ਜਪੁ ਦੀ ਇਸ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਨਾਲੋਂ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ, ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਉਹਾਰ ਉਪਰ ਵਧੇਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਉਸੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਹੀਂ, ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਣ ਤੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ।

ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਨਾ ਇਹ ਫਿਰਕਾ ਹੈ, ਨਾ ਇਹ ਮੱਤ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਥ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਿਆਰਾ ਪੰਥ; ਮਤਲਬ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤੁਰਨ ਦਾ ਢੰਗ। ਇਸੇ ਲਈ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਨਾ ਹਿੰਦੂ ਹੋਣਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਮੁਸਲਿਮ, ਦੋਹਾਂ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਹੀ ਰਸਤੇ ਤੁਰਨ ਤੇ ਚੰਗੇ ਕਰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਫੁਰਮਾਨ ਦਿੱਤਾ।

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ, ਜਪੁ ਦੀ ਬਾਣੀ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੂਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੋਝੀ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੇ ਕਾਰਜ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲਿਆ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਆਮ ਜੀਵਨ ਤੇ ਸਮਝ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਵੇਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਪੂਰੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਸੱਭ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਤਰਲਤਾ ਤੇ ਕਾਵਿਕਤਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜਿੰਨੀ ਇਥੇ ਹੈ ਓਨੀ ਹੋਰ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਉਪਰ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ਸਗੋਂ ਰੂਪ ਪੱਖ ਤੋਂ ਅਜਿਹਾ ਮੁਹਾਵਰਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਬਹੁਤ ਸਰਲ ਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਜੇ ਕਰ ਜਪੁ ਦੇ ਮੂਲ ਸਰੋਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਤਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਬਾਣੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਤਤਕਰੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ “ਜਪੁ ਸ਼੍ਰੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀਓ ਕਿਆ”, ਚੂੰਕਿ ਇਹ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਪੋਥੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬਾਣੀ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ