeaa giaa te hath vich chhuraa farraa ke hukam ditaa is noo katal kar| bandaa singh ne ajihaa karan inakaar kar ditaa| us de saahamane jalaad ne bache dee chhaatee vich chhuraa maar ke us daa tarrapadaa dil kadt ke bandaa singh de moonh vich tunan daa yatan keetaa| us de vaal upar pinjare naal banh ke us daa maas jamooraan naal torriaa giaa te garam salaakhaan khabhoeean geean| uh ahil addol te shaantachit khalotaa rihaa| us de hetthaan te siraf vaahiguroo sbad dee dhunee see|
pradhaan mantaree ameen khaan is kaafar dee shahaadat akheen dekhan lee katalagaah vikhe pujaa| uh bandaa singh de chihare daa jalaal dekh ke dang reh giaa te puchhiaa, eik fakeer lee kee ih uchit see ki iho jihaa kataliaam machaaundaa bandaa singh ne kihaa, jadon tere varage lok zulam dee at chukan taan meraa guroo mere jiheean noo thaaparraa deke tor dindaa hai ki julam khatam karan| par main je vadheekee karaan taan meraa guroo mainoo fir tere havaale kar dindaa hai| ameen khaan ne fir puchhiaa par tuseen kahinde ho tuhaaddaa guroo sarab samarath te madadagaar hai| fir is sankatt dee gharree uh tainoo kiaun naheen bachaaundaa
bandaa singh ne kihaa meraa guroo miharabaan hai| uh mainoo aapane charanaan vich bitthaa ke rakhan daa ichhak hai kiaunk uh mainoo piaar karadaa hai| mere keete paapaan dee sazaa uh dharatee upar hee de ke fir aapane paas rakhegaa| uh anant shaanaa daa maalak, kalageedhar pitaa, adatee vihaar karadaa hai|
jalaad ne pahilaan us dee sajee akh kadtee fir khabee fir us daa khabaa pair vadt ditaa giaa te is ton baad doven hath katt dite ge| beant khoon veh jaan kaaran uh behosh ho giaa taan us daa sir katt ditaa giaa| jisam dee botteebettee karake kaavaan kutiaa de khaan vaasate khalaar ditee gee|
eiho jihe laasaanee shaheed itihaas vich barre ghatt par sikhaan vich bahut hoe han| baakee de saatheean noo vee ise dtang naal katal keetaa giaa| jis kise ne ih dris dekhe, chaahe musalamaan chaahe hindoo jaan eesaaee, sabhanaan ne bandaa singh dee shahaadat noo gobee varataave vaalee maniaa hai| ih ghattanaa koee aam naheen see| khaalasaa panth daa ih sikh jadon sheed hoeaa taan keval atth saal de thorre jihe samen vich uh kauamee heer ban giaa|
beshak uh sheed ho giaa te barraa ghatt samaan us noo hakoomat karan daa miliaa par panjaab de lataarre hoe lokaan deean akhaan vich us ne savaimaan ate aazaadee de charaag baal dite| hindusataan vich ih pahilee vaar panjaab vich bandaa singh ne keetaa see ki gulaam kisaan jiharre ki mujaare san te jmeen vadde jimeedaaraan dee see, eis zameen de maalak banaa dite| bandaa singh daa ailaan see jmeen use dee hai jiharraa is noo vaah rihaa hai| bandaa singh taan shaheed ho giaa par hakoomat kisaanaan ton jmeen dee maalakee daa hak baad vich vee naa khoh sakee|
sikh jangalaan vich vasade san| jo koee gareeb pindd vich rahindaa see taan uh neeveen jaat daa viralaa ttaavaan hundaa jis ton musalamaan keval gandagee dee safaaee daa kam lainde| jaan fir kujh ku sikh chamaar san jiharre khalaan laahun te chamarraa rangan daa kam karade| iho jihe gulaam gareeb sikh jadon bandaa singh paas haazar hunde taan uh unhaan noo aapanaa hukamanaamaa, nishaan te us pindd dee maalakee daa akhatiaar de ke vaapas bhejadaa, pindd de ijatadaar te vadde khaanadaanee musalamaan
kataar banh ke unhaan de savaagat lee khalote hunde| uh dushaman yodhe jiharre jang vich jaanaa vaaran lee nikal turade san hukam de taabiaadaar ho jaande| atth saal de sankhep samen vich us ne jiharreean karaamaataan varataaeean unhaan noo hee navaab kapoor singh ate jathedaar jasaa singh aahaloovaaleea ne age toriaa te inhaan soorabeeraan deean vaaheean hoeean tegaan sadakaa 1799 vich mahaaraajaa ranajeet singh dee saradaaree hetth laahauar de kile ute nishaan saahib lahiraa ke sarakaar khaalasaa dee sathaapanaa keetee gee|
haree raam gupataa likhade han, auh naa isalaam daa virodhee see naa musalamaanaan daa| usane kalaanauar vich 5000 musalamaan bharatee keete te unhaan noo baang namaaz dee aajaadee see| us noo je gusaa see taan keval jaalamaan viradh| mugalaan dee najr vich uh sire daa lahoo tihaaeaa raakhash see, hindooaan lee shromanee naaeik ate sikhaan lee uh pahilaa baadasaaeh see| uh roohaanee, siaasee ate yudhaneetee de amal daa jeeneeas see| chaahe koee shaitaan kahe chaahe fakeer, auh aapanee misaal aap see| vishav itihaas vich us daa rutabaa sikandar, naadarashaah, abadaalee ate nepoleean ton ghatt naheen|
profaisar pooran singh aapane nibandh beerataa vich likhade han, yodhaa patalee tteen daa peepaa naheen hundaa ki zaraa ku sek lagaa taan vichalaa ghio panghar giaa te rataa ku tthandtaa bulaa aaeaa taan jam giaa| yodhe noo jaladee keetiaa gusaa naheen aaundaa| us noo guse karan vaasate sadeean lagadeean han| panjaven paatashaah, nauaven paatashaah ate saahibazaadiaan samet hajaaraan maasoomaan de katalaa ne bandaa singh noo gus kar ditaa| iho jihe jaranail jadon guse vich aa jaan tad unhaan daa gusaa utaran vich vee kee sadeean lagadeean han|
mahaaraajaa ranajeet singh
mahaaraajaa ranajeet singh ne jis samen vich vishaal panjaab dee vaagaddor sanbhaalee us samen de haalaat jaane bagair mahaaraaje dee skhaseeat daa sahee mulaankan naheen ho sakadaa| us naal sabandhat samakaalee sarotaan dee koee ghaatt naheen par us baare jaanan vaasate dekhanaa hovegaa ki ttipaneekaaraan dee khud dee pitthabhoomee ate vafaadaaree kis prakaar dee hai| bahut saare pachhamee itihaasakaaraan ne chetan ho ke us viradh galat ttipaneean diteean han taan ki paatthakaan de man vich us baare vadheek satikaar naa bane| siaane itihaasakaar binaan baakaaeidaa parakh karan de suneean sunaaeean galaan noo aapanee saamagaree vich saamal naheen karade par angarezaan ne khaas manorath naal ajihaa keetaa| mahaaraajaa enaa skateesaalee inasaan see ki us de jiaunde jeea eseea deean kauamaan taan kee angarejaan samet kise kauam ne panjaab te hamalaa naheen keetaa| gavaandtee des chauakas ho ke us paason ddifens banaaee rakhan de ichhak taan san par ajihaa hauansalaa afagaanaa vich vee naheen rihaa see ki panjaab val rukh karan haalaan ki ranajeet singh ton pahilaan panjaab noo lagaataar lataarrade rahinaa afagaanaan te mugalaan daa bugal melaa rihaa see| mugalaan ate patthaanaan dee is sikaaragaah noo mahaaraaje ne khushaal sattett banaaeaa te is dee ginatee sansaar deean taakatavar kamaan vich hon lagee see| ih hairaaneejanak tath hai ki mahaaraaje dee mauat ton baad besk angarejaan hath khaalasaa fauajaan haar geean san par angarejaan daa hauansalaa naheen paindaa see ki uh panjaab vich rasamee tauar te hakoomat sanbhaalan lee laahauar aa jaan| pahilon uh aapaneean sooheea ejanseean raaheen pataa lagaaunde rahe ki kee sikh uhanaan dee haazaree noo baradaashat kar lainage das saal tak uh dooron paar prabandh chalaaunde rahe jis karake aam kahaavat ban gee hoee hai, ki mahaaraaje ne taan 40 saal shaanadaar raaj bhaag chalaaeaa hee us pichhon das saal tak us dee marrhee raaj karadee rahee|
mahaaraaje daa janam baddarakhaan zilaa sangaroora vich naanake ghar hoeaa see ki gujaraanvaale, eis baare itihaasakaaraan vich sadaa vivaad rihaa hai par is baare koee vivaad naheen ki janam dee mitee 13 navanbar 1780 see| ih tath vadheek mehatavapooran naheen ki janam naanake hoeaa ki daadake ghar vich| jaananayog uh haalaat zaroor han jinhaan de pichhokarr baare giaan praapat karan
auparant sahee sitte nikal sakanage| ranajeet singh achaanak asamaan ton ttuttaa koee taaraa taan aakharakaar hai naheen see jis daa koee pichhokarr naa hove| poorabalaa guraeitihaas ate atthaaraveen sadee daa sangeen sikhaeitihaas us daa shaanadaar virasaa see, ajihaa virasaa jiharraa muradiaan vich jaan paa ke navaan raashattar niramaan karan de samarath hai|
guroo saahibaan ne savemaan dee zindagee bateet karan daa raah khohaliaa bhaaven is raah vich anek aauakarraa kiaun naa hon| guroo naanak dev jee saahamane bhaaee laalo jihaa gareeb inasaan ate baabar jihaa shakateesaalee hamalaavar ik jihe varataau de hakadaar san| pujaaree ate soodar iko prakaar de sanamaan de adhikaaree san| sikh sangat ne akheen dekh liaa ki saadhaaran mulaajm de ghar janam lai ke talavanddee pindd daa ik juaan eseean noo sanbodhan karan dee samarathaa lai ke aaeaa hai| panjaven ate nauaven guroo saahibaan deean shaadataan ih sabak de geean ki amal, jeevan ton kite vaddere han te asool dee raakhee lee jaan kurabaan kar denee utam kaaraj hai| guroo gobind singh jee dee shakhaseeat vichon laasaanee kurabaanee ate baadasaaehat dovaan daa jalo pragatt hoeaa sikhaan ne dekhiaa ate maaniaa| takht, chavar, chaananee, kalagee ate nagaaraa aadik nishaaneean guroo jee ne khaalasaa panth noo sauanpeean taan unhaan deean akhaan vich hakoomat dee rosnee aa gee| buzadilee dee thaan sooramagatee ne praves keetaa taan baabaa bandaa singh ne naanderr ton panjaab val kooch keetaa| 1708 eesavee vich veeh singhaan de kaafale naal tur ke 1710 eesavee vich do saal de andaraandar vazeerakhaan soobaa sarahand ton hakoomat khoh ke kile te nishaan saahib jhulaaeaa ate guroo saahibaan de naa daa sikaa chalaa ke sarakaar khaalasaa kaaeim keetee| baabaa bandaa singh daa raaj keval 6 saal, 1716 eesavee tak rihaa par ene thorre kaarajakaal dauaraan sikhaan noo ahisaas ho giaa ki uh gulaamee daa julaa garadan uparon laahun de bilakul samarath han| atthaaraveen sadee vich unhaan de siraan de mul paide rahe te har roz shikaar hundaa par pichhale itihaas ne jiharraa aatam visvaas siraj ditaa us noo mittaa denaa sauakhaa kam naheen see| is saare sangharas dee larree daa sittaa mahaaraajaa ranajeet singh de raaj vajon saahamane aaeaa| iaun tarateeb naal ghattanaavaan daa adhiain karaange tad sahee pataa lag sakegaa ki mahaaraajaa aapane aap noo mahaaraajaa jaan sarakaar akhavaa ke kiaun khush naheen hundaa see te bhaaee saahib, singh saahib aadik sanbodhan us noo kiaun change lagade san| us ne guroo saahibaan de naam daa uh sikaa dogo teree, fatih nusarat bedarang| yaafat az naanak guroo gobind singha chalaaeaa jiharraa pahilee vaar baabaa bandaa singh ne jaaree
keetaa see| gavaandtee raajaan naal keeteean sandheean upar ranajeet singh de dasakhataan dee thaan sarakaar khaalasaa dee muhar hai| satahee soochanaa praapat karan uparant jiharre alap budh saahitakaara itihaasakaar ih kahinde han ki uh keval sikhaan noo khush karan lee ajihaa karadaa see unhaan noo ih jaanakaaree naheen ki us dee skateesaalee sattett vich sikh taan 8 prateeshat san| baakee 92 prateesat lok taan us deean inhaan galaan sadakaa naaraaz ho sakade san| kauan kis noo pakhandd naal adhee sadee tak khush kar sakadaa hai eih gal ik paase rakh deeee tad pataa lagegaa ki ranajeet singh dee sarakaar ton pahilon kise gairamusalim sattett de raajapramakh ne ih khataraa mul naheen liaa see ki uh musalamaanaan noo mantaree manddal vich shaamal karo ate fauajaan de jaranail thaape| takarreean musalamaan sattettaan de ain vichakaar baitth ke mahaaraajaa ranajeet singh ne ih daleree bhare kaaranaame keete| sittaa ih nikaliaa ki jinhaan dinaan vich gair isalaamee sarakaaraan musalamaanaan noo vadde rutabe de ke aapane lee khataraa mul lain deean ichhak naheen san. mahaaraaje de musalamaan jaranail us dee mauat ton baad vee angarezaan viradh larrade rahe| ih jihaa yodhaa te siaasatadaan sadeean baad kadee paidaa hundaa hai|
pooravaj
mahaaraaje daa baabaa s. charrhat singh te s. charrhat singh daa baabaa, budtaa singh see| budtaa singh ton pahilaan daa saanoo kujh pataa naheen lagadaa| s. budtaa singh 25 ekarr jameen, eik khooh ate tin halaan daa maalak see| enee ku zameen vaale bande noo bahut ameer taan naheen giniaa jaandaa par changaa khaandaa peendaa saradaar jaroor hundaa hai| is jmeen vich us daa shareekaa kabeelaa vasan lagaa taan ih ik nikaa jihaa pindd ban giaa jis noo sukarachak kahinde san| sukar sbad daa arath chhottaa hee hundaa hai| aaranbh vich juaanee de dinee uh nikeean motteean badamaaseean ate choreean karan daa sukeen vee rihaa par guroo har raae jee de darasn karan uparant unhaan daa sikh ban giaa te maarre kamaan ton tobaa keetee| us ne guroo gobind singh jee paason amrit chhakiaa| larraaeean vich guroo jee daa saath ditaa te unhaan ton pichhon baabaa bandaa singh dee sainaa vich mil ke mugalaan viradh kirapaan vaahee| uh inaa daler ate furateelaa see ki nauajavaan us daa mukaabalaa karan de udon vee samarath naheen san jad uh adherr umar ttap giaa see| jadon 1716 vich usadee mauat hoee tad us de jisam upar talavaar de anek zakhamaan de nishaan san te nau nisaan bandook deean goleean vajan de disade san| ilaake vich us daa changaa dabadabaa ban giaa see jis karake pindd sukarachak duaale us ne ik nikaa jihaa kilhaa usaariaa|
budtaa singh saradaar de ghar janamiaa nodh singh sunakhaa juaan nikaliaa| majeetthe de takarre saradaar gulaab singh ne is sharat te aapanee bettee dee manganee dee peskas keetee ki nauadh singh amrit chhak le| us ne ajihaa hee keetaa te navaab kapoor singh dee sainaa vich bharatee ho giaa | uh pitaa vaang tez taraar jangabaaj ban giaa te us deean udon taan poore ilaake vich dhunmaan pai geean jadon 1749 eesavee vich us ne ahimadashaah abadaalee dee sainaa upar halaa bol ke lutt de maal vichon bahut vaddaa hisaa dal khaalasaa de sapurad keetaa| ik din us noo khabar milee ki rasoolapur de zimeedaar sulataan khaan ne chhe sikhaan de kes jabaradasatee katt ke isalaam vich saamal karan daa ailaan kar ditaa| nauadh singh ne aapanee sainik ttukarree naal rasoolapur te charrhaaee kar ditee| bandee chhuddavaae te patthaan dee saaree jaaeidaad lutt lee| iven hee shaaboodeen ne kariaalaa pindd de sikhaan noo kaid karake unhaan de kesaan dee beadabee keetee| nauadh singh ne shaabudeen upar charrhaaee kar ditee | us dee jaaeidaad lutt lee te uh khud maariaa giaa| sabh sikhaan noo dubaaraa amrit chhakaaeaa giaa| eesavee 1752 vich uh afagaanaan viradh joojhadaa hoeaa shaheed hoeaa|
charrhat singh daa janam 1732 eesavee vich hoeaa| pitaa dee mauat vele uh bhar juaan ho chukaa see| us ne dekhiaa ki s. jasaa singh daa dabadabaa poore panjaab vich kaaeim ho rihaa hai| us ne aahaloovaalee is saradaar naal ddoonghe sabandh banaa le| us ne dekhiaa ki aahaloovaaleea barraa nipun prashaasak hai| us ne panjaab de kisaanaan dee rakhavaalee vaasate raakhee pranaalee daa mudt banhiaa jis naal dhaarraveean hathon hundaa nukasaan ghatt giaa| pahilon charrhat singh bhangeean misal vich vee shaamal rihaa par fir chhetee hee us ne 400 ghorr savaaraan dee ik sainik ttukarree kaaeim kar lee| us daa sahuraa ameer singh gujaraanvaaleea takarraa zimeedaar see jis daa panth vich changaa satikaar see| us deean nek salaahaan ne charrhat singh noo safalataa val toriaa| us dee ih sharat hundee see ki jis ne meree sainaa vich bharatee honaa hai us lee pahilaan amrit chhakanaa jrooree hai| aapane pindd de naam upar us ne aapanee naveen misal shukarachakeea banaaun daa ailaan kar ditaa ate kee ilaake aapanee raakhee pranaalee adheen kar le| loon deean khaanaa dee raakhee karan sadakaa us dee aamadan vich changaa vaadhaa hoeaa| uh enaa daler ho giaa see ki gavaranar laahauar dee pravaah naheen karadaa see| ik vaar gavaranar khavaajaa ubedakhaan ne gujaraan vaale kile vich us noo gher liaa| uh raatee gett khol ke ajihe khoonkhaar hale karadaa ki sainkarre laahauareean noo mauat de ghaatt utaaradaa| bahut saaraa jaanee ate maalee nukasaan karavaa ke beeizat navaab laahauar paratiaa| iven hee jadon ahimad shaah abadaalee naal
mutthabherraan hundeean san taan dal khaalasaa de mohareean vich charrhat singh hundaa| ik vaar us ne abadaalee de jaranail naseerakhaan, jo baaraan hazaar sainikaan daa aagoo see, noo takarree haar ditee, aus daa ghorraa mar giaa te uh jaan bachaa ke paidal dauarr giaa|
sohan laal sooree ate bootte shaah likhade han ki abadaalee daa chaachaa sarabuland khaan das baaraan hazaar dee senaa lai ke kasmeer ton kaabal val jaa rihaa see taan attak dariaa laage charrhat singh ne us te halaa bol ditaa| senaa khaderr ditee te kasmeer daa ih gavaranar bandee banaa liaa| do lakh rupe vasool karake usadee rihaaee keetee| 1770 eesavee vich usadee mauat hoee| beshak us daa bettaa mahaan singh is samen das saal daa see, par uh takarre virase daa maalak baniaa| pitaa dee achaanak hoee mauat vele kiaunk mahaan singh aje bachaa see, misal daa prashaasan maataa desaan ne sanbhaal liaa jo achhe vihaar vaalee daler isataree see| saare ristedaar takarre saradaar hon kaaran us daa achhaa dabadabaa see | mahaan singh jis daa janam 1760 vich hoeaa see ne 1779 vich chhe hazaar sainik le ke rasoolanagar de peer muhamad noo haraa ditaa| us dee jaaeidaad jbat kar lee| bhaaven chatthiaan ne badalaa lain vaasate kee ver bagaavat keetee par safal naa hoe sagon harek bagaavat magaron mahaan singh hor vadheek ilaake upar kabajaa jamaa laindaa| chatthiaan upar fatih praapat karan uparant mahaan singh noo khushakhabaree milee ki us de ghar bette ne janam liaa hai taan jit dee vajaa karake putar daa naam ranajeet singh rakhiaa giaa| janavaree 1784 vich us ne jamoo riaasat de maalak raajaa brij raaj deo te hamalaa kar ditaa| raajaa ddar ke dauarr giaa taan mahaan singh de hath ik karorr rupe dee rakam lagee| itihaasakaar is naal sahimat han ki is vele shukarachakeea misal dee sainaa dee ginatee ghorr savaar ate paidalaan samet pachee hazaar see | soo. mahaan singh ne aapanee raajadhaanee gujaraanvaalaa rakhee ate thaanthaan tthaane ate adaalataan kaaeim keeteean| pattavaaree, kaanoogo, mukadam ate kaaradaaraan ton lai ke vazeeraabaad vich aapanaa gavaranar tak niyukat keetaa| jadon is saradaar dee bukhaar ate pechash naal achaanak mauat hoee tad us dee umar keval 30 saal see| je kite ih duraghattanaa naa vaaparadee tad s. mahaan singh ne laahauar upar nishaan saahib lahiraa ke khaalasaa sarakaar kaaeim karanee see| par itihaas noo ih manazoor see ki khaalasaa sattett kaaeim karan lee mauakaa mahaan singh de bette ranajeet singh noo praapat hove| kaheea misal daa je singh saradaar ate us daa bettaa gurabakhas singh sukarachakeean dee charrhat ton eerakhaa khaande san| aapas vich dohaan misalaan deean kee jharrapaan hoeean jinhaan vich har
vaaree mahaan singh jetoo hundaa te ik jharrap vich je singh daa bettaa maariaa giaa| je singh ate us dee nooh sadaa kauar, gurabakhash singh dee vidhavaa ne ih dusmanee mukaaun lee ranajeet singh naal aapanee bettee dee manganee kar ditee| ih barraa door andes faisalaa see jis naal de taakatavar misalaan ikattheean ho geean| 15 aprail 1790 eesavee vich sr. mahaan singh dee mauat ho gee tad ranajeet singh das saal daa see| misal dee nigaraanee sas sadaa kauar de hathaan vich aa gee jiharree us ne baakhoobee nibhaaee|
chhe saal dee umar vich uh tikhe veg vich vahinde jhanaa dariaa noo paar kar laindaa see| das saal dee umar de baalak ranajeet singh noo parrhanaa likhanaa sikhaaun vaasate bhaaee bhangaa singh de ddere vich daakhal karavaaeaa giaa| dderaa gharon door hon karake ranajeet singh ghorre te savaar hundaa ate ddere vich jaan dee bajaae raavee dariaa vich tairadaa jaan saathee bachiaan noo naal lai ke shikaar kheddadaa| siraf ihee naheen ki khud parrhan vich bedhiaanee dikhaaee, kee saatheean noo vee parrhaaee naalon hattaa ke shikaar kheddan dee mehatataa samajhaaee| ih nikee jihee junddalee kheddaan vich masat rahindee| door duraadde jangalaan vich ghunmanaa te khataranaak jaanavaraan naal mukaabale karane us daa pasandeedaa kam see|
gujaraanvaale de naal lagadaa ilaakaa chatthiaa daa see| chatthiaan daa saradaar hashamat khaan hankaariaa hoeaa bandaa see jo hindooaan sikhaan noo tang karake khus hundaa| sr. mahaan singh paas us deean sikaaeitaan pujeean san taan ik sainik ttukarree lai ke us ne hasmat khaan upar charrhaaee karake us noo farr liaa| maar kuttaaee changee keetee par is srat te jaan bakhasee ki agon noo ttheekatthaak rahegaa ate gavaandteean naal changaa vihaar karegaa| ik din ranajeet singh aapanee ttolee samet sikaar kheddadaakheddadaa raah bhul giaa te saatheean ton vichhurr ke jis paase jaa nikaliaa uh chatthiaan daa ilaakaa see te itafaakan hasmat khaan us paase sikaar kheddan aaeaa hoeaa see| us ne ranajeet singh noo pachhaan liaa| chatthe saradaar deean ragaan vich khoon ne ubaalaa khaadhaa| mahaan singh daa bettaa kaaboo aa giaa| hun chhaddanaa naheen chaaheedaa | tez ghorraa dauarraa ke us ne ranajeet singh noo gher liaa te talavaar daa jabaradast vaar keetaa| bijalee dee furatee naal ranajeet singh ne aapanaa bachaa keetaa te chatthe saradaar upar vaar karan lee kirapaan dhooh lee| ih adhakharr umar daa chatthaa saadte chhe futt lamaa barree suddaual ddeel ddol vaalaa majboot bandaa see| ranajeet singh ne us upar tej taraar vaar keetaa taan hajmat khaan dee garadan udd gee| gujaraanvaale vaapas aa ke jadon ranajeet singh ne ih ailaan keetaa ki aj ton baad main chatthiaa
daa vee saradaar haan te unhaan daa ilaakaa main aapane kabaze vich lai liaa hai udon us dee umar teraan saal dee see| is nikee umar vich ih us dee pahilee shaanadaar jit see| najraanaa de ke chatthiaa ne us dee adheenataa man lee|
pitaa sr. mahaan singh ne dal khaalasaa de mukhee sr. jasaa singh aahaloovaalee naal torr tak preet nibhaaee see| s. jasaa singh de dehaant pichhon aahaloovaaleea misal daa jathedaar sr. fatih singh thaapiaa giaa| ranajeet singh noo aahaloovaaleea dee bahaadaree ate charrhat daa pataa see| uh fatih singh paas giaa ate us noo guraduaare jaan lee benatee keetee| doven mathaa ttek ke baitthe taan ranajeet singh ne kihaa, fatih singh toon meraa vaddaa bharaa hain| guroo mahaaraaj dee hajooree vich mere naal pag vattaa| main hamesaa teraa saath diaangaa| dovaan ne pagaan vattaaeean te vafaadaaree dee sahun chukee | ih ghattanaa 1796 eesavee dee hai jadon ranajeet singh 16 saal daa see| us dee umar dee jaanakaaree is karake nirantar ditee jaa rahee hai taan ki jaaniaa jaa sake ki kinee chhottee umar vich uh vadde ate door andeshee faisale karan lag piaa see|
ahimadashaah abadaalee daa potaraa zamaan saaeh bhaaree sainaa lai ke aaeaa te laahauar te dhaavaa bol ke 3 janavaree 1796 noo aapane kabaze hetth kar liaa| par us dee maarree kisamat ki us de bharaa mahimood shaah ne bagaavat kar ditee ate aapane aap noo afagaanisataan daa baadasaaeh hon daa ailaan kar ditaa| saaeh jmaan ne ahimadasaaeh saahaanachee noo is sankatt de samen vich laahauar daa soobedaar mukarar keetaa te aap kaabal parat giaa| soobedaar laahauar paas baaraan hajaar dee senaa see| ranajeet singh ne fatih singh naal mil ke laahauar te hamalaa kar ditaa| ik din vaasate vee soobedaar sikh sainaa daa mukaabalaa naa kar sakiaa| uh maariaa giaa te us dee sainaa idhar udhar khilar gee|
shaah zamaan ne kaabul dee bagaavat dabaa ditee par us noo sikhaan upar karodh see te aapane soobedaar de katal uparant hoee aapanee hatak daa badalaa lain lee 27 navanbar 1798 noo us ne fir laahauar te hamalaa kar ditaa| baabaa saahib singh bedee daa khaalasaa panth vich barraa satikaar see kiaunk uh guroo naanak saahib dee bansaavalee vichon san| akaalee foolaa singh ton pahilon sarab pravaanit dhaaramik shakhaseeat uho san| unhaan ne sikhaan age apeel keetee ki sabh aapoaapane matabhed bhulaa ke sarabat khaalase dee ikatarataa vich puje| saareean misalaan de mukhee haazar hoe| keval foolakeean misal daa pattiaalavee raajaa saahib singh naheen aaeaa| jiven vadde ghalooghaare vele baabaa aalaa singh ne sikhaan dee madad karan ton inakaar kar ditaa see uven hee saahib singh is
jhagarre ton alag reh ke surakhiat rihaa| shaah zamaan ne laahauar lutt liaa| sikhaan ne is daa koee virodh naheen keetaa kiaunk unhaan noo pataa see ki is pichhon uh amritasar luttan maaran avas aaegaa| darabaar saahib dee tabaahee sikhaan dee aan daa khaatamaa samajhee jaaeaa karadee see| uh amritasar val vadhiaa taan shiron baahar laahauar disaa val sarabat khaalasaa us noo milan lee tiaar baitthaa see| bahut khoonkhaar jang hoeaa par sikh us noo pichhe dhakadedhakade laahauar lai ge| jadon uh laahauar de kilhe vich jaa varriaa taan sikh fauajaan amritasar dee raakhee karan hit vaapas aa geean|
har raat ranajeet singh alabele manachale juaanaan daa ik jangee jathaa le ke laahauar aparradaa te bhiaanak kuharaam machaa ke vaapas paratadaa | uh kilhe de saman buraj tak aparr ke lalakaaradaa, abadaalee diaa potariaa charrhat singh daa potaraa tainoo baahar nerre khalotaa vangaar rihaa hai, baahar nikal te mukaabalaa kara| baakee jine din shaah laahauar vich rihaa kilhe ton baahar naheen nikaliaa| ik raat chup chupeete choraan vaang afagaanisataan de ajihaa rasate piaa ki murr idhar kadee panjaab val moonh naa keetaa|
7 julaaee 1799 noo jadon aapanee sainaa lai ke laahauar fatih karake kilhe upar nishaan saahib lahiraa ditaa udon ranajeet singh dee umar 19 saal dee see| uh iddaa saahasee ate aatamavishavaas vaalaa nauajuaan see ki sikhaan ne niravivaad us noo aapanaa hukamaraan man liaa| ranajeet singh valon laahauar kabaze vich lain sadakaa atth sau saal jiharraa hamalaavaraan dhaarraveean daa daravaajaa idhar khulhiaa rihaa see uh sadaa lee band ho giaa|
12 aprail 1801 noo visaakhee de din bakaaeidaa rasamaan nibhaaun uparant us noo raaj singhaasan upar biraajamaan keetaa giaa | baabaa saahib singh bedee ne raajatilak laa ke sarakaar daa khitaab pradaan keetaa| ise din jekaariaan dee gunjaar vich jiharraa sikaa jaaree keetaa giaa us upar uhee pankateean daraj san jiharreean baabaa bandaa singh bahaadar de sike upar ukareean hoeean san|
gareebaan lee deg langara ate kamazoraan dee rakhiaa lee rang,
guroo naanak ate guroo gobind singh jee dee kirapaa sadakaa praapat hoee| gulaab singh bhangee noo ranajeet singh dee charrhat changee naheen lagadee see| us ne aapane naal kee hamajolee ikatthe kar le | kasoor de soobedaar nizaamudeen noo aapane naal ralaa liaa te laahauar ranajeet singh val charrhaaee kar ditee| ranajeet singh shahir vichon khoon kharaabaa bachaaun lee aapaneean fauajaan lai ke
laahauar ton 12 meel door bhaseen pindd tak baahar aa giaa | saahamanion aaundeean hamalaavar fauajaan ruk geean| ranajeet singh vee rukiaa rihaa te uddeekadaa rihaa ki kadon hamalaa hove| aap halaa karan dee thaan uh hale daa javaab den daa ichhak see| doven paasiaan deean fauajaan de maheene aahamosaahamane ddatteean raheean, kise ne pahil karan daa khataraa naheen utthaaeaa| gulaab singh sharaab daa sauakeen taan hai hee see par ik saam enee pee giaa ki us dee mauat ho gee| us deean sahaaeik fauajaan sahije sahije khisak geean te mahaaraajaa ranajeet singh laahauar vaapas parat aaeaa|
laahauar varage mahaanagar upar kabazaa karan pichhon ih sanbhav hee naheen see ki amritasar val uh dhiaan naa karadaa| sikh raaje daa raaj amritasar bager adhooraa see| amritasar upar gulaab singh bhangee dee vidhavaa patanee maaee sukhaan daa kabajaa see| ranajeet singh aapanee sainaa lai ke amritasar pujaa ate hamale deean tiaareean daa muaaeinaa kar rihaa see ki andaron topaan garajeean| maaee sukhaan ne goliaan daa meenh varhaa ditaa| uh kabajaa chhaddan dee thaan larr ke maran dee ichhak see par akaalee foolaa singh ne turant maaee naal sanparak keetaa te golaabaaree band karavaaee| je akaalee jee sulaah naa karavaaunde dovaan paasiaan daa bhaaree nukasaan honaa see | mahaaraaje paason akaalee jee ne maaee noo pinjauar baag samet darajanaan pindd jageer vajon divaa dite tad 24 faravaree 1805 eesavee noo mahaaraajaa amritasar vich vijee ho ke daakhal hoeaa| pahilaan us ne darabaar saahib mathaa ttek ke shukaraane dee aradaas keetee te fir uthe hee kaar sevaa aaranbh karan daa ailaan kar ditaa| sevaa akaalee foolaa singh dee nigaraanee adheen karavaaun daa faisalaa hoeaa| sangamaramar ate sone upar nakaasee daa kam karan vaasate mahinge ton mahinge silapakaar mangavaae ge| aj tak darabaar saahib de daravaaje dee chugaatth de upar karake ih sbad ukare hoe disade han, eih sevaa sree guroo mahaaraaj jee ne aapane sevak ranajeet singh upar apaar deaa karake karavaaee|
kudarat daa attal niyam hai ki harek dukh kise vakharee prakaar de sukh daa kaaran banadaa hundaa hai| atthaaraveen sadee vich mugalaan ate patthaanaan ne sikhaan daa naam nishaan mittaaun lee muhinmaan aaranbheean tad sikhaan ne aapane aap noo ik mazaboot janjeer vich sangatthit kar liaa, sabh noo ik dooje naal jorran vaalee is janjeer daa naam see khaalasaa panth| afagaanaan de lagaataar hindusataan upar hamaliaan ne mugalaan daa lak torr ditaa| maraatthiaan ate raajapootaan dee vadhadee shakatee noo vee patthaanaan ne satt maaree| is sathitee daa dal khaalasaa ne pooraa
laabh utthaaeaa| misaladaar saradaar ilaakiaan dee vandd de mude upar akasar aapas vich larr vee painde san par saahamane saanjhaa dushaman dekh ke ekaa kar lainde san| sikh saradaaraan noo ih pakaa yakeen ho giaa see ki panjaab de sahee vaaras keval uhee han| ihee kaaran hai ki is sadee vich panjaab upar kadee mugal hakoomat ho jaandee kadee patthaan kabazaa kar lainde, maraatthiaan ate angarezaan ne kaabaj hon de yatan keete par sikhaan ne kise de vee pake pair naheen jaman dite te asathaaee sarakaaraan nirantar badaladeean raheean| sindh ton lai ke dilee tak keval dal khaalasaa asarandaaj rihaa| is pitth bhoomee vichon mahaaraajaa ranajeet singh dee taakat ubhar ke aaee| keval pitth bhoomee vee kee karegee je us noo kanttarol karan lee viakatee vich kushalataa naa hove| lohaa pooraa garam see te is noo navaan aakaar den vaasate kithe satt maaranee hai, kine ku jar naal te kinee ku der baad is daa giaan ranajeet singh ton vadheek je kise hor noo hundaa tad uh is khite daa hukamaraan hundaa| ranajeet singh ne saabat keetaa ki us vich bahut door tak dekhan ate kaaraj sire charrhaaun dee sahee samarathaa see| eesavee 1783 vich jaaraj faarasattar ate 1784 vich vaaran hesattingaz valon likhe shabad sachee bhavakh baanee saabat hoe| inhaan ne likhiaa see ki panjaab dee tabaahee vichon skatee ikatthee karake jaladee koee saradaar takarree hakoomat kaaeim karan vaalaa hai|
laahauar ton baad mahaaraaj deean jitaa daa silasilaa aruk chaliaa| 1800 eesaveen vich us ne jamoo val kooch keetaa| jamoo de raaje vich mukaabalaa karan dee satiaa naheen see| us ne veeh hazaar rupiaa de ke aatam samarapan kar ditaa| apamaan karan dee thaan ranajeet singh ne us noo dushaale de ke sanamaanit keetaa|
mahaaraaje ne hukam ditaa ki gujaraanvaale ton saaraa jangee saajo saamaan laahauar liaandaa jaave | gujaraat daa ilaakaa saahib singh bhangee de adheen see| us ne iraadaa banaaeaa ki gujaraanvaale te hamalaa karake ih saamaan lutt liaa jaave| is gal dee khabar ranajeet singh noo milee taan uh aapanee senaa lai ke gujaraat val vadhiaa| bhangee mukaabalaa naa kar sake te gujaraat ranajeet singh ne sanbhaal liaa| kiaunk saahib singh dee saazash vich akaalagarrheea saradaar dal singh vee saamal see is karake us de ilaake vee ranajeet singh ne aapane kabaje vich lai le|
eesatt inddeea kanpanee ne us dee charrhat dekh ke dosatee daa hath vadhaaeaa ate aapane doot munashee yoosaf alee raaheen khat ate das hazaar rupiaa najraanaa
bhejiaa| mahaaraaje ne dootaan noo bahut keematee tuhafe ate kanpanee noo milavaratan den te dosataanaa khat ate dhanavaad patar bheje|
kasoor daa soobedaar nizaamadeen sarakaar khaalasaa viradh saajshaa rachadaa rahindaa see| mahaaraaje ne bhaaree sainaa naal us upar charrhaaee kar ditee| nijaamudeen haar giaa te 1801 vich kasoor panjaab raaj vich shaamal ho giaa| nizaamudeen saalaanaa maaleea denaa man giaa|
eise saal kaangarre de raajaa sansaar chand upar hamalaa keetaa giaa kiaunk us ne raanee sadaa kauar de ilaake daa kujh hisaa aapanee riaasat vich milaa liaa see| uh guroo saahibaan viradh mandee bhaashaa varatadaa see te khusvakat raae anusaar kihaa karadaa see ki main sikhaan de vaalaan de rase vattaangaa| sansaar chand jaan bachaa ke bhaj giaa|
chaniott upar karam singh de bette jasaa singh daa kabazaa see| uh lokaan noo akasar tang karadaa rahindaa| ranajeet singh paas ih shikaaeitaan pujeean taan parajaa noo aapane val dekh ke is ilaake upar 1802 eesavee vich kabazaa kar liaa|
1803 eesavee vich mulataan upar kabazaa kar liaa giaa| ise saal jalandhar ate fagavaarraa jit ke fatih singh aahaloovaaleea de sapurad kar dite| angarejaan ne 1805 vich jasavant raao holakar noo larraaee vich haraa ditaa te jaan bachaaun lee uh aapane bache hoe sainikaan samet panjaab vich daakhal hoeaa te sharan mangee| mahaaraaje ne us noo sran ditee| jaranail lok us daa pichhaa karadaa aa rihaa see te jadon ranajeet singh de raaj dee had suroo hoee lok ruk giaa te mahaaraaje paas patar bhejadaa rihaa ki kiaunk angarezaan noo mahaaraaje ne mitar man liaa hai is karake holakar us de sapurad keetaa jaave| mahaaraaje ne bandee de roop vich holakar noo angarejaan havaale naheen keetaa sagon samajhaaundaa rihaa ki je tuseen aapane raaj vich aman kaaeim karanaa hai taan holakar daa sanamaan bahaal karan lee kujh srataan adheen us de raaj vich vaapas bhej ditaa jaave| angarej ih gal man ge te holakar aapane ilaakiaan vich vaapas chalaa giaa|
1807 vich nepaalee gorakhiaan ne saaraa pahaarree ilaakaa aapane kabaze vich lain dee tthaan lee te amar singh thaapaa dee agavaaee vich kaangarre te kabajaa karan lee aa ge| mahaaraaje ne unhaan upar charrhaaee kar ditee kiaunk uh gorakhiaan noo aapanee sarahad de nerre khataranaak samajhadaa see | thaapaa dee sainaa dauarr gee| ise saal jhang, bahaavalapur ate akhanoor aapane raaj vich milaa le|
1810 eesavee vich gujaraat, shaaheevaal, jamoo ate vazeeraabaad ton binaan faijlapureea, nakaee ate kanaeea misalaan vee aapane adheen kar leean| bahut thorrhe samen vich hee sindh ton lai ke jamanaa tak mahaaraajaa ranajeet singh daa dabadabaa ho giaa te poorab vaale paase hindusataan val uh hor naa vadhe, angarezaan ne us naal sataluj dee sandhee keetee|
afagaanisataan daa baadashaah saaeh bujaa bagaavat naa dabaa sakiaa te gadee saaeh mahimood ne sanbhaal lee| saaeh bujaa noo bandee banaa ke kasmeer vich bhej ditaa| eesavee 1812 vich mahaaraaje ne kashameer upar hamalaa karan dee tthaan lee taan saaeh dee patanee is khiaal naal bhebheet ho gee ki us daa khaavand is muhinm vich maariaa jaavegaa| uh mahaaraajaa ranajeet singh noo milee te vaasataa paaeaa ki je mere patee dee jaan bakhas ditee jaave tad is badale uh kohinoor heeraa mahaaraaje noo de devegee| deevaan muhakam chand ne kasmeer dee muhinm dee agavaaee keetee te kile vichon 40 lakh rupiaa ate hor keematee vasataan de naalanaal bandee banaaeaa shaah sujaa grifataar kar liaa| saah noo laahauar liaandaa giaa jithe lamee dtil matth baad us ne kohinoor mahaaraaje noo sauanp ditaa|
1818 eesavee vich khaalasaa fauajaan ne peshaavar upar hamalaa keetaa jo afagaanisataan upar vaddee satt see parantoo pesaavar noo pooran tauar te panjaab des daa hisaa 6 mee 1834 noo banaa ke kanvar nauanihaal singh noo is daa gavaranar niyukat keetaa giaa| kanvar dee umar is vele 14 saal see| afagaan baadashaah dosat muhamad pesaavar vich sikhaan daa kabazaa baradaast naheen kar sakadaa see| us ne sarakaar khaalasaa noo khat likhiaa je diaaloo ho ke baadasaaeh salaamat m. ranajeet singha pesaavar saanoo vaapas kar den tad is de badale aseen unhaan noo unaan maaleea den noo tiaar haan jinaa sulataan mahimood diaa karade san| par door andes baadasaaeh ne je laalach vas ajihaa naa keetaa te meree benatee val koee tavaj naa ditee tad men kamarakasaa kas ke yudh de maidaan vich ttakaraangaa te tuhaadde bageeche vich kanddaa ban ke rarrakadaa rahaangaa| main aapane kul jangabaajaan noo ikatthaa karaangaa jiharre maran ton ilaavaa hor kujh jaanade hee naheen| main chaare paase ajihee tabaahee machaavaangaa ki kiaamat najr aaegee| mahaaraaje ne javaab bhejiaa, aseen baageean daa sir bhan ditaa hoeaa hai ate dushaman natth ge han| je laalach vich anhaa dosat muhamad aapanee thorree jihee bachee khuchee fauaj naal hamalaa karan daa faisalaa karadaa hai taan aave| aseen maidaan jang vich us daa saahamanaa karan lee chal pe haan|
angarezaan ne eesatt inddeea kanpanee valon beshak pahilaa mitarataanaan khat 1800 eesavee vich ranajeet singh val ghaliaa see par 1805 vich angarezaan daa bhajaaeaa hoeaa mahaaraajaa jasavant raao holakar jadon laahauar darabaar vich panaah lain aaeaa udon angarejaan ne ganbheerataa naal mitarataa daa hath m. ranajeet singh val vadhaaeaa| is ghattanaa ton prabhaavit ho ke angarejaan ne pahilee sandhee mahaaraajaa ranajeet singh naal 1 janavaree 1806 ee. noo keetee jis tahit
1. mahaaraajaa ranajeet singh holakar noo kahe ki uh amritasar ton teeh kilomeettar poorab val aapanee sainaa samet kooch karo te inhaan dee fauajee sahaaeitaa naa keetee jaave|
2. bhavakh vich holakar jaan us de mitaraan naal sarakaar khaalasaa koee sarokaar naan rakho|
3. m. ranajeet singh angarezaan de ilaakiaan vich dakhal naa de|
kujh lokaan ne m. ranajeet singh dee aalochanaa keetee hai ki us ne jasavant raao dee fauajee sahaaeitaa kiaun naheen keetee| is de kaaran ih han ki angarezaan dee taakat daa m. ranajeet singh noo pataa see | doojaa us de raaj deean hadaan angarej raaj naal taan lagadeean san jasavant raao holakar deean hadaan naal naheen| teeje us noo holakar dee bharoseyogataa upar shak see jo sk baad vich sahee saabat hoeaa| chauathe je uh angarejaan naal pangaa lai laindaa tad mauake daa laabh utthaa ke afagaanaan ne hamalaa kar denaa see | jadon ranajeet singh paason madad naan milee taan holakar ne afagaanisataan dee sarakaar naal sahaaeitaa lee sanparak banaaeaa jiharraa ki sarakaar khaalasaa de hitaan de viradh see|
1806 ate 1807 vich ranajeet singh ne satalujon poorabee hise te jamanaa tak lagaataar charrhaaeean keeteean ate poorabee panjaab deean riaasataan paason bhaaree rakamaan nazaraane de roop vich vasoolaneean shuroo kar diteean| riaasatee raajiaan vich khalabalee mach gee kiaunk unhaan noo lagadaa see ki mahaaraajaa unhaan deean malakeeataan harrapan lee tatapar see | riaasatee raajiaan ne pattiaalaa riaasat de mukhee saahib singh raaheen angarejaan paas dilee jaa ke fariaad keetee ki unhaan dee sanpatee dee surakhiaa pradaan keetee jaave | eesavee 1803 vich dilee upar angarezaan daa kabajaa ho chukaa hoeaa see, auh vee ranajeet singh daa poorab val vadhanaa aapane lee khataraa prateet karade san| bahut saare pachhamee yaataroo ate sainik neetee de maahir ih bhavikhabaanee kar rahe san ki je us deean gateevidheean noo naa rokiaa giaa taan jis tezee naal uh raaj visathaar kar rihaa hai, esheea vich us daa mukaabalaa karanaa muskal ho jaavegaa|
laaradd mintto ne mahaaraaje naal dosataanaa sandhee karan daa faisalaa keetaa te is baare 11 julaaee 1808 ee. noo khat likhiaa ki saaddaa doot maittakaaf laahauar aa rihaa hai| maittakaaf dee umar is vele 23 saal dee see te uh barataaneea daa bahut door andesh teekhan budh vaalaa honahaar koott neeteevaan see| maittakaaf 28 julaaee noo dilee ton turiaa taan pattiaale de raajaa saahib singh ne us daa shaanadaar savaagat keetaa| mahaaraajaa ranajeet singh ne deevaan muhakam chand ate sr. fatih singh aahaloovaaleea noo khemakaran vikhe us de savaagat lee tenaat keetaa| das hazaar dee ginatee vich poore saje hoe sikh sainik us noo uddeek rahe san| maittakaaf de ang rakhiakaan dee ttukarree de sipaahee ginatee pakhon thorre ku san te uh naa saje dhaje san naa koee ruhabadaab vaale san| maittakaaf ne ttipanee keetee, mahaaraaje dee neet angarezaan upar roohab paaun dee hai| 12 satanbar 1808 noo maittakaaf laahauar de kile vich miliaa| us daa savaagat keetaa giaa| mahaaraajaa baanh vich baanh paa ke kurasee tak liaaeaa ate bahut saare keematee tuhafe aapane mahimaan noo dite | par maittakaaf anusaar mahaaraaje valon jo satikaar pragatt karanaa chaaheedaa see uh naheen hoeaa| angarez doot chaahundaa see ki us noo lain lee mahaaraaje noo kilo ton baahar aaunaa chaaheedaa see kiaunk uh koee aam mahimaan naheen; shakateesaalee brittis sarakaar daa saahee doot see|
mahaaraaje ne puchhiaa ki dariaavaan vich harrh aae hoe han te garamee vee jor dee pai rahee hai| tuhaanoo aaun dee kee kaahalee see chaaralas maittakaaf ne kihaa, angarez sarakaar tuhaadde naal dosataanaa sandhee karan dee ichhuk hai te tuhaaddaa hungaaraa sunan ton baad main ingalaindd paratanaa hai| mahaaraaje ne us noo keematee dushaale, keemakhaab de thaan, gulaabadaan, heeriaa jarriaa sone daa kaintthaa, haathee, ghorraa ate hazaaraan rupe dite| haathee daa hundaa ate ghorre dee kaatthee sone naal marrhee hoee see | dubaaraa 16 satanbar noo maittakaaf fir mahaaraaje noo miliaa te us ne sone chaandee jarre hodiaan vaale tin haathee te hor bahut saareean sugaataan diteean| maittakaaf dee ih shikaaeit ki jiho jihee khaataradaaree daa uh hakadaar see, naheen milee, sahee see kiaunk raajadoot ne mahaaraaje de kujh sikh saradaaraan ate mahaaraaje dee sas raanee sadaa kauar naal gupat meettingaan keeteean taan mahaaraaje ne us pichhe aapane soohee laa dite san|
maittakaaf dee vaapasee pichhon fir mahaaraaje ne maalave de raajiaan upar charrhaaee kar ditee| malerakottale de navaab paason ik lakh rupiaa ugaraahiaa| ik akatoobar 1808 noo fareedakott jit liaa| uh fir tezee naal jamanaa tak de ilaakiaan vichon dee najraane praapat karadaa rihaa taan angarejaan ne is gal daa ganbheer nottis liaa ki maittakaaf de sandhee de yatanaan noo jaanabajh ke pairaan hetth
lataarriaa jaa rihaa hai| ih angarezee raaj lee khatare dee ghanttee see| gavaranar janaral valon mahaaraaje noo ik patar likhiaa giaa, hiz laaraddasip noo ih jaan ke hairaanee ate chintaa hoee hai ki tuseen sataluj te jamanaa vichakaarale hise upar kaabaj riaasatee raajiaan noo aapane adheen karanaa chaahunde ho| maraatthiaan noo haraaun baad aseen is des de hakee maalak ban ge haan te laaradd lok ne tuhaanoo sahee salaah ditee see ki tuhaadde ate angarej raaj vichakaar sataluj noo sarahad man liaa jaave| is patar raaheen ailaan keetaa jaandaa hai ki inhaan riaasatee raajiaan noo aapane adheen karan daa vichaar tiaag diau kiaunk ih barataanavee surakhiaa vich aa ge han| sarakaar aasavand hai ki jinhaan ilaakiaan upar sataluj de poorab val mahaaraaje ne kabaje keete han uh chhadd den aseen mahaaraaje naal mitarataa de sabandh rakhan de ichhuk haan|
mahaaraajaa ajihe khat lee aasavand naheen see| ik vaar taan us ne angarezaan naal ttakar lain dee vee tthaanee par kujh siaane bandiaan ne mahaaraaje daa sunehaa angarejaan tak puchaaeaa ki chalo aseen inhaan thaavaan te dakhal naheen dinde par riaasatee raaje sarakaar khaalasaa noo har saal paranparaa anusaar maamalaa dinde rahin te is dee garanttee angarejee sarakaar deve| ih gal vee angarejaan ne naheen manee| mahaaraajaa barraa karodhavaan hoeaa| akhtaralonee 4 faravaree 1809 noo pattiaale pujaa| raanee deaa kauar ne us paas benatee keetee ki anbaalaa meraa hai, eis upar mahaaraaje ton mere hak vich kabazaa chhuddavaaeaa jaave| laahauar deean fauajaan ne anbaalaa chhadd ditaa| fir 9 faravaree noo laahauar noo khat bhejiaa giaa ki khararr ate khaanapur vichon khaalasaa fauajaan nikal jaan naheen taan angarez kaaravaaee karanage | mahaaraajaa is vele vee angarejaan naal jangee maidaan vich ttakaran lee tiaar see par videsh mantaree fakeer ajeejaudeen bukhaaree ne ajihaa karan ton manhaa kar ditaa te inhaan thaavaan ton fauajaan vaapas bulaa leean| aakhr bahut sakht kasmakas ate ganbheer vichaar vattaandare baad aingal sikh sandhee hoee jis upar 25 aprail 1809 noo dovaan dhiraan de dasatakhat amritasar vikhe hoe| is sandhee anusaar
1. laahauar sarakaar ate angarez sarakaar vich mitarataa rahegee te jiven mahaaraaje daa koee talak sataluj de poorab val de ilaakiaan upar naheen hovegaa ise prakaar sataluj de pachhamee ilaakiaan upar angarejaan daa koee vaasataa naheen rahegaa|
2. sataluj de kandtiaan upar mahaaraajaa vadheek sainaa tenaat naheen karegaa|
3. dovaan sarakaaraan de vaaras vee ih sharataan manan de paaband honage te ik srat dee ulanghanaa daa arath pooree sandhee bhang hoee hovegaa|
eis sandhee upar 21 mee 1809 noo laaradd mintt gavaranar janaral de dasakhat hoe| sandhee daa sabh ton vadheek virodh deevaan muhakam chand ate akaalee foolaa singh ne keetaa jiharre is noo paarr ke yudh karan de ichhuk san| ranajeet singh de poorabee panjaab val vadhan ate raaj visathaar karan upar pooran paabandhee lag gee| jinhaan lokaan noo mahaaraaje dee is sandhee noo pravaan karan pichhe kaaeirataa disee hai, auh tathaan ton vaakaf naheen| mahaaraaje noo aapanee sathitee daa sahee pataa see| uh angarezaan naal ttakar lai laindaa taan afagaanaan ne panjaab upar ttutt painaa see te riaasatee raaje angarejaan naal ralane san| uh saare misaladaar andaron ranajeet singh de khilaaf san jinhaan deean maalakeean mahaaraaj ne khoh leean san| is sandhee daa laabh ih hoeaa ki uh poorab dee sarahad valon nishachint ho giaa jis sadakaa us ne saareean pahaarree riaasataan jamoo samet kabaje vich kar leean ate kasmeer ton ilaavaa sindh tak dabadabaa kaaeim kar liaa| mulataan, kashameer ate hor kee paasio angarezaan paas mahaaraaje viradh sandhee deean chittheean geean par jinaa chir ranajeet singh jiaundaa rihaa angarejaan ne us naal mitarataa rakhee| visv dee skateesaalee hakoomat noo aapane pakh vich karanaa koee ghatt mehatavapooran praapatee naheen see| bahut mihanat naal banaaee hakoomat noo uh khaahamakhaah guaanaa naheen chaahundaa see | ranajeet singh ne angarejaan naal kujh ahidanaame aapanee marajee de khilaaf vee keete, audaas vee hoeaa par maigaraigar ranajeet singh daa kathan iaun biaan karadaa hai, main angarezaan noo dhak ke ik vaar aleegarrh tak lijaa sakadaa haan par fir uh mainoo meree salatanat ton baahar tak dhak denage|
mahaaraajaa ranajeet singh ne aapaneaap noo hamesh bhulanahaar samajhiaa| us ne fakeer nooraudadeen ate s. ameer singh noo likh ke ih furamaan sauanpiaa ki main, meraa koee shaahazaadaa jaan pradhaan mantaree je koee ajihaa hukam jaaree kar den jiharraa lokaan dee bhalaaee de viradh jaandaa hove taan darusat karavaaun lee jaan vaapas lain lee mere paas liaao| sansaar vich ajihee koee hor udaaharan saanoo praapat naheen| uh akaalee foolaa singh de hukam upar ful charraaun lee korre khaan vaasate akaal takhat age pes ho sakadaa see|
7 aprail 1831 noo lahinaa singh majeettheea ate jaranail vainatooraa ne bahaavalapur upar charrhaaee karanee see tad mahaaraaje ne unhaan noo kihaa, gareebaan ate kamazoraan daa dhiaan rakhanaa taan ki uh aapane gharaan vich vasade rasade rahi
sakan| kite badakisamat bhikhaaree naa banaa denaa parajaa noo | iven hee jadon khushahaal singh 1833 vich kashameereean paason vaddee rakam nazaraanaa vasool ke liaaeaa taan mahaaraajaa bahut udaas hoeaa kiaunk uthe taan kaal piaa hoeaa see| us ne hajaaraan khacharaan upar anaaj ladavaa ke mandaraan ate masajidaan vich puchaaeaa jithon lorravand parajaa pett bhar sake| mulaajmaan ate afasaraan dee tanakhaah hindusataan vich inee kite naheen see jinee mahaaraajaa dindaa see| us dee parakh keval yogataa hundee see| je yog bandaa mil giaa taan paise dee kamee naheen rahin dindaa see| kasmeer de naajim kirapaa raam dee tanakhaah ik lakh rupiaa saalaanaa see| kaaradaar us de adheen hunde san te unhaan daa kam kilhiaan vich anaaj de bhanddaar jamaan karanaa hundaa see| ih anaaj mulaajmaan noo tanakhaah vajon vee ditaa jaandaa see te jadon fauajaan kooch karadeean san udon langar de vee kam aaundaa see|
prashaasan inaa kusl see ki choreean ddaake band ho ge san| veeh dasanbar 1810 noo mahaaraaje paas khabar pujee ki beetee raat ddaakoo, suniaariaan paason sonaa lutt ke lai ge han| mahaaraaje ne thaanedaar noo hukam ditaa ki turant kaaravaaee kare te saare ddaakoo pesh karo| baaee dasanbar noo thaanedaar bahaadar singh ne do ddaakoo mahaaraaje age pes kar dite taan mahaaraaje ne kihaa, do naheen, saare ddaakoo pesh kar ate naal hee uh maal pes kar jiharraa inhaan ne luttiaa see | je ajihaa naa keetaa taan tainoo sazaa diaangaa|
niaan vaasate mudtalee adaalat panchaaeit see| panchaaeit de faisale daa sanamaan keetaa jaandaa see| panchaaeitee faisale viradh kaaradaar dee adaalat vich apeel ho sakadee see te kaaradaar viradh naazim paas| henaree duraant likhadaa hai ki main peshaavar de naajim aveetabile noo milan giaa taan uh aapanee adaalat vich faisale kar rihaa see| us dee adaalat vich jajaan daa jiharraa bainch see us vich do musalamaan, do hindoo ate do sikh san| mahaaraaje daa sakhat hukam see ki inasaaf taan turant denaa hee hai, jaj rahimadilee ton avash kam lain| jaj noo kaazee kihaa jaandaa see| vakhavakh dharamaan deean vibhin paranparaavaan noo dhiaan vich rakh ke faisale sunaae jaande san| mahaaraaje ne aapane kaarajakaal dauaraan kise ik bande noo vee mauat dee sajaa naheen ditee| us noo vee naheen jis ne mahaaraaje upar hamalaa keetaa| vaddee ton vaddee sajaa des nikaalaa see| panjaab unhaan dinaan vich surag ton ghatt naheen see te panjaab ton baahar dos nikaalaa narak vich dhake khaan baraabar samajhiaa jaandaa see|
fauajeean noo changee tanakhaah miladee see te fauaj dee ginatee nishachit naheen see| sankatt samen fauaj dee ginatee lorr anusaar vadhaa lee jaandee see| 1810 vich
mahaaraaje paas laahauar vikhe teeh hazaar ghorr savaar hunde san te har roj ik hajaar ghorre savere muaaeine lee khalaare jaande san| mahaaraajaa koee ik ghorraa chunadaa te dauarr luaaundaa| kee vaar naashataa uh ghorre dee kaatthee upar hee kar laindaa| iaun teeh dinaan vich teeh hajaar ghorriaan dee parakh ho jaandee te sanbhaal karan vaale susat naheen ho sakade san| yog bande noo bahut jaladee tarakee de mauake milade san| mahaaraajaa meliaan vich bahaadaraan de kaaranaame dekhadaa taan uthe hee nauakareean den daa ailaan kar dindaa| jaatapaat kaaran mahaaraaje ne kise naal kadee vitakaraa naheen keetaa| mahaaraaje dee dariaadilee kaaran hee gusaile sikh juaan us daa kahinaa man jaande san bhaaven ki yoorapeean jaranailaan adheen kam karanaa unhaan noo pasand naheen see| kadee kadaaeen muskalaan kharrheean hundeean taan mahaaraajaa hal kar laindaa|
sohan laal mahaaraaje de doot vajon faaras de shaahazaadaa abaas mirajaa noo miliaa| eed ul fitar de jasnaan vich saaehajaade daa saamiaanaa bahut sajaaeaa giaa see| saaehajaade ne sohan laal noo puchhiaa, kee mahaaraajaa ranajeet singh daa darabaar iho jihee sajadhaj vaalaa hee hai, te kee mahaaraaj dee senaa vee iho jihee bahaadar ate anushaasit hai jiho jihee meree sohan laal ne nimarataa naal javaab ditaa, meree sarakaar de darabaar dee chhat kashameeree pasmeeniaan ate saalaan naal jarree hoee hai te faras upar vee kasmeeree saal vichhe hunde han| jithon tak bahaadaree daa savaal he, je saaddaa jaranail haree singh nalooaa sindh dariaa ttap aave taan tuseen vaapas tabarez paratanaa ttheek samajhoge| abaas mirajaa ne kihaa, khoob| bahut khooba|
mahaaraajaa saadaa libaas pahinadaa| us ne koee vishes takhat naheen banavaaeaa| ik sundar kurasee banavaaee gee jis upar sonaa lagiaa hoeaa see par us dee dikh saadhaaran see| ih kurasee landdan de miaooziam vich pee hai| par mahaaraajaa jithe kite hundaa uthe hee faisale sunaaundaa rahindaa| kee vaaree taan jmeen te chauakarree maaree uh niaan karadaa | mulaakaataan karan vaale aapanee aapanee haiseeat mutaabak najraane bhett karade| us dee haajree vich lok khauafjdaa naheen hunde san| lehalarreean kadtavaauneean jaan milan ton pahilaan jmeen te sir laa ke mathaa ttekan varageean paranparaavaan daa us noo bilakul sauank naheen see| par us ne aapane vajeeraan, jaranailaan, raajakumaaraan ate afasaraan noo hukam ditaa hoeaa see ki uh pooree tarhaan sajadhaj naal koratt vich pesh hon| raajaa gulaab singh ate saahazaadaa heeraa singh sabh ton vadheek saje hoe viakatee hunde san| jiharre bande mahaaraaje dee mulaajmat vich hunde san unhaan upar de bandasaan laajm
san| ik vaal naheen munane dooje tamaakoo dee varaton naheen karanee| ih hukam yoorapeeanaan, hindooaan ate musalamaanaan sabhanaa upar laagoo san| aam naagarikaan upar ih bandash laagoo naheen see| jiharre desee videsee mahimaan mulaakaat lee aaunde mahaaraajaa aapane baraabar aapane varagee kurasee upar bitthaaundaa jadon ki unhaan dinaan vich ajihaa rivaaj naheen see ki koee vee bandaa hukamaraan de baraabar baitthe| mahaaraaje dee akh keval yogataa upar hundee see te ise kaaran jageeraan us ne jadee naheen banan diteean| je pitaa jageeradaar hai taan us dee jageer dee vaaris sutesadh us dee santaan naheen ho sakadee see | jaranail haree singh nalooe dee saalaanaa jageer atth lakh rupe saalaanaa see| us dee aaualaad us vaang yog sidh naa hoee taan nalavaa dee jaaeidaad us dee mauat uparant jabat karake haranaa yog bandiaan vich vandd ditee|
mahaaraaje de raajaprabandh vich tin ddogariaan daa naam khaas hai | dhiaan singh pradhaan mantaree see| gulaab singh jaranail vee rihaa gavaranar vee te inhaan daa teejaa bharaa suchet singh darabaar de kamaan kaajaan vich hath vattaaundaa see| inhaan tinaa bharaavaan dee charrhat ton sikh saradaar eerakhaa karade san| iven hee tin musalamaan bharaa vadde rutabiaan noo maanade rahe| vakeer azeejaudeen videsh mantaree rihaa, fakeer nooradeen laahauar kilhedaar rihaa te khajaane deean chaabeean daa maalak vee| mahaaraajaa us daa barraa satikaar karadaa see| mahaaraaj daa khaanaa us dee nigaraanee vich tiaar hundaa see| teejaa bharaa fakeer imaamudeen gobindagarrh ate amritasar de kilhiaan daa rakhavaalaa see | lakhaan rupe us de khazaane vich sarakaar valon jamaan rahinde san| uh gavaranar vee rihaa|
majeettheea saradaaraan vichon desaa singh te lahinaa singh sataa de bhaageedaar rahe| sandhaavaalee saradaaraan vich ameer singh, atar singh, lahinaa singh te budh singh barre satikaarayog san jinaan noo lakhaan rupiaa jageeraa vajon miladaa see| shaam singh attaaree vaalaa mahaaraaje daa ristedaar see | us dee bettee kanvar nonihaal singh noo viaahee gee | uh barraa takarraa yodhaa see te angarezaan viradh larradaa hoeaa 1846 vich shaheed hoeaa| sar laipal garifin us baare likhadaa hai, shaam singh jattaan vichon sabh ton vadheek bahaadar see te bahaadaree, eemaanadaaree, taakat ate hauansale vich jatt duneean dee kise nasal ton pichhe naheen hana|
haree singh nalooe baare mahaaraajaa kihaa karadaa see, hakoomat chalaaun vaasate iho jihe jaranailaan dee lorr hundee hai| jamarauad de kilhe vichon afagaanaan naal larradaa hoeaa aprail 1837 vich uh shaheed hoeaa| mahaaraajaa maheeniaa tak udaas rihaa te darabaar vich sabh noo ih naseehat keetee gee see ki nalooe
saradaar dee gal mahaaraaje saahamane naheen karanee | kaadarayaar ne jadon nalooe dee vaar likh ke liaandee taan mahaaraajaa us noo sun ke ro piaa te shaaeir noo khooh samet ik murabaa zameen ditee|
hindoo jaranailaan vichon sabh ton vadheek tejavaan deevaan muhakam chand see| us ne sataluj sarahad dee rakhavaalee mahaaraaje ton mang ke lee see te falauar daa kilhaa jo hun pulees ttarening sakool hai use daa banaaeaa hoeaa hai| angarezaan noo uh sakhat nafarat karadaa see| akaalee foolaa singh ate muhakam chand doven angarejaan naal sandheean karan de sakht viradh san| amritasar vich akaalee jee ne taan maittakaaf dee surakhiaa gaarad noo kutt ditaa see | laahauar vich sandhee karan vele jadon uh aapanee gal ute arr jaandaa taan deevaan muhakam chand noo barraa buraa lagadaa| us ne maittakaaf noo ik din kihaa, yudh de maidaan vich lagadaa hai sikhaan noo tuseen dekhiaa naheen hai| jad dekhoge taan jaanoo ho jaaoge| is te maittakaaf ne kihaa, tuseen vee angarezaan noo aje dekhiaa naheen|
deevaan motee raam pahilon jalandhar daa fir kashameer daa gavaranar rihaa| uh muhakam chand daa putar see| ddogare us viradh saazasaan karade rahinde san jis kaaran uh laahauar chhadd ke banaaras chalaa giaa see| motee raam daa bettaa raamadiaal fauajee afasar see te uh patthaanaan viradh larradaa hoeaa 1820 vich 28 saal dee umar vich jaan vaar giaa| raam diaal daa bharaa kirapaa raam jalandhar daa prashaasak lagaa rihaa| is viradh vee bhogare gendaan gundade rahe jis karake ih vee aapane pitaa paas banaaras chalaa giaa|
deevaan bhavaaneedaas kaabal vich shaah bujaa daa maal afasar see| kise kaaran saaeh us naal naaraaj ho giaa taan uh kaabal chhadd ke 1808 vich laahauar aa giaa te mahaaraaje noo mil ke aapanee yogataa dasee te nauakaree lee araz keetee| baaejt mahaaraaje ne us noo sattett de saare arathachaare dee nigaraanee sauanp ditee| us ne pahilee vaar sahee lekhaa jokhaa rakhan dee pirat paaee| kee khajaanaa dafatar khohale| uh kise vee jageeradaar jaan soobedaar ton hisaab mang sakadaa see| barree vaar uh parrataaleea afsar lagaa|
jamaadaar khushahaal singh meratth jile daa braahaman see jis ne mahaaraaje paason 17 saal dee umare panj rupe maheenaa sipaahee dee nauakaree praapat keetee par tikhee samajh soojh sadakaa ajihaa mahaaraaje dee nazar vich charrhiaa ki laahauar kilhe daa ddiaoodteedaar lag giaa| koee vadde ton vaddaa afasar jaan vajeer us dee aagiaa bager mahaaraaje naal nijee gal naheen kar sakadaa see| khushahaal singh daa bhateejaa tejaraam vee laahauar aa giaa te amrit chhak ke tejaa singh baniaa| uh tarakee
karadaakaradaa jaranail de rutabe tak pujaa| ranajeet singh dee mauat ton baad us ne sattett naal gadaaree keetee te angarezaan naal mil giaa|
deevaan gangaa raam banaaras daa baashindaa see| us ne gavaaleear de mahaaraaje paas nauakaree praapat keetee| kuslataa ate eemaanadaaree sadakaa us daa achhaa rasookh baniaa| jadon mahaaraajaa sidheea noo angarezaan ne haraa ditaa taan 1803 vich uh dilee aa vasiaa| kise ne 1813 vich us dee liaakat baare mahaaraaje paas gal keetee taan us ne turant gangaa raam noo laahauar bulaa liaa ate vitee maamaliaan dee dekharekh karan lee kihaa| sattett dee shaahee muhar use paas hundee see|
deevaan ajodhiaa prashaad gangaa raam daa godee liaa putar see| uh 15 saal dee umar vich laahauar aaeaa| pahilon sipaahee bharatee hoeaa te fir tarakee karadaakaradaa jaranail vainatooraa daa laifatteenaintt janaral ban giaa| angarezee ate faraanseesee vich nipun hon karake uh mahaaraaje paas dubhaashee daa kam vee karadaa see| mahaaraaje naal kam karan ton ilaavaa us ne kanvar kharrak singh ate kanvar ser singh naal vee kam keetaa| mahaaraaje dee mauat ton baad vee us ne ahim ddiaootteean nibhaaeean| jadon sikh angarejaan paason haar ge tad vee us ne angarejaan paason kanvar daleep singh dee nigaraanee karanee mangee| jadon tak kanvar daleep singh noo ingalaindd naheen bhejiaa giaa ajodhiaa prasaad ne us dee nigaraanee daa kam baakhoobee nibhaaeaa| uh barraa diaaloo ate inasaaf pasand saant subhaa manakh see| angarejaan ne us noo laahauar daa mejisattarett niyukat keetaa| ih us dee vidiak nipunataa karake hoeaa|
eiven hee raajaa deenaa naath, misar deevaan chand, misar roop laal, belee raam ate saavan mal aapanee kaabaleeat sadakaa nikeean thaavaan ton utth ke bahut vaddevadde rutabiaan upar charrhe|
videshee jaranailaa vich jeen faraansis ailaaradd, vainatooraa, avitabile koratt aadik uch kottee de soorabeeraan ne barraa naam kamaaeaa| shuroo vich sikhaan ne unhaan daa makhaual uddaaeaa te unhaan adheen kam karan ton aanaakaanee vee keetee| paredd noo sikh pasand naheen karade san te is noo kanjareean daa naach aakhade san| par haualeehaualee sabh mahaaraaje dee gal man ge ki fauaj vich anusaasan kaaeim rakhan lee paredd bahut zarooree hai| inhaan videsee jaranailaan ne khataranaak muhinmaan vich hisaa liaa| mahaaraaje ne koee angarej kise uch ahude upar tenaat naheen keetaa|
jis yaataroo ne panjaab dekhanaa chaahiaa, auh mahaaraaje noo milan ton bagair vaapas naheen paratiaa| mulaakaat lee koee mushakal naheen aaundee see| mahaaraajaa
aapane nazadeek rupeean ate muharaan deean boleean rakhadaa| yaatarooaan noo mutthaan bharabhar dhan dindaa| kujh yorapeean yaatarooaan ne jadon is gal daa buraa manaaeaa ki uh paise lain naheen aae tad unhaan noo dasiaa giaa ki hetthee karan lee naheen, savaagat karan lee ih ithon daa rivaaj hai| aaunde jaande aapane piaariaan noo, rishatedaaraan noo iven lok paise dinde han| kee chitarakaar aae jo mahaaraaje dee tasaveer banaaun de ichhuk san| uh manhaan kar dindaa te aakhadaa, raajaa dhiaan singh dee tasaveer banaa lo, auh barraa suhanaa hai| mahaaraanee jindaan dee petting banaao| unhaan noo dhan de ke tor dindaa kiaunk us noo ahisaas see ki main sohanaa naheen haan| aauasabauaran likhadaa hai, pahilee nazare dekhiaan dil te satt vajadee hai ki sikhaan daa raajaa ih jihaa hai pakaa rang, maataa de daag, daramiaanaa kad, eiho kaanaa jadon pitth pichhe dtaal banh ke ghorre dee kaatthee te savaar ho addee laaundaa hai tad uh ik krishamaa ban jaandaa hai| us daa sareer naheen disadaa, aus dee balavaan rooh de deedaar hunde han| yakeen naheen aaundaa ki ih uhee shakhas hai jiharraa hune dekhiaa see| laipal grifin likhadaa hai, laahauar, amritasar ate dilee vich jis noo burash chalaaunaa aaundaa hai jaan lakarrapathar te nakaasee karanee aaundee hai uh maalaamaal ho giaa hai| us deean tasaveeraan dharraadharr vik raheean han| us deean tasaveeraan mahilaan ton lai ke jhauanparreean de andar tak puj geean han | uh bandaa jiharraa suhanaa naheen, harek dil vich vasan lag giaa hai|
maikagaregar likhadaa hai, aus dee musakaan manamohadee hai| us dee saadagee karake maahaual sukhaavaan rahindaa hai te bandaa bejhijak gal kar sakadaa hai| jis vishe te marazee gal karo, auh turant teh tak puj jaandaa hai te us paas shabadaan dee kadee ghaatt naheen aaee, naa vichaaraan dee kamee disee | yudh vich charrhaaee vele uh saariaan ton age hundaa te vaapasee vele sabh ton pichhe| saaree jindagee us ne yudhaan vich langhaaee| aj vee shaanadaar mahilaan vich rahin dee thaan us noo tanboo vich baitthanaa vadheek pasand hai|
baarak ne likhiaa, khaahamakhaah aapane hathaan te usane khoon de daag naheen lagan dite| bagair zulam keetiaan enee vaddee hakoomat kaaeim karan vich us dee misaal hor kite naheen miladee| aich.ee. fon 1837 vich laahauar aaeaa te ttipanee ditee, miharabaaneean naal uh nako nak bhariaa hoeaa hai| hairaanee hundee hai ki mauat dee sazaa khatam karan uparant vee uh aapahudare jaangalee lokaan noo sidhaan vich kaamayaab hoeaa| jaranail avitabile ne peshaavar vich mahaaraaje dee aagiaa bagair kujh ddaakooaan noo faansee dee sajaa de ditee taan mahaaraaje
ne us dee javaabatalabee karake aapanee naaraazagee pragattaaee| mahaaraaje ne kihaa, toon unhaan noo bandee banaa laindaa| ddaraa ddaroo ke fir bhajaa dindaa| ihee kaafee see| pashoo panchhee de karaahun dee aavaaz us noo bechain kar dindee| faraanseesee yaataroo jekamaintt likhadaa hai, je ranajeet singh faisalaa kar le ki kujh din panjaab ton baahar gujaarane han tad afagaanisataan jit lainaa us lee koee mushakil nahee|
1808 vich bangaal rajamaintt daa ik afasar mahaaraaje noo milan aaeaa likhadaa hai, kile de aale duaale uchee kandh naheen hai| us noo milan lee mushakal naheen aaee, vadheek surakhiaa senik tainaat naheen san| uh mainoo ik haal vich lai giaa jiharraa sau futt lamaa see te chhat vich sheese jarre hoe san| kaafee saare seese ttutte hoe dekh ke main puchhiaa ki ih kiven ttutt ge aus ne dasiaa, sikhaan ne bandookaan kadee varateean naheen san| jadon hath aa geean taan ithe sheesiaan te nisaane laa ke dekhade| main manhaan keetaa| unhaan ne taan saare seese tarr dene sana|
aus dee saadagee age hakoomataan dee saj dhaj, shaanasauakat matthee ho jaandee see| ik amareekan paadaree jaan logo laahauar aaeaa te mahaaraaje paas sujhaa rakhiaa ki mainoo angarezee sakool kholhan dee aagiaa diau| mahaaraaje dee vee ichhaa see ki us de te us de vajeeraan jaranailaan de bache angarejee sikhan te horanaan vidiaavaan vich nipun hon| paadaree noo kihaa ki laahauar de aas paas jiharree thaan changee lagadee hai te jinee chaaheedee hai, sarave kar aau, auh de diaangaa| fir paadaree ne usaaree de kharach baabat gal toree tad uh saveekaar kar lee gee| paadaree ne kihaa ki sattaav uh aapanee marazee daa rakhegaa te tanakhaah sarakaar degee| ih vee man liaa giaa| mahaaraaje ne puchhiaa, par is sakool vich angarezee parraauge, baaeebal taan naheen paadaree ne kihaa, baaeebal taan jee laazamee parraavaange| mahaaraaje ne kihaa, paadaree jee, kee tuseen mainoo pooraa bevakoof samajhade ho sakool kholhan dee saaree viaunt khatam beshak kar ditee par fir vee 5 maarach 1835 noo mahaaraaje ne vidaa karan vakat jaan lagai noo anamol vasataan bhett karake poore satikaar naal toriaa|
kaipattan vedd ne 1831 vich mahaaraaje dee kaarajashailee dekhee te is noo kalamabadh keetaa| us ne dasiaa hai ki mahaaraajaa panj vaje savere utthadaa te gharre dee savaaree karadaa hai| naastaa bahutee vaar ghorre dee pitth upar savaaree karadiaan hee kar laindaa hai| ne vaje vaapas mahil vich paratadaa te kamaan kaajaan vich rujh jaandaa hai| faisale sunaaundaa, lekhaa jokhaa puchhadaa te dafatar noo hadaaeitaan
jaaree karadaa hai| dupahir ik ghanttaa aaraam karadaa hai| har vakat us daa sakatar hukam praapat karan vaasate naal rahindaa hai| baad dupahir guroo granth saahib jee dee kathaa sunadaa, keeratan sunadaa te vaapas koratt vich parat ke shaam der tak kam karadaa hai| aapane bisatar val takareebaran 9 vaje jaandaa hai| par ih rutteen bilakul is tarhaan pakaa naheen| sahee ih hai ki din raat uh sattett de pratee faraz nibhaaun lee tiaar bar tiaar rahindaa hai| kee vaar taan der raat manje te aaraam karadiaa vee je us de man vich koee khaas vichaar aa jaae taan aapane sakatar jaan raajaa dhiaan singh noo hukam dindaa hai ki sooraj charrhan ton pahilaan ih kam mukamal honaa chaaheedaa hai|
chaaralas gaf likhadaa hai ki esheean raajiaan vichon uh is galon utam see ki us noo aapanee seemaa ate aapanee samarathaa dohaan daa sahee giaan see| dusman naal uh udon tak pangaa naheen laindaa see jadon tak us noo ih visvaas naheen ho jaandaa see ki jit yakeenan meree hovegee| uh doojaa kadam utthaaundaa hee naheen see jadon tak jaan naheen laindaa see ki pahilaa kadam pakaa ttik giaa hai| enaa shakateesaalee hon de baavajood uh hankaariaa naheen| uh lagaataar chetan rahindaa see ki vises karake sikh paranparaavaan val avagiaa naa ho jaave kiaunk us noo sikhaan de sidak ate subhaa dee jaanakaaree see| uh aapanee marazee naheen tthosadaa see kiaunk us noo pataa see ki khaalasaa keval guroo dee taabiaadaaree kabooladaa hai hor kise dee naheen| kadee kadaaee sikh us noo jroor buraa bhalaa bol lainde san par uh baradaast karadaa see| aapane upar hoe hathiaaraband hale noo vee najrandaaj kar dindaa see|
mahaaraaje ne laarans noo aapane baare jo shabad kahe uh han, hamadaradee anushaasan ate neeteean raaheen main aapanee sarakaar sathir banaaee| jithe kite mainoo bahaadaree ate siaanap varage utam gun nazareen pe main unhaan noo uche chuk ditaa te khatariaan vich aap kise ton pichhe naheen rihaa| baraabar larriaa baraabar thakiaa| maidaan ate darabaar vich main pakhapaat valon akhaan band rakheean te nijee aaraam val dhiaan ghatt ditaa| guroo akaal purakh mere upar miharabaan rihaa te is sevak upar enee deaa keetee ki mere raaj deean hadaan cheen ate afagaanisataan noo chhoonhadeean hana|
27 joon 1839 noo 59 saal dee umar vich uh sansaar ton vidaa hoeaa|
sahaaeik pusatak soochee
mahaaraajaa ranajeet singh baabat rachit saahit dee koee kamee naheen| us de samakaaleean ton lai ke hun tak itihaasakaaraan ne barree mihanat naal us baare keematee dasataavez tiaar keete han| us baare saare saahit daa veravaa denaa naa sanbhav hai, naa is dee vadheek lorr hai| keval mehatavapooran kitaabaan daa sankhep veravaa is prakaar hai
muhamad lateev, hisattaree aaf dee panjaab analaipal grifin, ranajeet singhag. giaan singh, tavaareekh guroo khaalasaasohan laal sooree, aumadaata utatavaareekhakhushavakat raae, tavaareekh sikhaanjee see. samath, e hisattaree aaf dee reening faimilee aaf laahauaraalaaudeen mufatee, eibaratanaamaaganeshadaas baddeharaa, chahaar baag panjaababootteshaah, taareekh panjaabajemaz braaun, hisattaree aaf dee urijan aindd progarais aaf d sikhasaamaranaath, zafaranaamaa i ranajeet singhaforasattar, e jaranee faraam bangaal ttoo ingalainddachaaralas gaf, di sikhas aindd di sikh vaarazabaaran hiaoogal, ttaraivalaz in kashameer aindd panjaaba fakeer vaheedadeen, di reeal ranajeet singhaddabaliaoo. jee. aauasabauaran, dee koratt aindd kep aaf ranajeet singh|
roos daa charachit saadh raasaputin
raasaputin baabat men kaalaj vich suniaa, jis akhabaar jaan rasaale vich us baabat chhapiaa dekhadaa parrhadaa| us baabat bahut maarraa likhiaa giaa, ki uh sharaabee see, aauarataan daa shukeen see te zaarinaa naal us daa isk see| jiharree us dee tasaveer kamiaoonisatt seveeat sattett vele pes keetee gee, auhee sahee jaanee gee| hun, alekas ddee. jaanj dee sachatar angarezee kitaab garee raasaputin daa jeevan ate samaan, kaalinaz ne galaasago ton chhaapee hai| savaa chaar so paniaan dee is kitaab de 22 adhiaae han te 5 sau havaaliaan naal aapanaa mat pesh keetaa hai| ih kitaab parrhan uparant raasaputin de nain nakas badalade han|
saaeibereea vaale paase jithe ujaarr hee ujaarr hai, gareeb kisaan de ghar vich 1864 vich us daa janam hoeaa| lok door duredde daa pandh ghorraa gaddeean te tea karade, din raat turade rahinde| ik vaar kee din aabaadee naa disee taan raat noo ik musaafar kochavaan noo kahin lagaa ahu udhar deeve jag rahe han, aus aabaadee val naa chalee kochavaan ne ghabaraa ke kihaa udhar ungal naa karo, deeve naheen ih, baghiaarraan deean akhaan lishakadeean han|
eik vaddee bhain maareea see te do saal vaddaa bharaa damatee| maareea dee mauat chhottee umar vich hoee te bharaa dariaa vich ddig ke ddub mariaa| nikee umare maan vihoonaa ho giaa| inhaan sattaan noo naa bhul sakan karake raasapootin ne aapanee dhee daa naan maareea ate bette daa naam damatree rakhiaa| nikaa hundaa uh kihaa karadaa see ki mainoo chor valon chukee jaa rahee, chhupaaee jaa rahee vasatoo dis jaandee hai | saathee bache has painde| giaaraan ku saal dee umare jadon uh bukhaar naal nidtaal manje te piaa see, chhe sat gavaandtee, pitaa paas ghar ag sok rahe san| ik ne kihaa mere choree hoe gharre daa koee pataa naheen lagadaa| bimaar raajaputin ne baitthe bandiaan vichon ik val ungal karake kihaa teraa ghorraa is ne churaaeaa hai| jis val ishaaraa keetaa giaa uh bandaa guse naal utth ke tur piaa taan pitaa ne
maafee mangee ki bimaaree kaaran mundde daa dimaag ttheek naheen, eis daa buraa naa manaaee| sabh lok chale ge| ghorre de maalak ne kujh hor bandiaan samet shakee bande de ghar duaale chhup ke raatee pahiraa laa ditaa| adhee raat char ne ghorraa aapane tabele vichon kadt ke kite surakhiat thaan lijaanaa chaahiaa taan farriaa giaa| behad kuttaaee keetee te ghorraa chhuddaaeaa| raasaputin kihaa karadaa see meraa vee choree karan noo akasar jee karadaa hai par main ddar jaandaa haan ki jiven chor ate choree deean vasataan mainoo dikhaaee dindeean han ise taraan main vee horaan noo choree karadaa disadaa havaagaa|
aus dee dhee maareea ne us baare tin kitaabaan likheean jinhaan vich uh dasadee hai ki chhottee umar vich uh bhavikhabaanee karadaa see, auh kujh ajiheean avaajaa kadt laindaa see ki ddare hoe jaan bhootare hoe jaanavar shaant ho jaande san | alekas inhaan galaan te ih keh ke sk karadaa hai ki 16 dasanbar 1916 noo ghar sad ke jadon us noo katal keetaa giaa, audon us noo kiaun pataa naa lagaa pichhon jaa ke aseen dekhaange ki us noo aapanee mauat daa pataa see| fir uh kaatal de ghar kiaun chalaa giaa eih rehas anasulajhe han|
1917 daa kamiaoonisatt inakalaab aaeaa taan raasapootin baabat parrataaleea kamishan baitthiaa| us vich gavaaheean de aadhaar te raasapootin noo handtiaa luchaa badamaas sidh keetaa giaa | parrataaleea kamisn dee riporatt skee hai kiaunk us ne uh sidh karanaa see jo sattett chaahundee see| sarakaar ton ddare lok raasapootin de hak vich kiven bol sakade san eis karake aseen is kitaab de naaeik dee shakhaseeat daa aadhaar naa us dee dhee deean likhataan noo banaaeaa hai naa kamisn dee riporatt noo| saboot us de hak vich jaande han, naa ki sarakaar de hak vich|
aapanee pasandeedaa kurree naal viaah karaaeaa, bache hoe par parivaar noo chhadd ke saaeibereea deean ujaarraan vich ikaant dee talaash vich nikaliaa kee saal naa paratiaa| jadon uh ghar aaeaa taan parivaar ton pachhaaniaa naheen giaa see| tamaakoo ate sraab peenee chhadd
eik geet jorriaa giaa
raajaputeen raajaputeen|
lavar aaf d raisheean kueen|
chukaa see te dasadaa see ki uh saalaa badhee bandagee karadaa rihaa| galaan karadiaan uh poore vaak naa boladaa, kee vaar samajh naa lagadee keh kee rihaa hai| akhaa lishakadeean, tez ungalaan lamee daarrhee vich feradaa hoeaa kujh kahee jaandaa jis daa koee arath naa hundaa| vaddaa jageeradaar mikhaaeelovich kihaa karadaa see kee bandaa naheen miliaa jiharraa karo ki uh raajaputin noo jaan giaa hai|
eileeaaddor ne raasapootin de bol 1907 vich kalam band keete| ik thaan raasapootin kahindaa hai, mere upar jaanalevaa hamale hoe| maalak ne bachaa liaa| anekaan vaar baghiaarraan ne hale bole, kujh naheen vigarriaa| dariaavaan kinaare turanaa changaa lagadaa kiaunk ithe rab vasadaa hai| kudarat vadheea tteechar hai kiaunk basant rut baabat darakhat ton vadheea kauan jaanadaa hai
pindd vaaseean noo jadon uh kihaa karadaa see ki baadashaah ate malakaa mere ghar aaeaa karanage taan lok aakhade san is daa dimaag ttheek naheen| ik vakat aaeaa jadon is anaparrh kisaan ne zaar ate jaarinaa naal galaan karadiaan toon shabat varatiaa| parrhiaan likhiaa vaang jaan khaanadaanee bandiaan vaang sabhiak paalas keete sbad us noo bolane naa aae haalaan ki uh chaar zaarinaa dee dilon kadar karadaa see|
zaar prabandhakee maamaliaan vich sakhat see par chaaranaa baare pabed ne likhiaa, auh peettar mahaan naalon vadheek taanaashaah te eevaan ton vadheek khataranaak aauarat see|
aus baare mashahoor ho giaa ki uh bimaaraan noo raazee karadaa hai| tin dheean pichhon jaar nikolas de mahil vich saaehajaadaa jamiaa jis vich nasalee nukas ih see ki jkham vichon khoon vagiaa taan rukegaa naheen| vadde saahee khaanadaan poorabaleean darajanaa pustaan dee parrataal karan pichhon riste tea karade san ki kite is laaeen vich koee vaddee bimaaree taan naheen rahee, par is pakhon chaar maar khaa giaa| zaarinaa de jaraman khaanadaan vich kite ih nukas rihaa see| duneean bhar de ddaakattaraan ne jor laaeaa par nukas door naa hoeaa| jaarinaa noo kise ne raasaputin daa naam dasiaa| aapanaa vansh kaaeim rakhan lee mahaaraanee kee naheen see kar sakadee aus ne saadh noo mahilaan vich sadiaa|
pahilee vaar us ne mahil andaron dekhe taan dang reh giaa| saaree umar us ne saade kisaan vaalaa libaas pahiniaa jis noo uparale tabake nafarat karade san| chhuree kaanttaa varatanaa naheen aaeaa| khaandaa hoeaa naipakin varato, matalab naheen| uchee kul de marad aauarataan nak ghutt lainde kiaunk jiharree ghatteea saaban naal dhoe kaparre pahin ke aaundaa us de kaasattik dee duragandh sir noo charrh jaandee| par shaahee mahimaan baabat naa koee kusak sakadaa see naa has sakadaa see| uh taan dhoe kaparre is karake pahin laindaa ki mahilaa vich jaanaa hai naheen taan mele paaee firadaa rahindaa| zaar ne kujh galaan keeteean, saadh ne sadhaaran jihe javaab dite| zaarinaa ne praarathanaa keetee mahaatamaan, mero shaahazaade daa khoon vagan naheen rukadaa| tuseen miharabaan hove| saadh ne kihaa ddaakattaraan noo pahilaan baahar kadte| uh bache noo hath naa laaun| ddaakattar baahar nikal ge| keval mahil daa cheef sarajan andar reh giaa| khoon vagan vaale jkham upar ghutt ke banhee hoee pattee ne khoon rok ke rakhiaa hoeaa see| raasapootin andar giaa| pahilaan jkham upar bukiaa, fir bache de sir te hath feriaa| sutaa bachaa jaagiaa te saadh val dekh de musakaraa piaa| iho jihaa aoott pattaang kisam daa bandaa pahilee vaar dekhiaa| raasaputin ne sahije sahije zakham ton pattee kholhee, zakham te hath feriaa, khoon vagane ruk giaa| has ke kahin lagaa toon ttheek ho giaa hain raaj kumaar| sukhee rahe|
jaar ate zaarinaa ne araj keetee ki kujh din mahilaan vich rahe| us noo hor kee chaaheedaa see tine raajakumaareean chauathaa raajakumaar saaraa din us ton kahaaneean sunade rahinde| hajaaraan meelaan daa pandh uh kee saal karadaa rihaa see, aus kol sacheean galaan eneean san ki paree kahaaneean dee kee lorr see bache us ton vakh hon lee tiaar naheen san| par saadh ne ik din kihaa hun main jaavaangaa| beshumaar keematee sugaataan de ke us noo toriaa giaa| bepravaah saadhoo noo jadon koee kahindaa ki toon kee galateean kar dindaa hain taan uh utar dindaa pachhataavaa dharam hai| jiharre galateean naheen karade uh paschaataap naheen karade, auh dhaaramik naheen ho sakade| rab dee razaa vich raho| kite kujh galat naheen hai| je galat lagaa, khimaan mang|
mahil vich us de daakhale daa buraa manaaeaa giaa| khaanadaanee
lokaan noo lagaa jiven mahil bhittiaa giaa hove| uche tabake khijhade san jadon uh kahindaa ki main saadh haan| vaise us deean jinhaan kamazoreean daa jikar keetaa jaandaa, pachham vich unhaan daa koee nottis naheen laindaa| jaranail dedeelin ne khufeea vibhaag noo raasaputin de pichhokarr te varatamaan baabat pataa karan de hukam de dite| riporattaan maarreea aaeean| pradhaan mantaree sattaaleepin ne dubaaraa jaanch karaaee| riporatt vich aaeaa ki is daa mahil vich aaun jaan ttheek naheen| pradhaan mantaree ne raajadhaanee vich usade daakhale upar paabandhee laa ditee| pradhaan mantaree ne baadashaah noo raasapootin baare dasiaa taan us ne has ke kihaa changaa, hun naheen uhanoo aapaan ithe varran dinde| par ih zabaanee hoee gal see| raasaputin noo raajadhaanee vich dekhan pichhon us noo grifataar karanaa banadaa see| ik din uh raajadhaanee jaan vaalee rel gaddee vich charriaa taan khufeea pulees dee harakat taarr giaa| us ne chaladee gaddee vichon chhaal maaree, dauarr ke kaar vich betthiaa, mileetasaa ddaches de mahil andar jaa varriaa| atth pahir pulas ne mahil gheree rakhiaa| pulis uthon udon hattee jadon gavaranar daa hukam aa giaa ki raasaputin sattett daa mahimaan hai| pulas mukhee ne pradhaan mantaree noo ih gal dasee taan uh has piaa| gal khatam|
eesaaee saadhoo ileeaaddor roosee charach daa shakateesaalee aagoo, vidavaan ate vadheea bulaaraa see| us de upaashakaan dee ginatee lakhaan vich see jis karake uh sattett dee aalochanaa ton vee parahez naheen see karadaa| jaar noo us deean harakataan changeean naa lageean taan sajaa vajon us dee badalee saaeibereea de charach vich kar ditee gee| saaebereea noo saadde kaalepaanee dee sajaa vaang samajhe| raasaputin us saahamane kujh naheen see| ileeaaddar raasapootin noo changaa bandaa naheen samajhadaa see| dovaan daa ik saanjhee thaan mel hoeaa| raasaputin ne eeleeaaddor noo jafee vich ghutt liaa| garavanes ainaa ne raasapootin age goddiaan parane baitth ke us daa hath chunmiaa| jaarinaa us noo satikaar naal milee| ih dasan lee ki main kee haan raasapootin eeleeaaddar val dekh ke musakaaeaa te jaar noo kihaa, einhaan dee badalee vaapas raajadhaanee vich karanee hai mahaaraaj| baadashaah nikolas boliaa, par is tabaadale de hukam upar taan aseen aap dasakhat keete han raasapootin ne kihaa pahile hukam jis raaheen tuseen ileeaaddor noo kutiaan age sutt ditaa
see, aute khabe ton saje val kalam chalaaee see, hun saje ton khabe chalaa diau| iaun kam karo hazoor jiven baadashaah kariaa karade han| ileeaaddar de tabaadale daa hukam rad ho giaa| jaar dee surakhiaa de cheef, karalov ne pradhaan mantaree noo kihaa, eih aadamee sidhaa naheen| ih jaanadaa hai ki kee karanaa hai| ih aapanaa lohaa manavaaegaa|
mahaaraanee ne raasaputin noo kihaa, mereean betteean tereean dheean noo milanaa chaahundeean han| unhaan noo chaah te sad leee raasapootin ne haan kar ditee| vaddee raajakumaaree ne saadh dee vaddee bettee noo fon karake sadiaa| penddoo kurreean ne akhaan paarr paarr mahil dekhiaa| jis faraneechar upar uh bettheean ajihaa unhaan ne kade naheen dekhiaa see| mahaaraanee doven raajakumaareean noo milavaaun iaun laike aaee jiven ik parivaar hove| maareea ne mahaaraanee noo keval ik savaal puchhiaa ine hajaar nauakaraan daa tuseen kee karade ho maalakan mahaaraanee has pee| raasapootin deean penddoo dheean sahimeean hoeean khaloteean dekhake mahaaraanee ne dovaan noo jafee vich lai liaa| fir chaare kurreean niddar hoke aape vich galaan karan lageean| jo penddoo kurreean ne kadee raajakumaareean naheen dekheean san taan dooje paase raajakumaareean ne vee iho jiheean desee penddoo kurreean pahilee vaar dekheean| raasapootin dee vaddee dhee maareea ne pitaa baabat pichhon jaake jadon kitaab likhee, einhaan palaan daa zikar yaadagaaree vee ho, sookham vee|
mahil vich shaahee bachiaan dee saanbh sanbhaal karan vaalee gavaranais| chevaa ne zaar noo ik din kihaa raasapootin ttheek aadamee naheen mahaaraaj| raajakumaareean naal jiven uh sidham sidheean galaan karadaa hai uh mahil deean ravaaeitaan anusaar sabhiak naheen| chaar ne kihaa toon vee chugalakhoraan vich saamal ho gee hai| museebat de saalaan vich us deean praarathanaavaan ne mainoo bachaaeaa| sukaragujaar haan main us daa| ih kahindiaan baadasaaeh ne gavaranes noo mahil vichon sevaamukat kar ditaa|
raasapootin samajh giaa ki us de virodhee laamaband ho rahe han| sankatt ttaalan vaasate us ne ailaan kar ditaa ki men teerath yaataraa te jaa rihaa| us ne raajadhaanee chhadd ditee| door duraadde deean yaataraavaan karanaa us daa shauak hee see| kujh saalaan baad fir raajadhaanee parat aaeaa|
zaar ate jaarinaa ne ik vadde samaaroh vich shaamal hon keev bahir vich jaanaa see| jis baajaar vichon dee saahee jarree ne langhanaa see uthe savaagat karan vaale lokaan dee kataar vich raasaputin vee khale giaa| mahaaraanee ne jadon raasapootin noo dekhiaa taan khusee vich hath hilaaeaa| saahee baghee de pichhalee gaddee upar pradhaan mantaree sattaaleepin aa rihaa dekhiaa taan raasapootin daa rang achaanak peelaa ho giaa te uchee uchee cheekiaa tere pichhe mauat tur rahee he peettar sattaaleepin... mauat| tainoo nee disadee ahu dekh|
aus saaree raat raasapootin paase badaladaa rihaa| baar baar aakhadaa rihaa, bhiaanak vaaradaat hoegee naheen sakadaa|
ause raat keev opere vich khaarrakoo begarov ne sattaaleepin noo galee naal vandd ditaa| kaatal ute pahilaan vee ik katal daa mukadamaa chal rihaa see, fir vee us noo opere vich aaun daa sarakaaree sadaa patar kiven mil giaa| is prashan ton zaahar see ki ih vaddee saajs daa nateejaa see| raasapootin jaar jaarinaa kol afasos karan giaa taan kihaa hun age dee sache mahaaraaj| jo hoeaa so hoeaa| aus dee thaan hun kekosov ttheek rahegaa|
aapane mitar saibalar noo us ne roosee charach daa mukhee lavaaeaa te is de naal hee kaibanitt vich charachaprabandh daa mantaree niyukat karavaa ditaa|
shaahee khaanadaan sikaar lee jangal val nikaliaa| uthe saahazaadaa alaikasee ik duraghattanaa vich ddoonghee satt khaa baitthaa| der daa rukiaa khoon fir vagan lagaa... uho puraanee bimaaree| pahilaan saahajaadaa der tak darad naal uchee uchee cheekaan maaradaa rihaa, jadon thak giaa taan dheemee sur vich, baitthe gale naal vilakadaa rihaa| usanoo pataa lag giaa ki mauat nerre aa gee hai| maan noo puchhiaa maran pichhon darad hatt jaandaa hai raanee maan meree kabar upar ik nikaa pathar aapane hath naal rakhee maamaa| raat de nere vich naa mainoo dabee| din vich, neele aakaash hetth dafanaaeen| maan jaan gee ki atth saalaa raajakumaar jeevan de antam sach noo dekh ate samajh giaa hai| faidarov te raakas de sarajan raajadhaanee vichon bulaae ge| bache dee jaanch karan pichhon dohaan ne sir hilaa ke kihaa hun is vich kee reh giaa hai faidarav
ne pattee kholhan ton ih keh ke inakaar kar ditaa jadon mainoo pataa he khoon naheen rukegaa, aapane hatheen shaahazaade noo kiaun maaraan jine saah likhe han, lain diau| shaahazaad dee mauat uparant jiharraa bulittin kadtanaa hai, sattaaf ate ddaakattar tiaar karan lag pe| antam samen deean dhaaramik rasamaan shuroo hoeean| achaanak mahaaraanee ne ainaa noo kihaa raasapootin doora aapane pindd vich hai| usanoo taan ih khabar de deh ki bahizaadaa jaa rihaa hai| ainaa ne taar de ditee| raasputin dee bettee maareea aapanee kitaab vich likhadee hai paapaa rottee khaa rihaa see jadon taar milee| khaanaa chhadd ke uh turant bandagee karan lag piaa| der tak praarathanaa karadiaan usadaa rang jrad ho giaa te saaraa sareer paseene naal bhij giaa| uh tejkadamee ddaakakhaane giaa te ih taar bhejee, raajakumaar dee bimaaree ganbheer naheen hai| ddaakattaraan noo karo usanoo thakaaun naan| thorree ku der baad ik hor taar bhejee, rab ne meree fariaad sun lee hai mahaaraanee| alekasee ttheek hai|
shaahazaade dee haalat sudharan lag pee, agalee saver unhaan hee ddaakattaraan ne kihaa ih hun khatare ton baahar hai| faisalaa hoeaa ki hun mareez noo mahil vich lijaaeaa jaae| pachhamee relave kamaanddar hasakith ne mahikame noo pooree saavadhaanee varatan lee kihaa ki rasate vich kite hachakolaa naa lagaa| raah vich ik vaar vee gaddee noo barek naheen laae ge|
door baitthaa raajaputin ttaileefon raaheen vee aapane mureedaan noo raazee kar dindaa see, ajiheean afavaahaan pahilaan vee tur raheean san par inhaan noo sharadhaalooaan de gapauarr kihaa jaandaa see| saahazaade vaalee tatakaalee ghattanaa de gavaah taan kise taraan vee us de hak vich naheen san| mahil de andar ate baaharale lokaan ne ddaakattaraan noo is ghattanaa baare puchhiaa, ddaakattaraan daa utar hundaa pataa naheen| mauat vaapas chalee gee|
raasapootin de aale duaale bahuginatee sangat gareeb kisaanaan te mazadooraan dee jurradee, ttutte hoe, thurraan de maare lok| koee vazeer aaundaa, dhanee aaundaa, paisiaan daa dter laa dindaa taan saadh aas paas baitthiaan vich vandd dindaa| saare paise naheen vanddadaa see, saare aapane kol vee nahee rakhadaa see| koee dhanaadd khaalee hath aa jaandaa taan keh vee dindaa paise liaaeaa kar| pun kareedaa hai| dosatovasakee ate ttaalasattaae daa vishavaas see ras dee mukatee anaparrh, penddooaan raaheen hovegee| raasapootin daa aalaa duaalaa inhaan sahitakarameean de rangamanch varagaa see |
auh jang de khilaaf see| saal 1913 vich dakhanee salaavaan ate turakaan vichakaar balakaan vich yudh chhirr giaa| roosee desh bhagataan ne kihaa saanoo aapane eesaaee dharam de bandiaan dee madad karanee chaaheedee hai| raasapootin ne isadaa virodh keetaa| akhabaar noo ditee inttaraveeaoo vich usade sbad hana turak ate salaav ik dooje noo khaande han taan khaan| je uh anhe ho ge han taan maranage hee| main aapane bachiaan noo kiaun maran diaan akhabaar dee khbar naal usanoo sabar naheen aaeaa| uh zaar noo milan giaa| usade saahamane goddiaan bhaar hoke praarathanaa keetee ki door baitth ke tamaashaa dekhanaa hai dekho| meraa des is vich saamal naheen hovegaa| jaar de salaahakaar keh rahe san ki inhaan dovaan desaan noo haraa ke balakaan ton laike kusatunatuneea tak roos daa jhanddaa lahiraaegaa| uhade kahin ute jaar ne yudh ton kinaaraa kar liaa|
raasapootin zaar noo akasar kahindaa ki paaraleemaintt ddoomaa daa satikaar karo| jaar daa utar hundaa uthe gadhe baitthe han| kee satikaar karanaa unhaan daa zaar ne us noo sarakaaree sadaapatar de ke kihaa ki jaa ke ddoomaa dee kaaravaaee khud dekho| uh saj dhaj ke andar jaa ke baitth giaa| ddoomaa daa pradhaan rojaak, raasaputin noo nafarat karadaa see| us noo dekh ke uh taish vich aa giaa te kol jaa ke kihaa bhale maanasaan vaang baahar jaaengaa ki kadtaan raasapootin ne sattett daa sadaa patar jeb vichon kadt ke dikhaaeaa taan pradhaan hor bharrakiaa chup karake utth jaah naheen surakhiaa amale noo aakh ke chukavaa diaangaa| raasapootin utthiaa, eih kahindaa haualee haualee tur piaa iho jihe paapeean noo maaf kareen maalak| gusailee nazar naal pradhaan val takadiaan uh baahar chalaa giaa| uh chaahundaa taan chaar kol shikaaeit kar sakadaa see kiaunk ih taan mahil daa apamaan hoeaa see, par usane patarakaaraan noo ih keh ke gal ttaal ditee masaan masaan gareebaan dee avaaz mahil de andar jaan lagee hai, aapaa vaddiaan de aapasee masaliaan ton kee lainaa ddoomaa jaane jaan baadashaah jaano|
eileeaaddor, jisanoo baadashaah ton putthe dasakhat karavaake saaeibereea dee kaid ton bachaaeaa| usadaa dusman ho giaa| usade vairee us noo katal karan deean viauntaa banaaun lage| jinhaan aauarataan baabat suniaa see ki raasapootin ne unhaan naal badasalookee keetee, aunhaan noo varatan de
yatan hoe kiaunk sabh ton aasaan rasataa iho see| koee tiaar naa hoee| ik vesavaa noo tiaar keetaa giaa| jidhar dee raasaputin ne langhanaa see us rasate vich mangatee daa bhekh dhaar ke khalo gee, nerre aaeaa taan paise lee hath adde, jadon paise kadtan lee raasapootin ne jebaan vich hath paa le taan tezee naal aauarat ne usade pett vich chhuraa maariaa| chhuraa chhaatee deean pasaleean tak puj giaa| uh dubaaraa fir chhuraa ghopan lagee taan jkhamee hon de baavajood raajaputin ne usanoo pare dhak ditaa| uh bhaj gee te raajaputin dharatee te ddig piaa|
ddaakattar valaadeemeer, tiauman shahir vich see| mareez tak pujan lee usanoo chhe ghantte lage| saadh ne ddaakattar noo kihaa anaisatheeseea naheen luaanaa| ise taraan aparesn kar| ise tarhaan aaparesn keetaa giaa| aaparesn dauaraan uh khud behos ho giaa so koee vighan naa piaa| par ddaakattar ne dekhiaa ki jkham barraa khataranaak hai| usane tiauman hasapataal vich lijaan daa hukam de ditaa| rasataa hajakiaan vaalaa vee see lamaa vee| koee ddaakattar is haalat vich ene lame safar dee sifaaris naheen karadaa| par uh salaamat puj ge| der taan lagee. raasapootin ttheek ho giaa| jaan bachaaun de inaam vajon mahaaraanee ne ddaakattar noo sone dee gharree inaam vajon ditee|
ausadeean chittheean de do ku havaale de dene ttheek rahinage| usadee likhaaee gandee see, viaakaran aaundee naheen see te shabadajorraa dee haalat enee maarree ki roosa nahee likhanaa aaundaa see, kite kite pataa nahee lagadaa keh kee rihe| pesh hai pahile visv yudh ton pahilaan zaar noo likhiaa patar jis vich uh jang ton bachan lee likhadaa hai
piaare pitaa,
roos upar zaalam nheree bhul rahee hai| dukh, sankatt, nheraa| roshanee ton binaan sabh kujh| anaginat hanjhooaan daa samundar| lahoo hee lahoo| kee kahaan jine tuhaadde aale duaale tuhaadde vafaadaar mitar han sabh tuhaanoo jang vich kudan dee salaah de rahe han| unhaan noo tabaahee daa pataa naheen| mainoo dis rahee hai| rab jadon bandiaan te naaraaz hundaa hai taan mat maar dindaa hai| ant dee shurooaat ho gee hai| tuseen chaar ho, parajaa de pitaa| paagalaan dee gal naa suno| tuhaaddee ate desh dee tabaahee yakeenee hai| faraz kar lavo jaramanee noo haraa diauge| taan vee main kahindaa haan khoon vich nahaaunaa ttheek neen hundaa|
graigaree
zaar ne jang daa ailaan kar ditaa| raasapootin ne barre yatan keete ki ik vaar mahil vich chaar naal milake gal karo| usadaa raabataa mahil naalon tarriaa giaa| akheer tak uh kihaa karadaa see mil sakadaa taan main jaar noo rok lainaa see| hun kee karaan meree ate zaar dee kisamat ik dhaage naal banhee gee hai|
eikalaa raasapootin naheen, aus varage hor vee san jo jang de khilaaf san| mahaaraanee jaraman see, sarageee vittee, jaraman daa hamaaeitee see, eih saare jaraman viradh yudh daa ailaan karan de virodhee san| sarageee likhadaa hai ih aadamee kis had tak daanashavar hai, tuhaanoo naheen pataa| roos dee rooh, hirade ate dishaa baabat us te vadheek kise noo samajh naheen| koee dib dristtee hai us vich| giaan dee teejee akh|
ausane zaar noo likhiaa buraa hoeaa jaan bhalaa, koee pataa naheen, main aapanee kisamat mahilaa naal aap jorree| meree tabaahee baad mahil ate mahil dee tabaahee baad main nahee reh sakaange| hun jadon tuseen meree salaah de ulatt yudh chherr ditaa hai taan mere kol fatih lee asees den ton ilaavaa kee hai main tuhaanoo ih vee kihaa see ki main aapanee saaree bandagee raaj kumaar dee zindagee bachaaun de lekhe laa ditee| main shaahee khoon vagan ton rok ditaa| mahaaraaj mere bachiaan daa desee khoon vahaaun daa faisalaa tusee kiaun kar liaa
agasat 1914 naaval de ant vich nobal inaam vijetaa naavalakaar selazenitasin likhadaa hai, roos upar paagalaan daa raaj hoegaa| hor rasataa naheen bachiaa|
2 janavaree 1915 noo gavaranais ainaa gaddee vich safar kar rahee see taan aikaseeddaintt ho giaa| reddeettar ne ttakaraa ke lataan torr diteean, hasapataal lijaan tak bahut samaan langh giaa| uh behosh ho gee, behoshee vich vee raasapootin daa naan lai lai ke aakhadee mere lee duaa kar baabaa| mainoo bachaa| agale din raasaputin us noo milan tur piaa| binaan dase puchhe uh andar jaa varriaa| zaar jaarinaa ate ddaakattar uthe baitthe san| behos ainaa de bachan dee umeed lath gee| raasapootin us kol giaa, hath farr ke kihaa, jaag ainee| dekh kauan aaeiai| mareez ne akhaan kholheean tuseen aa ge shukar ai rabaa meriaa| raasapootin ne haazareen noo kihaa bach gee
hai| lataan kamazor rahinageean| ih aakh ke uh dooje kamare vich giaa te behosh ho ke ddig piaa| saaraa sareer paseene naal nucharran lagaa| kee dinaan baad jadon ainaa deean galaan hon lageean taan usane kihaa dter saareean laasaan vich ddigee pee ainaa noo pachhaan ke main chuk liaaeaa| hun koee fikar naheen|
sarakaar vich usadaa kinaa asar rasookh see, eis baare sahee nateejaa kadee nahee milegaa, enee gal zaroor sachee hai ki jiharraa vajeer usadaa niraadar karadaa usadee chhuttee ho jaandee| mahil andar de dharre san, eik saadh de hak vich doojaa khilaaf| doven zaar de vafaadaar san par aapas vich ddatt ke ik dooje de virodhee| yudh mantaree poleevalev ne raasapootin ton sarakaaree gaddee vaapas lai lee taan us noo mantaraale ton hath dhone pai ge| ik mitar ne is barakhaasat vajeer noo kihaa, suniaa hai tainoo is karake hattaaeiai ki toon jaramanaan naal ral giaa| mantaree ne has ke kihaa, bevakoof ho sakadaan, gadaar naheen|
sazaa yaafataa lokaa deean anaginat rahim deean apeelaa jaar kol pujadeean, eneean noo taan parrhanaa sunanaa vee sanbhav naheen see| lok raasapootin kol aaunde| uh harek dee arazee upar rahim karan lee sifaarish likh dindaa| kise noo kadee naanh naheen keetee| kujh ku dosataan ne ttekiaa vee inhaan vichon kee sahee sajaa de hakadaar han, aparaadhee han| tusee harek dee sifaarash kiaun karee jaande ho| us ne kihaa meree ih samarathaa hai ki main jis noo chaahaan sazaa karavaa diaan| kise noo sajaa karavaaun lee jis din main sifaaras likhee, mere hath vadt dene us din| kiharraa bekasoor disade ithon rab ne satiaa ditee taan maafeea karaavaangaa| jiharraa marazee aa jaae| usade dasakhat vaalaa kaagaj karansee ban jaandaa|
auh kadee ih paravaah naheen karadaa see us deean sifaarishaa daa kee ho rihe| aakhadaa hun zaar jaane usadaa kam jaane| main aapanaa kam karaangaa, zaar aapanaa karo| change kam karegaa taan sukh paaegaa|
kiaunk uh jaraman viradh jang daa virodhee see, ausade dushamanaan ne usade khilaaf afavaahaan uddaaeean ki uh jaramanaa daa ejantt hai, jaramanaa noo bachaa rihaa hai, roos noo haraa rihaa hai| raanee vee jaraman hon karake roosee fauajaan noo maravaa rahee hai| iho jihe dosh mahaaraanee jindaan upar lage san| dos laaun ate usanoo sach manan vaale paagalaan noo
eih naheen pataa ki koee maan aapane bette daa taaj kise hor de sir te naheen dekh sakadee hundee|
kumasarev, pulas valon laaeaa usadaa ang rakhiak see| ik shaam raasapootin dosataan vich baitthaa dharam baabat der tak galaan karadaa rihaa taan kamasarov uchee aavaaz vich boliaa band karo roohaanee galaan te pavitar kathaa| daaroo peeo te akal dee gal karo| raasapootin has piaa| jiho jihaa uh aap uho jihe bande pasand karadaa| saariaa ne jaam chhalakaae| chhuraa vajan dee ghattanaa pichhon uh sraab peen lag giaa see jisanoo ki kee dahaake hath naheen see laaeaa|
eik din zaarakee solo satteshan ute rel gaddee vich baitthaa uh vadheek daaroo pee giaa te kahin lagaa jadon tak gaddee rukee hai, jaraa ttahil lavaan ausade larrakharraande kadamaan noo dekh ke kumasarov ne kihaa enee pee ke lokaan vich firanaa ttheek naheen| je mahaaraanee tak khabar puj gee fer ausane mahaaraanee noo uh gaal vaahee ki kumasarev ne iho jihe shabad kadee naheen sune san, aus de rogatte kharrhe ho ge, jhanjorr ke kahin lagaa murr ke mere saahamane iaun gaalaan diteean taan main golee maar diaangaa| saimual likhadaa hai, gogol dee kalam vaasate 1916 vich ajihe bahut paatar mauajood san|
zaar door duraadde muhinmaan te jaandaa taan jaaranaa khataan vich us noo ajihaa kujh likhadee, rab ne miharabaan ho ke saanoo de dosat dite| ik filip doojaa raasapootin| raasapootin deean galaan dhiaan naal sunaneean jarooree han, aunhaan upar amal us ton vee jarooree| jadon kadee usadaa aakhaa morriaa, museebat dekhee| us valon keetee praarathanaa ate hadaaeit dovaan dee saanoo lorr hai|
peetarogaraad de hasapataalaan ate aabaadeean vich jaa jaa ke zaar lokaan de haal chaal puchhiaa karadaa see| rujheven vadhan karake usadaa feraa teraa ghatt giaa| mantareean ne raasaputin noo kihaa ih jaar dee galatee hai, par saaddee gal naheen sunadaa| raajaputin ne mahaaraanee naal gal keetee| zaar dubaaraa lokaan vich jaan lagaa|
jangee dafatar door see| zaar ne faisalaa keetaa ki raajakumaar naal jaaegaa| mahaaraanee ajihaa naheen chaahundee see| usane raasaputin noo kihaa, baadashaah noo samajhaae ki yuvaraaj daa mahil vich rahinaa ttheek hai| kahinaa mananaa taan ik paase, baadashaah raasapootin naal guse ho giaa|
raanee ate saadh chup karake baitth ge| baadashaah yuvaraaj samet rol gaddee vich savaar ho ke jangee heddakuaarattar noo chal piaa| yaataraa dauaraan barek lagan kaaran yuvaraaj daa mathaa khirrakee naal ttakaraa giaa te nakaseer futt pee jiharree band hon vich naa aaee| sarajan ne vaapas chalan lee kihaa| gaddee rukee| vaapasee daa hukam hoeaa| jinee dheemee gatee ho sakadee see, aunee haualee haualee turee| mahil vich aaundiaan hee raatee raasapootin noo fon keetaa te mahil vich bulaaeaa| jeevan vich pahilee vaar usane baadashaah daa hukam manano inakaar keetaa| fon upar kujh hadaaeitaan de diteean| khoon band naa hoeaa| agale din kaafee lett mahil vich daakhal hoeaa| raajakumaar de nak moonh te hath rakhiaa| khoon band ho giaa| ih vee charachaa chalee ki raasaputin rehab paaun lee aape khoon vagaaundaa hai aape band karadaa hai| thaan thaan us baabat enee charachaa hon lag pee see ki hattal maalakaan ne ddaaeining kamariaa vich ih boradd ttang dite sana ithe aseen raasapootin deean galaan naheen karade|
khataan vich ate galaan baataan vich uh zaar noo pitaa ate raanee noo maataa kihaa karadaa see| usadaa mananaa see ki raajaa raanee parajaa de maan baap hunde han| roos vich faraans de raajadoot maaris ne 26 aprail 1916 noo aapanee ddaaeiree vich raasapootin valon kahe ge ih shabad likhe
pate tuhaanoo ki main dukhadaaee mauat maraangaa par kee karee, rab ne mainoo dharatee te bhejiaa hee is lee hai ki main roos vaasate ate baadashaah vaasate baleedaan diaan| paapee hon de baavajood main nikaa yasoo maseeh haan|
sentt peettar te sainttapaal de kile laagion langhadiaan usane kihaa
eithe taseehe de ke maare jaa rahe lok mainoo dis rahe han| ikaa dukaa naheen, bheerraan deean bheerraan| lanbaan de badal udd rahe han jinhaan vich ameer vee han vazeer vee, anek ddiaook ate sainkarre kaaoontt| nevaa khoon naal laal ho jaaegaa|
mahil de darabaan ne raasaputin valon kihaa ih vaak rikaaradd keetaa tarathalee machegee| aapaan sabh faahe lagaange| kiharraa kis khanbho upar lattakiaa disegaa, eis naal kee farak painde
door duraadde teerath yaataraa te nikal ke rasate vich kadee kadaaee mahaaraanee noo taar bhej dindaa| ik taar vich ih vaak likhiaa
kuhaarree taan dis rahee hai kiharree hai, par jis de hath vich farree hoee hai uh chiharaa naheen dis rihaa vaddaa darakhat vadt ditaa jaaegaa| uh thaan thaan kahindaa see meree ate zaar dee honee iko hai|
zaar de bhaaeechaare vichon ik ddiaook yoosopev chaar daa bhateejaa vich puraane romanaa yoonaaneean varagaa aadarash see| usanoo lagan lagaa ki sansaar yudh jitan lee raasaputin noo maaranaa jarooree hai, eis vaasate bhaaven khud vaaho laganaa pe| usanoo lagaa is tareeke roos bach jaaegaa| usane pahilaan milan julan dee viaunt banaaee| der baad raasapootin noo dekhiaa, kaparre reshamee paaun lagaa see te araamadaaeik maahol karake chiharaa sakhat naheen rihaa see| usanoo ih saadh neem hakeem faraadd kisam daa bandaa naheen lagaa| lagiaa ki is andar taakat daa parabat hai par akal dee ghaatt karake sahee varaton naheen kar sakiaa| taakat hee taakat, zumevaaree koee naheen|
baarabaar haazaree bharadiaan dekh ke raajaputin ne us noo puchhiaa koee takaleef hai yoosapov ne sir hilaa ke kihaa haan| saadh ne usanoo lett jaan lee kihaa| yoosapov de aapane shabad han
auh mere upar jhukiaa| bijalee dee ik garam lahir mere andar daakhal hon lagee| main sun hon lagaa te sareer aakarr giaa| bolanaa chaahiaa par avaaj naa nikalee, haualee haualee jiven tez nashaa charrhee jaae| men behos ho giaa| mainoo raasaputin deean liskadeean de akhaan disadeean raheean, aunhaan akhaan vichon hetthaan val kiranaan nikal raheean san jo ghere ban ban more sareer vichon langh raheean ate vaapas murr raheean san|
yoosapev, paaraleemaintt mainbar ate jaj makalaakov de ghar giaa| dovaan de siaasee te samaajee rasate vakh vakh san par ddiaook de bette noo ghar aaeaa dekh ke uh khush hoeaa| zaar baabat galaan karadiaan mahimaan ne kihaa chaar viradh tuhaaddee aalochanaa daa main prasnsak haan| mejbaan ne kihaa jaar taan bhalaa aadamee hai| sarakaar raasaputin chalaa rihaa hai| je taakat haasal karanee hai taan raajaputin noo khareed lau jaan maar lau| yoosepov ne kihaa vikadaa naheen uh| maar denaa ttheek hai| mejbaan boliaa maaran daa kee laabh hoegaa eih maregaa ih dee thaan koee hor lai legaa| mahimaan ne kihaa naheen, eih gal naheen| raasapootin daa badal koee ho ee naheen| maaranaa darusat hai| mezabaan noo
eih naheen pataa see ki mahimaan katal karan lee enaa sanjeedaa hai| usane kihaa
toon usadee roohaanee taakat manan ton inakaaree hai yoosapev| inhaan maamaliaan baare mainoo tere ton vadheek pataa hai| mere te itabaar kar| raasaputin jiharree shakatee kamaa chukaa ho sadeean baad uh kise bande vich disadee hai| uhanoo maar deee taan pandaraa dinaan de andar andar mahaaraanee paagalakhaane pahunch jaaegee te zakhamee baadasaaeh sanvidhaanak tauar te taanaasaaeh ho jaaegaa|
makalaakov paaraleemaintt vich aapozeeshan daa leeddar see te hadtiaa hoeaa siaasatadaan| yoosopev ih naheen samajh sakiaa ki siaasat dee banatar kinee gunjhaladaar hai| mejbaan ne mahimaan noo kihaa achhaa je tainoo ihee raah sahee lagadaa hai taan maar deh fer| mahimaan boliaa main saahee khaanadaan vichon haan| mere valon mahil vich satikaarat bande daa keetaa katal sidhaa kaamareddee inakalaab noo bulaavaa hovegaa| tuhaadde sanparak vich kaamaredd khaarrakoo jaroor honage| ih kam kise kaamaredd ton tuseen karavaa diau|
mezabaan has piaa, kihaa shaahazaade paaraleemaintt vich virodhee dhir daa netaa honaa hor gal hundee hai kaamareddee hor cheej| je main jaar deean neeteean daa virodhee haan is daa arath ih naheen ki main mahil de viradh haan te kaamareddaan dee hamaaeit lai sakadaa haan| main kamiaoonijm daa kattarr virodhee haan te unhaan de bandiaan naal sanparak daa savaal ee naheen| kaamareddaan daa vas chale taan uh saaree paaraleemaintt bhasam kar den mere samet|
yoosopov hor bande labhan tur piaa| purishak, bhoomaa daa mainbar sajee dhir see, yaanee ki sarakaar val| uh mahil daa enaa bhagat see ki us baare ih ttipanee prachalat ho gee purishak enaa saje chaladaa hai ki usade saje paase kandh aa jaae taan rukadaa hai naheen taan hor saje chalaa jaave| raasaputin dee vajaa karake uh vee naraaz ho giaa see| usane paaraleemaintt vich jabaradasat takareer keetee
des yudh vich grasat hai| aapaan aape vich jo marazee hoeee jang jitanaa sabh dee ichhaa hai| saadde juaan dharraa dharr mar rahe han| sarahad te udon jitaange jadon pichho vaalaa rahindaa
mulak sahee hovegaa| ithe raajaputin sarakaar chalaa rihaa hai| dikhaavaan tuhaanoo uh chittheean te taaraan jiharreean uh vajeeraan ate jaranailaan noo aapane kam karan baare likhadaa hai jiharraa vazeer usadaa kihaa neen manadaa usanoo ghar ter ditaa jaandaa hai| chalo aapaan saare jaar age siaapaa karee ki es bhoot noo kadt te roos noo bachaa| paaraleemaintt noo bachaa| ddoomaa dee sajee dhir, khabee dhir, vichakaaralee dhir, sabh ne taarreean dee gujaar naal ik zabaan ho ke kihaa shaabaas puriske baabaas
eis bhaashan vele yoosapov 19 navanbar 1916 noo paaraleemaintt haaoos vich baitthaa see| ihee taan usade dil vich see| aapanee jageeradaaranee maan noo usane likhiaa
aseen us thaan te baitthe haan jithe sabh noo pataa ho juaalaamukhee fattegaa| kanvar ne purishake naal katal dee gal keetee taan usane turant haan kar ditee| ik juaan afasar sukhaatin te ddaakattar lazevar saamal kar le|
eik dasanbar noo hoee meetting vich faisalaa hoeaa ki jageeradaar de sabh ton vadde mahil vich raasaputin noo sadiaa jaae| usanoo kahaange ki aaeireenaa, ddiaook dee patanee ttheek naheen rahindee| usadaa ilaaj karanaa hai| fir sharaab vich saaeinaaeedd milaa ke pilaa diaange| je sraab peen ton inakaar keetaa taan saaeinaaeedd vaale bisakutt khuaavaange| us din aaeireenaa dooje mahil vich door hovegee| do hafatiaa baad dee tareek 16 dasanbar mithee gee|
edhar raasapootin aapane prashansakaan ate mahaaraanee noo das rihaa see ki uh is vaar dee karisamas naheen dekh sakegaa| jangee varantt ton ik hafate dee chhuttee kattan lee zaar mahil vich aaeaa| raasaputin noo sad ke asees mangee| asees dee thaan saadh ne kihaa aj taan mainoo toon asees deh baadasaah| ih aakh ke aakharee vaar usane jaar daa hath chunmiaa|
parivaar de jee dasade han ki dasanbar de pahile de hafate uh udaas rihaa| aapanee sakatar seemaanovich noo kihaa tezee naal kam naberr| teraan dasanbar noo usane aapanaa baink beles dhee maareea de naam kar ditaa te saare kaagaz patar saarr dite| ithon ih taan lagadaa hai ki us noo aapanee honee daa pakaa pataa see par je ih gal see taan
fer usane yoosepev daa sadaa pravaan kiau keetaa jiharraa horaan noo jiaunde kar sakadaa hai, aap kiaun maran lee tur piaa ausade mureedaa kol is daa koee utar naheen| usade hatheen likhiaa ih khat piaa hai
piaario,
khataraa sir upar chakar katt rihaa hai| museebat aaegee bhaaree| yisoo dee diaaloo maan daa chiharaa kaalaa pe giaa hai| rooh raat dee khaamoshee vich samaa gee hai| asamaan gusailaa ho te laaeilaaj, likhiaa hoeaa hai hoshiaar khabaradaar| naa gharree daa pataa naa pal daa| ddar naal lahoo jam giaa hai| enaa nerhaa ki hath noo hath naheen disadaa| main mahaan shaadat peeangaa| aapane kaatalaan noo maaf karake prabhoo de charanaan vich thaan paavaangaa| vadde taan mar jaane han, chhotte bhugatanage| anaginat maranage| bharaa hathon bharaa katal hoegaa| dharatee kanbogee, bhukh, sokaa, kaal, duneean dekhegee| khushahaalee kadee fer tthahir ke aaegee|
12 dasanbar noo jaarakee solo mahil vich mahaaraanee naal usane aakharee khaanaa khaadhaa| zaarinaa noo kihaa baadashaah noo kahinaa takarraa rahe| hauansalaa rakho| usane aapane parivaar de mainbaraan noo puchhiaa mere binaan kam chalaa lauge naa dooje shahir jaan lage bette noo kihaa je aitakee dee karisamas dekh lee fer kujh neen hundaa| par meree rooh darad vich hai| aaraam pal bhar naheen|
raasaputin ne yoosopov daa piaaraa naama chhottoo, rakh liaa see| us ton uh desee jipasee geet sunadaa te sun ke kahindaa khaanaabadeshaan noo lai ke aaee agalee vaar| unhaan de moohon sunaange| yoosopev ne usanoo fon karake kihaa, meree patanee, ttheek naheen rahindee| us lee praarathanaa karan maaeekaa mahil vich tuseen 16 dasanbar noo aaunaa| saadh ne kihaa lai jaaengaa taan chal paoongaa| 15 dasanbar noo ddaakattar ne us kaar daa har pakhon muaaeinaa karake sihat sevaavaan likhavaaeaa jiharree agale din varatee jaanee see| ise vich saadh dee laash dariaa vich vagaahunee see|
16 dasanbar dee saver bahut tthandtee see, kuharaa piaa hoeaa| raasapootin jaladee utthiaa| chusatee furatee naal nahaaeaa| fir giraje mathaa ttekan giaa| giaaraan vaje har roz vaang sangat darashan suroo
hoeaa| ik aauarat andar aaee te udhar baitth gee jidhar ik paase baakee aauarataan baittheean san| uh chetan saahitakaar, patarakaar te deshabhagat beebee see jis noo lagadaa see saadh des daa nukasaan kar rihaa hai| uh beebee dderaavaad de khilaaf see| ihee galaan uh saadh naal karan aaee see| saadh utthiaa te us paase chalaa giaa| aauarataan kharrheean ho geean, kujh usade hath chunman lageean kujh chele noo chunman lageean| usane saareean noo pare kar ditaa te naveen aaee aauarat noo nerre jaa ke us val dekhan lagaa| uh dasadee hai us deean akhaan vich kee see pataa naheen, main us valon nazar hattaa naa sakee, ausane aape dooje paase moonh keetaa taan main puchhiaa ki kee tuhaanoo pataa hai tuseen kinaa nukasaan kar rahe ho kee tuhaanoo roos de itihaas daa pataa hai, kee tuseen jaar noo piaar karade ho ausane utar ditaa
sach man, main itihaas naheen parrhiaa| main sidharr anaparrh saadh haan, agiaanee| siraf parrh laindaa haan| likhat daa ih haal hai ki maithon meraa likhiaa parrh naheen hundaa| batauar ik kisaan, main zaar noo dilon piaar karadaa haan| mainoo pataa hai maithon usadaa ate usade parivaar daa nukasaan hoeaa hai par main sahun khaanaa, nikee maan, ki meraa iraadaa nukasaan karan daa naheen see... chhottee maan, meraa ant nerre hai| mainoo maaranage, meree mauat de tin maheeniaan ton vadh taaj naheen bachegaa| toon aaee, changaa hoeaa| main jaan giaa, toon dilon meree gal sunee hai| tainoo milanaa changaa vee lagaa, ddar vee lagaa|
auh aauarat bejhijak ho gee te puchhiaa tuhaadde chele tuhaanoo pavatar sant kiaun manade han pitaa keh ke kiaun bulaaunde han
aus ne sidhaa utar ditaa eh betthe ne tere saahamane| inhaan ton puchh| methon kee puchhanaa je inhaan noo mere vich ajiheean khoobeean dis raheean ne jiharreean mere vich naheen han, taan main koee bevakoov aa ki inhaan noo aapanee ijat karane hattaavaan jaan lagee taan raasapootin boliaa mainoo teree asees chaaheedee hai aj meree rooh upar vaddaa bhaar hai|
dupahir vele uh thak giaa| kite benaamee fon aaeaa, kihaa ki tuhaanoo katal karan dee viaunt hai| fon daa vadheek asar naheen hoeaa| daaroo peenee shuroo kar ditee| enee pee lee ki ik hor fon aaeaa taan chukiaa naa giaa| fir uh saam tak sutaa rihaa|
shaamee gavaranais roobevaa te munaa aaeean taan barraa suhanaa but dikhaaeaa jiharraa mahaaraanee ne raasaputin noo tuhave vajon bhejiaa see| is de pichhe mahaaraanee ne, yuvaraaj ne ate yuvaraaneean ne dasakhat keete hoe han|
ausane rubevaa te munaa noo dasiaa ki der raat noo yusopev ne bulaaeaa hai| ireenaa dee tabeeat ttheek naheen| kurreean guse naal boleean raat noo kiaun bulaaeiai uhane din vich bulaaundiaan badanaamee hundee hai raateen naheen jaanaa uthe| raasapootin ne kihaa ttheek ai, ttheek ai| naheen jaandaa|
raat pain lagee, eishanaan karake makhamal de naven vasatar pahine| naven boott paae| kadtaaee keetee resmee kameez pahinee, lak duaale naabhee kamaraband lapettiaa| nauakaraanee ivaanevaa noo kihaa chhottoo val jaavaangaa| changaa
eis din saverasaar kanvar yoosepev vee giraje vich mathaa ttekan giaa see kiaunk pavitar kaaraj nibhaaunaa see| fir uh us kamare dee insapekashan karan giaa jithe raasapootin noo maaranaa see| raat pee taan uh mahil de pichhale pasion dee saadh noo andar lai ke aaegaa taan ki koee dekhe naa| mahil de ik kone vich uchee aavaaz vich graamavan vajegaa, dasaange ki paarattee ho rahee hai, eireenaa udhar hai, ki peen khaan ton pichhon us noo milaavaang| raat de giaaraan vaje tteem de baakee mainbar puj ge| ddaakattar ne dasataane pahinako kareem bisakuttaan ate kek upar saaeinaaeedd dhoorriaa| fir dooje kamare vich chale ge| visakee vaale galaasaan vich saaeinaaeedd paaeaa| ih dhiaan rakhiaa giaa ki der tak piaa rahe taan zahir udd jaandaa hai| udon dhoorriaa jadon raasaputin noo denaa see| yusoopev ne kihaa ine ku jhir naal mar vee jaaoogaa uh ddaakattar has piaa ik vaaree naheen, das vaar maregaa is naal taan|
ddiaook raasaputin de ghar pujaa, ghanttee maaree, raasaputin ne kihaa ikalaa ee aan chhottoo, aupar aa jaah, bache so ge han| nauakaraanee jaagadee see| usane ih galaan suneean te dovaan noo baahar nikaladiaan dekhiaa| mahil vich puj ge| nighe kamare vich baitthe| kanvar naal de kamare vichon bisakuttaan dee palett liaaeaa| raasapootin ne khaan ton inakaar kar ditaa| fir kek pesh keetaa taan saadh ne ih keh ke manhaan kar ditaa meree dhee ne kihaa hoeiai enaa mitthaa naheen khaanaa|
kanvar ne zid keetee siraf ik| bas ik| usane ik bisakutt te ik pees kek daa khaa liaa| galaan karan lage| kanvar dekhadaa rihaa| jhir daa asar naheen see ho rihaa| kanvar ghabaraa giaa| fir jhir vaalaa galaas chuk liaaeaa te visakee peen lee kihaa| visakee naheen peenee, raasapootin ne kihaa| achhaa vaaeen falaan dee sharaaba liaaundaa haan| galaas bhar ke saaeinaaeidd milaa ke vaaeen liaandee| uh pee giaa| galaan karadaa rihaa| koee asar naheen|
aus dee mauat daa ih pakh sabh ton vadheek charachit rihaa ki us upar saaeinaaeedd daa asar kiaun naa hoeaa| kaatal koee bache naheen san, ddaakattar unhaan vich mauajood see| fir gair kudaratee varataaraa kiaun kaatal ih vee naheen chaahunde hunde ki makatool noo unhaan de iraadiaan daa pataa lag jaae| ghabaraahatt vich ddiaook galaan vee jaaree naheen rakh sakadaa see| do vaar pauarreean charrh ke dasan vaasate upar giaa ki zahir beasar hai| badaroohaan us deean madadagaar han, eih soch ke ddaakattar behosh ho giaa|
gittaar upar nazar pee taan raajaputin ne kihaa chhottoo, gittaar taan vajaa jaraa| gittaar vajaaee taan par kiharree sur nikaladee us vele noo taan keetee bekaar| mauat nerre terre vee naheen| par aj naheen taan kadee naheen| ddiaook dooje kamare vichon rivaalavar chuk liaaeaa| raasapootin kurasee ton utth ke ttahilan lagaa, fir ddiaook noo kihaa jipaseean de geet sunan chalee ddiaook ne kihaa naheen, hun der ho chukee hai| hun naheen| kamare vich suhanaa karaans see| sant, karaas laage jaa ke aapanaa hath upar hetth saje khab, salaam karan hee lagaa see ki kanvar ne kihaa teraa ant aa giaa| rivaalavar taanee khalote mezabaan val mahimaan ne guse naal naheen dekhiaa| shaant rihaa| kanvar usade pichhale paase chalaa giaa te pichhon dee golee daag ditee| saadh, hetth vichhee richh dee khal upar ddig piaa|
golee dee aavaaz sun ke baakee hetth aa ge| khal uparon laash chuk lee taan ki us upar vadheek khoon naa jam jaae| savere 3 vaje daa samaan see| ik dee ddiaoottee lahoo bhije kaparriaan noo ag vich saarran dee see| baakee de usanoo nadee vich suttanage| saare hauansale vich ho ge ki des noo ik paapee ton mukatee milee|
baakeean noo baahar laan vich chhadd ke kanvar ik vaar fer use kamare vich chalaa giaa| aapane shikaar noo dubaaraa dekhanaa chaahiaa|
auh dasadaa hai main jhukiaa, nabaz dekhee, ruk gee see| mainoo enaa gusaa charrhiaa hoeaa see ki main usadaa sareer jhanjorr ditaa| mainoo dahil pai giaa jadon main dekhiaa, pahilaan khabee, fer uhane sajee akh kholhee| achaanak raasaputin kanvar de pairaan val lapakiaa te hetth sutt ke iaun farriaa jiven gal ghuttanaa hove| moonh vichon khoon ate jhag nikaladee rahee te baar baar meraa naa laindaa rihaa|
masaan aapane aap noo chhuddaa ke uh saatheean kol giaa| modte ton kameez fatt gee| saatheean noo dasiaa ki aje jiaunde| uh gal kar hee rihaa see ki bhaare kadamaan dee aavaaj sunaaee ditee, daravaazaa khulhaa| raasapootin viharre val turadaa aa rihaa see te uchee uchee keh rihaa see teree karatoot mahaaraanee noo dasaangaa| siaasatadaan purishake changaa nisaanachee hon daa daavaa kariaa karadaa see par do nisaane uk ge| teejaa us dee pitth vich vajaa| uh ruk giaa| veeh kadamaan dee vith see| puriske ne chauathee golee maaree taan ddig piaa| puriske ne khabee purrapurree ute joradaar tthudde maare| is vaar kam khatam|
ausadee laash dariaa vich sutt ditee gee| galatee naal ik boott leh ke pul upar ddig piaa, jo kaatalaan noo naa disiaa| boott pachhaan ke pulas ne gotaakhor mangavaa ke laash kadtee| mahil vich goleean dee aavaaz sun ke gast karadaa sipaahee aaeaa te yoosepov noo puchhiaa kee gal hai kanvar ne kihaa kujh naheen| nishaane laa rahe haan| sipaahee chalaa giaa te kapataan noo dasiaa| kapataan aaeaa| yoosepev ne usanoo ik paase lijaa ke kihaa toon zaar daa vafaadaar ain naa kapataan ne haan kihaa taan yoosopev boliaa raasaputin vaalaa kam kar ditaa| kise naal gal naa kareen| usane kihaa ttheek | vaapas aa ke usane pulees mukhee noo dasiaa, pulas mukhee ne mahaaraanee noo| khabar sunadiaan chaar jangee kainp ton vaapas parat aaeaa|
barreean afavaahaan uttheean, eiho jiheean vee, ki gusele yoosapov ne luche saadh daa ling vadt ditaa jiharraa hun tak pairis, faaramaleen vich sanbhaaliaa piaa hai, ki keematee mundaree utaaran lee ungal vadt ditee jo kavee yevatushankoo kol hai| ih sabh gapauarr han| posattamaarattam dee riporatt mutaabak saare ang saabat san| mihade vich bhaaree maataraa vich zahir dee pusttee hoee par enee der kiven jeeviaa, ddaakattaraan kol utar naheen| dilachasap gal ih ki maiddeekal riporatt mutaabak
nadee vich sutte jaan tak uh jiaundaa see kiaunk fefarriaan vich paanee miliaa| zahir naal naheen uh dduban karake mariaa|
penddooaan vich us dee mauat naal sog fail giaa| iho jihe vaak sune ge ik penddoo, mahil vich jaa varriaa ih baradaashat naa hoeaa| vadde khaanadaanee lokaan ne ral ke gareeb maar ditaa| bahutiaa ne us noo sheed kihaa| uh gareeb lokaan noo sazaavaan ton bachaaundaa see is karake ameeraan ne uhanoo maariaa..|
khaanadaanee lokaan ne zaar upar naramaaee varatan lee dabaa paaeaa taan us ne kihaa raasapootin noo jiaun daa hak kiven naheen see chaahe ddiaook hai, parins jaan kisaan, kaatal kaatal hai| katal vich shaamal bandiaan naal hamadaradee naheen| par kite sk naa pave ki chaar jaladabaazee vich sajaavaan de ke aniaan kar rihaa hai, aus ne dheeraj naal parrataal karan lee kihaa|
22 dasanbar us noo raajadhaanee de charach vich dafanaaeaa giaa| laash pujan ton pahilaan mahaaraajaa, mahaaraanee, yuvaraaj, raajakumaareean ate rishatedaar khalote san| pulasavain vichon karaans jarriaa taaboot utaariaa taan mahaaraanee daa rang peelaa pe giaa, cheekaan maareean| fir us ne kabar vich rakhan lee sugaat chukee, aus pichhe aapane dasakhat keete, raajakumaar ate raajakumaareean ne dasakhat keete| baadashaah khaamos khalotaa rihaa te mahil vich jaa ke saahee rozanaamache vich aapane hath naal ih sbad likhe
atth vaje parivaar charach vich giaa| hameshaa yaad rahin vaale graigaree de sareer vaalaa taaboot utariaa| solaan tareek dee raat noo darindiaan ne yoosopov de mahil vich katal keetaa| dafan kar aae haan us noo| zaar nikolas 22.12.1916
maran ton maheenaa pahilaan raasaputin ne mahaaraanee noo ih khat likhiaa see
likhatum pokarovasakee pindd daa graigaree raasapootin| roosee lokaan noo, paapaa zaara noo, roos dee maataa noo dasanee hai main ik gal| je mere penddoo bharaavaan ne mainoo maar ditaa fir mahil, bache ate roos salaamat rahinage| he roos de maalak, fer bhoraa fikar naa kareen| je mahilaan de baashindiaan ne maariaa taan bharaa bharaa de gal vadt denage| saahee khaanadaan
vichalaa koee naheen bachegaa| jadon charach daa ghanttaa ailaan kare ki gregaree naheen rihaa taan turant pataa karanaa kaatalaa daa| mauat daa pakaa pataa hai, kaatal disade naheen| ih khat jiaunde bande daa likhiaa hoeaa naheen| mere lee duaa karanee| jiaunde rahe| graigaree|
1917 vich inakalaab aa giaa| us dee laash kabar vichon kadtee| rang kaalaa ho chukaa see| mahaaraanee de dasakhataan vaalee sugaat ik dhanee amareekan ne neelaamee vich khareedee| laas noo piaane vaale ddabe vich band karake door milattaree ttarak vich lijaake saarr ditaa| tthandtee hoee raakh havaa vich uddaa ditee| roos vich penddooaan ne is tarhaan de geet rache
auh paanee vich mariaa| dharatee vich dafan hoeaa|
ag vich sarriaa, fer havaavaan vich mil giaa|
zaar ate us daa parivaar katal hoeaa| shaahee khaanadaan daa safaaeaa ho giaa| navaan laal roos duneean de nakase upar aaeaa| videsaan vich luke baitthe roos de kamiaoonisatt leeddaraan noo ahisaas naheen see iaun ho jaavegaa kiaunk thorraa samaan pahilaan 1905 vich inakalaab fel ho ke hattiaa see| inakalaab de pichhokarr baabat beant kitaabaan likheean geean han par ih gal koee naheen manadaa ki saadh de katal kaaran roosee kisaanee dee hamadaradee mahilaan naalon ttutt gee see| saal 1916 vich likhiaa us daa khat hai
moorakhaan noo kee pataa main kee haan| jaadoogar ho sakade| jaadoogar noo ag vich saarriaa jaandaa hai| laaun mainoo ag| naheen jaanade, mainoo saarranage roos sarregaa| mainoo dafanaaunage roos dafan hoegaa| main ate roos ik haan|
raajapalattaa aaun naal raasapootin de kaatal sazaa ton bach ge| taasakee jihe prabadh kamiaoonisatt neeteevaanaa ne is katal noo nindiaa te likhiaa, badaneet lokaan ne maarraa kaaraa keetaa| gutar garaas ne kihaa, aauarataan us noo manadeean san, afasar us kolon bhajade san| nanbaree vileeamaz ne kihaa roosee itihaas upar najr maariaan disadaa hai ki raasaputin de katal noo jinaa marajee jaaeij karo, eis ik ghattanaa kaaran romanav salatanat ddub gee| mejar janaral vaaeekov ne kihaa, aseen sabh de sabh mahaanparal vich ghire hoe haan| liddeea chakavasakeea ne likhiaa, barabaadeean vaasate laininagaraad sabh ton
vadheea thaan hai| tthandte dariaa upar bhaare badal chhaae rahinde han, dhamakeean dindaa dindaa sooraj chhipadaa hai| ddaraaunaa chand charrhadaa hai| kaale paanee vich peele lishakaare disade han| ih saaraa kujh dahil paa dindaa hai|
siaasee jorr ghattaau sadaa hunde rahinage par neeteevaanaa ne maniaa ki ih katal keval aparaadh naheen, paap vee see| sifalis dee mareez vesavaa noo bhaarraa de ke mangatee banaaeaa| daan mangiaa giaa| saadh bhikhiaa den lee jebaan vich hath paa rihaa hai te mangatee valon asees dee thaan chhuraa mil rihaa hai| ddiaook ih kahike saadh noo sad rihaa hai ki ddaches noo asees denee hai, auh bimaar hai| hakeem ghar puj giaa hai| mezabaan aapane miharabaan mahimaan noo saaeinaaeedd pilaa rihaa hai| goleean naal vinh rihaa hai| laash noo tthudde maar rihaa hai| ih us romanav saahee khaanadaan de bandiaan dee karatoot hai jis de bajurag kihaa karade san, yudh karo| larradiaan vee tesh vich naheen aaunaa|
makatool ne saabat kar ditaa ki zaar de bhateeje yoosepov ne ik kisaan noo naheen, aapane sadeean puraane saamaraaj noo aap ddegiaa| roos daa garaindd ddiaook alaigazaadar jo romanov hakoomat daa modtee pitaamaa see, ne kadee beete samiaan vich ih ailaan keetaa see is pavitar dharatee upar galatee naheen karanee, kiaunk ithe jaam naheen, gailan chhalakaae jaanage| vadakaa de naheen shaimapen de| galatee nee karanee|
taasakee
eisahaak ddiaooshar roos de aadhunik itihaas daa ganbheer darasnavantaa hai| mool sarotaan daa sahaaraa laindiaan us ne tin jiladaan vich 1600 paniaan daa taasakeejeevan likhiaa hai| isahaak dee 650 paniaan vich likhee sattaalin dee jeevanee vee praapat hai| ih saare sut ganbheer samagaree han| ih lekh parrh ke shaaeid paatthak mool kitaabaan parrhan lee razaamand ho jaan| sbad ttharottasake panjaabee zabaan lee sukhaavaan naheen| lekh likhan pichha de maheene iho mushakal saahamane rahee| ik saam ddisakavaree chainal te us daa jeevan dikhaaeaa giaa taan us daa naam taasakee liaa jaa rihaa see ttraattasakee naheen| roosee jbaan vich ttainke dee dhunee naheen hai|
roos de zaar dee sathaapatee viradh jang chherran ate fatih haasal karan vich anek inakalaabee shaamal hoe par jiven nejaa, yodhe de hath vich hon de baavajood us ton ageage chaladaa hai, taasakee is sangaraam daa heero see| saaeiboreea dee kaid vich din katt rihaa hundaa, authon bhagauarraa ho ke zaar viradh fir andolan chherr dindaa| us dee karanee noo maanataa milee| jadon 1917 vich inakalaab safal ho giaa taan lainin ne us noo dos daa pahilaa raashattarapatee naamazad keetaa| is saanadaar praapatee noo us ne lainin de havaale karadiaan kihaa main door taare ton sabhiataavaan failadeean ate garak hundeean dekhadaa haan| lenin lokaan de vadheek nerre hai, auh dharatee daa baashindaa hai| raaj kiaunk dharatee te karanaa hai, eis lee main raashattarapatee dee upaadhee lenin de havaale karake surakharoo hundaa haan|
auh yoorap deean saareean bhaashaavaan jaanadaa see ate antararaasttaree koottaneetee daa maahir see jis karake lenin ne us noo aapanaa pahilaa vides mantaree sathaapat keetaa jiharree padavee thorrhe hee samen vich us ne chhadd ditee| lainil tak sabh ttheek rihaa par lenin dee mauat magaron sattaalin ne taasakee de unhaan bachiaan noo vee katal karavaaeaa jinhaan daa raajaneetee naal koee sabandh naheen see| aapane poore khaanadaan dee barabaadee us ne akheen dekhee te akheer vich sattaalin de khufeea
sakuaidd de bande ne maikaseeko vich jalaavatanee bhog rahe is naaeik noo baraf torran vaalee kuhaarree sir vich maar ke maariaa|
eisahaak ddiaooshar likhadaa hai taasakee dee jeevan kathaa is tarhaan dee hai jiven misar de kise piraamidd vich mahaan baadasaaeh daa kabar vich sreer hove, aale duaale keematee vasataan hon ate yaadaan sone deean takhateean te likheean hon par ddaakoo is piraamidd noo lutt lain ate pinjar ton binaan kujh naan chhaddan| sailaanee ih taan jaan jaanage ki ithe bahut keematee itihaasik samagaree see par kee kee see, koee pataa naheen| taasakee kiaunk kamiaoonisatt see is karake reer kamiaoonisattaan noo us de jeevan ate kamaan vich dilachasapee naheen see| sattaalin dee kamaan hetth roos dee sarakaar ne us viradh badanaamee daa uh dauar chalaaeaa ki us de kise hamadarad ne je ajihaa karan te itaraaz keetaa taan jaan faaeirang sakuaidd jaan saaeibereea aapane saahamane disiaa| tin dahaakiaan vich sattaalin ne lakhaan dee ginatee vich aajaadee ghulaattee kamiaoonisatt katal keete, jo bache unhaan ne jalaavataneean bhageea|
aus naal sabandhat puraasaahit aarakaaeevaza haaravaradd yooneevarasittee amareekaa dee haittin laaeibareree vich surakhiat piaa hai| taasakee dee hinmat sadakaa roos ton baahar hon karake ih bach sakiaa hai| ise taraan kanafiaooshias naal hoeaa see| cheen dee sarakaar ne kanafiaoosias 600 poorav eesaa deean likhataan upar paabandee laaee| parajaa noo hukam ditaa giaa ki jis paas us dee likhat hai thaane jamaan karavaa de jaan ag laa de| kanafiaushias daa jiharraa saahit hun praapat hai, eih uhee hai jiharraa baane vich band piaa hon karake surakhiat reh giaa| puraatan cheen vich iaun hoeaa see| aadhunik roos ne us dee koee yaad rakhan yog vasatoo baakee naheen chhaddee| kamiaoonisatt nizaam dee samaapatee pichhon hun rooseean dee dilachasapee fir taasakee val murree he ate naven tath ujaagar ho rahe han| aparaadheean ate jaasoosaan vaang sattaalin daa har kam gupat hundaa see| uh aapane najdeekeean naal vee khulh ke gal naheen karadaa see| is de ulatt taasakee ajanabeean age vee khulhee kitaab see| ihee kaaran hai ki teeh saal raajasataa maanan uparant sattaalin de bahut pakh hanere dee chaadar vich lipatte pe han te taasakee jithe jithe rihaa, aus naal sabandhat bandiaan ne bahut raaj kholhe han|
taasakee baabat parrhadiaan ate nottis laindiaan mere man vich baara baar ih khiaal aaeaa ki rab ton inakaaree mahaatamaa budh ne shakateesaalee dharam sathaapat karake jiven achanbhaa dikhaaeaa see, ause tarhaan padaarathavaadee falasafe noo raaj singhaasan upar bitthaaun vaalaa ih heero padaarathak laalasaavaan ton is tarhaan mukat see jiven tapasavee saadhoo| jiven koee teerath yaataraa te nikaliaa hove| uchee pahaarree upar pujanaa hai sikhar| rasataa pataa naheen| hajaaraan saathee naal han| kadee saje val murr kadee khab| kadee hetthaan utaro, fir upar charrho, je achaanak koee bhaaraa baraf daa todaa hetthaan aa jaae te sabh dab ke mar jaan taan panj sat bache hoe bande kahinage ih saaddaa dushaman nikaliaa| maravaaun noo naal naal lee firadaa see | je sikhar upar puj giaa fir ih vee te baakee sansaar vee kahegaa ki taasakee nipun naaeik see te aapanee kam noo sikhar upar anant saanaan de kinaare te puchaa giaa| izat ate beeijtee, jeevan ate mauat vaang ain naal naal kheh kheh chaladeean han|
zaar alaigajainddar dooje 185581 de raajakaal dauaraan roos vich us valon keete ge sudhaaraan de ailaan viaapak badamanee daa kaaran bane| usane jageeradaaraan de adhikaar ghattaa dite te kisaanaan noo kihaa tuseen aazaad ho, tuhaathon vagaar naheen lee jaaegee| kisaanaan daa khiaal see ki saasak varag kamazor hon naal unhaan noo jmeen milegee par ajihaa naheen hoeaa sagon uh karaje ate gareebee vich maran lage| udhar jageeradaaraan kol jmeen taan rahin ditee par jmeen te enaa ttaikas laa ditaa jiharraa uh bhar hee naheen sakade san| har varag vich bechainee paidaa hon naal jaarashaahee khatare vich pe gee| ih uhee samaan hai jis vich taasakee daa janam hoeaa|
mazadooraan ate kisaanaan noo laamaband karan lee bechain hoeaa parrhiaa likhiaa varag shahiraan dee thaan inakalaab dee talaas vich pinddaan val tur piaa| khaarrakoo hamaliaan dee koee yojanaa naheen see par haualee haualee haalaat udhar val jaan lagaa| pulas ne ik siaasee kaidee dee enee hatak keetee ki veraa joolis naan dee aauarat ne guse vich aa ke pulees de jaranail tarepon noo golee maar ke maar ditaa| joolis ne pulees viradh jajaan paas jo jo bhed kholhe, adaalat ate parajaa taraah taraah kar utthee| adaalat ne us noo baree kar ditaa| adaalat ton
baahar nikalan saar pulas ne us noo fir grifataar kar liaa taan hajaaraan dee ginatee vich ikatar hoee bheerr ne khoh lee te surakhiat bhaj gee| zaar ne is ghattanaa ton baad hukam ditaa ki sivil adaalataan naheen, siaasee kaideean viradh fauajee adaalataan mukadame chalaaunageean| is faisale ne hathiaaraband kamiaoonisatt inakalaab val rasataa kholh ditaa|
taasakee daa pitaa daaood baraasateen anaparrh par hinmatee kisaan see jo mihanat karake vaddaa jimeedaar banan daa ichhak see| maan oddeesaa parrhee likhee yahoodan see te dharam vich pakee, jadon ki daaood noo dharam karam vich vadheek dilachasapee naheen see| 26 akatoobar 1879 noo taasakee daa janam hoeaa te parivaarik naam liau devidevich rakhiaa giaa| ise saal sattaalan daa janam hoeaa see| eise chhabee akatoobar dee tareek noo 38 saal baad taasakee ne peetarogaraad vich inakalaabee kaaravaa dee agavaaee keetee see| change subhaa sadakaa is rauanakee bache noo parivaar de jeea ate mazadoor barraa piaar karade san|
auh sunadaa ki us de pitaa noo kadee kadaaeen mazadoor aapo vich galaan karade gaalaan de rahe hunde| uh dukhee hundaa| nikeea nikeean thurraan de maare majdoor aapanee mang manavaaun lee nike nike vidaroh karade, moodhe moonh lett jaande te nangeean lataan hilaaee jaande| baapoo jadon unhaan noo tarabooj dindaa, sukee machhee te roorree de dindaa taan uh khush ho jaande, kadee kadee taan khushee de geet gaaun lagade| us noo ih sabh barraa vachatar lagadaa| ik din us de pitaa ne ik majadoor dee enee hatak keetee ki sat saalaa bachaa kujh kar taan sakadaa naheen see, sarahaane vich moonh ghaso ke der tak roeaa|
auddesaa shahir ton us dee maan daa bhateejaa maaeisee chhutteean kattan inhaan de ghar aa giaa| maaeisee vikhe dimaag vaalaa hinmatee juaan see| taasakee noo maaeisee te maaeisee noo taasakee changaa lagiaa|
maaeisee ne kihaa is noo main uddesaa de change sakool vich parrhaavaangaa| maape man ge te 1888 vich maapiaan ton vidaaeigee lee| sakool vich parrhan noo uh tikhaa nikaliaa par kihaa karadaa see shahir taan bas parrhan vaasate ttheek hai | rahaangaa main pindd vich hee|
maikas eesattamain, jo us daa prashansak naheen, sakool de dinaan baare likhadaa hai taasakee achhee nasal de sidhaae ghorre varagaa see jo ik
akh naal age dekhadaa tez dauarradaa hai, doojee akh naal pichhe dekhadaa hai ki koee mere nerre terre taan naheen|
aus daa man yooneevarasittee vich ganit shaasatar parrhan daa see te thakevaan laahun lee saahit parrh laindaa| usane kaaral maarakas daa naam 18 saal dee umar tak naheen suniaa see, naa siaasat vich us dee koee ruchee see| saal 1890 vich inakalaabeean ne zaar noo katal kar ditaa| lokaan ne is ghattanaa val koee dhiaan naa ditaa| inakalaabee faansee charrh ge te koee lahir naa chalee| kisaan dukhee san par sochade san ki ih katal mahil deean saajbaan daa nateejaa han|
sakoolon paratadiaan usane ik din oddesee daa gavaranar baghee vich jaandaa dekhiaa jo ain taniaa khalotaa idhar udhar moonh karake uchee uchee gaalaan dee jharree laa rihaa see| hathiaaraband pulasee saloott maar rahe san, lok ttopeean utaar utaar jhuk rahe san, band daravaajio uhale, baareean deean jheetaan vichon peele ddare hoe chihare us val dekh rahe san| taasakee ne modte te basate daa pattaa ttheek keetaa te ghar aa ke is sarakaaree jalave dee jhalak sunaaee| yahoodee maapiaan daa us upar pooraa dhaaramik asar see jis sadakaa charrhadee javaanee vich kee saal us ne maarakasavaad dee khilee uddaaee|
1895 vich kaalajaan yooneevarasitteean de adhiaapakaan vidiaaratheean vich samaajak samasiaavaan jaanan ate hal karan dee akaadamak ruchee prabal ho rahee see par sarakaar noo ih rujhaan khataranaak lagadaa see| bahut saare khulhe vichaaraan vaale profesar ddisamis keete ge, je.ais. mil, harabaratt sapainsar ate maarakas baare gal karan te paabandee lag gee| peettarasabarag, maasake ate keev de vidiaaratheean noo kihaa giaa ki zaar lee vafaadaaree dee sahun chuko, vidiaaratheean ne inakaar kar ditaa| mee 1896 noo peettarasabarag vich teeh hazaar majdooraan ne harrataal keetee jo pahilee inee vaddee harrataal see|
1897 vich us ne fasatt kalaas aanaraz naal garejueshan keetee te chhutteean vich pindd aa giaa| baapoo noo uh kujh badaliaa badaliaa lagaa| ik din taasakee ne kihaa ki lok tang aa ke jaar daa raaj palatt denage| baapoo boliaa sun ue munddiaa, eih naheen honaa, tin sadeean tak vee naheen|
haualee haualee taasakee noo lokaan daa dukh ate sattett daa jabar samajh aaun lagaa| jathebandak harakataan kaaran saatheean samet us noo jelh bhejiaa giaa| gavaranar ne jelh daa dauaraa keetaa taan pulas ne ik kedee noo kaal kottharree vich is karake ikalaa band kar ditaa kiaunk gavaranar noo dekh ke us ne ttopee naheen utaaree see| taasakee ne jelh gaaradd noo kihaa toon saaeiran daa battan dabaa, gavaranar aaegaa, aseen saahamane khalovaange te ttopeean naheen utaaraange| dekhaange kee karegaa| gaaradd maniaa naheen taan uh garajiaa tainoo keval do mintt dite nan de mintt beet ge| taasakee ne jor naal gaaradd noo pare dhak ke saaeiran daa battan dab ditaa| gavaranar gaarad samet aaeaa taan saare juaan ttopeea pahinee khalote dise| us ne jathe de netaa taasakee noo rohab naal kihaa ttopee kiaun naheen utaaree ue toon mainoo dekh ke taasakee ne use garaj naal kihaa toon kiaun naheen utaaree mainoo dekh ke toon ttopee kiaun naheen utaaree ue gaarad ne farr ke us noo vee kaal kottharree vich band kar ditaa|
kalaa kalaa lee hai daa naaharaa buland see taan taasakee kihaa karadaa ih taan uh gal hoee, koee kahe havaa patang lee patang havaa lee| patang chaahe badalaan tak puj jaae, aue bhalemaanase ddor farree bandaa dharatee te khalotaa hai taan samajho patang dharatee te hee hai|
taasakee us daa naam naheen see| ih varazee naam taan us ne bachan vaasate rakh ke paasaporatt banavaaeaa see| jelh de dinee ik jelhar daa naam taasakee sun ke us ne aapanaa naam ihee rakh liaa taasakee| iho naam saaree umar us naal chaliaa| akatoobar 1902 vich saaeibereea vich uh kaidee see te is mushakatee kainp vich us dee patanee ate panj saal dee bettee vee see| us ne patanee noo aapanee dauarran dee yojanaa das ditee| tanboo vich ghaahafoos daa putalaa banaa ke upar kanbal vichhaa ditaa taan ki der tak pataa naa lage ki uh dauarr giaa hai| savere dhee ne bisatare te hath maar ke kihaa paapaa uttho| par uthe taan foos daa putalaa see| maan ne chauakaa lai ke kihaa teraa paapaa hun kadee milegaa ki naheen pataa naheen| akatoobar 1902 vich uh landdan vich lainin noo pahilee ver miliaa jo uthe nike jihe kamare vich rooposh zindagee gujaar rihaa see| jadon saver saar us ne daravaaje te dasatak ditee taan vaasatav vich uh itihaas daa boohaa kharrakaa rihaa see| besk subhaa vakhavakh san par saaree umar dosatee nibhee|
ganbheer vidavaan hon de baavajood uh kisaanaan noo sanbodhan karan vele bolee ate likhat dee shailee iaun banaa laindaa jiven bachapan vich aapane pitaa de nauakaraan naal khetaan vich galaa kareedeean han| ik vanagee dekho
pate peettasabarag vich zaar aapanee parajaa noo kiven miliaa
lok us noo aapane dukh dasan vaasate ghar ture|
pataneean aapane pateean naal te pote poteean aapane baabiaan dee ungal farr ke|
9 janavaree aitavaar daa din| zaar noo milane naa, aapane baadashaah noo, so sabh ne sohane kaparre pahine|
do lakh daa kaafalaa turiaa|
mahil saahamane kataaraan vich hathiaaraband fauajee nishaane sedhee khalote san|
budtiaan ne goddiaan parane jhuk ke kihaa jee aseen baadashaah noo milan aae aa|
aauarataan bachiaan ne hath banhe, girragirraae, jee zaar noo milaa diau| saadde baadashaah noo|
fir bandookaan garajeean| chaare paase khoon khoon|
eiaun miliaa zaar aapanee parajaa noo|
sunee gal bhaaeeo eiaun miliaa karade zaar dukh dasan ge roos de gareebaan noo|
bahut vaddee harrataal hoee taan zaar ne sanvidhaan vich sodhaan karake aajaadee den daa ailaan keetaa| lakhaan dee ginatee vich kisaan ate majdoor ttaikanaalojeekal kaalaj de saahamane aapanee praapatee te khush khus ikatthe hoe| sabh ton sohanaa te lamaa bhaasn 17 akatoobar 1905 noo taasakee ne ditaa, dosato, hakoomat dee garadan upar tuseen pair dhariaa taan azaadee daa vaaeidaa keetaa jaar nan| khabaradaar rahinaa| gadee ute betthaa bandaa anathak jalaad hai| khushee naa manaau| aje keval vaadaa he ih| kaagaj te likhiaa ik kilo sone daa vaadaa kilo sone naalon bahut halakaa hundaa hai| saanoo sonaa milegaa, khushee manaavaange| aje kaagaz miliaa hai| aje jelhaan de daravaaje naheen khulhe| aje saadde
aujarre bharaa saaeibereea vichon vaapas naheen aae| saadde upar faaeir kholhan vele zaar daa hukam hoeaa karade sipaaheeo, goleean bachaa ke rakhan lee naheen diteean| us ne hath vich zaar daa ailaananaamaa uchaa karake kihaa bhaaeeo eh ho jaar daa vaadaa| aj ih vaadaa saadde hath farraa ditaa, jadon tuseen shaant ho ge kalh noo uh is noo paarr degaa, eih keh ke taasakee ne uh kaagaz purajepuraje karake bakhor ditaa te dahaarriaa kaagaj daa vaadaa naheen, zaar tere ton sutantar honaa hai| eh gee teree kaagajee aajaadee| sunee|
roos dee raajadhaanee ne pahilee vaar ajihe baagee dee singhagarajanaa sunee |
akhabaar jaan risaale vich je gorakee, lainin ate taasakee deean likhataan chhapeean dekhade, lok sabh ton pahilaan taasakee noo parrhade| jadon faikattaree de kaamiaan noo atth ghantte kam karan daa hak miliaa taan taasakee de bol sana aseen kaamiaan vaasate atth ghantte naheen jite, atth ghanttiaan raaheen aseen kaame jit le han jo hun saadde naal naal turanage|
1905 daa inakalaab felh hoeaa taan us noo gifataar kar liaa giaa| us ne koee bhed naa kholhiaa te daleree naal kihaa zaar de khilaaf yudh larriaa te larraangaa| us daa kamaraa khoobasoorat laaeibareree ban giaa jithe saaraa din parrhadaa te likhadaa| uh khush ho ke kihaa karadaa hai naa kamaal, hun mainoo grifataaree daa fikar naheen| roos vich kauan hai jis noo grifataaree daa khauaf naa hove arathashaasatar ate siaasat de vise uh jaraman bhaasaa vich likhadaa te saahitak lekh varaanseesee vich| usane 80 paniaan daa inakalaabee vidhee vidhaan tiaar keetaa| us dee is likhat daa roos vich uhee thaan ban giaa jo duneean vich kaaral maarakas de maineefaisatto daa see|
jadon peshee bhugatan lee adaalat vich pulees lijaandee taan prasansakaan daa harrh aaeaa hundaa, sugaataan ate guladasatiaan naal ladiaa jaandaa| pulas afasar, sarakaaree vakeel te jajaa de munashee, lokaan ton guladasate farr farr aap taasakee noo de dinde| jadon us upar bagaavat daa desh lagaa taan us ne adaalat noo kihaa zaar ne aajaadee daa jo ailaan keetaa, main us dee pooratee lee ddatt giaa, mere mitar ddatt ge| hun adaalat daa faisalaa duneean noo dasegaa ki aazaadee siraf jaar lee
hai ki des lee| iho adaalat jaar noo bulaa ke puchhe ki uh vaadaa karake kiaun mukariaa te des naal ikaraar karake mukaran dee kee sazaa hundee hai| je mere upar bagaavat de desh lag rahe han taan is daa jimevaar jaar ho main naheen kiaunk main jaar de ailaananaame noo amalee jaamaa pahinaaun daa paaband haan| us ne ik jaranail de biaan daa havaalaa ditaa, jaranail de bol sana aseen jadon chaahee maleeaamett kar deee| das bande maarane han ki das hazaar, saaddee marazee |
aus ne kihaa mere upar sarakaar ukhaarran daa dosh hai, eih desh taan udon lagadaa je sarakaar naa dee cheez kite hundee| jiaundaa manukhee maas vadt vadt galeea vich khalaaran vaalee ttoke dee maseen noo adaalat je sarakaar manadee hai taan afasos| us dee aavaaj chaare paase goonjadee, lok avaak dekhade rahinde, yahoodee piau vakhar naal aapane bette val dekhadaa, maan ih soch ke lagaataar uthe rondee rahindee ki sazaa hoegee uh vee bahut bhaaree| teraan akatoobar noo nauakaree ton kadtiaa pulas jaranain lopakhin adaalat vich haajr ho giaa te biaan den dee aagiaa mangee| us ne kihaa pulas de dafatar vich uh ishatihaar chhaape ge jiharre taasakee valon chhaap ke vandde ge dase han| pulas katalogaarat karanaa chaahundee taan inakalaabee ttaal diaa karade san| main ih saareean galaan pradhaan mantaree sattaaleepin noo likh ke bhejeean hoeean han, aus dee faaeel talab keetee jaave| adaalat ne de navanbar 1907 noo faisalaa sunaaeaa| bagaavat daa dosh naheen maniaa giaa jis karake mauat dee sazaa naa hoee| baakee dosaan noo sahee man ke dosee noo umar bhar lee saaeibereea bhejan ate roosee naagarik vajon us de saare hak khohan daa hukam hoeaa|
jelh vich bhaant bhaant de kaidee san jinhaan vich ik chorapaatashaah see jis ne adhee galob vichon choreean keeteean| uh taasakee noo puchhan lagaa tuseen saaree duneean baare jaanade ho| kaineddaa vich meraa choree daa kaarobaar kiven rahe taasakee ne kihaa uthe poonjee taan lokaan kol hai naheen, aunj hon saare poonjeepatee te poonjeevaadee, so ttheek chalegaa| poonjeevaad choree karake lai aa|
maarach 1917 vich khabaraan aaun lageean ki roos vich kujh garrabarr hai| 13 maarach noo taasakee ne ailaan keetaa dooje roosee
einakalaab de aseen chashamadeed gavaah haan te is vich kud pe haan| kusatunatuneean jitan vaasate naheen nikale, vaaheekaaraan noo zameen divaaun chale haan| us baabat iho jihe vaak vee sune ge binaan fauaj ton ih kamaal daa jaranail hai|
das joon noo lokaan ne khabar parrhee ki 18 joon noo peetaragaraad vich vishaal railee honee hai| enee umeed naheen see par panj lakh lok ikatthe hoe| sarakaar valon koee dakhal naheen ditaa giaa, rolee pooran shaant te safal rahee| inakalaabeean daa sikaa jam giaa| daraskaan ne kihaa lainin bahut siaanaa netaa hai par taasakee saahamane aaundiaan uh fikaa pe jaandaa hai| lokaan vich bechainee vadh rahee see taan lainin ne taasakee noo kihaa sarakaar aapaa noo binaa mukadamaa chalaae golee maaregee| chalo anddar garaaundd hoeee| taasakee ne kihaa bilakul naheen| ked karan jaan maar den, ttheek hai| luk ge taan lokaan dee agavaaee kauan karegaa lok aapaan noo bhagauarre samajhanage| lenin agiaatavaas chalaa giaa| hun kamaan sanbhaalan vaasate ikalaa taasakee reh giaa|
lokaan ne jiharre soshalisatt chun ke zaar dee paaraleemainttaddamaa vich bheje unhaan ne pabalik noo sanbodhan karan lee meetting rakhee jithe taasakee pujiaa| sansadaan dee gal sunan vich kise dee dilachasapee naheen see, bheerr taasakee de bol sunan dee piaasee see| taasakee ne ttharame naal sapeech shuroo keetee mitaro aapane chune hoe numaaeinde aapaan noo mataan den ithe aae han| main taan ih sunan aaeaa ki tuseen saadde lee kee kee keetaa| saanoo tuhaaddee kaaraguzaaree dee riporatt chaaheedee hai naseehataan naheen chaaheedeean| jo praapateean dasage taan naseehataan vee sun laang te dhanavaadee vee hovaange| mauat dee sajaa band hove, eih saaddee mang kithe gee eih sun ke uchee aavaaz vich saansad karainsakee boliaa mainoo rab dee maar pave je main ik vee bande noo faahe laaun de kaagaj de dasakhat karaan| taasakee boliaa ttheek hai, je koee bandaa faansee laaunaa ee naheen, fir faansee dee sazaa daa kaanoon kiaun barakaraar rahe toon faanseean de hak vich bhugat giaa hai karosakee, teree choree aseen farr lee hai, bhare ikatth vich farr lee hai|
23 satanbar noo sarabasamatee naal taasakee noo peetarogaraad soveeat daa pradhaan chuniaa giaa taan us ne pooran inakalaab dee aamad noo sadaa patar bhej ditaa| honaa ih chaaheedaa see ki falasafaa, sidhaant
taasakee dindaa jis noo lainin amal vich liaaundaa, par ulatt ho giaa| agiaatavaasee lenin lakh likhadaa te taasakee amal karadaa lokaan vich khahindaa|
kaarajakaaranee vich faisalaa hoeaa ki je jaraman jitade hoe aa varre taan raajadhaanee de bachaau lee hathiaaraband inakalaabee kamettee bananee chaaheedee hai| ih sujhaa 18 saal de ik mundde laazeemeer daa see| is kamettee de kee nateeje honage naa mundde noo pataa see naa baakeean noo| ihee kamettee baad vich laal fauaj banee| lainin finalaindd chalaa giaa| taasakee varole vaang shahir shir bhaasn karadaa firadaa te lok us noo sunan vaasate sadaa utaavale hunde|
16 akatoobar noo jadon karesakee ne topakhaane noo peetarogaraad ton kooch kar ke baaraddar upar jaan daa hukam ditaa taan fauajee juaan hukam manan ton inakaaree ho ge| taasakee noo pataa lagaa taan jaanan lee ki vaakee ih bagaavat hai ki afavaah, aus ne turat fauaj noo likhatee hukam bhejiaa main bande bhej rihaa haan| saanoo panj hazaar bandookaan chaaheedeean han| gajb ho giaa| panj hajaar bandookaan taasakee kol puj geean|
22 akatoobar noo us ne peepalaz haaoos saahamane itihaasak bhaashan ditaa hun jaan vije jaan mauat hor kujh naheen| us ne kihaa vaadaa karo, samarathan dee kasam khaao | bemisaal hath lahiraan vaang jhoome| kisaan noo zameen, bhukhe noo rottee, bekaar noo ruzagaar ate soveeat des noo ijt milegee| jadon us pichhon ailaan hoeaa ki hun valaanaa netaa bolegaa, lok ih keh ke utth ge hun hor kee reh giaa bakaaeaa eikalaa bandaa poore samundar noo khichee lee jaandaa see| karensakee bagaavat kuchalan lee tiaar see| taasakee uddeek rihaa see ki kadon karensakee koee ajihaa faisalaa karadaa hai jis naal lok bagaavat daa ailaan karan| karensakee ne kaamareddaan daa akhabaar paraavadaa band karake chhaapaakhaanaa seel kar ditaa te chhaapekhaane noo jaandee sarrak ute turan dee manaahee kar ditee| chhaapekhaane vich kam karadee ik kurree ate ik bandaa taasakee paas aa ke kahin lage aseen sarakaaree seelaan torr ke kam karanaa chaahunde haan, dekhaange kee karadee hai sarakaar| kamaal hai taasakee deean akhaan lishakeean gazab, aus ne kihaa maamoolee seel ttuttegee te yudh daa ailaan ho jaaegaa bagaavat daa ailaan kamaal|
aus ne is kurree naal hathiaaraband juaanaan dee ttukarree hifaazat lee bhejee| ih gal 24 akatoobar dee hai| seelaa torr ke pres chaaloo keetee jis ne gaj vaj ke inakalaab daa ailaan kar ditaa| kraantee ton pahilaan soveeat kaarajakaaranee dee aakharee baitthak hoee jis vich naa lenin see naa sattaalin| harek bande noo zimevaareean vandd diteean geean|
karainsakee ne taasakee ate baakee kaarindiaan noo grifataar karan daa hukam ditaa taan us noo puchhiaa giaa kar lavege grifataareean karensakee ne kihaa kee pataa.. shaaeid... | taasakee ne kihaa hun lohe naal lohaa bhirregaa|
taasakee ne laal sainaa dee ttukarree bulaaee| bahut sahij naal peetarogaraad mahil upar 2425 akatoobar raatee kabazaa kar liaa, fir ddaakakhaaniaan, relave satteshanaan, ttaileefon aikasachenj ate bainkaan te kabaze keete| kujh ghanttiaan vich karesakee dee sarakaar khatam ho gee te uh khud bhaj ke videshee dootaavaas vich jaa lukiaa| lainin aje vee gupatavaas vich see| us noo khabaraan daa yakeen naheen aaeaa| chhup ke us ne raajadhaanee dekhee te inakalaabee leeddar kam karade dekhe jinhaan de vaal ulajhe hoe san, akhaan uneendare naal sujeean hoeean| uh hukam de rahe san jinhaan dee paalanaa hundee dekhee| lenin ne kihaa meree gair haazaree vich inhaan ne parabat sar kar liaa| taasakee ne khauafanaak yudh larriaa te mahaan fatih praapat keetee| kaamiaan dee ginatee 2530 hazaar vichakaar rahee te hathiaaraband laal sainik panj hajaar|
taasakee thakaavatt naal behosh hon vaalaa ho giaa see par ttaileefan sunehaa sunane, javaab denaa, zabaanee sunehe tejee naal bhejane san| khabar milee ki vinttar pailes vich jaar dee kaibanitt aatam samarapan naheen karadee| turat hukam bhejiaa mahil vich top daa ik golaa sutte| fir dekhanaa kiven goddiaan bhaar aaunde han| ithe lenin us paas aaeaa| doven jmeen te baitthe salaahaan karan lagaa ki kalh noo naveen sarakaar daa ailaan karake roos ate sansaar vich aman shaantee dee kaamanaa karaange| mantaree sbad bherraa hai| aseen aapane vajeer noo kamasar kihaa karaange| kamasar maaeine lokaan daa mitar numaaeindaa|
sarakaar banan lagee taan lainin ne kihaa taasakee sattett daa mukhee
hovegaa kiaunk ise sadakaa puraanee sarakaar ddigee| taasakee ne nimarataa naal inakaar karadiaan kihaa lainin mere ton seeneear hai| lenin des dee agavaaee karegaa| lenin ne paarattee dee pradhaanagee chaahee see par taasakee ne kihaa naheen| tainoo zimevaaree ton bhajan naheen denaa aseen| lenin ne chaahiaa ki taasakee greh mantaraalaa sanbhaale| taasakee ne kihaa ih vee naheen| main yahoodee haan| kite sakhatee varatanee pee taan lokaan noo taasakee naheen ik yahoodee disegaa| is pakhon taasakee bilakul sahee see| uh jaanadaa see ki lokaan de dushamanaan viradh bahaadaree naal larradaa taan prasnsaa hundee| penddoo lokaan vich nasalee vitakare bahut ddoonghe san te inhaan kaaran kee khataraa ho sakadaa see uh jaanoo see| us ne vides mantaraalaa saveekaar kar liaa|
auh doven ik paase paalaseean tea karade, sarakaar de zinme lag faraj nibhaaunde te kadee kadee ddar vee jaande ki kee unhaan dee sarakaar sathir rahegee eik din lainin ne taasakee noo kihaa je kise saazashee ne aapaan doaan noo katal kar ditaa taan kee seralev te bukhaarin des dee kamaan sanbhaalan de yog honage
bahutee vaaree sarakaar chalaaun dee thaan uh neeteean gharrade taan ki unhaan ton pichhon unhaan de utaraadhikaaree kise hor rasate naa tur pain| inhaan kol naa ttaaeeparaaeettar see naa koee ddikatteshan lain vaalaa sattenograafar| jo kujh likh ke bhejanaa hundaa hatheen likhade| dafatar de nike jihe kamare vich jithe kam karade, authe hee so jaande| harek bandaa jadon chaahundaa mil sakadaa see| amareekan patarakaar looee baraan likhadaa hai khabaraan lain lee main taasakee de ghar jaandaa| chubaare vich uh te uhadee beevee rahinde| palaaee naal paradaa keetaa hoeaa see, sasateean chaar kuraseean ate bherraa jihaa sheesaa see| ithon jaranail aaunde, vazeer aaunde, raajadoot aaunde| asamaan hetth kee kee vaapar rihaa hai us naal us baare vichaar vattaandaraa keetaa jaandaa| ene kam naal uh khijh vee jaandaa, kihaa karadaa kite dimaag naa hil jaave|
sahun chukan ton ik hafate baad uh videsh mantaraale de dafatar vich giaa taan us naal ik sahaaeik see| us ne dafatar de bandiaan noo kihaa main is mahikame daa vazeer haan| khufeea rikaaradd deean chaabeean diau| ik vee bandaa ttas ton mas naa hoeaa| bittar bittar dekhade rahe| uh vaapas giaa| fauajee ttukarree liaa ke saare
mulaazam grifataar kar le taan chaabeean mileean| jaar valon desaan naal keeteean hasataakharit sandheean us ne akhabaar vich chhapavaa ke kihaa samaajavaad vich koee faisalaa gupat naheen hoegaa|
jaranail dukhenin ik fauajee ttukarree naal jaraman virudh larraaee dee kamaan kar rihaa see| taasakee ne hukam bhejiaa aseen sodhee karaange| jaraman viradh jang band karo| us ne hukam adoolee keetee| jadon sainikaan ne dekhiaa ki taasakee jangabandee de hak vich hai par jaranail naheen manadaa taan sainikaan ne aapane jaranail dee chhaatee vich goleean daag diteean|
roos vich puje pachhamee desaan de dootaavaasaan noo yakeen naheen aa rihaa see ki sarakaar badal gee hai so uh bhaant subhaateean khabaraan chhapavaaunde| taasakee ne sabh noo kihaa je tuseen zinmevaar naa bane taan sabh deean dukaanaan chukavaa diaangaa| taasakee dee paarattee daa patarakaar chicherin angarejaan ne landdan vich kaid kar rakhiaa see kiaunk uh yudh de khilaaf likhadaa see| barataanavee doot noo kihaa giaa ki chicherin noo rihaa karake roos bhejo| ingalaindd te koee asar naa hoeaa| taasakee ne ailaan keetaa jadon tak chicherin des vaapas naheen pujadaa, eik vee angarez noo roos vichon baahar naheen nikalan diaangaa| bandee rihaa kar ditaa giaa|
naveen roosee sarakaar ne jaraman khilaaf jangabandee daa ailaan karake raazeenaame ute dasakhat karan dee mang keetee| jaraman shahinasaaeh vileeam kaisar ne aapanaa doot bhejiaa| fauajee jaranail baaraddar ute san| idharon taasakee pujaa| jaraman samajhade san ki ih aiven avaaraa larraakoo chhokaraa he jis de pair hetth sataa daa batteraa aa giaa te ih batteraa vee pair hetth jaladee nikal jaaegaa| jadon vichaar vattaandaraa suroo hoeaa taan jaraman bhaasaa boladiaan taasakee deean daleelaan ate aatamavisvaas dang karan vaalaa dekhiaa| kamaal ih ki roos vich sainaa rahee hee naheen see, jiharree bachee uh larran lee tiaar naheen see| ik kamazor des daa netaa taakatavar sarakaar naal enee daleree naal kiven gal kar sakadaa he, achanbhaa samajho| us noo jaraman jaranailaan ne kihaa ki jangabandee manazoor hai par jinee roosee dharatee upar aseen age vadhe haan uh naheen chhaddaange| taasakee ne kihaa fer ih kee sandhee hoee jaramanaa ne kihaa tuseen saadde khilaaf yudh daa ailaan keetaa kiaun see taasakee ne kihaa
main naheen keetaa see| jis chaar ne keetaa see naa uh hai naa hun us dee sarakaar hai| jiharraa kasoor main naheen keetaa us dee sazaa main kiaun bhugataa
aus ne lainin naal fon te gal keetee| lainin ne kihaa jo sharataan manavaaunde ne man aa| dasakhat kar aa| taasakee ne kihaa main roosee zameen jaramanaa noo den vaale kaagaj te dasakhat kar ke daag naheen luaavaangaa| uh vaapas aa giaa| uch padharee puleettikal meetting hoee| bahut tikheean daleelaan diteean geean| lenin das rihaa see inakalaab aje bachaa hai| turan jogaa naheen hoeaa| kiaun maarade ho is noo taasakee ne kihaa hatak pooran sandhee te dasakhat karan naal ih chhetee maregaa| lainin ne kihaa ttheek hai| meree gal naheen manade taan main paarattee ate sarakaar devaan ton asateefaa dindaa haan| taasakee roos dee kamaan sanbhaale, vishav yudh larre to vijee hove| taasakee ne kihaa naheen| main asateefaa dindaa haan| toon jo marazee kar| taasakee ne asateefaa de ditaa| us dee thaan navaan vides mantaree jaramanaan dee manachaahee sandhee upar sahee paa ke aaeaa|
paarattee ne taasakee noo rakhiaa mantaraalaa de ditaa| kalam sutt ke us ne bandook naheen chukee, kalam de naal naal bandook chukee| inakalaab vele us kol panj hazaar sipaahee san| dtaaee saalaan vich usane 50 lakh hathiaaraband shakateesaalee fauaj kharrhee kar ditee| yudh khetar vich uh jis mahaarat naal kamaan karadaa, aus dee is vachitar kalaa daa kise noo pataa naheen see|
eithe ih dasanaa zarooree hai ki taasakee, zaar noo katal karan de hak vich naheen see| uh chaaralas pahile ate looee sohalave vaang jaar upar mukadamaa chalaa ke sajaa den de hak vich see| us ne kihaa main jaar de khilaaf pabalik paraaseekiaoottar hovaangaa| duneean noo pataa lagaa us ne kee kee keetaa hai | sansaar, zaar ate taasakee noo aahamo saahamane dekhegaa| par bolashavik ddar ge| unhaan sochiaa ki aje inakalaab deean virodhee paaratteean roos vich ate duneean vich saragaram han| kaamayaab is karake naheen ho raheean kiaunk unhaan daa ik kendaree netaa naheen| jaar upar mukadamaa chalegaa taan dusman ik heer pichhe laamaband ho jaaegaa| so unhaan ne vattaavatt jaar ate us de parivaar noo katal kar ditaa|
eik rajamaintt daa kamaanddar, jaranail paintaleen chalade yudh vich aapane kujh saatheean sane farantt laaeen daa khataraa naa saherradiaan ik surakhiat jagaa te chalaa giaa| taasakee ne us noo grifataar karake koratt maarashal karan uparant golee maravaa ditee| us ne fauaj vich ailaan bhejiaa jiharre kaaeir afasar ate fauajee, dushaman dee golee ton bachanage unhaan lee meree golee tiaar hoegee|
bolashavikaan ne taasakee dee ih gal pasand naheen keetee ki jaar dee senaa vele de afasar inakalaabee fauaj dee kamaan karan| taasakee ne kihaa naven rakaroottaan noo kauan ttarening degaa main zaar vele deean bacheean khucheean cheejaan naal kam taan chalaaunaa hee hai| inhaan puraane afasaraan ne taasakee naal kadee dagaa fareb naheen keetaa| gorakee ne vee lenin noo kihaa see ki puraane afasar bharatee karane khataranaak honage taan lainin ne kihaa enee chhetee eddee takarree fauaj kharrhee karanee khedd tamaashaa naheen| mainoo daso us ton vadheek kaabal hor kauan hai aj duneean vich| ih sbad gorakee ne khud likhe san| jadon pichhon jaa ke sattaalin ne taasakee noo des nikaalaa de ditaa taan gorakee ne, lenin naal bitaae din kitaab dee naveen aiddeeshan vichon ih sbad kadt dite|
aus noo fauajeean ne dasiaa ki polaindd dee fauaj ne roosee jangee kaidee goleean naal bhun dite han, aseen itt daa javaab pathar naal deeee aus ne turant sarakular kadtiaa jiharraa hath, jangee kaidee ate nihathe dushaman val hathiaar sodhegaa, auh hath vadt ditaa jaaegaa| khoonee yudh vich vee main tuhaanoo nekee tiaagan dee aagiaa naheen diaangaa|
1706 vich talavanddee saabo dee ik ghattanaa yaad aaee hai| bhaaee ddalaa singh ne guroo gobind singh jee noo kihaa mugal saaddeean aauarataan ate bachiaan tak noo katal kar dinde han| jadon tak aseen ajihaa naheen karade, aunhaan hattanaa naheen| mahaaraaj ne furamaaeaa aseen neechaan dee gais naheen karan diaange| panth noo uche lai ke jaanaa hai, bhaaee ddalaa singh ne kihaa itt daa javaab kee pathar naal naheen denaa chaaheedaa hazoor baabaa jee ne kihaa ik rab saaddaa pitaa hai te aseen parivaar de jeea haan, bharaa haan| bhaaee ne puchhiaa je ih gal hai taan fir mugal saadde upar zulam kiaun karade han guroo jee ne kihaa unhaan
noo aje pataa naheen ki aapaan ik de bache haan| jadon unhaan noo samajh aaee hatt jaanage| aapaan noo taan pataa hai naa| is karake aapaa paap naheen karaange|
auh baarood de dhoone dee gandh vich baaraddar te baitthaa vee ganbheer lekh likhadaa| yudh dauaraan us daa ik lekh de puletareean kalachar jis vich ih sataraan hana bahut saareea vigiaanaan de sahaare yudh larriaa jaandaa hai, par yudh, khud vigiaan naheen hai| ih ik praikatteekal kalaa hai, kheddan varagee kalaa, jaahal te khoonee kalaa| koee maarakasee yudhaneetee likhanee use taraan tarak rahit kalapanaa hai jiven maarakasavaad dee madad raaheen koee bhavan niramaan kalaa pesh karo jaan pasoopaalan daa maarakasee dtang tiaar kare| larraaee lamee ho jaae taan dusman ton vee bahut kujh sikheedaa hai|
likhadaa hai milattaree de ih asool ki aapanee sapalaaee baare chetan rahe, dushaman de kamazor hise te halaa bola ih lakhaan saal puraane han| gadhe noo vee pataa hai ki daaniaa dee band boree vich meghaa he taan moghe vichon daane khaaeede han| gadhaa jaanadaa hai ki ttoaa aa giaa hai taan pare dee ho ke langhanaa hai| kiharree vadheek akalavandee hai ithe yudh daa kee falasafaa hundaa hai aap bache dushaman noo maaro| jaanavar ih jaanade han|
1919 tak haalat ih ho gee see ki kiaunk nijee khareed vech te paabandee lag gee, kisaan unee ku fasal paidaa karadaa jinee ku us de ttabar noo jiaundaa rakhan lee kaafee hundee| vaadhoo vasataan fauajee dasate khoh lijaande| shahiraan vich ain naa giaa taan shir ujarran lage| bhukhe kaame kiven faikattareean vich kam karade je maarraa mottaa maal tiaar hundaa churaa ke le jaande, badale vich rottee khaa lainde| bhiaanak kaal ne viaapak tabaahee machaaee| lokaan ne aapane pashoo khaane suroo kar dite| thaanthaan pinjar khilare disade, har thaan badaboo hee badaboo, bimaaree hee bimaaree| lokaan ne aapane ddedt karorr balad gaavaan, chaar karorr bheddaa bakareean, sat karorr soor te sat karorr ghorre vadt dite san kiaunk ih kiharraa unhaan de rahe san, eih taan sarakaaree san| harek kisaan de ghar sharaab dee bhatthee baladee| raj ke sraab peende| meett khaande, aulatteean karade| dasat lagade| enee sharaab te enee bimaaree kadee naheen dekhee gee see| moddaan dee ginatee daa rikaaradd naheen|
taasakee ne kihaa kisaan noo manachaahee fasal beejan diau te vechan diau| us dee gal manee naheen gee kiaunk ih poonjeevaadee mashavaraa see| akal dee gal karan vele uh ikalaa reh jaandaa see| keval uhee mahisoos kariaa karadaa see ki lok balasvikaan naalon ttutt rahe han| je lokaan noo bolan dee te vott dee aazaadee de ditee taan uh naveen sarakaar banaa ke kaamareddaan noo nukar vich sutt denage| so ddikattettarasip ttheek hai| par iaun jabar karake raaj karanaa kee netik prabandh hai koee utar naa miladaa| uh baar baar kihaa karadaa see ki aapojeeshan paarattee honee bahut jarooree hai| kauan sunadaa aus dee gal sun ke bukhaarin ne kihaa de paarattee sisattam kar ditaa taan ik paarattee raaj karegee doojee jelh vich hovegee|
1917 de akatoobar inakalaab tak sattaalin dee khaas ahimeeat naheen see| taasakee ne us noo baad vich vee naheen gaualiaa| ihee us dee galatee see| daramiaane jihe dimaag daa saajishee rucheean vaalaa sattaalin raajaneetee vich aapane aap noo bahut mihanat naal pakaa karadaa giaa te jangalee ghaah vaang uh enaa fel giaa ki lenin dee mauat baad usadaa jaanaseen ban giaa| lainin ne ik vaar kihaa vee see ki sattaalin noo paarattee daa sakatar thaap ke us ne galatee keetee hai| ih vee bahut lokaan ne kihaa ki bimaar lenin noo sattaalan ne zahir de ke maariaa hai kiaunk sattaalin ne laas daa posatt maarattam naheen hon ditaa| taasakee noo aaun naheen ditaa giaa| gorakee dee mauat noo vee sattaalin duaaraa keetaa khoon samajhiaa giaa|
roos vich anek kabeeliaan, nasalaan de lok han jinhaan vichon mukh turakamaan, belaaroosee, kirageez, auzabek, aazarabaaeejaanee, taataar, aarameenee, jaarameenee, taajik, boorree ate yaakoot udon dtaaee karorr dee ginatee vich san, sabh anaparrh, kise noo maarakasavaad daa pataa naheen| unhaan noo keval ih samajh lagee ki hun ameeraan daa te zaar daa raaj naheen rihaa, ki hun aseen sukhee vasaange|
politt biaooro hakoomat karan vaalee supareem baaddee see jis vich panj mainbar san, lainin, taasakee, sattaalan, kaameeneev ate bukhaarin| kaameeneev ate zeenaveev lainin ton ine prabhaavit san ki unhaan dee likhat lenin dee likhat naal miladee see, pachhaanee naheen jaandee see| saal 1922 vich lainin upar adharang daa pahilaa halaa hoeaa| us
ne prateet keetaa ki des kise hor dishaa val tur piaa hai| jaarajeea de lok sikaaeitaan karan aa rahe san ki sattaalin zulam karadaa hai| lainin ne kihaa jaarajeean lokaan dee vakh kauam hai, eik kauam doojee kauam upar hamalaavar naheen hovegee| sattaalin galat chal rihe|
4 janavaree 1923 noo us ne sihat vigarradee dekh ke vaseeat likhee jis vich ih vaak mauajood hana sattaalin katthor hai, lok us noo baradaashat naheen karade| main kaamareddaan noo masvaraa dindaa haan ki sattaalin noo janaral sakatar de ahude ton hattaa ditaa jaave te us dee thaan vadheek dheerajavaan, vafaadaar naram bandaa laaeaa jaave| taasakee ate sattaalin vichakaaralee bevasaahee maamoolee naheen hai| is de dooraras nateeje bure nikalanage| patanee ton binaan hor kise noo is vaseeat daa pataa naheen see| sihat vich kujh sudhaar hoeaa taan us ne sattaalin noo 6 maarach de patar vich likhiaa tere naal hun meraa koee sabandh naheen|
lenin kiaunk ttheek naheen see, aus dee thaan panjavaan bandaa jeenoveev paa liaa| sattaalin ne cheenaveev te kaameeneev gandt le| ih tine ikale ikale taasakee ago kujh vee naheen san, par tin ikatthe ho ge taan us dee taakat ghatt gee| unhaan daa faisalaa see ki lainin ton baad sataa taasakee paas naheen aaun denee|
21 janavaree 1924 noo lainin dee mauat hoee| taasakee, kaakekas ilaas vaasate giaa hoeaa see| sattaalin ne lenin noo shaahaanaa andaaz vich vidaa karan daa progaraam tea keetaa te ih prabandh vee kar le ki taasakee noo laage naheen lagan denaa| lainin dee deh sanbhaal ke ajaaeib ghar rakhee gee taan ki aaun vaaleean peerrheean dekh sakan| lainin dee patanee ate hor bahut saare siaane lok is faisale viradh san par kujh naa kar sake| prais vich, progaraamaan vich, baa thaan kaimariaan vichakaar sattaalan hundaa lenin deean galaan hundeean| uh lainin daa vaaras hon vich kaamayaab ho giaa| aapane bhaashanaan ate likhataan vich uh thaan thaan lainin de kathanaan de havaale dindaa taan ki saabat hoe keval uhee lenin de falasafe daa maahir hai|
mee vich meetting hoee taan lenin dee vaseeat parrh ke sunaaee gee| sattaalin sun ho giaa| us noo is daa pataa naheen see| lenin dee patanee chaahundee see ih prais noo ditee jaave| kaameeneev te jeenoveev ne saariaan noo is gal te sahimat kar liaa ki zimevaar bandiaan
noo is dee jaanakaaree ditee jaave, chhapavaaunee inakalaab de nukasaan vich hovegee| tikarree mazaboot ho gee te taasakee khaamosh dekhadaa rihaa| us ne paarattee bahumat daa sanamaan keetaa|
mandavaarre vich lokaan dee gareebee tarasayog see| taasakee daa aakhanaa see ki duneean vich samaajavaad tad vailegaa jo rooseean dee aamadan yorap de lokaan ton vadheek hoee| je yorap de lokaan ton ghatt reh gee taan roos vich vee samaajavaad daa bhog pai jaaegaa| sattaalin maarakasee falasave baabat kujh kahin lagaa taan samaajavaadee bazurag vidavaan rajaanav karrakiaa chup kar dtagiaa khud daa majaak naa uddaa| ih tere vas deean galaan neen|
zeenoveev ate kaameeneev noo pataa lag giaa ki sattaalin taasakee noo katal karavaaunaa chaahundaa hai| uh taasakee viradh san par us noo jaane maaran de hak vich naheen san| unhaan ne is gal daa jikar kujh kaamareddaan kol kar ditaa| sattaalin ne doven bande katal karavaa dite te taasakee noo paarattee vichon 18 janavaree 1929 noo bedakhal karake jalaavatan kar ditaa| jalaavatanee de dinee taasakee noo pataa lagadaa rihaa ki pichhon bukhaarin noo katal keetaa, haualeehaualee lainin de saare de saare inakalaab vichale sahiyogee maar dite, maare vee zaleel karakar ke| likhatee ikabaaleea biaan lai ke, maafeean mangavaa ke|
navanbar 1932 vich patanee naadeea samet sattaalin aapane dosat varashilev de ghar giaa| polittabiaooro de kujh hor mainbar vee san| bhavikh dee neetee gharree jaan lagee| naadeea ne kihaa tuhaaddee neetee kaaran lakhaan bande ujarr ge jis karake kaal pai giaa te mar ge| hun sarakaaree aatankavaad ton lok dahistazadaa han| sadaachaar kite naheen rihaa| sarakaar, vafaadaar bandiaan noo maaree jaandee hai|
sattaalin, eik aparaadhee vaang pahilaan hee tanaau vich see, naadeea noo sabh de saahamane gandeean gaalaan diteean| uh utthee, ghar puj gee te sattaalin de paratan ton pahilaan aatamahatiaa kar lee| ih ik faikattaree mazadoor dee saaoo kurree see te kadee lenin dee sakatar rahee see| sattaalin uthe aaundaa jaandaa hundaa taan inhaan daa ishak hoeaa| jadon sattaalin sangharas vich see, auh injaneearing kaalaj vich parrhan jaaeaa karadee see|
pooraa maahaual aatankit ho giaa| vidavaan sattaalanavaadee darashan upar kitaabaan likhan lage te saimeenaar hon lage jithe sattaalin dee har neetee ate faisale noo sromanee saveekaar keetaa jaandaa| us des vich jis ne ttaalasattaae, daasatavasakee, chaikhav, palaikhaanov, lainin te taasakee varage maanayog chintak dite, sattaalin de raaj vich naam lain jogaa ik saahitakaar naheen disadaa| gorakee jiharraa lenin noo jhirrak diaa karadaa see, aus naal larr vee paindaa see, khaamosh ho giaa| 1936 vich us dee mauat hoee| sesenin ate maaeikovasakee naveen nakor maualik sanvedanaa de shaaeir san| dovaan ne aatam hatiaa keetee| siaane khud chup kar ge, moorakhaan noo chup karavaa ditaa giaa| sattaalin hathon beshumaar katal hunde dekh ke taasakee ne kihaa see ih bandaa namakeen paanee pee pee ke piaas bujhaaunee chaahundaa hai|
10 faravaree 1929 noo taasakee, aus dee patanee te vadde bette noo oddosaa bandaragaah ute lijaa ke samundaree jahaaz upar chaarrh ditaa| ih jahaaj keval taasakee dee jalaavatanee lee see| hor naa koee musaafar see naa saamaan| siraf khufeea pulas|
turakee de kinaare utaaradiaan khufeea kamaandd afasar ne us noo 1500 ddaalar farraae| uh laine naheen chaahundaa see par hor us kol dhelaa vee naheen see| soveeat dos dee sarakaar paason praapat ih us dee aakharee tanakhaah see... roos de pitaamaa daa jeb kharach| kamaal paashaa ne us noo sran ditee| roos de sarakaaree akhabaaraan ne us viradh bhanddee parachaar daa morachaa kholh ditaa ki uh pachham kol vik giaa.. ki poonjeepateean ne dhan daa meenh varhaa ditaa| ik kaarattoon vich uh 25 hazaar ddaalar dee thailee farradaa dikhaaeaa| us ne svaijeevanee likhanee shuroo keetee| us ne likhiaa mere naal naa dhokhaa hoeaa hai naa dhakaa| je dhokhaa ho jaandaa mere naal, taan vee kee see eik bandaa kee hundaa hai aakhar mere piaare dos, roos naal dhokhaa ho giaa hai|
aus ne yorap de saare desaan noo siaasee panaah den lee patar likhe par kise ne hee naheen keetee| barataaneean vich sharan den lee aich.jee. velaz ate baranaaradd saa ne barre yatan keete par asafal| baa ne likhiaa lebar ate soslisatt paarattee dee sarakaar visv prasidh kamiaoonisatt inakalaabee noo thaan naa de laahanat hai| barataaneea naalon taan turak chango nikale| taasakee likhadaa hai is galob upar mere lee veejaa naheen hai| kabar lee vee naheen|
charachal ne us baare likhiaa kaale saagar de kinaare vaddaa khabeekhaan kaamaredd, leeraan daa dter baniaa baitthaa din kattee kar rihaa hai| shaitaan ne badee dee khal orrh rakhee hai| is jangalee murage de bhaaven khanbh kutar chaahe panje vadt diau, saadde des vich ih bharaa sabhiak naheen banegaa|
auh jaanadaa see duneean mainoo bandaa naheen, einakalaab daa javaalaamukhee samajhadee hai, jithe pair dharegaa, sarakaaraan badal jaanageean| ithe turakee dee jalaavatanee dauaraan us ne bhaaree saahit rachanaa keetee jo yorap deean sabh zabaanaan vich chhapee| maaeekal goladd ne likhiaa taasakee daa rutabaa sansaar saahit vich uh hai jo chitarakalaa vich liaunaarado de vinsee daa|
roos de lok ghor gareebee val vadh rahe san| bukhaarin ne kihaa baraabaree ho gee hai| saare ameer maar dite| gareeb reh ge han keval| sattaalan ate bukhaarin vich dooree vadh rahee see| rottee mangade lokaan noo goleean maar diteean jaandeean| sattaalin aapane valon vadheea par moorakhataapooran koee naveen paalisee liaaundaa taan politt biaooro de mainbar aapas vich haualeehaualee galaan karade jo taasakee ithe hundaa, auh bhalaa hun kee kahindaa
khufeea kamaanddoz daa afasar videshee dauare ton vaapasee vele puraane belee taasakee daa haal chaal puchhan us dee rihaaeis te giaa| hamadaradee jataa ke vaapas roos vich aaeaa taan us noo golee maar ditee gee| khufeea afasar rabeenavich ne kujh dosataan paas is gal daa dukh pragattaaeaa ki sajaa den ton pahilaan mukadamaa taan chalaaeaa jaave| goleean naal chhalanee hoee rabeenavich dee laas milee|
eik meetting khatam hon pichhon gair rasamee gal karadiaan charachal ne sattaalan noo puchhiaa jadon kisaanaan ton zameen khohee, audon kee hoeaa see sattaalin ne kihaa sansaar jang taan kujh vee naheen us de mukaabale| dtaaee karorr kisaanaan paason jadon unhaan de khet khohe ge, auh drish holanaak han|
taasakee ton baad bukhaarin, vaddaa balashavik netaa bachiaa see jo lagaataar sattaalan noo sahee rasate te aaun lee kahindaa| us noo katal kar ditaa giaa| is pichhon mahaan savaaeaa muhinm tthehe gareatt furagesa dauaraan lakhaan roosee maare ge te lakhaan saaeibereea dee
baraf vich gale| jinhaan daa taasakee naal kade sanparak naheen rihaa see faaeiring sakuaidd age chhaateean taan ke uha taasakee zindaabaada naaraa laaunde| sattaalin dee gulaamee karade kaamaredd dukhee ho ke kihaa karade saadde naalon taasakee changaa rihaa| sachee gal duneean tak puchaa taan rihe|
1930 vich jaraman dee sathitee dekh ke taasakee ne bhavikhabaanee keetee, hittalar taakat vich aaegaa| yahoodeean ate kaamareddaan de sir zameen ute burrakaae jaanage| aje larraaee chhirree naheen, jaraman kaamaredd main tuhaaddee haar daa ailaan kar rihaa haan|
aus dee dhee cheenaa ate chhottaa bettaa sarageee jo vigiaanee see, roos vich rahe| cheenaa de do bache munddaa te kurree san| cheenaa bimaar rahin lagee taan sattaalin noo khataan raaheen benateean karan lagee ki main bimaar haan, paapaa noo milanaa chaahundee haan| pahilaan us noo aagiaa naa milee par ddaakattaraan ne jadon saaf dasiaa ki ih maanasik tauar te enee ttutt chukee hai ki kadee vee mar sakadee hai taan sattaalin ne jaan dee aagiaa is sharat te ditee ki dohaan vichon ik bachaa mere kol batauar zamaanat rakh ke jaa| uh dhee noo chhadd ke bette sane pitaa kol puj gee| putar sevaa 7 saal daa see| piau te dhee der baad mile| puraaneean galaan karade| ih uhee kurree see jis noo sutee piaan nikee jihee noo uh saaeibereea vich chhadd ke khisak aaeaa see| uh roos baare galaan karan lagadee taan pitaa chup kar jaandaa| uh koee siaasee gal naheen karadaa see taan ki vaapas jaa ke dhee noo koee mushakal pes naa aa jaave| uh larr paindee ki paapaa galaan kiaun naheen karadaa| fir ton bimaar ho gee| ik din kahin lagee main jaan gee haan paapaa| bachiaan dee kise noo lorr thorraa hundee hai| bache taan pichhaliaan paapaan dee sazaa bhugatan lee khud paidaa ho jaande han| taasakee ne kihaa tainoo main dhee ilaaj lee jaraman bhejadaa haan| uthe mere dosat tere ilaaj daa kharachaa karanage| jeenaa jaan lee tiaar naheen see| us noo jbaradasatee jadon samundaree berre upar charrhaaeaa giaa taan uh re re kahin lagee oho ghaah foos miliaa| main aapane paapaa noo milan aaee see| kithe he paapaa meraa eih taan uho putalaa he jiharraa main nikee hundee ne dekhiaa see| ghaah foos|
jaramanee vich jaa ke kujh samen baad zeenaa ne aatam hatiaa keetee|
der tak us de duaale cheenaa ghunmadee rahee| taasakee burraburraaundaa us deean akhaan mereean akhaan san| meraa nak, mere bulh, meraa rang| main us vich bahut saaraa mauajood see| ise tarhaan kee pataa us vichalaa paagalapan mere vich vee hove| haukaa lai ke us ne kihaa duneean daa valasafaa ate vigiaan, piaar age kiven leer leer hunde han | giaan kiddee kamazor cheej hai| jajbaat, akal deean goddaneean luaa dinde han|
sattaalan ne biaan ditaa aseen jaladee, jaraman vichon naazeevaad khatam karaange | taasakee ne aakhiaa majdooraan noo ainee door jaa ke larran dee kee lorr majdoor daa dushaman, mazadoor de nerre, bilakul saahamane baitthaa hundaa hai|
taasakee naalon panj saal baad charachal daa 1935 vich biaan aaeaa ki yorap noo bachaaun lee je jaraman viradh ttakar lainee pe taan lainee chaaheedee hai| taasakee ne kihaa akal taan inhaan noo aaegee par sahije sahije| charachal noo aa gee hai sattaalan noo naheen|
taasakee daa vaddaa bettaa levaa jaraman vich see| gareebee vich din kattee kar rihaa see| pitaa ne sochiaa, tharraa maahaual badal jaaegaa, jaramanee daa ttoor karade haan| uh parivaar sane jaraman vich giaa, jaramanaan noo pataa lagaa taan unhaan kihaa eh dekho, chaar khaanadaan daa kaatal hun ithe aa varriaa hai| zaaranaa, baadashaah kesar dee bhateejee jaraman shizaadee see jis karake jaramanaan ne taasakee noo navarat naal dekhiaa| kujh dosataan dee madad naal us noo faraans vich srataan de aadhaar te aarajee veejaa mil giaa| uh kadee raajadhaanee pairis naheen jaaegaa te faraanseesee siaasat upar ttipanee naheen karegaa|
faraans vich us ne roosee inakalaab daa itihaas likhiaa| duneean vich shaaeid ajihaa viralaa bandaa labho jis ne hathiaaraband yudh jit ke us daa saanadaar itihaas vee aap likhiaa hoe| ih saantachit ho ke likhiaa kalaasik itihaas hai| uh sapinozaa daa vaak varatadaa hai naa rove naa haso| samajhan daa yatan karo| barataanavee itihaasakaar roje, taasakee baabat likhadaa hai us dee shailee kaaralaaeil varagee hai| kaaralaaeil vich roohaanee rehas hai| taasakee kol roohaanee rehas noo samajhan vaasate tathaan naal bharapoor itihaasakaaree hai| charachal ne vee yudh daa birataant likhiaa par taasakee ne keval birataant naheen likhiaa, aus
daa birataant itihaas de falasafe vichale anant bhed kholhadaa hai| us dee roosee bolee vich yorap daa saaraa kalaaseekal saahit boladaa hai|
maarakasee sakool aaf thaatt de hun tak hoe sabh itihaasakaaraan ton vaddaa jeeneeas taasakee hai| us de jeeneeas hon daa saboot iho kaafee hai ki kaamareddaan ne us noo rad keetaa| aapanee svaijeevanee vich lenin noo uh khud ton vadheek vaddatan daa hakadaar manadaa hai| uh kahindaa hai lokaan daa josh bhaav vaang hai| bhaaf kujh naheen kar sakadee jo pisattan ate saleev vich dee naheen langhaaee jaandee| par rel gaddee noo pisattan ate saleev naheen khichade, bhaaf khichadee hai| likhadaa hai maran ton kujh saal baad lainin mere sufane vich aa ke kahin lagaa toon kamazor lagadaa hai| ilaaj kiaun nee karavaaundaa main kahin lagaa saan teree mauat pichhon baralin vich jaa ke ilaaj karaaeaa see main; par jadon dekhiaa, auh taan saahamane kharrhaa hai, fir main vaak badal ke kihaa jadon toon bimaar see, audon ilaaj lee baralin chalaa giaa saan|
likhat daa sahij subhaa dekho peetarogaraad nerre mainoo sunan aaee bheerr de aale duaale zaar de fauajee ghorrasavaar bandookaan naal lais ik daaeiraa banaa ke duaale khalote san| chup chaap| unhaan de ghorriaan deean garadanaan hetthon dee, lataan vichon dee mazadoor daaeire andar mere val aa rahe san| ghorriaan deean lataan hetth dee sarakadaa aaundaa inakalaab main akheen dekhiaa see, zaar de sainik darashak khaamos ho ke dekhade rahe san| thorrhe dinaan baad 5 hazaar bandookaan mil geean| ik ton baad doojee fatih haasal hundee gee te saadde hath milattaree deean gaddeean aa geean| ghorriaan hetthaan dee langh ke aae majdoor fauajee gaddeean vich savaar ho ge|
aus daa chhottaa putar sarageee roos vich achaanak gaaeib ho giaa| us noo kithe lijaa ke kiven kiven maariaa kadee pataa naheen lagaa| taasakee likhadaa hai mainoo maaranaa chaahundaa see sattaalin| main hath naheen aaeaa taan sarageee naal kam chalaa liaa| us daa kee kasoor see mainoo kis paap dee sazaa milee main taan zaar de parivaar noo maaran de vee hak vich naheen saan| us dee umar 55 saal dee ho gee par vadheek budtaa ho giaa see| turaganev daa vaak us noo yaad aaundaa hai pate sansaar vich sabh ton buree cheez kiharree hai 55 saal dee umar paar karanaa| fir
aapane aap noo aakhadaa hai lainin changaa rihaa, chhetee mar giaa| kee piai ithe
sarageee dee maan nataaleea ne duneean de naam ik khulhe khat raaheen aapane putar dee maasoomeeat daa vaasataa paa ke us lee jalaavatanee mangee| us noo maran ton bachaaun dee apeel keetee| viarath| kadee us daa bahu pataa naheen lagaa|
naarave vich lebar paarattee dee sarakaar ban gee taan taasakee ne uthe panaah mangee kiaunk faraans vich us daa saah ghuttadaa see| ithe kujh raahat milee| likhadaa hai roos vich zaar dee kaid vich main bahut saareean yorapeen boleean vich chhapee baaeebal parrhadaa rahindaa| is karake naheen ki dharam vichon koee shaantee mile| is karake ki main us daa paatth karadiaan karadiaan yorap deea naveean te puraaneean boleean sikheean| ithe mere saahamane naaravejeean bolee vich chhapee baaeebal pee hai| hun main is daa paatth karake naaravejeean sikh lavaangaa|
chhetee hee naarave vich us duaale sahim ne gheraa paa liaa| roos ne naarave paas ros pragattaaeaa ki taasakee us des vichon atavaadee saragarameean chalaa rihaa hai| is naal dohaan dosaan de sanbandhaan noo khataraa paidaa ho giaa hai| naarave dee pulees us de aale duaale tainaat ho gee ate har kisam daa siaasee biaan band karan dee hadaaeit keetee| taasakee ne dukhee hirade naal kihaa je chup karake baitthanaa hundaa fer roos vich hee baitth jaandaa| mainoo uthe kise ne kee kahinaa see
lebar paarattee daa vazeer tarivalee, taasakee daa puraanaa dosat see| use ne khushee khusee taasakee noo siaasee sran divaaee see| aa ke taasakee noo kahin lagaa tuhaadde karake mere khilaaf junddalee laamaband ho gee hai| tuhaanoo chup karake baitthanaa pavegaa| je siaasee lekh chhapavaaunde rahe tad jaan tuhaanoo des chhaddanaa pavegaa jaan mainoo kaibanitt vichon kadtanage| taasakee guse vich aa giaa, garajiaa toon nikalegaa tarivalee, yakaneen nikalegaa| keval sarakaar vichon naheen desh vichon vee| naazeevaad age toon godde ttek dite han| mere vaang toon siaasee panaah mangadaa virengaa| kalaa toon nee| teree sarakaar vee| toon dar dar bhattakegaa|
peer dee bhavikhabaanee sun ke vazeer noo tarelee aa gee, auh jaan lee utthiaa te hath vadhaaeaa| taasakee ne us naal hath naheen milaaeaa|
patanee samet taasakee maikaseeko lee ravaanaa ho giaa| sattaalin us upar aparaadhee hon de bebuniaad biaan akhabaaraan vich chhapavaa rihaa see| us ne leeg aaf neshanaz noo apeel likhee maanayog leeg sattaalan de siaasee aatankavaad baabat kamisn bitthaae| naarave ton vee main ih apeel keetee see| utar naheen miliaa| main dosee hoeaa taan chaahe mainoo sattaalan de havaale kar denaa|
chaar saal baad taasakee daa kathan sach hoeaa| naazeean ne naarave upar halaa bol ditaa| vajaarat bhaj gee te samundar kinaare saaho saah hoe mantaree ingalaindd noo jaan vaalee kishatee dee uddeek besabaree naal karan lage| tarivalee ne taasakee daa vaak bhagauarre saatheean noo sunaaeaa|
fir us ne niaooyaarak vikhe ik pabalik meetting de naam sandesh likhiaa main sabootaan samet nirapakh parrataaleea kamisn age pes hovaangaa te roos vich jo hoeaa te ho rihaa hai us baabat sansaar noo hakeekat pataa lagegee| main ailaan karadaa haan ki kamisn mainoo jhootthaa man le taan main sattaalan de vaaeiring sakuaidd age khalo jaavaangaa| saare jahaan age meraa ih ailaan hai| par je saabat ho giaa ki sattaalan khoonkhaar darindaa hai taan main ih mang naheen karaangaa ki faaeiring sakuaidd age us noo kharraa karo| aaun vaaleean peerrheean us noo durakaaranageean| anant samen lee uh kalankit rahegaa| us lee iho sazaa kaafee hai| mere viradh dos laaun vaale karemalin vich baitthe badiaan de moonh upar main aapanaa ailaan vagaah maariaa hai| hun unhaan daa javaab uddeek rihaa|
patanee nataaleea dasadee hai, kadeekadee ih vee hundaa uh beant udaasee vich kahindaa kis lee jee rihaa haan main mar jaandaa taan meraa piaaraa put sarageee taan jiaundaa rahindaa|
eih ghar deean galaan san| jadon enjalikaa ne khat likhiaa ki uh maasak de mukadamiaan ate katalaan kaaran udaas hai taan taasakee ne javaab ditaa manukh daa udaas honaa kudaratee hai par tere varagee bahaadar aauarat daa udaas honaa main gair kudaratee samajhadaan| fer taan toon haar gee| itihaas kee tareekiaan naal aadamee noo miladaa hai| aadamee noo pataa honaa chaaheedai us naal kiven milanaa hai| toon sachee hai, tainoo je lagade itihaas tere ton galat kam karavaaun lee tere viradh hath chukadaa hai, toon us viradh doven hath chuk| sunee meree gal
leeg aaf naishanaz ne kamisn thaap ditaa| us itihaasak mukadame daa javaab tiaar karan lee us ne is tarhaan mihanat keetee jiven ki sattaalinavaad sadeean tak kaaeim rahogaa| sattaalin viradh sadeean tak daa javaab likhanaa jarooree hai| jaan ddevee dee chear adheen kamisn aaf inakuaaree kaaeim kar ditaa jis ne 10 aprail 1937 noo kam shuroo keetaa| ddevee ne roosee raajadoot ate duneean deean kamiaoonisatt paaratteean noo aapane prateenidh bhejan lee kihaa par kamiaoonisattaan ne kamisn daa baaeekaatt keetaa| ddedt maheenaa saaraa saaraa din bahis hundee| rikaaradd pes hundaa|
jaraman vich rahinde levaa noo pitaa ne bahut saare vidavaanaa te lekhakaan de halafeea biaan ikatthe karan lee kihaa| gareebee ate vadheek kam kaaran levaa bimaaree vich vee bahut kam karadaa, fir vee pitaa de guse daa shikaar hundaa| karaas aigazaameenesn vich har savaal daa juaab taasakee ttharame naal dindaa| ttaal mattol jaan dhundalepan daa savaal hee naheen see| beant ijt dekhee, vaddeean sattaan te haaraan daa saahamanaa hoeaa par manukhataa de shaanadaar bhavikh vichon meraa visvaas ttuttaa naheen| is visvaas dee loa ghattanee taan kee is vich pukhatagee, prauarrhataa raladee gee| kamishan age ih us de aakharee bol han| us ne dhanavaad keetaa te baitth giaa|
aus deean shakateesaalee daleelaan ne kamisn noo jhanjorr ditaa| sabh de sabh mainbar der tak chup chaap baitthe rahe| jaan ddevee rasamee tauar te antam sbad kahinaa chaahundaa see, aus ne keval ik vaak aakh ke kaaravaaee samaapat keetee meraa kihaa koee vee vaak is sabh kujh de saahamane tuchh ate hetth hovegaa| teraan saal baad chhevee ne kihaa see main aapane saahamane saakhasaat sach khalotaa dekhiaa| angarezee us lee videshee bolee see par har gal saaf hundee, daleelaan daa harrh liaaundaa, koee haar shingaar naheen, koee dtaal talavaar naheen, pooran jalaua vich| ajat amar sach|
eih kahike ki sattaalan de khilaaf saajish farree gee hai, chaar jaranail katal kar dite ate 25 hazaar afasar saaeibereea vich sutt dite| doojee sansaar jang ton pahilaan fauaj langarree ho gee see| ih vaddaa savaaeaa aantonov ton karavaaeaa te kam sire charrhan ton baad us te vee jaasoos hon daa dosh laake golee daag ditee| jalaad vee surakhiat naheen san| yorap vich khufeea pulees de cheef, eiganas rees noo har
dukhadaaee ghattanaa daa pataa see| ak ke 18 julaaee 1937 noo us ne aapane asateefe vich likhiaa main uh khitaab, aaraddar aaf dee redd bainar jo mainoo 1928 vich miliaa see vee asateeve naal vaapas bhejadaa haan| is noo pahinanaa meree shaan de khilaaf hai| chaar satanbar noo goleean naal chhalanee hoee us dee laas pairis dee ik sarrak kinaare pee milee|
lovaa upar apainddesaaeettas daa hamalaa ho giaa| aittinee, aus daa sabh ton bharoseyog mitar faraanseesee sarakaaree hasapataal lijaan dee thaan us noo chhotte jihe hasapataal vich lai giaa jo ik roosee ddaakattar daa see| uthe lovaa daa apreshan hoeaa te mauat hoee| baad vich pataa lagaa, aittinee roosee khufeea ejansee daa bandaa see jis ne levaa noo hasapataal vich katal karaaeaa| 16 faravaree 1938, mauat de is din uh 32 saal daa see|
maran ton maheenaa ku pahilaan maan noo dharavaas dindiaan us ne likhiaa see udaas naa ho maamaa| sagon shukar kar aseen roos ton baahar haan| je uthe hunde, kee banadaa auhee naa, jo saragoee naal hoeaa
taasakee ne likhiaa mere naal dee saaree peerrhee khatam kar ditee hai| pahilaan chaar ne katal keete jalaavatan hoe, kaal vich te bimaareean vich mare, sansaar jang vich tabaah hoe| inhaan saariaan ton vadh ikale sattaalan ne maare| keval levaa bachiaa see jis ne apane maan piau noo udon dekhiaa see jadon aseen juaan saan| uh vee giaa| zaar dee jelh vich mainoo rottee khuaaun aaundaa taan jelharaan naal larr paindaa see, jadon naal liaandeean kitaabaan uh mainoo naa den dinde| piaare levaa toon mere jime ih kam kiaun marrh giaa hai ki main teree sharadhaajalee likhaan hun tereean yaadaan likhaneean paineean han bettaa jaan|
pichhon der baad jaake ih pataa lagaa ki sarageee noo farrake taseehe dite ge, biaan lain lee ki paapaa hittalar naal miliaa hoeaa hai| us ne apane pitaa dee shaan de khilaaf ik akhar naheen boliaa| chupachaap saant chit, yodhiaan vaag sidak nibhaa ke mariaa|
saare parivaar vichon keval dohataa, sevaa, zeenaa daa putar bachiaa see jo lovaa te usadee patanee jeenee ne apane putar vaang paaliaa see| jeenee de santaan naa hoee| uh sevaa bette naal khush rahindee| taasakee ne jeenee noo kihaa ki saaddaa dohataa saadde paas bhej deh| uh
bhejan lee tiaar naa hoee| der baad naane noo dohataa adaalat raaheen barree mushakal naal mil sakiaa|
taasakee dee likhat vich yahoodee eesaaee sabhiaachaar deean udaaharanaa de barre piaare namoone milade han| ih dasadiaan ki ikalaa sattaalin desh bhagat reh giaa te leninataasakee de saare puraane saathee gadaar keh ke maar dite ge, likhadaa hai yasoo de baaraan cheliaan vichon keval ik jooddaa ne gadaaree keetee see| je kite ikalaa gadaar jooddaa sataa sanbhaal sakadaa taan taakat sanbhaalan saar baakee giaaraan noo gadaar aakh ke soolee te ttang dindaa| luk vaale 70 vee uh jiaunde naa chhaddadaa ki kite bhed naa khulh jaave|
agasat 1939 vich sattaalan ne jaramanaroos sandhee kar lee jis baare 1933 vich taasakee ne lekh vich likhiaa see ki is ton binaa sattaalan lee hor raah bachegaa hee naheen| laal fauaj saaree maar ditee hai taan hittalar naal sulaah ton binaa hor kee ho sakadaa see
taasakee likhadaa hai faanseesee inakalaab de naaeikaan ne baraabaree, aazaadee ate khushahaalee daa naaraa ditaa, par hoeaa kee einakalaab taan aa giaa, einakalaab ton pichhon udayog naal poonjeevaad aaeaa| iven hee aseen rooseean ne naaraa laaeaa see samaajavaad| inakalaab ton baad har kiratee taakat vich hisedaar hovegaa| par hoeaa kee afasarashaahee ne sataa sanbhaal lee| mazadoor jithe see, authe daa, authe| inakalaab tthagiaa giaa| us ne kitaab daa naam hee revoliaooshan bittaredd rakhiaa hai| udaas ho ke aakhadaa hai mazadoor bahaadar hai, larr sakadaa hai, einakalaab liaa sakadaa hai par raaj karan dee yogataa us vich naheen hai| ih maarakasavaad daa sabh ton vaddaa dukhaant hai| chusat chalaak aparaadhee lok sataa sanbhaal lainde han| lok julam jhalan lee fir tiaar ho jaande han| itihaas, majadoor de khilaaf hai| main mazadoor de hak vich haan| jaanadiaan hoeaa ki samaan balavaan hai, mazadoor noo khataraa hai, main mazadoor naal kharrhaa haan|
maikaseeko vich rahindiaan kaamaredd shataman te makaddonaladd us de punssak te chele ho ge| ik din staman ne taasakee ton vakh hon daa ailaan kar ditaa| patarakaaraan ne puchhiaa taan taasakee boliaa ih doven budhoo han| dovaan vich inaa ku farak hai ki makaddonaladd susat hai| mainoo bedaavaa den vich ih kujh samaan hor laaegaa|
bimaar ho ke kashatt jhal ke lainin vaang maran naalon uh aatam hatiaa karanee bihatar samajhadaa see| likhadaa hai lagadaa ihee hai ki main achaanak mar jaavaangaa| saaeid dimaag dee naarree fattan naal| ih sauakhee mauat hai| 27 faravaree 1940 noo us ne vaseeat likh ditee| tin maarach noo ddaaeiree vich likhadaa hai meree patanee ne mere naal rahindiaan dukh jhale| par fer kee hoeaa kujh samaan us ne meree shaan vee taan dekhee| nataasaa ne vaddee baaree kholh ditee hai jis naal mere kamare vich rosnee ate taazee havaa doven aa geean han| haraa suhanaa ghaah te upar saaf neelaa aakaas kine sohane han| enee niramalataa vich aadamee badee gulaamee ate hinsaa kiaun vaarr dindaa hai pooraa anand kiaun naheen laindaa je main ate nataashaa deve ikatthe mar ge.... 1 eithe uh vaak pooraa naheen karadaa| shaaeid dohate baare kujh kahinaa chaahundaa hove|
jiven taasakee noo manukhataa de bhale bhavikh dee pooran umeed see, auven sattaalan noo apane karamaan daa nateejaa ddaraa dindaa| taasakee ne rooseean de naam sandesh likhiaa tuseen dhokhaa khaa ge mitaro| tuhaadde akhabaar jhootth bol rahe han| tuhaaddee afasarasaahee jiharree tuhaadde khoon dee piaasee hai te pathar dil vee, hittalar varagiaan age mom vaang panghar jaandee hai| tuseen zaar de sangal torr dite san| hun sattaalan daa khoonee panjaa pare karanaa hovegaa| sattaalan tuhaanoo dasadaa hai ki falaanee thaan taasakee ne relave laaeenaa uddavaa diteean, doojee thaan taasakee ne khaanaa vich harrataal karavaa ditee, teejee thaan taasakee ne laal fauaj baagee kar ditee, hasapataalaan vich ddaakattaraan noo te khetaan vich kisaanaa noo taasakee ne bharrakaaeaa| je roos mere kahine mutaabak chal rihaa hai taan fer main jalaavatan hoke panaah laike videsh vich kiaun baitthaa haan te sattaalan raaj kiven kar rihaa hai
shubhachintakaan noo khataraa see ki us ute hamalaa ho sakadaa hai is lee chauakasee rakhee hoee see te kujh surakhiaa gaaradd vee pahiraa dinde san| 23 mee noo saaraa din likhadaalikhadaa thak ke shaamee 4 vaje palangh te lett giaa| goleea dee aavaaz sunee| barood de dhooen dee gandh mahisoos hoee| sochiaa ki baahar shaaeid mere vaale gaaradd koee jasn manaa rahe hon| faaeiring andar val aaun lagee taan chhaal maar ke uh kone vich faras te lett giaa| nataasaa us upar dtaal ban
ke lett gee| lagaataar goleebaaree hundee rahee| dooje kamare vicho dohate dee cheek sunaaee ditee naanaa...|
taasakee likhadaa hai dohate dee cheek varagee bhiaanak avaaj main jeevan vich hor naheen sunee| saaddaa dohaan daa khoon jam giaa jiven| do sau goleean chaleean| sevaa noo maar ge ki lai ge fir sevaa de kamare vich banb chalan daa dhamaakaa hoeaa| ik aadamee ne dohaan kamariaan vich jhaat maaree| koee naheen disiaa| us ne sochiaa kam fatih ho giaa hai| der tak mauat dee khaamoshee| kidhar ge sabh baakee jeea gaaradd kee saare maar dite
der baad sevaa dee aavaaz aaee naanaa | kithe ho
naanee ne bhaj ke jafee paa lee| pair zakhamee ho giaa see| takhataposh hetth varrake us ne jaan bachaaee| lukiaa sochadaa rihaa, naanaa naanee mar ge han|
taasakee baahar aaeaa| hathiaar rahit gaaradd darakhataan naal noorre pe san| unhaan dasiaa chaar vaje de kareeb pulas varadee vich veeh hathiaaraband bande saadde te jhapatte te saadde hathiaar khoh ke saanoo ithe banh ge| jaande hoe taasakee deean do kaaraan vee lai ge| ih kaaraan kile varage ghar vich khatare samen tiaar baratiaar rakheean jaandeean san te chaabeean vee vichon hundeean|
adhe ghantte baad maikaseek pulas daa cheef aaeaa te mauake daa muaaeinaa keetaa| taasakee noo puchhiaa kise te shak taasakee ne kihaa sattaalan| hor kauan
pulees cheef noo shak hoeaa| lagiaa taasakee ne aape ddaraamaa rachaaeaa hai| eddee jabaradasat faaeiring vich saare bach ge ih kiven ho sakade eddee duraghattanaa pichhon taasakee pooraa shaant hai| maamalaa skee lagadaa hai| goleean de 72 nishaan taan cheef ne aap gine aus de ghar duaale gaarad vadhaaee te kandhaan hor ucheea keeteean| usaaree hundee dekh ke musakaaundiaan taasakee ne kihaa sabhiataa usar rahee hai| aadamee tarakee kar giaa|
jaikasan naan daa ik bandaa kadee kadaaeen us noo milan aaundaa, savaal puchhadaa te aapanee likhat sodhan dee benatee karadaa| taasakee apane kharagoshaan noo ghaah khuaa rihaa see ki patanee ne kihaa jaikasan aaeiai| uh utthiaa te mahimaan paas chalaa giaa| kihaa toon aj
ttheek naheen lagadaa| peelaa hoeaa piain| koee davaaee boottee lai bhaaee| nataashaa dasadee hai dohaan noo kamare vich bitthaa ke main apane kamare val chalee gee| taasakee kurasee te baitthaa, mez te rakhiaa mahimaan daa lekh parrhan lagaa| aje pahile pane upar jhukiaa hoeaa see ki sir upar jabaradasat vaar hoeaa| jekasan ne pooree taakat naal barav torran vaalee kuhaarree khoparree vich maaree|
taasakee ne uchee daradanaak cheek maaree te khale giaa| jo jo mez te piaa see, kitaabaan, peparavett, davaat, ttaileefon chuk chuk kaatal de maaradaa rihaa| fir uh kaatal upar jhapattiaa te us noo farr liaa, aus de hath te burrakaa vadtiaa te us kolon kuhaarree khoh lee| kaatal inaa ghabaraa giaa ki doojaa vaar naa keetaa, naa chhuraa ghapiaa naa rivaalavar vichon golee chalaaee| jadon taasakee noo lagaa ki giran lagaa haan, kee kadam pichhe hattiaa| uh dushaman de kadamaa vich naheen ddiganaa chaahundaa see| zakhamee cheete vaang larriaa| ine noo nataaleea ate gaarad andar aa ge te gaaradaan ne kaatal noo farr liaa| us noo bandookaan de batt maaran lage| kaatal cheekiaa taan taasakee ne kihaa maaro naa| maaro naa ihanoo| is ton puchhagachh karo|
nataashaa dasadee hai khoparree futtee pee see| vaddaa jakham see| kee hoeaa kee hoeaa taasakee aus ne gal duaale baahaa val leean| taasakee ne kihaa pahilaan taan mainoo lagaa chhat ute koee cheez sir ute ddig pee hai| pataa lag giaa taan main kaatal noo farriaa|
aapane saikattaree noo kihaa jaikasan ne| use ne keetaa| jo honaa see ho giaa| kujh kadam uh hor pichhe hattiaa, fir faraz te lett giaa main tainoo piaar karadaa nataashaa| ih sbad poore saaf bole| nataasaa ne sir hetth saraanaa rakh ditaa ate jkham ute baraf|
sevaa noo pare rakhee| doojaa vaar karan noo tiaar see jaikasan| main karan neen ditaa|
apane sakatar hanasan noo kihaa kam tamaam| hanasan ne kihaa khaas gal neen| ttheek ho| taasakee ne kihaa naan| aitakee uh jit ge| baar baar nataashaa de hath uh apane bulhaa tak lijaandaa| angarezee vich sakatar noo kihaa nataasaa daa dhiaan rakhee| barre dukh dekho ihane| nataasaa jaar jaar roee| baar baar us daa jkham chunmadee|
kaatal ne gaarad noo dasiaa enee jor dee kuhaarree maaree see mainoo yakeen naheen see ki ik bol vee us daa nikal sakegaa| mainoo kee pataa see uh kharrhaa ho ke mainoo farr legaa| meree maan unaan ne bandee banaa rakhee hai| meree maan unhaan kol hai| mere ton karavaaeaa giaa|
ddaakattar aaun tak khabaa paasaa sun ho giaa see| hasapataal lijaan lage taan nataashaa deean akhaan age putar nevaa aa giaa| uh roee main naheen lijaan denaa hasapataal| hasapataal vich ddaakattar maar denage| taasakee ne haualee de ke kihaa naa lijaao uthe mainoo| hanasan ne kihaa main naal jaavaangaa| aapanee gaarad naal lijaavaangaa| meree gal man | roko naa| nataasaa ne kihaa changaa| teree marajee| mere marajee karan de din kade de beet chuke han hansan|
sattaraichar te piaan us ne kihaa meraa sabh kujh nataashaa daa hai hansan| dhiaan rakheen| jadon lijaan lage taan gaarad ne kihaa aje naheen| hor foras laike aao pahilaan| je rasate vich fir hamalaa ho giaa fauaran pulas cheef bhaaree foras naal aa giaa| cheev dasadaa he satikaar yog beebee ne safed rumaal naal patee daa zakham dtakiaa hoeaa see| dohaan hathaan vich lahoo naal chondaa sir farriaa hoeaa see| keval sisakeean| kaatal vaasate vakharee ainboolains aaee|
age age rasataa saaf karan lee pulees de mottar saaeekalaan daa kaafalaa, pichhe pichhe tezee naal dauarradee saaeiran vajaandee ainboolains sarrakaan noo cheeradee dorree| saah chal rihaa see| hetthaan jhuk ke nataashaa ne puchhiaa kiven ho autar miliaa kujh ttheek haan| hath daa ishaaraa karake sakatar noo nerre bulaaeaa siaasee katal hai ih| roos dee khufeea kamaanddo foras daa bandaa| naazee vee ho sakadaa hai gaisattaapo| dovaan ne mil ke vee vaaradaat karavaaee ho sakadee hai| vadheek sk rooseean upar hai| dooje paase kaatal ainbulains vich pulees noo ahim jaanakaaree de rihaa see| is katal vich naajeean daa koee hath naheen see| hasapataal duaale bheerraan jurran lageean| nataasaa bolee inhaan vich saadde veree honage| saadde dosat kithe chale ge
hasapataal dee naras aapareshan ton pahilaan sir dee hajaamat karan aaee| taasakee boliaa kalh toon kihaa see nataasaa, hajaamat karavaa| lai ho gee| fir sakatar noo kihaa mere aakharee bel nott kar| hanasan noo roosee naheen aaundee see| angarezee vich likhaaeaa siaasee kaatal ne mainoo mauat de dar upar puchaa ditaa hai| mere kamare vich aa ke maariaa| main hathopaaee
keetee|.... aseen kamare vich varre us ne faraanseesee ankarre dasane shuroo keete... fir vaar keetaa dosataan noo das deeen ki saaddee fatih hoegee yakeenan| chauathee inttaranaisnal bulaa lain|
aparaishan vaasate narasaan kaparre utaaran lag peean taan akheeralaa vasatar utaaran vele us ne sehaj naal kihaa narasaan hath naa laaun| nataasaa toon meraa kaparraa utaar| narasaan pare hatt geean| nataasaa ne fir us de bulaan naal bulh chhuhaae| usane chunman daa javaab ditaa| is pichhon behos ho giaa| ddaakattar kheparree daa aaparesn karan lage| tin inch ddoonghaa zakham see| khoparree deean haddeean ttutt ke dimaag vich dhas geean san| baaee ghantte uh mauat naal ghuladaa rihaa par os naa aaee| nataasaa din raat hath te hath dharee us val es aas naal dekhadee rahee ki uh akhaan khohalegaa| aakharee pal baare dasadee hai, jadon ddaakattaraan ne us noo chukiaa us daa sir modte te lattak giaa| baahaa es tarhaan lamak geean jiven karaas upar maseehe deean lamakeean hon| kanddiaan de taaj dee thaan sir upar safed pattee see| chiharaa shaant, pavitar ate sreemaan naal bharapoor| lagadaa see apane aap noo hune sanbhaal legaa|
21 agasat 1940 noo shaam saadte sat vaje vidaa hoeaa| ddaakattaraan ne riporatt vich likhiaa, aus daa dimaag asaadhaaran tauar te vaddaa see, vazan de pauandd teraa as| dil aam naalon vaddaa|
sarakaaree roosee akhabaar paraavadaa ne nikee jihee khabar chhaapee use de sir fire chele valon taasakee daa katal|
arathee pichhe hazaaraan daa kaafalaa turiaa| shahir vichon, ameeraan dee aabaadee vichon nikal ke mazadooraan deean basateean baanee langhiaa| sarrak de doheen paaseen nange paireen fatte kaparre pahinee anaginat majdooraan ne us noo salaam keetaa sher taasakee amar rahe saaddaa taasakee jindaabaada turat furat, kise ne ik geet de bol jorr ke gunagunaae| geet de bol duharaa duharaa gaae ge| darashanaa vaasate panj din us dee arathee rakhee gee| tin lakh maradaa aauarataan ne antam deedaar keete| ghar de viharre vich kabar upar safed aaeitaakaar sangamaramar rakh ke upar laal jhanddaa lahiraa ditaa|
nataaleea veeh saal hor jiaundee rahee| jadon utthadee har saver us deean akhaan viharre vich pe safed pathar val ghunmadeean|
eisahaak likhadaa hai us dee jindagee koee paree kathaa naheen| saaddeean akhaan ag vaaparee ih vaasatavik ghattanaa hai jiharree mith ton age langh gee|
hittalar ne ik meetting dauaraan faraans de raajadoot raabaratt kolaandare noo kihaa mere saare raah padhar ho ge han| hun mere saahamane sansaar ttik naheen sakadaa| main vijetaa hovaangaa| raajadoot ne kihaa je jang lamak gee, mazadooraan kisaanaa dee dashaa vigarradee gee taan ik sanbhaavanaa hor vee ho sakadee hai uh hai taasakee| kadee sochiai ki taasakee vijetaa ho sakadaa hai eih vaak sun ke hittalar iaun bhurrakiaa jiven noohaa larriaa hoe te kihaa shaaeid| ho sakade| ih ho sakade|
taasakee de nafe nukasaan baare mainoo ttipanee naheen karanee chaaheedee| jaan ddevee ne ttheek kihaa see taasakee dee gal sunan pichhon koee vaak bolanaa ainttee kalaaeemaikas hai|
antikaa
dilachasap ghattanaavaan ghattadeean rahindeean han| sat satanbar 2009 noo kise ajanabee daa fon aaeaa jee men chak fatih singh vaalaa zilaa batthinddaa ton haan| tuseen mainoo naheen jaanade, meraa naam boottaa singh hai| tuhaaddee kitaab vichon baabaa bandaa singh bahaadar lekh parrhiaa| is vich tuseen ik mahaanpurakh fatih singh daa zikar keetaa hai jis noo samaane daa haakam thaapiaa see baabaa bandaa singh ne| ih bhaaee fatih singh mere baabaa jee han saadde vaddere| main shukaraanaa karadiaan kihaa ki inhaan baabat jo hor jaanakaaree tuhaadde paas hove diau, taan main paatthakaan age rakh sakadaa haan| unhaan kihaa ki jadon pattiaale aaeaa dasaangaa|
auh chauadaan akatoobar 2009 noo aa ge| boottaa singh putar sr. dheeraa singh panjaah saalaan dee umar de kamiaoonisatt han| jo jaanakaaree unhaan paason milee uh ih ki bhaaee bhagatoo jee baanee de premee ate sevaa de punj san jinhaan noo guroo raamadaas jee paason bhaaee daa khitaab miliaa| unhaan de ghar jiaun daas putar paidaa hoeaa| jiaun daas de do putar sant daas te gauraa jee hoe| gauraa jee ne bhucho pindd vasaaeaa jithon de saare sidhooaan noo bhaaee ke aakhiaa jaandaa hai| sant daas jee de ghar saaddee is likhat de kendar bhaaee fatih singh ne janam liaa| fatih singh de tin bharaa raam singh, bakhatoo ate takhatoo jee san| chaaraan vichon raam singh sabh ton vadde san| inhaan chaaraan de naam te chaar chak vase hoe han|
bhaaee fatih singh dasamapaatashaah hajoor de darasn karan talavanddee saabo ge ate apane pindd charan paaun dee araz gujaaree| unhaan dee benatee man lee gee| vaapas aa ke apane vadde bharaa raam singh noo khuskhabaree sunaaee taan uh chintaatur hoke kahin lage ih kee kar liaa tuseen aapaan bitthaavaange kithe mahaaraaj noo kithe uh, kithe aapaan| dekho kineean garam looaan te ret naal bhareean hanereean vag raheean han| bhaaee fatih singh ne vee mahisoos keetaa ki inee vaddee shakhaseeat daa adab karan dee saadde vich samarathaa naheen hai pindd vich kise vich vee naheen| fir vaapas guroo jee paas parate, mathaa ttekiaa te kihaa sache paatashaah kirapaaloo hon kaaran saaddee benatee tuseen pravaan kar lee par tuhaadde biraajamaan hon laaeik saadde kol koee thaan taan hai naheen| garamee
nikal jaan pichhon baarashaan khulheean ton, charan paao taan kinaa changaa hove jo mahaaraaj ne furamaaeaa hun taan ho ge han bachan| mithe din atthaaraa jetth noo pujaange| sat din rahaange| sabh ttheek hovegaa, fikar naheen karanaa koee|
talavanddee saabo bhaaee ddalaa singh dee havelee taan suhanee see, eithe is pindd vich, pindd vaaseea dee aje saadee jihee rihaaeish see| dasam paatasaaeh aam tauar te kise dee havelee vich tthahiran dee thaan baahar khulhe thaan tanboo vich yaam kariaa karade san| guroo jee de mahil bhaaee ddalaa singh jee dee havelee talavanddee vich tthahire san te khud mahaaraaj ne bhaaee ddalaa singh naal baahar tanbooaan vich ttikaanaa keetaa see| khair, chak fatih singh vaalaa de vasaneekaan ne pindd de baahar chhaparr de kinaare jhunb daa ik hisaa saaf karake tanboo taan dite | aale duaale dee khoob sevaa safaaee keetee | gharriaan naal door door tak paanee daa chhirrakaa kar ditaa| jis ghar vich koee vee keematee vasatar see, lai aae| guroo jee de biraajamaan hon lee sundar peeharraa tiaar keetaa giaa| sangat vaasate dareean, fulakaareean vichhaa diteean|
mahaaraaj nishachit din tasreef liaae| unhaan de kadam rakhan vakat chhirrake maidaan vichon tthandtee havaa daa bulaa aaeaa taan bhaaee fatih singh noo has ke kihaa tuseen taan bhaaee aakhade see garamee bahut hai, mushakal aaegee| ih pindd taan paaunttaa saahib baniaa piaa hai| use din ton is itihaasak sathaan daa naam paaunttaa saahib pai giaa| pachee jetth noo mahaaraaj vaapas parat ge| mezabaan parivaar paas maataa sundaree jee de vasatar, jorre ate peeharraa sanbhaal ke rakhe hoe han| guroo jee baraasataa shameer is chak vich aae te vaapasee vakat bhucho, bhaagoo, kilhaa batthinddaa ton shameer hunde hoe talavanddee parate|
eih parivaar talavanddee saabo akasar guroo jee de darashanaa lee aaundaa jaandaa rahindaa| jadon mahaaraaj dakhan val kooch karan lage, aunhaan ne bhaaee raam singh noo naal chalan lee kihaa| raam singh jee ne kujh hichakachaahatt dikhaaee| kaaran puchhan te dasiaa mereea ghorreean soon vaaleean han mahaaraaj, mainoo khimaa kar diau| guroo jee ne musakaandiaan kihaa enaa piaar taan ghorreean apane vachheriaa vachhereean noo naheen karadeean jinaa tuseen ghorreean noo karade ho| inaan moh vee kis arath chalo jo vaahiguroo noo bhaave| uh kooch kar ge| bhaaee raam singh vaapas ghar aa ge| ghorreean sundeean taan sahee par unhaan ne apane vachheriaan vachhereean noo liaa naa| pachhaaniaan ee naa| udon ton ihee hundaa chaliaa aa rihe| pindd vasaneekaa ne batheree vaar ghorreean liaa liaa rakheean| is pindd vich jaaee apanee santaan noo ghorree laindee naheen|
baabaa bandaa singh naaderr ton panjaab val chale taan maalave dee sangat de naam hukamanaame bhejade rahe ki saaddee sainaa vich bharatee hove| bhaaee fatih singh ne das hor yodhe apane naal laike kebal kasabe vich baabaa bandaa singh noo fatih bulaaee| ih giaaraan jane khaalasaa sainaa daa hisaa bane jinhaan ne pahilon kebal luttiaa fir samaanaa shahir fatih keetaa| baabaa bandaa singh ne bhaaee fatih singh de jangee karatab dang kar den vaale dekhe| samaane daa haakam bhaaee fatih singh jee noo thaapiaa|
saje khabe jharrapaan hundeean raheean, aakhar banoorr ttikaanaa keetaa jithe pataa lag giaa ki maalave de kaafale vich shaamal hon vaasate majhelaan daa jathaa aa rihaa hai| malerakottale de navaab muhamad ser khaan ne majholaa noo rokiaa taan khoonee jang hoee jis vich navaab daa bharaa ate bhateeje maare ge te uh pichhe hatt giaa| ih jangee jathaa banoorr pujaa taan jaikaariaan naal asamaan goonjiaa|
chaparrachirree de sathaan te jadon vazeer khaan ate baabaa bandaa singh daa aaham saahamane yudh chhirriaa taan gahigach mukaabale vich, sher fatih singh ne rakaabaan te khalo ke dovaan hathaan naal kirapaan daa uh jabaradasat vaar keetaa ki vazeer khaan de saje modte vich dee baitthadee hoee kirapaan khabee vakhee vichon nikal gee| khaan de dharr de doven ttotte gharre de saje khabe ddig pe| ih mahaan kaaranaavaan 12 mee 1710 eesavee noo vaapariaa| malereea navaab sher khaan vee bahaadaree naal larradaa hoeaa ithe dteree ho giaa| baaj singh noo sarahand daa haakam thaapiaa| bhaaee fatih singh noo panth ne maalave daa ser khitaab bakhasiaa|
bhaaee fatih singh de panj putar hoe daan singh, sidh singh, sangoo singh, kauar singh te hinmat singh| beebee surindar kauar baadal, bhaaee hinmat singh de khaanadaan vichon han| pattiaale de mahaaraajaa saahib singh ne naanakashaahee ittaa naal saanadaar guraduaaraa paaunttaa saahib is chak fateh singh pindd vich usaariaa|
boottaa singh jee ne aakhar dasiaa is itihaasak guraduaare dee kaar sevaa vaasate dilee ton baabaa harabans singh aa ge| aseen barre hath banhe ki is guraduaare noo naa dtaahe, auh naheen mane| khoobasoorat choonegach imaarat dteree kar ditee| uh beree mauajood see jis naal guroo jee ne ghorraa banhiaa see| usanoo puttan lage taan aseen juaanaa ne beree noo jafeean paa leean| kihaa pahilaan saanoo vadte| ik taan jee pindd anaparrhaan daa, dooje aseen daaharreean kutareean vaale kaamaredd | kaar sevaa vaaliaan noo penddooaan ne kihaa ih kaamaredd har change kam vich vighan paaunde han, einhaan noo hattaau ethon| penddooaan ate kaar sevaa vaaliaan
ne khich dhooh karadiaan ghaseett ghaseett saanoo baahar liaa suttiaa te beree vadt ditee|
auh boharr hun tak mauajood hai jis hetth deevaan sajiaa karadaa see | usanoo vadtan vele tak aseen apane pindd noo samajhaaun ate manaaun vich kaamayaab ho ge| ih vee dhamakee ditee ki je boharr val koee kuhaarree lai ke turiaa, chhaddaange naheen| baabiaan daa faisalaa see ki vadtanaa hai, par bachaa liaa giaa| chak fatih singh vaalaa pindd sangamaramar dee imaarat noo dekh dekh hun batheraa jhooradaa hai| ih vee udon tak jadon tak uh bande jiaunde rahinage jinhaan ne puraanee itihaasak imaarat dekhee see| bhuch pindd ne apaneean boreean aje sanbhaal rakheean han|