ਦੇ ਨਾਲ ਸੀ । ਦੋਵੇਂ ਜਣੇ ਅਰੋਗਤਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਨਾਲ ਰਸੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਵਹੁਟੀ ਦੀ ਚਾਲ ਮੱਠੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਦਸ਼ਾ ਤੋਂ ਮੈਂ ਜਾਣ ਗਿਆ ਕਿ ਬਾਲ ਬੱਚਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ । ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਮੈਨੂੰ ਡਿੱਠਾ ਝਟ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਭੱਜ ਆਇਆ ਅਤੇ ਬੜੀ ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ "ਕਵੀਰਾਜ ਜੀ ! ਬਹੁਤੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕੀ, ਆਪ ਦੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੇਰੀ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਵਹੁਟੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਜੇਹੀ ਆਨੰਦਮਈ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਨਿਰਾ ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ ਹੀ ਵਿਸਾਖੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੀ ਤਾਂ ਨਿਤ ਹੀ ਵਿਸਾਖੀ ਹੈ । ਮੈਂ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ।" ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਅਤੇ ਅਸੀਸ ਦੇ ਕੇ ਟੋਰਿਆ। ਉਸ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਮੇਰੀ ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਦਾ ਪਿਆਲਾ ਉਛਲ ਉਛਲ ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾ । ਭਲਿਆਈ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ । ਮੇਰੀ ਆਤਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਬਹੁਤ ਨੇਕੀ ਕਰੋ, ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਮਿਲੇਗੀ ਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਇਕ ਚੰਗੀ ਜਿਹੀ ਪੁਸਤਕ ਲਿਖ ਦੇਵੋ ਤਾਂ ਕਿ ਹਰ ਇਕ ਮਨੁੱਖ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਪਤੀ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬਣਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਆਨੰਦ-ਮਈ ਬਣਾ ਲਵੇ ।”

ਆਪਣੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਉਸ ਦਿਨ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਵਿਚ ਮੈਂ ਰਸਾਲਾ "ਮੁਹਾਫ਼ਜ਼ੇ ਜਵਾਨੀ" ਅੰਦਰ, ਵੀਰਜ (ਧਾਂਤ) ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਲਾਭ, ਉਸਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੇ ਔਗੁਣ, ਵੀਰਜ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੌਖੇ ਨੁਸਖੇ ਲਿਖੇ । ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਬੁੱਢੇ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪਤੀਆਂ ਲਈ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਪਤੀ ਬਣਨਾ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਲਈ ਵੱਡਮੁਲੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਰਜ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅਰੋਗਤਾ ਬਣੀ ਰਹੇ ਸਗੋਂ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਤਰੱਕੀ ਕਰਦੇ ਜਾਣ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀਰਜ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਨਾ ਸਤਾਉਣ, ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਮਨਾਂ ਨੂੰ ਯੋਗ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੂਰਿਆਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵਹੁਟੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਰਖ ਸਕਣ ਅਤੇ ਅਰੋਗ ਔਲਾਦ ਉਤਪੰਨ ਕਰ ਸਕਣ ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਕੁਸੰਗਤ ਅਤੇ ਗੰਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੜ੍ਹਣ ਕਰਕੇ ਹੱਦੋਂ ਵੱਧ ਭੋਗ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਖਰਾਬ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਸਿਖਿਆਵਾਂ

ਅਤੇ ਸੌਖੇ-ਸੌਖੇ ਨੁਸਖੇ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ । ਮੇਰੇ ਨੁਸਖੇ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਅਤੇ ਪਰਤਾਏ ਹੋਏ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਵਸਤੂ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ ਜਿਹੜੀ ਪੰਸਾਰੀ ਪਾਸੋਂ ਸੌਖੀ ਨਾ ਮਿਲ ਸਕੇ ਜਾਂ ਜਿਸਦਾ ਨਾਂ ਪੰਸਾਰੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਨਾ ਸੁਣਿਆਂ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕੋਈ ਨੁਸਖਾ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਪਛਤਾਉਣਾ ਪਵੇ । ਨਾ ਹੀ ਏਨੇ ਲੰਮੇ ਚੌੜੇ ਨੁਸਖੇ ਲਿਖੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦੀ ਜਾਚ ਏਨੀ ਔਖੀ ਲਿਖੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋੜਵੰਦ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਅਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਏ ਅਤੇ ਉਹ ਨੁਸਖੇ ਕੇਵਲ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਣ । ਨਾ ਅਸਾਂ ਗੋਂਦ ਦੇ ਲਈ ਅਰਬੀ ਲਫ਼ਜ਼ 'ਸਮਗ਼ ਅਰਬੀ' ਤੇ ਮਿਸਰੀ ਦੇ ਲਈ 'ਨਬਾਤ' ਲਿਖ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਸਿਆਣੇ ਪੁਰਸ਼ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਰਾਹੀਂ ਮੇਰੀ ਵਿਦਵੱਤਾ ਅਤੇ ਤਜਰਬੇ ਤੋਂ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸੰਵਾਰ ਲੈਣਗੇ ਅਤੇ ਦਾਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਗੇ ।

ਪਤੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਚਿੰਤਕ

ਕਵੀਰਾਜ ਹਰਨਾਮ ਦਾਸ

ਕਾਂਡ ਦੂਜਾ

ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਦੇਖ ਭਾਲ

ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਦੇਸ ਉਨਤੀ ਦੀਆਂ ਸਿਖਰਾਂ ਵੱਲ ਉਡਾਰੀਆਂ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਆਪਣੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਤਾਨ ਨੂੰ ਤਕੜਿਆਂ ਤੇ ਬਲਵਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬੇਹਦ ਫਿਕਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਪਰੰਤੂ ਬਦ-ਨਸੀਬ ਭਾਰਤ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਅਭਾਗੇ ਦੇਸ ਦੇ ਗਭਰੂ ਅਗਿਆਨਤਾ, ਬੁਰੀਆਂ ਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ । ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉਪਰ ਕੌਮਾਂ ਨੂੰ ਗੌਰਵ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜੋ ਆਪਣੇ ਦੇਸ ਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸਾਂ ਨਾਲੋਂ ਅੱਗੇ ਲੈ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਰਸਾਰਥ ਨਾਲ ਕੌਮਾਂ ਐਸ਼ਵਰਯ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਬੇ-ਮੌਤ ਮਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਨਿਰਬਲਤਾ, ਰੋਗਾਂ ਅਤੇ ਭੁੱਖ-ਮਰੀ ਦੀ ਜਗ-ਵੇਦੀ ਉਪਰ ਆਪਣੇ ਕੀਮਤੀ ਪ੍ਰਾਣਾਂ ਦੀਆਂ ਆਹੂਤੀਆਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਪਰੰਤੂ ਦੇਸ ਦੀ ਗਵਰਨਮੈਂਟ ਦੇ ਅਫਸਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦੀਨ-ਦਸ਼ਾ ਵੱਲ ਅੱਖ ਪੁਟ ਕੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦਾ ਦਾਰੂ ਨਹੀਂ ਲਭਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਤੇ ਕਲਿਆਣ ਦਾ ਕੋਈ ਯੋਗ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।

ਦੇਸ ਨੂੰ ਲੋੜ ਹੈ ਅਜਿਹੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਹੂ ਲਾਲ ਸੁਰਖ ਹੋਵੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਡ-ਪੈਰ ਖੁਲ੍ਹੇ ਤੇ ਗਠੀਲੇ ਹੋਣ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਾਜ਼ਮਾ ਠੀਕ ਹੋਵੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਅਰੋਗ ਤੇ ਬਲਵਾਨ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੁੱਚਾ ਤੇ ਮਰਿਆਦਾ ਅੰਦਰ ਹੋਵੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥ, ਆਪਣੀ ਇਜ਼ਤ, ਅਣਖ ਆਣ ਤੇ ਸਦਾਚਾਰ ਆਦਿ ਸਭਨਾਂ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਖਿਆਲ ਹੋਵੇ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਕਾਮ-ਕਲੋਲਾਂ ਤੇ ਵਿਸ਼ੈ-

ਵਾਸ਼ਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇਣ । ਜੋ ਸੌਂਦੇ ਜਾਗਦੇ ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਜੀਵਨ-ਕਣੀ ਦੀ ਇਕ ਬੂੰਦ ਵੀ ਬੇ-ਅਰਥ ਤੇ ਅਜਾਈਂ ਨਾ ਜਾਣ ਦੇਣ । ਅਜਿਹੇ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ, ਆਪਣੀ ਕੁਲ, ਆਪਣੇ ਘਰਾਣੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ ਦੀ ਵੱਡਮੁਲੀ ਪੂੰਜੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ ਅੰਦਰ ਕੀ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ ? ਪੀਲੇ ਤੇ ਮਰੀਅਲ ਚਿਹਰੇ, ਪਿੱਚੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਗਲ੍ਹਾਂ, ਸੁੱਕੇ ਸੜੇ ਤੇ ਰੁਲੇ ਹੋਏ ਕਰੰਗ, ਅੰਦਰ ਨੂੰ ਧਸੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਅੱਖੀਆਂ, ਚਾਰ ਕਦਮ ਤੁਰ ਕੇ ਧਕ ਧਕ ਵਜਣ ਵਾਲੇ ਦਿਲ, ਚਾਰ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੀ ਭਵਾਂਟਣੀਆਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਦਿਮਾਗ, ਟੁੱਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਲੰਗੋਟੀਆਂ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਬੀਮਾਰੀ ਤੇ ਗਿਰੇ ਹੋਏ ਸਦਾਚਾਰ ਦੀਆਂ ਤੁਰਦੀਆਂ ਫਿਰਦੀਆਂ ਮੂਰਤਾਂ, ਦ੍ਰਿਦਰਤਾ, ਕੰਗਾਲੀ ਤੇ ਭੁੱਖ-ਖਰੀ ਦੀਆਂ ਮੂੰਹ ਬੋਲਦੀਆਂ ਮੂਰਤਾਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਹੀ ਅਵਾਜ਼ਾਰ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ ਤੇ ਕੌਮ ਦੇ ਦੁਖੀ ਕਿਸ ਕੰਮ ਅਉਣਗੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦੇ ਕਲੇਜੇ ਕੀ ਠੰਡ ਪਾਉਣਗੇ ?

ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਵਤੀਰਾ- ਅਰੋਗਤਾ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬੁਢੇਪੇ ਵਿਚ ਸੰਤਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੇ ਆਸਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਕੇਵਲ ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਵੇਲਾ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਆਪ ਹੀ ਰਾਖੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਅਸੂਲ ਭੀ ਇਹੋ ਹੈ, ਜਿੰਨੀ ਇਕ ਮਨੁਖ ਆਪਣੀ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਆਪ ਰਾਖੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਓਨੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਪਰ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿੰਨੀ ਬੇਕਦਰੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਅੱਜ ਕੱਲ ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਤਨੀ ਉਮਰ ਦੇ ਦੂਜਿਆਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ । ਜਿੰਨੇ ਭੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਐਬ ਹਨ, ਸਾਰੇ ਇਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਖਾਣ ਪੀਣ ਵਿਚ ਸਵਾਦਾਂ ਪਟਿਆ ਹੋਣਾ, ਸਿਨੇਮਾ ਵਿਚ ਇੱਸ਼ਕ ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਵਿਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ, ਜਵਾਨ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੰਦ-ਵਿਆਹ ਕਰ ਲੈਣਾ, ਭੈੜੇ ਨਾਵਲ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਭੈੜੀ ਸੰਗਤ ਦੇ ਅਸਰ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਜੌਹਰ ਵੀਰਜ (ਮਨੀ, ਧਾਤ) ਨੂੰ ਕੱਚੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਹੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਗਵਾ ਦੇਣਾ, ਵਰਜਿਸ਼ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਤਾਂ ਕਿ ਬੇ- ਅਰਥ ਗੱਪਾਂ ਲਈ ਸਮਾਂ ਕਢਿਆ ਜਾਏ। ਦੁੱਧ ਮੱਖਣ ਮਲਾਈ ਨੂੰ ਛੱਡ