ਕੀ? ਕਿੱਥੇ?

ਜੰਗਲ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ..............

ਗੁਰੀਲਾ ਕੈਂਪ ਅੰਦਰ................

ਜੰਗਲ-ਉਦਾਸੀ ....................

ਅਲਵਿਦਾਈ ........................

ਤਆਰੁਫ਼

ਜੰਗਲਨਾਮਾ, ਜੰਗਲਾਂ ਸਬੰਧੀ ਕੋਈ ਖੋਜ-ਪੁਸਤਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਕਿਸੇ ਕਲਪਨਾ ਵਿਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ, ਅੱਧੀ ਹਕੀਕਤ ਤੇ ਅੱਧਾ ਅਫ਼ਸਾਨਾ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ, ਕੋਈ ਸਾਹਿਤਿਕ ਕਿਰਤ ਹੈ। ਇਹ ਬਸਤਰ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਵਿੱਚਰਦੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਗੁਰੀਲਿਆਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਜੀਵਨ-ਹਾਲਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਵਰਣ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਜੰਗਲ ਭਰਮਣ ਦੌਰਾਨ ਦੇਖਿਆ। ਸੋ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਡਾਇਰੀ ਦੇ ਪੰਨੇ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਇਸ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹੱਡ ਮਾਸ ਦੇ ਬਣੇ ਜਿਊਂਦੇ-ਜਾਗਦੇ ਇਨਸਾਨ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਵਿਚ ਢਾਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਕੂਮਤ ਵੱਲੋਂ ਬਾਗ਼ੀ ਅਤੇ ਪਾਬੰਦੀ-ਸ਼ੁਦਾ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਇਹ ਪਾਤਰ, ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ, ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਹੋਇਆ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਤਹਾਸ ਉਹਨਾਂ ਵਾਸਤੇ ਕੀ ਸਮੋਈ ਬੈਠਾ ਹੈ ਇਹ ਤਾਂ ਬਨਣ ਵਾਲਾ ਇਤਹਾਸ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ, ਪਰ ਇਤਹਾਸ ਨੂੰ ਉਹ ਕਿਸ ਰੁਖ਼ ਮੋੜ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦਾ ਵਖਿਆਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਅਕੀਦਿਆਂ ਲਈ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾਉਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਇਹ ਲੋਕ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਜੀਵਨ ਜਿਊਂਦੇ ਤੇ ਹੰਢਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਲਗਾ ਲਵੋਗੇ।

ਅਕਤੂਬਰ, 2003

ਸਤਨਾਮ