ਡਾਇਰੀ
ਉਹਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣ ਮਰਦ ਨਾਲ। ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ ਉਹ ਆਵਦੀ ਲਿਖੀ ਡਾਇਰੀ ਦਾ ਕੀ ਕਰਾਂਗੀ। ਸਾੜ ਦੇਵਾਂ ਜਾਂ ਕਿਤੇ ਲੁਕੋ ਜਾਵਾਂ। ਕਈ ਵਾਰ ਸਾੜਨੀ ਚਾਹੀ ਪਰ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਜਵਾਬ ਦੇ ਜਾਂਦੀ।
ਉਹਦਾ ਆਵਦੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਮੋਹ ਤਾਂ ਸੀ ਪਰ ਐਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਡਾਇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਕੇ ਆਖੇ, " ਮਾਂ ਏਹਨੂੰ ਪੇਟੀ 'ਚ ਸਾਂਭ ਦੇਵੀਂ ...ਮੇਰੀ ਅਮਾਨਤ ਏ।" ਉਹਦਾ ਕਦੀ ਹੀਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਿਆ ਕਿ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਵਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇ ਮਹਿਬੂਬ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਦੇਵੇ। ਮਾਂ ਸਾਊ ਕੁੜੀ ਸਾਊ ਕੁੜੀ ਆਖਦੀ ਨਾ ਥੱਕਦੀ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਵੀ "ਸਾਊ ਕੁੜੀ" ਬਣ ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਲਈ ਮੰਨ ਗਈ ਸੀ...।
ਉਹ ਰਾਤ ਨੂੰ ਉੱਠੀ ਤੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਵਾੜੇ ਗਈ ਤੇ ਕਹੀ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਪੁੱਟ ਟੋਆ ਪੁੱਟਿਆ ਤੇ ਡਾਇਰੀ ਦੱਬ ਟੋਆ ਭਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਸੇ ਥਾਂ ਤੇ ਉਹਨੇ ਡੇਕ ਦਾ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਦਰੱਖਤ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ। ਮਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, ''ਤੈਨੂੰ ਕੀ ਦਰੱਖਤ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਚਾਅ ਚੜਿਆ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ, "ਦੇਖ ਮਾਂ ਮੈਂ ਚਲੀ ਜਾਊਂਗੀ ਕੱਲ੍ਹ ਇਸ ਘਰੋਂ ਵਿਆਹ ਕੇ... ਤੁਸੀਂ ਜਦੋਂ ਵੀ ਏਹ ਡੇਕ ਦੇਖੋਗੇ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰੋਗੇ...ਆਉਂਦੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਦੇ ਤੁਹਾਡੇ ਮੱਥੇ ਲੱਗੇਗਾ...।"
ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੀ, "ਹਾਂ ਇਹ ਤਾਂ ਹੈ.. ਮੈਂ ਵੀ ਆਵਦੇ ਪੇਕੀਂ ਅੰਬ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾ ਕੇ ਆਈ ਸੀ... ਹੁਣ ਫਲ ਲੱਗਣ ਲੱਗਾ ਉਹਨੂੰ...ਹੁਣ ਤੱਕ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਆ ਭਤੀਜੇ ਮੇਰੇ...ਬੜੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਜੁੜੀਆਂ ਉਸ ਦਰੱਖਤ ਨਾਲ ਮੇਰੀਆਂ... ਮੇਰੀਆਂ ਲਾਲ ਵੰਗਾਂ, ਸੁਰਮਾ ਜੋ ਜੋ ਵੀ ਉਹਨੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਉਸ ਦਰੱਖਤ ਥੱਲੇ ਨੱਪਿਆ ਹੋਇਆ..." ਉਹਨੇ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਮਾਂ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਪੜ੍ਹਦੇ ਕਿਹਾ, "ਕਿਹਨੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੀ ਉਹ ਵੰਗਾਂ ਮਾਂ।"
ਮਾਂ ਨੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ 'ਚ ਵਹਿੰਦੀ ਨੇ ਅੱਖ ਭਰ ਕਿਹਾ, "ਉਸ ਚੰਦਰੇ ਨੇ... ਗੁਆਂਢ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਸੀ ਸਰਪੰਚਾਂ ਦਾ ਮੁੰਡਾ... ਤੇਰਾ ਨਾਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮੰਨਿਆ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਅਗਲਿਆਂ ਨੇ ਬਥੇਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਵਿਆਹ ਹੋਜੇ ...ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਤੇਰੇ ਮਾਮਿਆਂ ਨੇ ਉਹਨੂੰ... ।