۱اَو سری واهِگُرُو جی کی پھته ۔۔

مُکھبںد

دارسنِک وِّدِآ جِس نُوں پّچھم والے پھلسپھا کهِںدے هن, جگت دے اّڈ اّڈ هِّسِآں وِچ دِماگی اُّنتی انُسار تُری, چلی, ودھی تے هُن وِّدِآ پرچار تے جگت وِچ سپھر دے سامان آسان هو جان

کرکے, کھِآلاں دے وٹاںدرے سَوکھے هو جان کر کے کِسے اَوج 'تے اپڑ گای هَے ۔ جِس دے اُّنت هون وِچ سبھ توں وڈا هِّسا هِںد دا هَے, گو ےُونان نے پِچھلے جمانے تے جرمنی نے ِاس جمانے وِچ بهُت ودھوےں تے پربھاوسالی کدم مارے هن ۔

ِاس وِّدِآ دا وِستھار تے سارے جِلداں لِکھن دا کںم هَے۔ ِاتھے سار دا هال سںکھےپ کرکے دسنے وی سار کےول نچوڑ واںگ دسدے هاں, دو کھِآلاں وِچ ِاس دی وںڈ هو سکدی هَے :

۱. هِںدُو, ےُونان, ےُرپ, چین تے جرمنی آدِک سارِآں دا نچوڑ هَے کِ : جگت کِسے ِاک سکتی (آتما جاں مرجی) دا آپنے آپ نُوں 'گرهِن' (جاں هاُں نال پرگٹ کرن) (Assertion) نال رچِآ پِآ هَے تے ِاس هاُں جاں گرهِن والے رُکھ دے نِوارن(Denial) توں کلِآن هَے۔

۲. جرمنی وِچ نِٹسے نے ِاس دے اُلٹ کھِآل سِرے چاڑھِآ سی کِ هاُں نِوارنا کمجوری اتے تباهی هَے ۔ گرهِن جاں هاُں دا جورنال ورتنا ِاهی مُراد جِںدگی هَے, ِاهی پھلسپھا هَے تے ِاهی کرتو درُست هَے ۔

ِاس دُوسرے کھِآل نُوں لَے کے هی جرمنی نے آپنی کَوم نُوں جگت-پھت هو لای تِآر کیتا تے جںگ هويا, ِاهو کھِآل جگت وِچ کِتے هور رںگاں وِچ گُدگُدی کر رِها هَے ۔

          گُرُو نانک-گُرُو گوبِںد سِںگھ جی نے جو دھرم بنايا تے املیجاماں پُآ کے ٹورِآ, اُه کِسے کھُسک پھلسپھے دی بِناں 'تے کےول سوچاںوِچاراں دا ِاک گورکھدھںدا, کھِآل دی اُڈاری والو دِساگاں دا سِّٹا نهیں سی, بلک ِاک جیون دے سومےں توں پھٹِآ املی تےجیون لهِر تے رںگ رس نال تھرکدا, دھرکدا, گےڑ ماردا اُملدا تے اُچھلدا کرتوسی, ِاس دا مُّدا تے اسر املی تے آدرسک 'ِانسان' پَےدا کرنا سی ۔

          ِاه کهِنا کِ ِاک املی 'ِانسان' پَےدا هو جااے تے اُس دی اُتپتی دے پِچھے کوای پھلسپھا نا هووے ِاه کهِن دے تُل هَے کِ 'آدر-سک ِانسان اگِآن تے مںڈل دی اُتپتی هَے جو گل کِ بُّلھاں دی مُسکراهٹ توں ودھےرے کدردانی دی هّکدار نهیں هَے, پر پھِر ِاه کهِنا کی ارتھ رکھدا هَے ? ِاس دا اُّتر ِاه هَے کِ, کےول دِماںگی تلاس 'تے لبھ اُنھا ِانساناں دی, جو آتما جیون والے نهیں, پر نِرے وِدوان هن, بُّدھ دی چتُرتا تے وِچار دے گورکھدھںدے چ سکدی هَے, پر ِاه کےول پڑھ پڑھا کے سمجھ لَےن نال هی تاّلُک رکھدیآں هن ۔ کرتُوت (Action) ول پرےر وی دِںدیآں هن, پر اسلی جان تے نِگر نیںد کرتُوت دی نهیں رکھدیآں۔ ِاس دے نال جِس نُوں اسیں املی جیون جاں جیون لهِر والا رَو کهِںدے هاں, اُه دِماگ هین, بُدھی هین مںڈل دی سَےا نهیں هَے, اُه ِاک جیاُںدا بُّت هَے, جِس دی جان اُس دے

آتما دی جاگرت تے انںت (Infinite) نال کِسے پرکار دی چھُه (Touch) وِچ هَے تے اُس دی پِٹھ پِچھے آسرا اُچے آدرس (Ideal) دا هَے, جو اُس بُّت دی تاکت تے سمرتھا هَے ۔ اُه آدرس دِماگی هِل جُل توں اُتپت نهیں هويا, پر آتما دی چھُه توں ۔ پر هُن دِماگ وِچ اُس دے اُچے آدرس دا پرتَو (Reflection) آ پِآ هَے,اُس پرتَو

نُوں دِماگ نے سمجھِآ هَے تے مُناسب ٹِکانے رکھ کے اُس نُوں آپنے امل (Action) دا آسرا بنا لِآ هَے ۔ ِاس ترھاں دا پھرک هَے, نِرے پھل-سپھا دا جو دِماگ دے ماںجن توں پَےدا هُںدا هَے تے اُس دا جِس وِچ جیون رُّتے کوای چھُو آ کے جِںدگی بھردی تے اپنے آدرس دا اکس پااُںدی هَے; دووےں بُّدھی مںڈل وِچ اپنی دںڑ تے ٹےک رکھدے هن, پر جنم دوهاں دا الگ الگ هَے تے املی جیون وِچ دِلی مُراد (Motive) تے اُس دی کرنی کرتُوت جاں امل (Action) وِچ اُنھاں دا پربھاو (Effect) تے تاکت وکھو وکھری هَے تے ۔ نمُونے لای اسیں پهِلی کِسم وِچ ساںکھ دا نام لَے سکدے هاں تے دُوسری وِچ 'گُرُو آدرس' دا نام لَے سکدے هاں ۔ پِچھے کهے پھلسپھے دے دو کھِآل جو [۱] 'هاُں دھارن جاں گرهِن (Assertion) تے [۲] 'هاُں نِوارن جاں نِکھےدھی' (Denial) والے نِرے درسن ساستراں وِچ لِکھے هی نهیں رهے, سگوں امل وِچ آاے هن ۔ هِںد وِچ ساںکھ ےوگ وےداںت سارے 'نِوارن' دے اسُول 'تے هن چاهے ِانھاں دے آپو وِچ کِنّے پھرک هون ۔ ِاس پھلسپھے نے هِںد دی جِںدگی 'تے اسر پايا ۔ بُّدھ, جَےن, هِںدُو دھرم ِاسے 'نِوارن' نیںه 'تے کھڑے هواے, پر هِںد نُوں پھتِه کرن والِآں, چاهے سِکںدر ورگے پڑھِآں تے چاهے نادر ورگے دھُوتِآں, دا ورتااُ وےکھو تاں دِسےگا کِ اُنھاں دا امل هاُں, گرهِن (Assertion) تریکے دا هَے, چاهے پھلسپھا اُنھاں نے نِٹسے والا کدے انُبھو کیتا جاں نهیں ۔ ِاه دووےں کھِآل تے امل جگت نُوں ِاکواسی روٹی واںگُو ِاک ِاںتها (Extreme) 'تے لَے جاںدے هن, پر جیون دیآں سکتیآں تے سامان دّسدے هن کِ آدرسک گّل کِتے هورتھے هن ۔

پںجاب وِچ جو اُّچیآں دس جِںدگیآں پںدرویں سدی وِچ هوایآں هن, اُنھاں دے آپ بسر کیتے تے لوکاں وِچ پھُوکے جیون توں اتے اُنھاں دے اُچارے بچناں تے سبداں توں جو پربھاو پِآ اُه اسلی جیون-رَو سی, پر

1. Intuition & inspiration.

ِاه رَو جِها کِ اساں اُّتے دّسِآ هَے اگِآن مںڈل دی کوای نِرجیو سکتی نهیں سی پر گِآن مںڈل وِچ آپنا آدرس رکھن والی سپّسٹ ِاک ستِآوان مُورتی سی, جِس نُوں دِماگ نے گھّٹ گھوٹ کے پَےدا

نهیں سی کیتا, پر کِسے جیون رَو نے, کِسے انںت چھُه (Intuition and inspiration) نے اکس پا کے مُورتیمان کیتا سی ۔ ِاس آدرس دا, هِردے وِچ دھرک رهے جیون دا هّتھاں پَےراں اّکھاں آد توں هو رهے پربھاوسالی اسر والا امل دا کارن اُس نِّگر کارن وِچ سی جو دِماگ توں اُپجدا تاں نهیں سی, پر ِاس وِچ آ کے وّسدا تے ِاس نُوں اُّجل تے رَوسن کردا سی, ِاس وِچ آپنے آپ نُوں پرتیت (Feel) کران لای 'پرتیتی ستِآ' جگااُ دا سی تے اّگوں امل کرن لای املی ستِآ بھردا سی ۔

 ِاس رو نے دِماگاں تے کبجے کر کے اُنھاں نُوں اُّجل رَوسن تے پرتیتی ستِآ والے کر لِآ۔ اُنھاں رَوسن دِماگاں تے 'پرتیتی ستِآ والے' دِلاں نے آپنے آپے وِچ اُس اُّچے آدرس تے سُآد تے اکهِ چھُه دے رس نُوں مانِآ تے سریر نال اُس انُساری امل کیتے تے ِاس امل تے ِاس اںدرلے نال هورناں وِچ ِاهو جیون پَےدا کیتا ۔ ِاه سارے دا سارا پھلسپھا جاں دارسنِک اںگ اُنھاں دے جیون وِچ جیاُںدا وِچردا رِها, (Action) وِچ پرگٹدا رِها تے سبداں دے وجُود وِچ (In book form)سںگیت (Music) تے کوِتا(Poetry) دی جِںدی دھرک (Pulsation) نال اّکھراں, پداں تے بیڑ دے رُوپ وِچ وی جیاُںدا جاگدا تے مُتالِآ کرن والِآں تے پربھاو پاںدا رِها, پر دِماگی پھلسپھے واںگ چھن چھن کے کاںٹچھاںٹ کھا کے نِرے دلیلی رُوپ وِچ لِکھے جان دے رُوپ وِچ نهیں

1. Pulsating.

2. Feeling تے Realization والے ۔

3. بھاو گُرُو گرںتھ ساهِب جی دے رُوپ وِچ ۔

4. As a work of philosophy.

آيا, کِاُںک نا لوڑ پای تے نا جیون رو دی تھُڑ آای کِ نِرے دِماگی تھںماں دا آسرا دِتا جااے ۔

هُن جد کِ دِماگی هنےری جگت 'تے جھُل رهی هَے تے اُّپر دسے امل تے جیون کھںبھاں توں وِهُونی هو کے کےول دلیلی لهِر دِلاں دِماگاں 'تے کبجا کر رهی هَے تے ِاه هوا اُپر کهی رَو والِآ وِچ آ وڑی هَے تے وِّدِآ هی جگت دا امل هو رِها هَے تاں اُس رو والِآں دے 'گھٹے من' والے بّچے پُّچھدے هن, دےکھو ساںکھ ِاه کهِںدا هَے, نِٹسے ِاه کهِںدا هَے, سںکر ِاه کهِ گِآ هَے, پلَےٹ ِاه کهِ گِآ هَے, رابِںدر ناتھ ِاه لِکھ رِها هَے, ِاکبال نے ِاه آکھِآ ۔ سانُوں وی ساڈا آدرس دِماگی (Intellectual) تریکے تے دسو ۔ تد جرُوری هويا هَے کِ اُنھاں نُوں آپنے 'جیون-سومےں' تے لِآ کے جیون رَو توں لابھوںد هون لای پهِلے اُنھاں دے دِماگ اگے اُس آدمی دی تسویر لِآںدی جاوے ۔ گُرُو نانک-گُرُو گوبِںد سِںگھ جی نے دِماگ, دِل وِچ وّسن لای تے امل وِچ ورتن لای مُورتیمان کیتا سی ۔ ِاس لای هُن جرُوری هو رِها هَے کِ اُّپر کتھِآ آدرس وِّدِآ مںڈل وِچ سمجھ گوچرا هون لای ورنن کیتا جاوے ۔

     گُرُو ساهِباں نے ِانسان دے اںدرلے نُوں پهِلاں پھڑِآ هَے تے ِاس نُوں ساںکھ واگُو نِری گِنتی نال گِننے, گھڑنے تے گھوٹنے دا جتن نهیں کیتا ۔ اُنھاں نے ِاک چھوه لِآںدی جو 'انںت چھُه' آکھو, سُرت دی چھوه آکھو, واهِگُرُو دی سرن پراپتی آکھو, چرن کںول دی مَوج آکھو, لِو آکھو, آتم رس آکھو,سُرت دی جاگت آکھو, جو چاهے نام ديو, پر اُه کوای سَےا هَے جو ِاس آدمی دے اںدرلے نُوں ٹُںب کے جگا دےںدی هَے ۔ ِاک رَو ِاس وِچ پھےر دےںدی هَے, جِس نال جِوےں نیںد مگروں جاگ پَےن دا ِاک اهِساس (پرتیتی) تے اُس وِچ کوای سُآد جِها آاُںدا هَے, ِاس ترھاں آپے وِچ ِاک جاگرت (Awakening) دی پرتیت, کُجھ اُڈار جِهی

1. مُراد سِکھاں توں هَے ۔

پرتیتی, کُجھ اُچِآن (Elevation) جِهی دی پرتیتی, کُجھ سریر وِچ هلکاپن جِهی دی پرتیتی, کُجھ اںدر هُسن جاں سُںدرتا جِهی دی پرتیتی پرتیت هُںدی هَے ۔ ِاس پرتیتی وِچ 'گرهِن' (Assertion) 'تِآگ' (Denial) جاں 'هاُں دھارن تے 'هاُں نِوارن' دا جھگڑا بِناں جھگڑِآں چُّک جاںدا هَے ۔ جگت ِاک گورکھدھںدا هَے, دُّکھ رُوپ هَے, ِاس توں نّسن دا کِهڑا رستا هَے تے اُه تِآگ تے آپا نِوارن تے آپا کُهن وِچ هَے, ِاه دِلگیری آ کے نهیں واپردی ۔ نال هی ِاه کِ جگت هی منورتھ هَے, کھانا پینا, اَےس کرنی, پدارتھ جوڑنے, مارنا تے مار کے دُکھِت نا هونا, سبھ توں سِر کّڈھ تُرنا تے سبھ نُوں موڈھا مار کے ڈےگنا ِاهی جیون هَے, ِاه اپھارا آ کے دِل دا کبجا نهیں کردا تے ِانسان توں اںدھےرے دے کںم نهیں کروااُںدا۔

 نا هی ِاه اُلجھن گھبرااُںدی هَے کِ کھبرے کی هَے ? کِاُں رچے گاے ? کِاُں آاے ? پیڑا هَے, دُّکھ هَے, پیڑا کِاُں هَے ? جِس نے رچِآ اُس نے پیڑا کِاُں رچی ? نِرپیڑ رچدا ۔ پاپ کِاُں هَے ? پاپ دا دںڈ کِاُں هَے? اَےاُں هُںدا, اَےاُں نا هُںدا ۔ هُن کی کریاے ? پڑھیاے, تپ کریاے, ِاه سارا کُجھ نا کریاے ? پتا کُجھ نهیں لگدا ۔ چلو, جان ديو جاں ِاه جیون نهیں رهِنا, تاں تے جِنّے دِن هَے, دارُو دا پِآلا تے سُهّپن دی وینی, ناد والی گلے دی نالی جاں تُںبے تے لّکڑی دی وینا, جاں باںس دی سّت چھکی پَےری دیآں اواجاں دیآں مَوجاں وِچ بِتا لَےنا هی سرےسٹتا هَے ۔ ِاس ترھاں دے جھمےلے نهیں پَےںدے, سگوں اُه اںدر لگ گای, کوای چھوه کِسے اَےسے اُچِآن (Elevation) تے پرتیتی (Feeling) وِچ اُچِآ جاںدی (Elevate) هَے کِ گرهِن تِآگ آپے (Self) توں هےٹھاں دِسدے هن, اتے دووےں تھںمھ هو کے اُس دی اُچِآن دی کاِامی دے هےٹھاں آپے آ جاںدے هن ۔ اَےسا 'جاگ پِآ ِانسان ِاه تھںمے کِتوں لکو کے آپنی سُورت دی اُچِآای هےٹھاں نهیں دےںدا, اُه درسن ساستراں دی گھوکھ توں جاں تپیآں, هٹھیآں, تِآگیآں جاں گرهِنیآں دی سُهبت توں ِاه

تھںمھے گھڑ گھڑ کے آپنے دِماگ جاں هّتھاں تے پَےراں دے امل دے هےٹھاں لِآں کے نهیں ٹھوکدا, اُه تا اُس چھُه توں آ گای اُچِآای دے هےٹھاں جد دےکھدا هَے تاں ِاه د ِا تھںمھے آپے لگے پاے هُںدے هن ۔ اُه اُس اُچِآن دے رس وِچ, اُس دی لهِر وِچ هُںدا هَے۔ اُه جیون جو اُس دے اںدر آ گِآ هَے۔ (اُس جیون دا, جاں اُس وِچ کےول جیںدے رهِن دا) ِاک اکهِ سُآد هَے, بھاو ِاه کِ کےول (نِرا) اُه جیون جیاُنا آپنے آپ وِچ هی اَےسا کُجھ هَے کِ هور لوڑاں چُک دےںدا هَے, چاهے اُس نُوں رسداِاک کهو, سُآدی که, انںدی کهو, کُجھ کهو, اُه جو کُجھ هَے, آپنے جیںدے رهِن ماتر وِچ سُکھ, انںد تے رس ماندا هَے, اُه جینا هی انںد هَے ۔ هُن اُس نُوں کاںٹ چھاںٹ تے تراس تے گھوٹے دی لوڑ نهیں, اُه جیاُوںدا هَے, جیاُںدا سمجھدا هَے, پرتیت کردا هَے, وےںهدا هَے, جد اُه اُپر تّکدا هَے تاں اُس جیون نُوں کوای کھِّچ هور اُچے هون دی لگ رهی دِسدی هَے تے اُس کھِّچ توں کوای ِاس جیاُن دا رس آ رِها بھاسدا هَے ۔ جد هےٹھاں تّکدا هَے تاں کی دےکھدا هَے کِ ِاه سریر ناسی هَے ۔ جگت هر چھِن بدل رِها هَے, ِاس نے رهِنا نهیں, تاں تے جو کُجھ اےتھے هَے, ِاه سدا نهیں ۔ پر ِاه وےکھ کے اُه اےتھوں دے سُهنے پدارتھاں توں نپھرت نهیں کردا ۔ اُنھاں نال آپے نُوں لا لا وےںهدا هَے, ارتھات کھِآل وِچ اُنھاں نُوں گرهِن کر کے پرکھ کردا هَے ۔ موه, پِآر دھر دھار وےکھدا هَے, گرهِن دی اّکھ کھولھ کے اُنھا 'تے ترِسنا دی نجر پااُںدا هَے, پر اُه ِاس دے اںدرلے نُوں ِااُں لگدے هن, جِوےں مَےلا کرن والے هُںدے اُه ۔ اُه چھه چھُه کے ادروں وِچھ وِچھ کے ِانھاں نُوں تّکدا, پرکھدا هَے, پر ِانھاں دی چھُه اُس دے اںدرلے وِچ آاے جیون, 'رس سُآد والے جیون' جاں, 'جاگ پاے سُرتے جیون' (Awakened and inspired) نُوں مَےل لاںدے دِسدے هن ۔ اُس وےلے اُس نُوں آپنے جاگ پاے جیون دا جو رس هَے, اُه اُّچا لَے جاںدا هَے تے اُه کهِںدا هَے—اَےتھ چںگا هاں, اُّجل هاں, روسن هاں, اُچِآن وِچ هاں, سُآد هاں, هےٹھاں مَےں کی لَےنا هَے ? اُه وَےراگ نهیں کردا, دِلگیر نهیں هُںدا, هاُکا لَے کے تِآگ

نهیں کردا کِ سبھ دُّکھ رُوپ هَے, ِاس دا تِآگ کر, پر اُه جد ِانھاں نال موه کردا هَے, ِانھاں دی چھُه وِچ دِس رهی مَےل ِاسنُو اُپر ول نُوں دھّک ماردی تے اںدروں آپے دی اُّجلتا اُپر کھِّچدی هَے, ِاس سںگم وِچ اُنھاں دی اُنمن (اُّچی سُرت) دے هےٹھاں تِآگ (Denial) دا تھںمھ آپے آسرا بنِآ کھڑا رهِںدا هَے ۔

 سو هُن جدوں اُه آپے دا رس ماندے هن تے دُوجِآں نُوں دُکھی دے دے هن, اُه ِاه جیون کِنکا (ِاه آپنے اںدرلے دی جاگدی جِاُںدی چھُه) دان کر کے دُوجِآں نُوں آپنے ورگا کرنا لوچدے هن ۔ ِاه دان 'جیا دان' هَے, ِاک 'چھُه دان هَے, جِوےں بلدا دیوا بُجھے دیوے جاں انبلے دیوے نُوں 'چھُه دان' کردا هَے ۔ ِاه چھُوه, ِاه رںگ, ِاه دسا, ِاه جاگت, ِاه اُچِآن جو چاهو ِاس دا نااُں دھرو, ِاس دا دان کرنا اُس وِچ ِاک ترھاں دا مان' گرهِن اُپجدا هَے ۔ اُس نُوں جِتھوں ِاه چھُه دان لبھا هَے, اُتھوں ِاس چھُه دان نُوں اگے دان کرن دا ِاسارا مِلدا هَے, جو ِاس دے ِاس دان کرن دا ِارادا نیات (Motive) تے ساهس (Courage) بندا هَے ۔ ِاه اںدروں دان کرن دا رُکھ بن کے پھےر سریر دُآرا امل وِچ آاُںدا هَے, ِاه امل (Action) پھےر جو سُورت تے ورتارا پکڑدا هَے, اُه گرهِن جاں هاُں دھارن (Assertion and affair motion) سهی کِسم دا هَے ۔ اُس دا نااُں چڑھدیآں کلا دا ورتارا هَے, جو نا تِآگ (Denial) هَے, نا گرهِن (Assertion), پر دوهاں تھںمھاں تے کھڑا ِاک اںدرلے دا اُچِآن هَے, جِس وِچ رَوسنی تے رس هُںدا هَے ۔

1. اُه رس آوا ِاه رس نهیں بھاوا۔ پُونا : جِهے رس بِسر گاے رس ااُر ۔

2. من دا کِسے اُچِآای 'تے جا ٹِکنا جو هاُں هںکار نهیں هَے, گُرُو جی نے 'اُنمن' آکھِآ هَے ۔

 اُس دی امل گرهِن اوستھا هاُں (Assertion) نهیں, پراںدرلی اُچِآن هَے ۔ اُس دا اںدر اُّچا هَے, اُس دی سُرت سدااُچِآن وِچ هَے ۔ ِاه اُچِآن اسلی اُچِآن هَے, جِس دا سُپنا گرهِن والِآں نُوں آ جاںدا هَے تے اُه ِاه اُچِآن پراپت نهیں کرسکدے, پر هںکار نُوں, گرهِن نُوں, جور پان نُوں, جور لان نُوں (Assertion) سمجھدے هن کِ جو سُپنا آيا سی, ِاهو سی ۔ سُپنا اُنھاں دا ٹھیک هُںدا هَے پر سُپنے دی ٹیکا تے امل وِچ گلتی دا نُکتا آ جاںدا هَے ۔ هاُں هںکار, هٹھ, جور نال منُکھاں توں اُچے هو جانا, آپنے لای تاں ِاک وادھے دی گّل هَے, پر 'هاُ', هںکار, هٹھ, جور' دُوجِآں نُوں نِمانے تے کمجور بنااُںدا هَے۔ سو ِاه 'گرهِن' آپنی کِسم, آپنی جاتی دی هانی کرن والا هَے ۔ جو سَےا آپے نُوں هچھا کردی هَے, تے دُوجِآں دی هانی تے پلدی هَے تے آپنے ورگے دے وادھے نُوں کٹدی هَے, اُه کدے پرےوجنیے تے چںگی نهیں هو سکدی ۔ جگت دے جوراورا دے بےسمجھے گرهِن تے ِاس کھِآل والے وِدواناں دی پھلاسپھی دے گرهِن دا ِاهو نُکس هَے ۔ سُپنا ٹھیک هَے, پر اسل هور هَے سُپنا هور هَے۔

 امل دی چھُه پِّچھے دّسی اُچِآای بکھسدی هَے ۔ ِاه اُچِآای گرهِن ( Assertion) نهیں هَے, اُس دے پّدھر (Level) توں بهُت اُچی چیج هَے ۔ ِاسے دا سُپنا 'تِآگ' (Denial) والے پھِلاسپھراں نُوں آاُںدا هَے ۔ اُس سُپنے دی اسلیات دس گُرُو ساهِباں پاس سی تے اُه اُنھاں نے دان کیتی, جِس نُوں چھوهے 'جیآ دان' دِتا نِرا اُپدےس تے گُرمںتر دا اُچارن نهیں دِتا, جَےسا کِ تِآگ مارگ دے اُپدےسک دے سکدے هن, پر اسلی املی جیا دان' دِتا ۔ 'جیا دان' نال اںدر اُه اُچِآن آ گِآ, جو 'تِآگ پھلسپھا' والے نُوں 'دُّکھ رُوپ جگت' وِچ ِاس دے دُّکھ دُور کرن دے ِالاج

1. جیا دان دے بھگتی لاِان ۔۔ پُونا :-کِنکا اےک جِس جیا  بساوَے ۔۔ تاں کی مهِما گنی نا آوَے ۔۔

  وِچ آتما تے پرکِرتی نُوں اّڈ اّڈ کرن دے جتن تے تپا دے تپن (Asceticism) وِچ نهیں سی دِسِآ ۔ سُپنا تِآگی نُوں وی ٹھیک آيا سی کِ اُه جو نِردُّکھ اوستھا هَے, اُه جگت دے موه تے راگ توں پرے هَے تے وَےراگ وِچ هَے, اُس نے اُس دا دارُو جو کیتا تاں وَےراگ دی دِلگیری وِچ کیتا, جِس نال آپ جگت نال ِاک وکھراپن تاں پرتیت کرن لگ پِآ, پر موه مايا دے نال ِاکو پھرس 'ِاکو پّدھر (Level) 'تے کھڑا رِها, رُسےوےں تے دِلگیری جِهی دے پربھاو وِچ رهِ کے 'وّکھ وّکھ' بھاوےں هو گِآ ۔ ِاس وکھےوےں نُوں اُس نے انںد رُوپ نهیں منِّآ, دُکھاں دی نوِرتی منِّآ ۔ سو ِاه وی اسلی اںدرلے دی اُچِآای دا هی سُپنا سی, کِ جِس اُچِآای وِچ آپا سبھ توں وّکھرا, پر اُّچا', سبھ توں وِّتھ تے, پر سُکھ, سُآد, رس ورگے کِسے اَےسے رںگ وِچ هُںدا هَے کِ اُه جیون جیاُنا هی ِاک واںچھت گّل هَے۔ پر سُپنے وےکھنهارے نے وکھراپن تِآگ نال لبھ لِآ, پر اسلی اُچِآن نا لبھی ۔ سو دووےں سُپنا لَےن والے آپنے بنااے پھلسپھِآں وِچ اُسے ِاکو پّدھر تے کھڑے هن ۔ ِاک وکھر جا کھلوتا هَے تے سمجھدا هَے ِاه نُکتا هَے, ِاک جور نال چںبڑ جاںدا هَے, پر دُوجِآں نُوں هےٹھاں دے کے دُوجَےگی تے هی کھڑدا هَے تے سمجھدا هَے, ِاهو نُکتا هَے ۔ پر اسلیات والا ِانھاں دوهاں دے پّدھر توں اُّچا هُںدا هَے تے گرهِن تِآگ نُوں آپنی اُچِآای دے هےٹھاں دوِا تھںمے لگے وےکھدا هَے '

 اںدرلی چھُه نال جاگے اُچِآن تے سُکھ پرتیتی والے دا گرهِن 'هاُں" هںکار, هٹھ, جور والے دے هںکار توں وکھرا هَے, اُس دا گرهِن آپ اںدرلے دی 'اُچ-پرتیتی وِچ هَے, تے اُس دا گرهِن 'امل' وِچ ِاه هَے کِ اُه آپنے ورگا جیون ودھدا پھُّلدا وےکھنا چاهُںدا هَے ۔

1. ِاس اُچِآن تے وکھرےپن وِچ پھےر ِاک مٹک بھاسدی هَے کِ اُه  سبھ وِچ اُه اُّچی سُںدرتا دے درسن دا ِاک 'سبھ نال مےل' وی وَےںهدا هَے جِس وِچ دُوجَےگی نهیں هُںدی ۔

 اُه جگدا دیوا هَے تے هور دیوے جگانا آپنا منورتھ سمجھدا هَے ۔ ِاس اُچِآای والا ِاتھوں تک تاں تِآگ وِچ بَےٹھا بھاسدا هَے تے اُچا هون وِچ نیوےں پدھر دا تِآگ سّچ مُچ هَے هی, پر ِاس توں اگوں هُن اُه کُجھ اُس نُوں واپردا هَے جِتھے اُه گرهِن والا دِسدا هَے۔ اُه ِاس ترھاں کِ اُه جیاُںدا هَے, جگت وِچ وسدا هَے, جںگلاں وِچ نّس جان تے وکھرے هو بهِن دی لوڑ نهیں پرتیت کردا سو وِچ وسدِآں ماملے پَےںدے هن, ِاه ماملِآں دا پَےنا دسدا هَے کِ اُس وِچ اُه کُجھ اسلی رُوپاں وِچ هَے جو کُجھ کِ گرهِن تے هاُں (Assertion) والے نے کِها سی کِ مےرے وِچ هَے۔ نمُونے لای اَےاُں کِ اُه جگت وِچ کںم کردا هَے, جیا دان دےںدا هَے, لوکیں لَےںد هن, اُنھاں دا بھاایچارا اےسے منورتھ لای بندا هَے ۔ اُس دے دُسمن پَےدا هُںدے هن, اگِآن والے۔ گلت کِسم دے دھارمک آگُو آپنی اُپجیوکا دے بھَے مارو, راجا راجهانی دے بھَے مار تے هور انےکاں ترھاں دے دوکھی اُپجدے هن, اُه اُس نُوں تے اُس توں اُپجِآں نُوں ماردے هن۔ ِاه اُچِآن وِچ جیا رِها ِانسان, جھُٹھی اُچِآن (هںکاریآں) اگے لںما نهیں پَےںدا ۔ ِاه من دا رُکھ, آن (Attitude) ِاس جاگے من لای ماملے اُپجاںدی تے گھےرے پادی هَے, اےتھے ِاس دی جگت دیآں کالیآں تاکتاں نال کسمکس سُرُو هُںدی هَے ۔ هُن ِاه گرهِنی لوکاں وِچ کںم کردا جور لاںدا دِسدا هَے, پر ِاه 'هاُ هںکار جور' دی سُپنے والی اُچِآن وِچ نهیں جیاُںدا, ِاه اںدر دی اسلی اُچِآن تے جیا رِها هَے ۔ باهروں امل وِچ ِاس دا ورتااُ 'تِآگ سُپن' والِآں واںگُو هار جان, دِلگیر هو کے بھج جان ول نهیں پَےںدا, اُس دی اُچِآن اُس نُوں ماملِآں دے ِالاج, دِلگیری والے تِآگ وِچ نهیں دسدی, پر اںدرلی اُچِآن دی چھاوےں جھُوٹھیآں اُچِآناں نُوں پھتهِ کرن وِچ ِاه رّبی ِانسان هَے, جو اجھُک هَے, ابھَے هَے تے ماملے پِآں تے پُورے گرهِن والِآں واںگُو جاپدا هَے ۔ ِاس نُوں تِآگ اُس دا ِاک تھںمھا هَے, گرهِن اُس دا دُوسرا تھںمھا هَے اُّچے رهِن

کر کے تِآگ سُتے هَے, جِوےں ڈاڈھی موٹی اُداهرن هَے کِ کنِّآں دے پتی نال وِآه کر لَےن وِچ پےکے گھر دا تِآگ آپے سامل هَے ۔ تے اُس دا گرهِن اںدر اُه اُچِآن هَے تے اُس اُچِآن نُوں اُتوں کوای کھِّچدا هَے, تے ِاه اُسے دے سِمرن نال هےٹھاں هےٹھاں کھِچ لَےن والیآں تاکتاں دا مُکابلا کردا رهِںدا هَے تے اُپر نُوں هںبھلا ماردا اُچا هی رهِںدا هَے ۔ دُوسرا گرهِن اُس دا ماملے آ پِآ تے پرگٹ هُںدا هَے, جِس دی سُورت تے امل گرهِنیآں واںگُو دِسدے هن, اجِهے بھاسدے هن تے ِاه کِسے جھُوٹھے تِآگ (Denial) دے سُپنے دے بھَے وِچ اُنھاں تے مايا تے گرهِن (Assertion) سمجھ کے هّتھوں نهیں چھڈدا۔ دُنیآ وِچ جیاُںدا هَے, کھاںدا هَے, پیںدا هَے, کںم کردا هَے, ماملے آ پِآ تے جںگ تک اپڑ جاںدا هَے, پر ِاس دے امل وِچ اُه هنےرا نهیں هُںدا جو هںکاری گرهن دے کںماں وِچ هُںدا هَے ۔

 جِس گّل دا سُپنا ساںکھ تے نِٹسے نُوں اّدھا اّدھا آيا هَے, اُه سَےا ساری دی ساری اسلی رُوپ وِچ 'گُرُو آدرس' وِچ هَے ۔ ِاس آدرس (Ideal), جیون (Life) تے امل (کرنی Action) والا ِانسان اُنھاں ساجِآ۔ ِاس آدرس دا بِآن جد اُنھاں نُوں بول کے جاں لِکھ کے ورنن کرنا پِآ تد اُنھاں نے ِاس نُوں دلیلی گھّٹ گھاٹ دی ترج وِچ بِآن نهیں کیتا, پر سںگیت تے کوِتا (Music & poetry) وِچ کیتا هَے کِاُںک ورنن کرن والے مںڈل وِچ سںگیت تے کوِتا ِاک جاندار لهِرے هن تے جیاُںدے دا پھلسپھا هر مںڈل وِچ جیاُںدی لهِر دے کھںبھاں 'تے اُڈدا هَے ۔ اج کلھ دے سمےں دی لوڑ کر کے—ک دِماگی ِانسان ِاسنُوں آپنے دِماگی (Intellectual) نُکتے توں سمجھن تے اُنھاں وِچ ِاس

1. ِاهَے کاج دھرا هم جنمں ۔ سمجھ لےهُ سادھُو سبھ منمں ۔ دھرم چلا- ون سںت اُبارن ۔ دُسٹ سبھن کو مُول اُپارن ۔

2. بھاو گُربانی توں هَے ۔

 وِچ آدرس دی اُچتا دِسے تے پھر رُچی اُپجے تاں ِاس دی تلاس تے پراپتی دے راهے پَےن جِس تاں جگت دیآں مُسکلا دُور هون - ِاه 'کھُلھے گھُںڈ" دے نام هےٹھاں اگلیآں ستراں کرتا جی نے درسایآں هن, جو بڑی سَوکھی کوِتا دے رُوپ وِچ هن۔ ِانھاں ستراں نُوں هور سُگمتا نال سمجھن لای مُکھبںد دِتا گِآ هَے تے هےٹھاں "ڈّلا تے گُرُو گوبِںد سِںگھ’ دی بات چیت جو بڑے دِن هواے هن تاں "دےساں' نامے پںتھی وِچ لِکھی گای سی, لِکھدے هاں ۔ کھُلھے گھُںڈ دی کوِتا پڑھن توں پهِلاں ِاس آدرس دی ساپھ سمجھ پَے جاوے ۔

ڈّلے تے دسم گُرُو گوبِںد سِںگھ دی باتچیت'

          گُرُو جی- ڈّلِآ ! اُداس ناں هو, تےرے آدمی بهادر هن, پر جد اُنھاں دے هںکار توں وڈےرا دُکھ اُنھا اُتے جھُول پاےگا تاں اُنھاں  دی بهادری اُتھے لںمی پَے جااےگی ۔ پر جے اُناں دی بهادری چڑھدیآں کلاں وِچ هَے تد اُس بهادری دی نیںه اُّچی جا چڑھی هَے تد تن جااےگا, دھن جااےگا دھام جااےگا, سربںس جااےگا, پر اُنھاں دی سُوربیرتا نهیں جااےگی ۔

ملُوم سریر وّڈا هُںدا هَے, پر وںڈا من هَے ۔ کھِآل دا مںڈل وّڈا هَے, دُکھ سُکھ کھِآل وِچ وسدا هَے, جد کھِآل وِچوں پیڑ جِّت لایدی هَے تاں سُورما اّگے ودھ کے گھااُ کھا کے مردا هويا وی پیڑ نهیں منّدا ۔ ستی (بھاوےں ماڑا کںم هَے) چِکھا چڑھدی پیڑ دی پرواه نهیں کردی ۔  کھِآل وِچوں پیڑ تے پھتهِ لای کھِآل بلوان کرنا لوڑیاے ۔ کھِآل پُورا تے اسلی بلوان واهِگُرُو دی سمیپتا نال هُںدا هَے,

1. دےکھو کھالسا ٹرَےکٹ سُساِاٹی دا ٹرَےکٹ 'دےساں' نںبر ۶۷۲ ۔

واهِگُرُو دی سمیپتا اُس دی بانی تے نام دے ابھِآس نال هُںدی هَے, ِاس کر کے گُرُو گھر وِچ بانی تے نام دا پِآر هَے ۔ تُسیں سِّکھ هو پر جںگلا وِچ وّسدے بانی نام نال گھٹ جُڑے هو ۔ بانی واهِگُرُو دا تیر هَے تے نام واهِگُرُو دا رُوپ هَے, بانی چھّک پا کے من وِنّھدی هَے تے نام پروےس کر کے آتما نُوں پرماتما دے نال ٹھهِکا دےںدا هَے, پھےر رّبی رو آتما وِچ هر وےل آاُںدی رهِںدی هَے, پھےر ِاس بںدے دا بل واهِگرُو دے بل نال جُڑ کے اُتھوں تاکت لَےںدا هَے, ِاس کرکے اسیں آکھدے هاں-

          "واهِگُرُو جی کا کھالسا"

کھالسا واهِگُرُو جی دا هَے ۔ اَےاُں نهیں جِوےں کِلھا تلوںڈی, چھّلے تے باجرا تےری مالکی هَے تے اُه مُردا چیجاں تےرے کبجے وِچ هن, پر جِوےں کِرناں سُورج دیآں هن, جِوےں جھُوٹے نال لّگا پھل بُوٹے دا هَے, جِوےں چسمےں دی آڈ نال لّگا سروور چسمےں دا هَے, هاں ڈّلِآ ! تِوےں کھالسا واهِگُرُو دا هَے, آپنا تے آپنے نال پروتا ۔

 هُن سمجھ ڈّلِآ ! جد بانی نال ساڈے من دا پردا جو سانُوں پسُو توں جیو بنا رِها هَے, پھٹِآ تے نام نے ساڈے اںدرلے نُوں واهِگُرُو نال جوڑ دِّتا, تد آپا رّب دا هو گِآ۔ اُس دے نال هردم جُڑِآ ۔ اُس توں پل رِها تے پالن لَے رِها هَے, هردم اُس دے سمّرتھا بل تے سارے گُناں دا ساںجھیوال هو رِها هَے, هر دم ۔ دّس ِاه آپا جی اُّٹھِآ کِ نا ?

ڈّلا-جی سّچے پاتساه !

گُرُو جی - سمجھ سریر دی مَوت—ِاس جی اُٹھے آپے نُوں سریر دی مَوت کی سَےا رهی ? کُجھ وی نا ۔ مرن دا بھرم بِلا گِآ, بھرم بِلا گِآ بھَے دُور هو گِآ۔ جِس دے اںدر واهِگُرُو دی جوت نال سںبںدھ هو کے هردم بھاسدا هَے کِ آه مَےں مِلِآ پِآ هاں, آه جوت جگ رهی هَے, اُه

1. ِاه انںت دی چھُه هَے ۔

آپنے جیون نُوں 'کدے نا مرن والا' وےکھ رِها هَے ۔ اُس نُوں هُن مَوت دا کی ڈر هَے ? اُه جاندا هَے کِ سریر تاں رهِنا هی نهیں, ِاس نے مرنا هی هَے تے جو هِّسا ِاس وِچ "مَےں" دا سی سو هُن جاگدی جوت نال لّگ کے جاگرت هو گِآ هَے, جِاُ پِآ هَے, جگمگا رِها هَے ۔ تد اُه مَوت توں کِاُں ڈردا هَے ! مَوت دا ڈر پھتِه هو گِآ ۔ ِاه کھالسا هَے بای ! جدوں پُورن جوت واهِگُرُو دی اںدر آتمے آپنے وِچ جوت جگ پای, ِاه کھالسا جوت نال جو جگِآ واهِگُرُو دا هو گِآ ۔ سو کهُ نا :

                   "واهِگُرُو جی کا کھالسا"

هُن اُه واهِگُرُو سدا هَے تے ِاه نال رل کے سدا هو گِآ ۔ جد ِاه جوت جگ پای, مَوت جِّتی گای۔ ڈّلِآ ! لَے هور ترھاں

سمجھ--

                             "کھںڈا پرِتھمَے ساج کے

                             جِن سبھ سںسار اُپايا ۔”

ساایں نے پهِلے کھںڈا ساجِآ, کھںڈا- کھںڈن والا سستر ۔ تدوں جگت بنايا جدوں پهِلاں جگت نُوں بھنّن دا سامان کیتا, پهِلاں مںت رچی, سو کھالسے نُوں سمجھ آ گای کِ مَوت برهّک هَے ۔ پھےر کھالسا سوچدا هَے کِ مَوت هَے تے مَےں مرنا کوای نهیں تاں تے مَوت جھُوٹھی هَے, مےرا مَوت دا کوای سںبںدھ نهیں, چلا بدلنا هَے کِوےں بدل گِآ ۔ اکسر چولا پیڑاں نال بدلدا هَے, سو جد آپا جوت رُوپ وِچ جگ رِها هَے پھِر پیڑ کی تے مَوت کی ? اُه پھِر پیڑ 'تے پھتهِ پاںدا هَے ۔ ِاوےں اُه سُوربیر مَوت تے پیڑ توں ابھَے هو جاںدا هَے ۔

ڈّلا-پاتساه ! اسیں جاںگلی لوک هاں تے آپ مِهراں کر رهے هو, پر ِاک مےرا مُورکھ دا سهسا مےٹنا جدوں مَوت برهّک دِّسی پھےر

1. پُورن جوت جگَے گھٹمَے تب کھالسا تاهِ نکھالس جانَے ۔"

2. "جهِ ابِگت بھگت ته آپ ۔" "تھِر پاربرهم پرمےسرو سےوک تھِر هوسی ۔"

          

 کِاُں سُوربیرتا کرےگا, وَےراگ دھار کے پهاڑاں وِچ نا جاں سمادھی لااےگا ? اُس نُوں پھتهِ کرن دا اُتساه کِ پِآر کرن دا اُماه کِ کںم کرن دا چااُ, کِس آسرے رهےگا ? من 'تے پڑدا پِآ رهے, جِںدگی اںدروں لَےن نُوں, پِآر کرن نُوں, هّسن کھےڈن نُوں اُّمل رهے تاں هی سارے کںم هو سکدے هن, لَےن لَےنا دا چااُ هی تاں کںماں وِچ لای پھِردا هَے ۔ نهیں تاں پھےر دِلگیر هو کے نِںموجھُون پِآ رهُو ۔ جین دا کی سواد تے کںم کرن دا کی لابھ ? کھِما کرنی, مَےں جاںگلی آدمی هاں ۔

گُرُو جی--ڈّلِآ ! ڈِّٹھا نهیاَو' نا, تاهیاَوں پِآ آکھدا هَے نا ۔ جد اںدر جوت جگی تاں اُه کوای بھاںبڑ تاں نهیں بل پَےنا, اُه ساڈا اںدرلا جگت دے آدھار انںت سّتا دے نال لّگ کے اُس دے اسر نال ِاک اُّچے اُتساه, اُّچے پربھااُ, ِاک اُچِآن دے رںگ وِچ رهےگا ۔ اُهو اسلی سّتِآ, اُه اسلی تاکت ِاس وِچ ِاه سُآد دا رںگ بھرےگی ۔ ِاه اُس وِچ جیاےگا, بِگسےگا۔ ساایں انںد رُوپ هَے, ِاه انںد رهےگا ۔ سو انںد تاں آ گِآ ۔ هُن رِها کںم کرن وِچ اُتساه, ساایں سرب سمرتھ هَے, اُس دی سمرّتھا ِاس وِچ آوےگی ۔ ساایں نے جگت رچِآ هَے, ِاه اُس رچنا وِچ اُس ساایں دے کںم دا ساںجھیوال کاما بنےگا ۔ سو ِاه گّل اساں کھالسا آدرس وِچ رّکھی هَے کِ اںدرلا پِآ جاگ, مَوت تے پیڑ گای جِّتی, هُن سریر جو ساایں نے دِتا, اُس نُوں سپھلا کرو ۔ سریر اُس نے اَےوےں نهیں دِتا, ِاه کِسے کںم واستے هَے ۔ ِاس دا کںم هَے, 'آتم اُّدھار' تُسیں اُدھرے هو, هورناں نُوں اُدھارو ! جد اُدھرے هواے لوک دُوسرِآں نُوں اُدھاردے هن, تد لوکیں ایرکھا کردے هن ۔ اُه بےپرواه آپنے رںگ ٹُردے هن, نِروَےر هُںدے هن, پر لوکیں اُنھاں نُوں تںگ کردے هن, اُه سهاردے هن ! ِاهناں لوکاں دے سّچے

I Assertion,

سُّچے تے پوِّتر جیون, "سّچی جِںدگی" دِکھا دےںدے هن ! پھےر پُرانے مر چُّکے دھرم دے آگُو, مُردا پُجاری تے پُوجا دے دھن تے پل رهے لوکیں, جِنھاں وِچ دھرم دی آںچ مُک چُّک هُںدی هَے, گھبراںدے هن, کِاُںک لوکاں دی سردھا ِانھاں دی مُردا پرستی توں هٹ کے جیاُوںدی جِںدگی ول پلٹا کھاںدی هَے, ِاه پھےر اُنھاں نال ایرکھا کردے هن ! تِناں دی ایرکھا دی پےس نهیں جاںدی,پھےر ِاه وکت دے هاکماں نُوں کوای بُّتا,دھوکھا, لالچ دے کے نال رلاںدے هن۔ راجا نال نا رلے تاں راجا نُوں راج-بھَے دسدے هن کِ ِاه لوک بهُت هو گاے هن, آپو وِچ اےکے والے هن, اَےسا نا هووے کوای راج اُپّدرو کر دےن ۔ ِاس ترھاں پھےر راجا اُنھاں جیاُںدِآں لوکاں پر سکھتی کردا هَے, اُه اُّتر نهیں دےںدے, جھلدے جھلدے مر مِٹدے هن, اَےاُں جوت جگ جگ کے بُجھدی هَے, پھےر جگدی هَے, پھےر بُجھدی هَے ۔ کھالسے دے کھِآل وِچ, کھالسے دے آدرس وِچ ِاه گّل هُن هوروےں هَے ۔ اُه ِااُں هَے کِ جد اںدر جوت جگ پای, تد هورناں اںدر جوت جگا کے اُنھاں نُوں کھالسے بنانا هَے, تے ِاس کںم وِچ اُتساه تے اُماه اںدرلا رّبی پِآر والا هونا هَے ۔ جدوں روکاں پَےن, جُلم هووے, تد نِروَےر رهِنا هَے, پر نِروَےر رهِن لای جںگلاں وِچ لُکنا نهیں, بھّج نهیں جانا مر نهیں, جانا سگوں, تدوں نال 'نِربھاُ' رهِنا هَے۔ بھَے نهیں منّنا, بھَے دا سماں آوے تاں سُرت اُّچی هو کے دُکھ جھّلے, جے بھراواں (جاگ پِآ) تے کسٹ پاے تاں ِاه سریر مِّتھِآ هَے, اُنھاں دی راکھی تے ِاه لا دےوے, ِااُں لوڑ پاے تے سریک لا کے وی رکھِآ کرن, بھلے کرن دا اُماه پِآر تے جِںدگی دے هُلارے وِچ جھُلےگا ۔ ِاه هُلارا هُن کھالسے نے ورتنا هَے تے جُلم, مُورکھتا تے اگِآن دے اّگے دھرم تے دھرمیآں نُوں تباه نهیں هون دےنا ۔ سو ِاه آدرس کھالسے نُوں انِآاے دے دھّکے دے کّٹن واستے سمسےر دھاری بناںدا هَے ۔

 کھالسے وِچ کام, کرودھ, لوبھ, موه تے هںکار توں کھالی مُرداپن دا جوگ نهیں رهےگا, پر سارے اںدرلے مهاں بلی ِاس دے نَوکر هو ورتنگے ۔ ساهِب ِانھاں دی هووےگی, نَوکری تاکتاں دی هووےگی ۔ لوبھ رهےگا, پرمےسر نال لوکاں نُوں جوڑن دا ۔ کام کامنا رهےگی, هر وےلے ساایں نال اںتر- آتمو

لّگے رهِن دی۔ کرودھ رهےگا, آپے نُوں هر نیچتا توں اُچے رّکھن دا ۔ موه رهےگا, گُرُو دے چرناں نال, گُرمُکھ نال, سادھ سںگت نال, جیاُ اُّٹھِآں بںدِآں نال, کھالسے نال۔ هںکار رهےگا ابھَے رهِن دی اُچِآای وِچ, اںدروں جوت نالوں وِّتھ, نا پَےن دےن وِچ, سبد نام دے ابھِآس وِچ, وِتھ نا پَےن دےن دی ساودھانتا دے رُوپ وِچ ساودھان رهِن وِچ, آپنے من اُّتے کِسے دا ماڑا اسر پربھااُ نا پَےن وِچ, جگت ول نُوں من دا رُکھ (پھن کھِلرے بھُجھںگی ورگا دُکھ دےن والا نا, پر) کِسے دے اسر هےٹھ آ کے اُس اّگے من نُوں مپھاُولیات دی هالت وِچ نا لَے جان والا رُکھ, سدا ساکھی تے پھاِالیات رُکھاں وِچ رهِنے دا ۔ سو ڈّلِآ......

ڈّلا--مهاراج ! بُّدھ موٹی تے ٹھُّلی هَے ۔

گُرُو جی - مَوکھی کر دساںگے ۔ سو ڈّلِآ ! کھالسا اںدروں جوت نال لّگا رهے, ِاه تُوں سمجھی, پھےر هورناں دے گھٹ جوت جگاوے ِاه تُوں سمجھی, تے تیسری گّل ِاه هَے کِ جگت نال نِروَےر رهے پر نِربھاُ جرُور رهے ۔ نِربھاُ رهِن والے نُوں جںگ تک نَوبت جرُور پُّج جاںدی هَے, سو جے ےُّدھ آ پوے تاں آ پوے, مَوت تے پیڑ نُوں جِّت چُّکے جوگی سُورمے بندے هن, اُنھاں دی سُورمتاای جگت توں نِرالی هُںدی هَے ۔ اُه کںم کردے هن آپنے واهِگُرُو دی پرسنّتا دے اُتساه وِچ ۔ جو کردے هن, اُس نُوں ارپدے هن ۔ اُه آپنے نِج دے, گرهِست دے, پروار دے, کَوم دے, دےس دے تے سرِسٹی دے سارے کںم کردے هن, پر اںدروں هر وےلے انںت نال واهِگُرُو نال لّگے رهِںدے هن۔ اںتر آتمے واهِگُرُو توں ساکت هو کے, وِچھڑکے اُه کوای کںم نهیں کردے, جِوےں بّچا ماں دی گود وِچ بَےٹھا هّسدا, کھےلدا, کھاںدا, پیںدا اُچھلدا هَے, پر گودوں وِچھڑ کے روںدا تے گھبراںدا هَے, گودی دے بال واںگُوں اُه جگت دے سارے کںم ڈاڈھی سُورمتاای نال, بل نال, اُتساه نال کردے هن ! کںم کردے هن, پر ساکت

1. Subjective attitude.

 نهیں هُںدے, لِو, لگن, لگااُ وِچ رهِ کے کردے هن ۔ تےرے بھرا بڑے سُورمےں هن, پر کھالسے ورگے نهیں ۔ اُه کِسے لوبھ لای لڑنگے, کِسے بھَے پِآں لڑنگے, کِسے راکھی لای جُوجھنگے ۔ جدوں آپنے توں بل ودھےرا پَے جااےگا, هار منّ جانگے ۔ جدوں جِّت جانگے, هںکار دے گّڈے چڑھ جانگے, پھِچ اُهو جُلم, دھّکے, ودھیکیآں آپ کرنگے جِنھاں لای اُنھاں نے وَےری نُوں مارِآ سی ۔ پھےر اُه جگت-نِآاُں وِچ آپ مارے جان دے جوگ بن جانگے ۔ جے ڈّلِآ ! اُه هار جانگے تاں جِّتے هواے وَےری دے اّگے آپنا من وی هار دےنگے, سُرت تے رُوه وی تباه کر بَےٹھنگے ۔ من گُلامی وِچ, سریر گُلامی وِچ ٹُر جااےگا, اَےاُں اُه آپ تے اُنھاں توں بنی کَوم مُردار هو جااےگی ۔

 هاں, ڈّلِآ ! هںکار دے آسرے آدمی سُورمگتی کر گُجردا هَے, کُربان وی هو جاںدا هَے, پر نِرے هںکار دے آسرے والے نُوں ترَے ڈر هن (۱) جدوں آپنے توں وّڈے هںکاری, وّڈے بل والے تے وّڈے جّتھےبںد نال ٹّکرنگے, تد هار جانگے ! (۲) هار کے, دےس, دھن, دھام دےںدے هواے مناں کرکے گُلام هو جانگے تے اںت مُردِهان ورتےگی۔ (۳) جے جِّت گاے تے آپ جالم دھّکے-کھور بننگے, دھّکے نال دھن 'کّٹھا کر کے دھنی بننگے دھنی هو کے اَےس وِچ پَےنگے, اَےس توں نِربل هو جانگے, نِربل هو کے پھےر من آستک تے مُردا هو کے سریر, من تے آتما دا بل کھین هو جااےگا ۔ چَوتھا اُنھاں دا ِاک نِسچے نُکسان هووےگا کِ اُه پرلوک گُآ لَےنگے ! گُرُو باب نے دسِآ هَے :

سُورے اےهِ ن آکھیاهِ اهںکار مرهِ دُکھ پاوهِ ۔۔

اںدھے آپ ن پچھاننی دُوجے پچ جاوهِ ۔۔

ات کرودھ سِاُ لُوجھدے اگَے پِچھَے دُکھ پاوهِ ۔۔

هر جیاُ اهںکار نا بھاوای وےد کُوک سُناوهِ ۔۔

اهںکار مُواے سے وِگتی گاے مر جنمهِ پھِر آوهِ ۔۔۹۔۔

 سو نِرا هںکاری جِّتے چاهے هارے, مر کے سُکھی نهیں هو سکدا ۔ ِاس لای نِرا هںکاری سُورما آدرسک سُورما نهیں هَے ۔

کھالسا اںدروں جوت جگی, سدا جگدی جوت نُوں جپدا هںکار توں اُّٹھ, چڑھدیآں کلاں وِچ وّسدا هَے ۔ سارے کںم وی کردا هَے تے جںگ وِچ وی جا گھُّسدا هَے ۔ نا تِآگی واںگُوں ڈھهِںدیآں کلاں وِچ جاںدا هَے, نا هںکاری واںگُوں جور جُلم کماںدا هَے ۔ اُه جںگ وِچ جاںدا هَے, پر اُه جںگ وِچ وی کھےڈےگا, اُه دھرم پِچھے, نےکی پِچھے, اُپکار پِچھے ےُّدھ وِچ جااےگا, پھِر اُه جِّت لای نهیں لڑےگا, اُه........

ڈّلا تے جی ! رور اُه کاهدے لای لڑےگا ? باورا تاں نهیں, اَےوےں لڑےگا !

گُرُو جی—(مُسکا کے) اُه جاندا هَے, واهِگُرُو سبھ توں بلی هَے, جِّت تے اُس دی هَے جو سبھ توں بلی هَے ۔ سو جِّت سدا رّب دی هَے, تے اسیں تَےنُوں دّس آاے هاں کِ کھالسا اُه هَے جو واهِگُرُو دا هو چُکا هَے ۔ مو کھالسا واهِگُرُو دا هَے, واهِگُرُو دا کھالساں جاندا هَے کِ جِّت سدا واهِگُرُو دی هَے, اُه سبھ توں بلی جو هويا ۔ هُن تُوں سمجھ لَے کِ کھالسا وی واهِگُرُو دا تے جِّت وی واهِگُرُو دی ۔ تد جِّت تے کھالسا آپو وِچ ِاک مالک ِاک پِتا دے هواے۔ سو جِّت کھالسے دی هوای, ِاس کر کے کھالسا جِّت لای نهیں لڑدا۔ کھالسا جاندا هَے جِّت مےرے واهِگُرُو دی هَے تے مَےں واهِگُرُو دا هاں, جِّت تاں مےرا وِرسا هَے۔ مَےں جِّتنا هَے تاں اُس امِت بل نال جو مےرا نهیں, پر اںدروں نال لگے رهِن کرکے ساای وِچوں مےرے وِچ آاُںدا هَے; جِّت اُهدی, جِس دا بل مےرے وِچ آ رِها هَے ۔ سو کھالسا لڑدا هَے اسُول لای, سّچ لای ۔ سّچ تے اسُول جد جگت دے جُلم نال تباه هون لگے, تد کھالسا دا نےم هَے کِ بیرتا نال اُس نُوں بچاوے ۔ جگت دے جُلم اگے آپنا کھُوبسُورت آپا لںما نا پا دےوے, پر بیرتا نال جُلم نُوں کّٹ سُّٹے ۔

ڈّلا—مهاراج جی ! مَےں مُورکھ نے تاں ِاه ڈِّٹھا هَے کِ جو جوگیبنے, وِراگی بنے اُه پھےر لُک هی گاے, تے جو 'لَے لَےن' ول لگے اُه جروانے ڈاکُو, پٹھاناں مُگلاں ورگے جالم هاکم بنے۔ جوگیآ نے کدے جالماں دا مُوںه نا موڑِآ تے جالماں کدے سُکھ نا ورتاای, نِآں نا کیتا ۔

گُرُو جی-کھالسا سو جو اںدروں جوگی هووے, 'نام' تے 'بانی' دا ۔ کھالسا سو جو جالم دی ِاّٹ آوے تاں پّتھر نال اُس دی ِاّٹ بھنّ دےوے ۔ آپے 'تے پھتهِےاب هووے, مَوت نُوں تُّچھ سمجھ کے ڈرے نا, پر اںدرلے اُماه نال دےهی نُوں سپھلا کرے ۔ هر ِاک سِکھ جوت جگی والا, ِاک دی اںدروں ٹےک والا, نِربھَے رهِن والا, پر بھَے نا دےن والا, نِروَےر کھالسا هَے ۔ اَےسے سارے سِّکھاں دا ِاّکٹھ کھالسا هَے ۔ گُرُو وی کھالسا هَے ۔ کھالسا وی گُرُو هَے, کھالسا رّب دی گود وِچ کھےل رِها ِاک رُوهانی کھِآل—دھِآن هَے, آدرس هَے, جِس اُّتے هر سِّکھ دا کھِآل ٹِک رِها هَے, جِوےں جهاج چلااُن والے دا کھِآل چانن مُنارے' دے دیوے 'تے ٹِکدا هَے ۔ کھالسا اُه نمُونا هَے, جِس اُتے آياں جگت دی کلِآن هُںدی هَے ۔

ڈّلا-مَےں مُورکھ نُوں موٹی جِهی گّل دسو, جے کھالسا هار جااے تاں رّب دی هار ?

گُرُو جی—نهیں سُهنِآ ! واهِگُرُو دی هار کدے نهیں ۔ جِس نُوں تُوں هار کهِںدا هَےں, اُه وی جِّت هُںدی هَے ۔ ِاهو تاں کھالسے دا من نیواں هَے تے من اُّچی مّت دے وس وِچ هَے تے اُه مّت واهِگُرُو دی رکھوالی وِچ ٹُردی هَے تے دسدی هَے کِ جو هار هَے, ِاس دا پھل جِّت نِکلےگا۔ واهِگُرُو نے بھانا ورتايا هَے, ساڈی سمجھ سمجھدی نهیں, ِاس دا پھل اج اُه جِّت نهیں سی, جو اسیں جِّت سمجھدے هاں, ِاس دا پھل اگے چل کے جِّت هَے۔ جِنھاں ساڈے نال جُجھن والِآں اج جِّت مناای هَے, ِاه جِّت اُنھاں دے هار دی نیںه پّٹ گای هَے۔ کھالسا کدے نهیں هارےگا ۔ هاں ! جِس دِن نام نال پریت چھڈےگا; گُربانی دا ِالهام* ِاس دے

1. Light house

2. Inspiration

 اںدر نا رهےگا, جوت نالوں وِّتھ کر جااےگا, تدوں پھےر جو چُراسی دے بھاگ هُںدے هن, بھوگےگا ۔ جد تک پُورن جوت نُوں جپدا هَے, بانی دی گِجا 'تے من نُوں پالدا هَے, نِروَےر هَے, بھں دےںدا نهیں, پر بھَے منّدا نهیں, تد تک کَون هران والا جںمِآ هَے ? ِاه جیون هَے, جِّت هَے تے ِاس جیون والا جِس سںگرام وِچ ڈٹےگا اُه جِّتےگا, کدے کِوےں, کدے کِوےں۔ تُوں سمجھدا هَے پهاڑیاے راجے جِّتے هن, کھالسا سمجھدا هَے کِ گُلامی دا تَوک اُنھاں نے آپنے گلے پیڈا کر لِآ هَے ۔

 تُوں سمجھدا هَےں تُرکاں پھتهِ پاای هَے, کھالسا سمجھدا هَے کِ اُنھاں آپنیآں جڑھاں 'تے کُهاڑا آپ مارِآ هَے ۔ تُوں سمجھدا هَےں چار ساهِبجادے مارے گاے هن, کھالسا سمجھدا هَے کِ اُنھاں دے لهُو دی بُوںد بُوںد توں سدا 'کھالسا پھل' دےن والے برِچھ اُّگ پاے هن ۔ تُوں سمجھدا هَے مُگل راج نے کھالسے 'تے پھتهِ پاای هَے, کھالسا سمجھدا هَے کِ مُگل راج دی جڑھ کّٹی گای هَے ۔ جڑھ کّٹ جانی پھتهِ هَے, هُن کِسے بُّلے نے کِس نُوں ڈںگ گھّتنا هَے۔ 'ساایں نال, جُڑِآں نال لڑکے مُگلاں دی جڑ مےکھ ترُّٹ گای هَے۔ کھالسے دا ےُّدھ دھرم رکھِآ لای سی, دھرم پّکا هو گِآ, جھاڑ جھاڑ توں کھالسا اُّگمںگا ۔ تےرے ورگے کھالسے سجنگے ! جِس کھالسے نُوں وجیدا مُکا گِآ هَے, اُه کھالسا انںدپُر نالوں ودھےرے ودھ رِها هَے۔ جالم سرهِںد دی ِاّٹ نال ِاّٹ کھڑکےگی, دِّلی وِچ جالم مُگل انّ مںگدے دِّسنگے, تکھت تاج هُکم هاسل, سُپنا هو جانگے ۔

بھُومِکا

مَےں ڈھاڈی اُّچے, آلیسان گُرُو نانک کرتار دا,

اج مےرا گیت سِکھ 'امَےں' نُوں گااُںدا,

مَےنُوں کومل اُنری کِرت, دھِآن دووےں اںمرِت-دربار پُچااُںدے,

پھلسپھے دیآ گّلاں کر هارے سبھ,

بابا جی گّلاں تھیں هوڑدے, 'تھی', 'بی' اسیس ِاه,

کر کِرت اُنری, هو, هو جپ, جپ, سِمرن سِکھااُںدے,

کِرت لگی سُرت دھِآن بّجھی سُرت اُنر کرتاری,

ِاه سِّکھی دا اُّچا کمال مَےں اّج گااُںدا,

ِاه مَےں نهیں مايا دی, 'امَے' هَے پِآر دی, سےوا دی کِرت دی,

سُهنّپ آسکی,

جُگو جُگ هوای ِاه وِرلی وِرلی, پر رُوه کدی کوای,

بُّدھ دےو جی دے بھِکھُو سُهنے, بودھی ستر لوکی سُهنی کِرت ِاه پچھاندے,

دھرُو پرهِلاد نے ِاهو گیت گاوِآں,

پھلسپھے دی لوڑ ناهیں,

آپ مُهاری سمجھ پَےںدی, کِرت-جیون لوڑ هَے !

جیون-اُنر دی سوجھی کدم کدم سِکھدی, دم بدم دسدی پّکدی,

پھلسپھا مارے سُرت, نِرا باهر دا اُنر وی ماردا,

سِمرن دا دیوا گھٹ بلے جد,

تد (اُنر) آرٹ سُرت نُوں سواردا,

بِکھریآں جُلپھاں نُوں مٹکاںدا, نای گوںداں گُںددا, مهِکاںدا, ون, ون

دیآں کلیآں لٹکاںدا, تے وےکھدا اُه سبھ لٹکدیآں

جُلپھاں تے کلیآں لٹکدیآں نال نال ۔

'مَےں' دا گیت گايا جرمنی دے نِتسے,

گیتاں دے گیت تھیں وی وّکھرا,

مےرا گیت هور هَے,

اُه وی مَےں دا گیت هور وکھرا,

اُپنِکھداں دی برهم 'مَےں' دا گیت ناںه,

مَےں گُر-سِّکھ 'ا+ مَےں" اّج گااُںدا !

مَےں نُوں پھلسپھا ماردا,

بےهوس کر سُّٹدا, ِاه ِاک جهِر هَے,

تھوڑا, تھوڑا, جیون نال, اّدھا ِاک گھُّٹ جِها بھرنا ٹھیک وی,

پھلسپھا سارے, آرٹ سارے,

اںدر جگی جوت بِناں سبھ هنےرا هنےرا,

گُرُو-سُرت, سِکھ-سُرت وِچ کِںج کھےڈدی آدمی بنان نُوں,

مَےں تاں اّج چرن کمل سںگ جُڑی

جوڑِآں نَےناں نُوں وےکھدا,

وےکھ, وےکھ مَےں چیکھ --گیت گااُںدا,

سِکھ 'امَےں' دا گیت سارا گُوںجدا,

دِل بھردا مےرا, واںگ وادیآں,

جِتھے چّلن-بھاری گاںدیآں جاںدیآں ندیآں,

اںداج مےرے گان دا مَےں نهیں بنايا,

ِاهو جِها بنِآ, واج نِکلِآ,

پُورا راگ اںدر پھسِآ, سُراں ٹُّٹ بھّج نِکلیآں,

ِاس ٹُّٹی بھّجی جِهی سابتی وِچ راگ مےرا چھِڑِآ هَے,

ِاس وِچ نهیں, سّچی,

اُه آپ دے اںدر اںدر چھِڑِآ هَے, اںدر اںدر کُوکدا,

گلے وِچ, دِل وِچ آپ دے,

مےرے ِاس گیت دا الاپ پُورا مَےنُوں پِآ دِّسدا,

جِوےں مےرے دِل وِچ سارا پُورا وّسدا,

آپ دے گلے تے دِل وِچ وّسدا,

آپے وِچوں کّڈھ, کّڈھ گااُنا,

آپ دے گلے دی لِپھان, آواج دی تان کُجھ ٹھهِری, ٹھهِری, مںگدا۔

ِاه گیت سارا اُترِآ میںه واںگ وّسدا,

کِسے مےرے دِل چھُپی تار تھیں, جِهڑی کںبدی, کںبدی, راگ دا درِآ

لںگھِآ اںدروں,

هالے وی اںدر ِاک ِالاهی گُوںج نال بھرِآ,

روم, روم, گیت گااُںدا, تاراں کھڑکدیآں ۔

هور بس ِاک نِّکی ترب دا کاںبا جِںدگی,

جے مَےں مےری تار هووے کِسے ِالاهی پھکیر دی۔

 

گوالیار

اگست ۱۹۲۲

پُورن سِںگھ

نام مَےں پُّچھدا نام مےرا کی هَے ?

१.

مُڑ, مُڑ, پِّچھے, اّگے, مَےں وےکھدا,

نام کی چیج هَے, نام مَےنُوں دھرکدا,

مَےں آپنے نام 'تے کِاُ بولدا ?

نام کی هَے ? هور کوای نام هووے,

پھرک کی هَے ?

مَےں اچرج هو وےکھدا نام آپنے نُوں,

مُڑ, مُڑ وےکھدا ِاه کی هَے ?

 

گُلاب نُوں گُلاب گُلاب سدو,

بھاوےں بھا, بھا نام وِچ کی هَے ?

کھُسبو پِآر دی,

لالی جوانی دی,

بھا ارس دی

جِںد بُوٹے دی,

دھرت دا سُپھنا - بّس, ِاه گُلاب هَے ۔

مےرا, گُلاب واںگُو 'گُلاب گُلاب', نام وِچ کی هَے ?

مَےں لّکھاں سمُںدراں دا موتی,

ارساں دیآں روسنیآں دا کترا,

لّکھاں نَےناں دی جھلک جِهی,

سُهنے مُوںهاں انےکاں دی بِجلی,

رَونک کِسے انڈِّٹھے ِاکبال دی,

نام آپنا پُّچھدا,

پُلاڑ جِهی وِچ ِاک وِارتھ جِهی چیکھ هَے ۔

२

ڈھےر چِر هويا,

مَےں جد بال ساں,

کھُسی ساں نوےں جںمے پھُّل دی

لالی پُورب دی, نیلان اکاس دی,

پرکاس دی ڈلھکدی ڈلی ساں,

نِّکا جِها چنّ مُوںه,

ماں دِتا نام وی نواں نواں سی,

مَےں ساں نام 'تے ریجھدا !

سبھ اںدر سی مَےں مےری,

نام باهر دی آواج سی,

پَےںدی چںگی لّگدی, رُوه پُّچھدی,

باهر کی, اںدر تاں سبھ کُجھ سی,

باهر کَون بُلااُںدا ?

 

ریجھدا ساں سُن سُن نام اُه,

پِآر واںگ رںگے لال کھِڈااُنے,

تے ناں لوے جے کوای مےرا

جھٹ بولدا کھُس هو :

جھٹ بولدا کھُس هو :

هاں جی ! هاں جی ! اگوں هّتھ جوڑدا,

کھلوںدا هّتھ بّجھے,

جِوےں وّچھا ِاک گاُ دا رّسی بّجھِآ ۔

کی نام نال ماں بنّھِآں مےرے اںدر دا سوّرگ سارا, متے مَےں اُّڈ نا

جاں, چھّڈ اُهدے پںگھُوڑِآں !

گورا جِها بال کالے دھاگے نال بنّھنا ۔

 

پر جد اّکھاں وےکھن سِّکھیآں باهر نُوں,

تے هَولے هَولے نجارا بھُّلِآ آپنے اںدر دے چمتکار دا,

اّک تھّک پُّچھدیآں— نام وِچ کی هَے ?

مُٹھ وِچ نّپ, نّپ, مُڑ کھوهل, کھوهل آکھن-

دّس نام, تےرا ِاس وِچ کی هَے ?

نَےن مےرے مَےنُوں پُّچھن- "تُوں کَون ?"

تے مَےں وےکھ وےکھ هاردا-وّت مَےں کَون ?

مےرے جِهے سارے دِّسدے,

پھِر وّکھرے, وّکھرے کِاُں,

پھِر وّکھراپن کی هَے ?

३

آدمی سارے ِاکو جِهے,

ساه سّت بھی ِاک هَے,

نُهاراں مِلدیآں, لهُو مِلدا,

- هَےواناں, ِانساناں دا, پںچھیآں,

پھُّلاں دا, پّتیآں, جواهراتاں دا—

پھِر اچرج ِاه رںگ, هر کوای وّکھرا !

باهاں نُوں اُلارنا مےرا, سبھ دا, ِاکو,

نَےناں دا جھمکنا تّکنا اُه وی ِاک هَے,

هوٹھاں دی لالی اُهو چُونیآں والی,

تے کھِڑ کھِڑ هّسنا مےرا, گُلاباں دا ِاک هَے !

دِل دی دھڑک, کیڑی دی, هاتھی دی, سےر دی, مےری,

پھُّل دے سواساں دی چال مےرے سواساں دی چال هَے,

پّتھراں وِچ, هیرِآں وِچ,

جلاں وِچ, تھلاں وِچ,

مےری آپنی ماس, هّڈ, چںم دی نُهار هَے !

 

کی پھںجھا والے اُّڈدے پںکھےرُو وکھ مَےں تھیں ?

 کی اُنھاں دے نام وِچ مےرا نام نهیں هَے ?

پر کبُوتراں دے نَےناں وِچ مےرے اّتھرُو,

تے هںسنی دے دِل وِچ درد -برِها مےرا هَے,

ڈاراں تھیں وِچھڑی کُوںج دا رونا مےرا آپنا,

تے چوگ-چُگاںدی چِڑی دی چُںجھ وِچ,

دِّسے مَےنُوں آپنی ماں دا پِآر هَے !

 

پُساکے وکھو وکھ دِسدے,

پر دِل مےرا, جان تےری,

آساں, نِراساں, دھڑک, سهِم,

کاںبا, اُبھار, اُتار مےرا,

سُکھ, دُکھ, بھُکھ, نںگ,

مَوت تے وِچھوڑا مےرا,

هااے ! ِاه سبھ کُجھ کِںج مےرے تھیں وّکھ هَے ?

ِااُں تاں نار دی نُهار هور,

مرد هور, کُڑی, مُںڈا وکھ هَے,

 چولا وّکھو وّکھ هَے,

پر جین مرن مےرا ساںجھا ۔

 

مےرا نِّکا جِها نام مَےنُوں ماردا,

سّد کے, مَےنُوں مےرے ناں تھیں چھُڈااُنا !

ِاهو بس پاپ مےرا,

ِاهو کرم, مےرے ماں پيو نے مےرے نال چموڑِآ ۔

ِاه وهِم جے دین واليو ۔

پھسی مَےں وهِم تھیں کّڈھیاَو۔

دَوڑیاَو ! ِاس رّسی دی پھاںسی بن پای هَے !

مےرا نام مَےنُوں ماردا,

لوکیں کھِّچدے, ٹوردے, بُلاںدے, هّکدے,

 لِجاںدے اگاںه نُوں, پِچھاںه نُوں,

جِدھر اُنھا دی مرجی,

مَےں کھِچی کھِچی, هپھ هپھ, دَوڑ دَوڑ اّکِآ,

ِاه کی گّل مےرے وِچ انهوای جِهی جوڑی ?

 

مَےں مُڑ مُڑ پُّچھدا,

نام کی چیج هَے ?

کُوڑ ماں پيو لاای لیک مَےنُوں,

اُنھاں دی کھےڈ هوای; ساڈی مںت,

ِاه کی وڑدے سار سانُوں مارِآ ?

جِهڑی چیج—'هَے ناںه' 'هوای, ناںه' اُس نال جکڑِآ۔

مَےنُوں نِّکا کر مارِآ !

ساری اُمر کھےڈ جِهی وِچ لںگھی, نام دیآں بّتیآں بالدے, سهِر,
سهِر پھِرِآ, مُلک مُلک گھُںمِآ, هپھِآں, نام دا پھررا

اُّچا اُّچا لهِراںدے !

نام ِاک وهِم سی,

اُمر ساری وهِم دے کںم کرکے هاری ۔

 

مَےں کوای هور هاں,

هُن مَےنُوں آپنی ساری نُهار پُوری,

درِآواں, پربتاں, گھاهاں وِچ دِّسدی,

پھُّلاں وِچ لهُو مےرا,

اُنھاں دا لهُو مےرے وِچ !

هّڈیآں مےریآں هِمالا دی کڑیآں, سِّدھیآں گرَےناایٹ (بّجر) دے هّڈا

نال وج وج کُوکدیآں--"ِاه مَےں هاں"-

کھُلھے مَےداناں دے گھاه

مےرے کےساں دا نام پاے لَےںدے,

کنّیں سُنیآں مَےں سبھ کنّسوآں !

رات دی اّکھ وِچ مےرا,مےرا سُپھنا,

اسگاه نیلان وِچ مےرے من-گگناں دا جھاولا !

مَےں ِانّاں انںت جِها دِّسدا,

سارا جگ مےرے سُپھنے دے پےچ وِچ

جگ تھیں وی هور کُجھ هالے مَےں کُجھ هور هاں,

مےرا نِّکا جِها نام کِاُں رّکھِآ,

سبھ تھیں کّٹ کے, پاڑ کے, چیر کے, لیر جِهی آکاس نالوں ِاس نام

دی نِکان وِچ مُڑ, مُڑ, رّکھِآ ! مُڑ مُڑ ڈھّکِآ !

ِاه کی ?

کرم, کرم کُوکدے, کَون کردا ?

१

کرم, کرم, کُوکدے کَون کردا ?

مَےں تاں انںت هاں, جگ سارا,

برهِمںڈ سارا, پرِتھوی دے چلن دے کرم کر کے

اُّٹھ مَےنُوں ِاک چِڑی نُوں چُک چُک ماردے,

ِاه کی ? کرم کَون کردا ?

مَےں کی کردا ? مَےں تاں بےهوس, کال-پھڑِآ, بےسُّدھ جِها, مَےنُوں تاں

تھهُ نهیں, مَےں کی کردا ?

درِآ دی ِاک لهِر ِااُں وگدی,

دُوجی اُوں وگدی کھبر نهیں پَےںدی کِاُں وگدی,

پون دے وےگ نال اُّٹھدیآں,

لهِراں نُوں کی جِںمےواری ?

هوا نال پانی کِاُں کںبدا ?

جے لهِراں دی پچھاڑدی کرم-گِنتی,

مِّترو ! پانیآں نُوں هِٹھاهاں نُوں کھِّچے کَون ?

کَون چاڑھدا اُتاهاں نُوں,

سکلاں هر سانیاے لّکھ, لّکھ وکھریآ !

 

میںه پَےںدا, تے بناںدا, نِّکیآں نِّکیآں, تلااُڑیآں,

گلیآں دی نِّکی نِّکی سُّکی رےت 'تے پانی ٹُردے,

تے پانیآں تے میںه دیآں کنیآں دا ڈِّگنا,

تے بُوںداں دا آپنے وِچھااے جلاں 'تے بُدبُدے بننا,

گھڑی, گھڑی بننا, بِنسنا, مرن جین تاں ِاّک گھڑی اکهِ جِها

ناچ بُدبُدِآں دا !

اُه نّچنا کھُسی وِچ, اُّٹھنا, بھّجنا پانیآں ٹُردِآں 'تے

هونا-ن-هونا برابر هر پاسيوں,

تے مُڑ لّکھاں وِچ هر ِاک وّکھرے بُدبُدے دا ناچ آپنا,

ِانھاں گھڑی دی گھڑی کھُسیآں کرن لای,

ِاس دُکھ-سُکھ جین مرن, دے مِلوےں انںد نِتے دے کرم لای

وی کِدھرے سُهنی جِهی پھاںسی کرم دی لٹکی پای هَے !

تے کِس لٹکاای هَے ?

२

هیآ وّڈا لوڑیاے,

مےرے مّتھے کرم لِکھنے نهیں سَوکھے !

مَےں کی جاندا مَےں کَون ?

پهِلاں تاں مَےنُوں مےرا پُورا, پُورا تھهُ ديو,

پھِر مَےنُوں 'سِآن' ديو,

ِاّکو جِهی, اّج دی, کلھ دی, بھلکے دی ۔

مَےں کی جاندا, مَےں کی کردا,

سارا رّب دا هال مَےنُوں ملُوم ناںه,

تھوڑا وی ملُوم ناںه,

کَون آکھدا : "مَےں کردا"

پتا نهیں کَون کردا,

پتا نهیں, مَےنُوں نهیں, دّسے هور کوای هَے پتا جِس نُوں,

هاں ! کِس میںه دی کنیآں دی بُدبُدا-کھےڈ مَےں ?

هاں ! کِس کرتار دی کِهڑی لیلا دا مَےں رںگ هاں ?

ِاس دّسے کَون ?

پتے والا وی, پر دّسے کِںج ?

هیآ وّڈا لوڑیاے, مےرے مّتھے کرم, دھرم, مڑھن نُوں !

३

اَو ساایں واليو !

آپ نُوں کرماں دی پای هَے,

مَےں کُوکدا, دّسو کی ِالاج, سّجنوں !

مَےں آپنا آپ ن جاندا,

دّسو مَےنُوں کَون هاں ?

جِسم مَےنُوں انںت جِها دِّسدا مےرا,

نام مےرا نِّکا

تے نام نے وکھری کیتی ِاس وّڈے جُّسے دی نِّکی جِهی کاٹ جِهی پای هَے۔

کترِآں, کّٹِآ سبھ نالوں وّکھرا پِآ دِّسدا !

کی بّس ِاه مَےں هاں—

جِهڑا ِاس وّکھرے, نِّکے کّٹے جِسم نُوں توردا ?

کِ ِاس وِچ کھاس کوای بھےت هَے وّکھرےپن دا ?

کِ ِاس نُهار دا, رتاک, بّس ! رین کُ, هوا ماتر وّکھرا ِاک رںگ,

بھا, بّس ! ِاه وّکھ هَے ?

تے ِاه مَےں مےری, وّکھر سبھ مےریات (مےرا پن) هَے ?

پر ِاه وی ٹھیک ن دِّسدی گّل,

مَےں تّکی هَے, ِاه وّکھری جِهی مےری 'مَےں' مےریات وی,

لّکھاں وےری اُّڈ چھّڈ ِاس وّکھرے وکس تے نکُوس تھیں,

مےرے تّکدے, تّکدے نّسی پھںنگ لا,

ِاس 'مَےں مےری نُوں چھّڈ کے;

سُهنی چیج کدی جد دِّسی ِاس نُوں,

ِاه مَےں موای, اُّڈی, بھّجی, پِچھے مُڑ مُڑ تّک کے آکھے :

"بّس مَےں ِاه هاں,

جاه اُه نهیں,

ِاّتھوں رهِساں, اُتھے ن مُڑاں کدیں,

ِاس وِچ سماساں ِاّتھے,

چھّڈ مَےنُوں, چھوڑ, مر تُوں, جاه,

هّٹ, چھّڈ جاه, مَےنُوں,

مَےں تاں ِاه هاں,

اُه وهِم سی,

مَےں بّس هُن ِاّتھے رهِساں ۔"

لّکھ وےری هوڑِآں ِاس نٹنی جِهی نُوں,

پر هر وےری اُدھلدی, جد کوای سُهنا آن گل لّگِآ۔

درِآ وِچ چھالاں مارے,

اّگاں وِچ اُّٹھ نّسے اّدھی راتیں کالیآں,

سدا آکھے, مَےں ِاه نهیں, اُه هاں,

سدا ٹُردی, نِت اُّٹھ نسدی,

گھڑی گھڑی لُّچھدی واںگ جل بِناں مچھلیآں,

وےکھ وےکھ لِسکاں سُهنّپ دیآں۔

 

پھُّلاں وِچ ریجھے ِار

برپھاں دی کھُلھ, تے ٹھںڈھ 'تے مردی,

دھُّپ لوچے اّگ لوچے, دِن لّچے رات وی,

پربتاں دی دُوروں دِّسدی سپےدی لوچے,

سونا لّچے هےمکھںڈ دا,

لال رںگے, کالی, سام دی,

پاتساهاں دی بےٹیآں دی نُهاراں دی دید مںگے,

کدی وارے گھر باهر, گھُمِآر دی گریب ٹُل اںگنیآں دی

سُهنّپ 'تے;

هو دی چُںمدی چھوه نُوں بّچے, دے, دے چُںمیآں;

جلا دے وهِناں دی آسک مرے, مار مار چُّبھیآں,

تارِآں نُوں دےوے اّدھی رات اُّٹھ نَےناں دیآں هّپیآں,

سُورج نُوں چُّک هّتھ وِچ گےںد, گےںد کھےڈدی,

پنّے مںگے, هیرے مںگے, چُونیآں, پںج گیٹڑا ِاه,

ریجھے کدی اجنبی کِسے دے پِآر دے سےوا دے مِّٹھے مِّٹھے گیت ِاه

کدی مںگے کںڈِآں دے دِتے جکھماں دی پیڑ ِاه,

پھُّلاں نُوں ٹولدی,

کدی سُولی سهاردی کںڈے جِنّی پیڑ ناںه,

کدی پھُّل-سّٹ اُّتے چیردی,

ریجھے کدی کِسی دی نِّکی جِهی ادا 'تے,

تو راجِآں نُوں ٹھوکراں ماردی,

هےٹھاں نال بّدھی هسی دی لهِر وِچ ڈُّبدی کملی بِن پانیآں,

کدی کِسی دے نَےناں دی ماری پھکیر جِهی هوںودی,

بردی بندی کِسی سُهنے دیدار دی,

توں تکھتاں تے پَےر دھر لںگھدی سوکھ جِهی هو کے,

کدی هاسے نال پروای کھڑی,

کدی اّتھرُوآں دی کتار چلدی,

ریجھے اسماناں ول نیجھ لا;

تارِآں نُوں تّک, تّک, بلدی, سوکھدی ۔

کدی هِسے (بُّجھے) ِاه کالی رات دی ِاکّل وِچ,

ِااُں لّکھ وےری مَےں تّکِآ,

ِاه آپا ٹُّک, سُّٹدی,

کهِںدی-واری, واری, گھولی گھولی, لّکھ, لّکھ وےریآں, ِاک,

ِاک رُوپ دی کِرن 'تے,

کِسے انڈِّٹھے دے نَےناں دی موای ِاه,

سادھنی, بَےراگنی, ےوگنی,

بھوگنی, سوکھ, چںچل پری ِاه !

۵

کدم, کدم, دم بدںم,

آپا چھّڈ ِاه نّسدی,

دُوياں نُوں پِآردی,

آکھدی هالدی جیبھ نال,

مُوںهوں نهیں بلدی, چُّپ, بولدی

واںگ مںدر دے دھُوپ دے, اُدا, اُدا دھُوںآں دِل تھیں, اُّٹھدا

اُّچی جاںدی واںگ ارداس دے !

ِااُں سُهنّپ دے پِآر وِچ;

ِاک ِاک دم وِچ ِاس نُوں لّکھ, لّکھ, مَوتاں, مرن لّکھ, لّکھ هُںدے

ِاهدے پر مرن ناںه پچھاندی,

موای سدا دی, هر گھڑی,

سدا جیاُدی, مردی ناںه ۔

مَےں کدی ِاس نِّکی نام-نهار وِچ ناںه تّکِآ,

جد آای, مُڑی پِّچھے,

جھلکا کِسے دے رُوپ دا وّجِآ,

مُڑ اُدھلی, ِاهدی کدی کھَےر ناںه !

لّکھاں بِجلیآں پَےںدیآں, ِاس 'تے چُّپ چُپیتیآں,

چھپے جے کدی, ِاهدا آهلنا ٹولدی آں, ٹول ٹول, ِاهدے

آهلنے پھُوکدی آں,

ِاس باولی نُوں پتا نهیں !

۶

ِاه جرُور هَے, ِانّی بےسبر ِاهی چیج ِاه, ِاس نِّکی جِهی-نُهار

نال, وّکھراپن جِهے ونّ نال; کِسے پّکی رےسم دی رّسی

نال بّدھی جرُور هَے:

نّس, نّس جاںدی, مردی, ڈُّبدی, سڑدی, اُّڈدی,

پر مرے ناںه, ڈُّبے ناںه, سڑے ناںه, سُّکے ناںه, مُڑ مُڑ ِاتھے آاُںدی,

جِوےں پںچھی مُڑ مُڑ آوے پانیآں تھیں تھّکِآ, ساگراں وِچ چلدا

نِّکا جو جهاج هَے !

مَےں هَےوان دےکھدا,

ِاه ڈُّلھنا, وگنا, وهِنا,

مرنا چھِن چھِن دا مےری مَےں دا, ِاک اچرج جِها رںگ هَے !

ِاه سمُںدراں وِچ وهِن دا کی بھےت هَے ?

ِاه لّکھاں درِآواں دی نھاتی دھوتی آب نُوں,

مےری مَےں 'تے چڑھِآ رںگ مِلواں مِلواں لّکھاں هی سُهّنپاں دا,

ِاس وِچ لّکھاں سمُںدراں دے پانیآں دی ڈلھک

هر کِسے دی رّبتا نُوں چھوںهدی,

انںتتا نُوں چُںمدی دِن رات ِاه هَے,

سبھ نال لگ, لگ, پِآر-جّپھیآں وِچ پلدی,

وگ وگ ٹھهِردی ٹھهِر ٹھهِر, وگدی

نِّسردی, اُچیدی, تھیںدی

ِاه, 'ناںه', 'ناںه' هو کے ۔

ِاه کی ادبھُت جِهی کھےڈ هَے ?

انںت, امِت, اتول, امل, اڈول, اگںم, اتھاه, اسگاه, جِهڑی

"اُه" ۔

ِااُں کھےڈ جِهی وِچ, اںت, مِت, تول, مول, ڈول, گّمتا, باهت

گاهتا جِهی 'ِاس' وِچ آاُںدی, وّسدی, هّسدی هُںدی,

اچرج هَے !

۷

کرم مَےنُوں پھڑنگے,

پھڑن !

هّتھ مار کرماں دے هّتھ 'تے,

کھُلھے مَےدان, کھُلھے گھُںڈ مَےں نّسدی !

پھڑو ! آاَو لااَو جور مَےں نّسدی !

پر دّسو پهِلاں مَےں کِتھے ? نام مےرا کی هَے ?

اُه نام لوکیں جِهڑا لَے'دے,

ڈھُوںڈھ, ڈھُوںڈھ تھّکِآ,

جیون-کھےتر وِچ کِدھرے ناںه لّبھِآ !

 

کرج دےنے جِنھاں دے,

پھرج دےنے جِنھاں دے,

نّسے, دَوڑے سُن مَےں آکھِآ,

پھڑِآ مَےنُوں, جور نال,

سارے آکھن ٹھیک پھڑِآ,

تے گھُٹ, گھُٹ, مُّٹھاں وِچ نّپِآ,

مُّٹھ کھوهلی ساری کھالی دی کھالی,

جّپھیآں باهاں دیآں سارِآں دیآں کھالی !

هاں, آکھن اُه گِآ کِتھے ?

جِس ساڈے پھرج دےنے ِانّے ڈھےر سارے,

جِس ساڈے کرج دےنے ِانّے ڈھےر سارے,

اُه کَون سی ?

چںگی ترھاں نیجھ لا ناںه تّکِآ,

سی وی کُجھ کِ نهیں سی ? ٹھیک سِنجان نا سکِآ ۔

 

گايا سی مَےں بهُوں سُهنا,

سونے دے گیت رںگیلے پھبیلے,

کھلک موهِت هو ڈِّگدی واںگ پتںگِآں,

گیت دے دیوے جو بالے مےری سُرت نے

دَوڑی ساری کھلک آای,

لوکاای کُوکدی, گان والا کِتھے ?

کی ِاه بلدے دیوے پاے گااُںدے ?

کھُسی هو سارے آکھن ِاه وےکھو ِاه هَے۔

پھڑ, پھڑ, دِلاں دیآں مُّٹھیآں بھردے,

جِوےں سّچ مُّچ گان والا لّبھِآ,

اّکھاں کھوهل تّکِآ, کُجھ نهیں سی اُّتھے,

مُّٹھ کھوهل کھوهل تّکدے,

کھالی, ساریآں کھالی کھالی !

۸

اَواے مَےں اُڈارُو جِها رس هاں,

مَےں کِسے آلی اُّچی سرکار, دربار دا ڈھاڈی,

پَےر, هّتھ, نَےن, دِل, جِگر, جان والا پُورا,

مےرے پِّچھے کِاُں لّگے ?

کرماں دی کھےڈ کِسے هور گلی لوکیں کھےڈدے ۔

مَےں کرماں دی کھےڈ نهیں کھےڈدا,

کرم مےرے اُه اُّڈدے واںگ ٹِّڈیآں;

دِن دِهاڑی هنےرا پا مَےنُوں ڈرااُںدے,

پر چھِن, پل وِچ, جد مَےں ڈر ڈر مردا,

"مرد دا چےلا" چھّڈدا تِلیار آپنے, ادھ اسماناں وِچ اُّڈدے,

رّب مےرا بھےجدا مِهراں دے پںچھی,

 

اُه کُٹ کُٹ ٹُک ٹُک, مےرے کرماں دے ٹِّڈی-دل ماردے !

ڈھےراں دے ڈھےر ! اُه تلے پاے لگدے ۔ موایآں ٹِّڈیآں دے,

اَواے ! تَےنُوں مَےنُوں پتا کی,

گگناں والے دے چھُپے لُکے پچھی ادے, مار مُکاںدے کرماں نُوں,

مَےں تاں سدا سُندا سُهنی کرماں دی کاٹ نُوں,

سُهنی ٹُک, ٹُک هوںدی جد

اَواے ! مَوتاں دا میںه کِها پَےںدا, مَوتاں ڈِگدیآں, ترِم ترِم,

مَوتاں دا میںه وّسدا, ترِم, ترِم, ترِم ۔

کرتار دی کرتارتا

[جگت سارا چِترسالا, بُّت سالا]

१

گھڑتاں, بنتاں, سکلاں, گھاڑاں,

چِتر, رُوپ, رںگ, نُهاراں

انےک ساایں گھڑدا,

گھاڑ دی آواج آوے,

ساایں هتھَوڑا وّجدا,

جگت سارا چِترسالا, بُّت سالا رّب دی,

ِاه کرتار دی کرتارتا,

بےجان سارے, بُّت سارے چِتر سارے,

هّتھ مالک دا جد لگدا,

 

دم, جان بھردا, جِںد چلدی

ِاس بُّتکھانے کمال وِچ ۔

اُهدی کَوملاں تھیں کومل اُنری کرتارتا,

اُهدی واهی لکیراں دا بھےت گُوڑا;

اگّم دی کلم نال پااُںدا,

لکیراں دے چّکراں وِچ سبھ جگ چمکدا,

اُهدے رںگاں دیآں اُڈاریآں, پھُلکاریآں ساریآں مِلوےں پربھاواں دا

سمُوه سارا,

سبھ رُوپ, رںگ راگ هَے کرتار دا,

اُداسی, کھُسی, چاا, جین, مرن,

بین, اتھین, پرکاس تے هنےرا دووےں,

اُس کرتار دی کلم دی چھوه دی لمک, چھُٹک, جھِجک, اُّٹھک,

وگک, وےپرواهی جِهی, جِهی بّس هَے !

ِاهو کرتاری چھُه جین جگ دا سواس هَے ۔

ِاه وّکھری, وّکھری نُهار,

ِاه سبھ نانا-وّکھراپن,

انںت, امر, نِّکا جِها رںگ بھاوےں, نانا, نانا جی هَے ۔

ٹھیک ! ِاه نِّکی, نِّکی انهوںد جِهی, هوںد هو دم بھردی رّب والا, کهِںدی اُهدے هّتھ دی چھوه دی سار هاں ! رس دی کنی هاں, مرجی دی منی هاں, اُهدے هّتھ دی بنی هاں, هُن ابن ن سکدی ! جُگو جُگ چمک مےری, مےری کاهدی اُهدی چھوه دی کرامات ساری,

گگن, گگن چمک سی,

کلم اگںم دی لِکھی لِکھی رےکھ مَےں, هُن کَون مےٹسی, کِرن واںگُو

کںبدی واهی واںگ تیر مَےں,

گاای هوای سُر هاں رںگیلی سرکار دی, سارا کال گااُ دا, پرتی

دھُنی گااُںدی, نام کرتار دا, سِمر, سِمر هور هوںدی,

 

سدا بسںت جِهی مُڑ مُڑ رںگدی, رںگاں دی کھےڈ مَےں, مُڑ مُڑ ٹھںڈھدی

مُڑ, مُڑ تپدی, اّکدی ناںه, مُّکدی ناںه, تھّکدی ناںه مَےں

کرتار دی کرتارتا ۔

مَےں جِںد هاں, نِرجِںد هاں, مِّٹی هاں, پّتھر هاں, دُّدھ ورگی چاننی,

سُپھنا هاں, کی جاناں ? اُهدے اُنر دی پُورنتا,

هّتھ کرتار دی چھوه دی اےکتا,

مَےں دی انےکتا نانتا, سبُوت مےری مَےں هَے ۔

ِاه نِّکا نِّکا نُهاراں دا پھرک -

هَےواناں وِچ, ِانساناں وِچ, نراں تے ناریآں, جلاں وِچ,

تھلاں وِچ, هرِآولاں, سوکِآں, تارِآں تے پھُّلاں وِچ,

منُّکھاں تے پںچھیآں وِچ, جڑاں تے تّناں وِچ, چراں وِچ,

اچراں وِچ, پرکاساں هنےرِآں وِچ,

ِاه نِّکی نِّکی امُّل, نانا اںمرِتتا,

ِاهو تاں کرتار دی کرتارتا دا, سوادلا نانا-ونّپنّ هَے,

ِاهو تاں رسیآں دی آس بھاری, نهیں تاں باکی مرن, مرن هَے,

ِاهو تاں رس دا جین بابا, ِاهو تاں درسن هَے ۔

بُوںد بُوںد لٹکی هَے, چمکی تار, تار نال, کھچیںدی تار کِرن هار,

بُوںد, بُوںد کھےڈدی, ِاهو تار بنّھدی سدَےوتا نُوں چھِن, چھِن دے

سُپھنے وِچ, سدَےوتا کھےڈدی !

ِاهو تار پردی کرتار دی جِںدتا نُوں, انهوایان هَے—انهوسی

نِرجِںد جِهی چیج نال, بس جِںدتا کھےڈدی, واه ! واه !

ساایں کردے-ِاه کرتار دی کرتارتا !

پھلسپھا تے آرٹ (اُنر)

१

پھلسپھا جِنّاں آرٹ رُوپ هَے,

اُه کُجھ ِاںج هَے, جِوےں انپڑھ جِمیںدار جِمیں واهُںدا تے دانے

پاںدا آپنے گھر, بِناں جانے گّلاں باهلیآں,

آپ مُهاری اُتوں جِنّی لوڑ هُںدی, پھلسپھا آپ مُهارا آاُںدا

جِوےں نِّکی ِاک بّتی پھڑی هّتھ وِچ, لںمی هنےری جںگل-

واٹ ٹُری جاںدِآں جاںدِآں, آپ مُهاری, نپ, نپ, کّٹدی!

ِاک وار جّٹ ِاک سوچاں-وهِن پَے گِآ,

هل چھّڈِآ, پَےلیآں وِچ جاگ جِهی وِچ سَےں گِآ,

اُه پُّچھدا بیج کولُوں, بیج کِاُں اُّگدا ?

مِّٹی وِچ کی هَے ? بیج پھڑ سُّکا هرِآںودی, جِتھے کُجھ نهیں سی,

اُتھے سبھ کُجھ هَوںودا, جمین وِچ کَون چھُپِآ, جِهڑا کنک

دے بُوٹے نُوں اُّچا, اُّچا کردا, پّتر کّڈھ, کّڈھ, چِتر جیںدا,

جیںدا کھِچدا, کی ِاه اُهی بیج هَے ?

پِآ وهِن نواں جّٹاں دا پُّت ۔

جّٹ سارے 'کّٹھے هو آکھدے ۔

اَو ! آلا سِںگھا !

کی هويا ? کُوںدا نهیں تُوں ?

ناںه هل ماردا ?

دُوجا جّٹ-مچلِآ ! روٹی کھاںدا, لّسی پیںدا سبھ ساڈے واںگ, پَےلی وِچ لےٹ لےٹ پِچھلے دانے سارے گںدے کردا, اَواے ! کِرت تھیں چھُّٹڑا ۔

تیجا-کُجھ نا آکھو بھاای ! آلا سِںگھ سادھ هو گِآ جے ۔

چَوتھا--لَے ! وےکھاں سادھ هو گِآ ای اُّلی لّگے بںدے وی سادھ تھیںدے ?آلا سِںگھ آلس دی اُّلی دا مارِآ, سچ جانیں ! سادھ تاں تےج دھار والی تلوار هُںدے, اُه تاں کُجھ هور چیج ! پںجواں-بھرا ساڈے نُوں کای من دا روگ لگا ای, بھراواں دّس کھاں ! دانے ِاک دی تھاں دو کِںج لگن, تے سوچدِآں ِاک وی گُںوا لِآ ای بھراوا ! ِاس سال هُن تےرے گھر دانے مُکنے !

 

ِاهو ناںه بس سوچاں دا سِّٹا :

هل واهو, رُوڑی پااَو, جاں کھاد بنی هّڈی پااَو, لهُو پااَو, پَےلی واهو, پسینے آپنے دا بیج پااَو, مُڑ واهو, بیج چںگا چُنو, مُڑ چُنو, پھِر چُنو, ِاه سبھ ٹھیک, ِانّاں تاں اسیں وی سمجھدے ۔ پر سوچاں کی سںواردیآں !

پھلاسپھر بولِآ :

هَےں ! کی سارا سال هی لںگھ گِآ, مَےں تاں هالے ِاتھے اپڑِآ کِ کھےتی کرنا ساڈے وّس دی هی چیج ناںه, هل کاهنُوں مارنا ! میںه پانا جو وس ناںه سبھ کںم کسُوترے۔ کںم کرنا نِهپھل جِها دِّسدا !

سارے -اَواے ! آلا سِںگھا !

 بّس ! ِاس اَوکڑاں وِچ پھسِآ پِآ هَےں, اساں کِها کوای سُهنی گّل سوچدا ! کملِآ ! چل, اُّٹھ, هل جوڑ, میںه پَےسی نا پَےسی سوچدا ۔ ناں پِآ ! اسیں دھرتی پُّٹ تےری پَےلی کھُوه-پانی دِآںگے, اُٹھ کملِآ۔ هّک بلد ۔

 بّس ٹھیک ! ِااُں جد آرٹ (اُنر) دی کِرت تھیں, سوچ نِکل لاںبھے جاںدی, پھلسپھا بندی, ِاه پھلسپھا-سوچ ماردی, آرٹ وی اُٹھ ماردا جد نِرول پھلسپھا بن آاُںدا, اتی چِںتن پھلسپھا هَے جِوےں جّٹاں بُّجھِآ, بںدے نُوں اُّلی لا ماردا, آدمی کُجھ مسِآ, مُسِآ هُںدا, بدبُو آاُںدی !

دھرم مجھب سارے آرٹ هو ارںبھدے, مُڑ هَولے هَولے پھلسپھا بندے ماردے, جیںدے دا کںم هَے بچنا پھلپھپھے دی مار تھیں, کِرتی کِسے سںگ وِچ, هاں دھرم کرم تھیں بچنا مجھب تھیں وی بچنا جِتھے رّبی آوےس هويا, آنا بںد هَے !

२

پھلسپھے تھیں مَےں* اّکِآ,

تے پھلسپھے دی نیںه تے رکھو جِهڑے دھرم تے مجھب جِهڑے کِرتی

نهیں هن !

لوکیں وی سارے اّکے پاے هن,

دھرم ِاک پھاهی جِهی لّگی سبھ دے گلے وِچ,

سرم مار کُوںدے نهیں هن,

پر چھّڈ دے, چھّڈی بَےٹھے سدیآں دے دھرم سبھ چوری چوریآں !

ِاک کُوڑ-وهِم وِچ پھسے نِکل نا سکدے,

سّچ ِانھاں پاسوں کداای دا اُّڈِآ,

جِوےں مَےں بتالی سال بااد وی نا-وهِم تھیں نا نِکل سکدا,

کوای بُلااے مَےنُوں کنّ واںگ گھوڑی گھوڑے دے کھڑے کر سُندا,

کھُس هُںدا, هِنکدا کھوتا,

پر اپھسوس ِانّاں کِ مَےنُوں گھوڑی گھوڑے جِنّی وی اکل نهیں آای

هالیں تّک,

اُه تاں بولدے جد مالک سیٹی ماردا,

اُه هِنهِناںدے جد جد ساایں کدی دِّسدا,

تے مَےں هالیں کھوتے دا کھوتا, کوای پرکھ ناںه, سِںنجان ناںه !

 

پھلسپھے دا کںم هَے ٹھّگ لَے جانا,

رّب دے بُّتکھانے تھیں کّڈھ کِسے گُپھا جِهی وِچ واڑنا,

ِاه گُواںدا راه مےرے اسلی وتن دا,

لوکیں بھُّلے پھِر ٹولدے سدیآں, راه نا لّبھدا, پریتم دے دےس دا,

گُپھا هنےری, وِچ گھُںمن-گھےریآں, بھُّل بھُلّایآں !

ماراں راه دیآں کھاںدے,

بھناںدے سِر, ڈھهِ ڈھهِ مردے,

پھِر اُّٹھدے پھِر مارے جاںدے,

رںگ ِاه پھلسپھا !

 

کھُلھے مَےداناں دے لوک هنےری کوٹھڑی پَےںدے,

اُّتھے بھُوت وّسدے,

اُنھاں دیآں گُلامیآں کردے, پانی ڈھوںدے, لّکڑاں کّٹدے,

کوٹڑے کھاںدے, کُجھ بن نا پَےںدا,

راه نهیں دِّسدا باهر آن نُوں,

مُڑ مُڑ 'رّب' رّب' کردے متے کُجھ بنے,

پر امر کوای نهیں,

سواد نهیں آاُںدا, رس نهیں آاُںدا, ِانّا وی جِنّاں دو پَےسے دی

اپھیم وِچ, ِاک پِآلے سراب وِچ,

'رّب' 'رّب' کردے بے-رسا, بهُڑی کِّدھروں کوای ناںه,

آکھر کھّپ, کھّپ رّب تھیں مُنکردے,

'ِاهو ناںه کھےڈ دھرم تھیں ادھرم هون دی,

بِناں رس دے جوگ تھیں بھوگ چںگا لّگدا,

مُڑ مُڑ پِآلے پی, پی, جنانیآں دے گلے لّگدے, مواے هواے موایآں

نُوں ماردے, کیڑے کتُورے ودھدے, هور هُںدے ودھ, گُلامی کرن نُوں

بھُوتاں دی, کِرت تھیں, چھُّٹڑ لوکیں, مارے پھلسپھے ٹھّگ نے !

 

پر ٹُری جاںدے لوکیں پاے اُسے انّھی هنےریآں !

هِںمت کرن اُه وی اُس وِچ, وِارتھ ساری هِںمت,

باهر آنے کَون سارے اپھیمچی,

تے کّٹڑے پَےںدے نںگے پِںڈِآں تے اُس هنےرے دے بھُوتاں دے,

کرتار نُوں بھُّل کے, اُهدے بُّتسالا, چِترسالا تھیں نِکل, من دی

کوٹھڑی هنےری وِچ کَےد هو "مَےں" "مَےں" دی کالی رات وِچ رهِںدے,

کدم سبھ, بّس, اُلٹ پَےںدے, دھِآن سارا اُلٹا, جوگ اُلٹا پَےںدا,

بھوگ وی پُّٹھا هو ماردا, دھرم کھان نُوں آاُںدا, رّب وَےری

دِّسدا;

جینا مرن تھیں ودھ دُکھداای,

مرن نسیب نهیں هُںدا,

مُڑ مُڑ ڈِگدے من-گھڑت پھلسپھے وِچ, اُلٹی سبھ سرِسٹی دِّسدی,

جیون سارا ِانھاں من دے جُواے وِچ هار هّتھ جھاڑِآ !

جواریاے, چور سارے, هار, هار مردے !

 

گیتا پڑھن, کُران پڑھن,

اُپنِسد پڑھن, پُران سارے,

هنےرے وِچ, رّب تھیں بھُّلِآں,

ِاس کاای بھُوت--'مَےں" نُوں پالدے

کیڑے ودھدے, کتُورے,

 

پِآر نال نِاُں سارا ٹُٹیدا,

سُهنّپ نَےناں وِچ نهیں رهِںدی,

کرتار دی چھوه جِهڑی کای وِچ اُه پتھروںدی, هاں مَےں کهاںگا,

کرتار دی کنی اںنجاای, وِارتھ گُںمدی,

دِل کھالی سّکھنا سّکھنےپن کالے دا دھِآن, آکاس دیآں برِتیآں

پھلسپھا سِکھاںدا,

من وِچ کَےد لوکیں,

من-گھڑت گّلاں کد جگا سکن,

هور ماردیآں هور پھاںهدیآں,

من دیآں چںچلتاایآں تے کَےدی سبھ کھُس هُںدے,

سمجھن هنےرے دیآں دیواراں ٹُّٹیآں,

اُه هور هنےر پااُںدیآں !

३

ِااُں آکھر پھلسپھا کَوماں دی مَوت هَے,

سدیآں لںمی رات پااُںدا,

سارا دھرم کرم ماردا !

دھنّ سارے پاپ ِانھاں دے

پاپ گھور پاپ هوںودے,

مَوت هور کی هَے ?

 دُکھ ِاه مَوت تے هَے !

کَوماں مر موایآں,

سواس سارے بےسواد جِهے, دُکھی جِهے,

چھِّتھے جِهے پَےنا, مرن بّس ِاه هَے مےرا, تےرا,

هور مَوت کوای ناںه,

موياں مناں نے ِانھاں مُردِآں نُوں کی جِوااُنا !

 

اُه دھرم بُّدھ جی دی اّکھ تھیں آيا بچااُںدا

اُهو مناں تھیں آيا ماردا,

اُهو ساایں دی اّکھ تھیں مُردے جِوااُںدا,

 اُهو من تھیں نِکلِآ کال-سّٹ ماردا ۔

8

پارس سی بھارا راجپُوت ِاک راجے پاس,

پرِتھیراج اُس نُوں سّددا, آکھدا, پارس دِه مَےنُوں لوڑ هَے !

راجے کّڈھ پارس دِکھالِآ,

سادا جِها پّتھر سی,

پرِتھیراج دی تلوار نُوں سّجے هّتھ لَے پارس چھُهايا,

 سونے دی هوای, ساری چمکی;

پرِتھراج کھُس هو مںگدا,

پارس دا مالک دِںدا پارس,

پر پارس پرِتھیراج دے هّتھ اُه کںم ناںه کردا;

کای لوهے آںدے, لوهے دے لوهے, پارس پّتھر دا پّتھر,

پرِتھیراج گھُردا, ِاه پارس ناںه,

 راجے هّتھ-ناٹک کوای کیتا,

مُڑ پارس مالک هّتھ سِںنجان کے منّدا,

 مُڑ سارے لوهے اُسی پّتھر دی چھوه نال سونا هُںدے,

مُڑ پرِتھیراج پارس لَےںدے, پارس مُڑ رُّسدا ۔

 

جو گّل پرِتھیراج سی نهیں سمجھِآ, اُه اسیں سدیآں لںمیآں

ن سمجھدے,

پر اُنر-کمال دا, آرٹ رّب دا بھےت ِاه,

پارس دا کمال تاں رّب دے هّتھ دی چھُه هَے,

من منُّکھ دا پارس ٹھیک هَے,

پر بِناں اُس هّتھ-چھُه دے پّتھر دا پّتھر,

ِاه 'مَےں دا بھےت هَے,

اُه نهیں جو اُپنِکھد دّسدا,

تے اُپنِکھد برهم 'مَےں' پھلسپھے دی جھات نال هور کُوکدے,

پارس دی 'مَےں' بولدے ناںه,

رُسدی, منیںدی, پر چُّپ

آکھے کُجھ ناںه, هوای جُو کُجھ ناںه

گیتا دی مَےں وی بولدی,

بُّدھ دے بُت دی مَےں ناںه بولدی,

'سبد مَےں" گُرُو گرںتھ دی چُّپ هَے,

ِاّتھے کومل اُنراں دے کمال دی نجاکت,

ِاّتھے ادا هَے پِآر دی,

ِاّتھے من مر گِآ هَے, پارس دی مَےں وِچ,

 

بّس, ِانّاں نِّکا جِها بھےت هَے

پھلسپھے تے آرٹ, من دی هنےری مَےں تے کِرتی مَےں وِچ,

آرٹ-کِرت دی ٹوه جاندی,

پارس کرتار هّتھ دی چھوه سنجاندا,

ِاه سروّگےت آرٹ (اُنر) دی

بُّت وِچ چِتر وِچ, رںگ کِسے وِچ

بَےٹھی, سُّتی, جیںدی, جاگدی,

هِلدی پریتم دی بّس ےاد تار هَے !

اُس کرتار دی چھوه دا سواد هَے,

پارس رّب دی کرامات هَے,

ِااُں سدا آيا سدَےو لای,

ِاک رںگ-رس, سواد-سُکھ,

ِاه سدَےو دا جین هَے,

آوےس هَے رّبی, گُپت,

بّس چیج هَے, انےمی,

نےم سارے ڈُّبدے !

بّس, پِآر هی پِآر ِاک پُورا سّچ هَے,

ٹھیک هَے ! سبھ پیر پَےگںبر, اَولیاے,

ِاک سادی پارس-گّل سن بھُّلے,

اُنھاں دیآں اُّمتاں رُلیآں:

ڈںکے دی چوٹ وّجی,

دمامےں دی سّٹ انںدپُرے گُوںجدی,

گُرُو گوبِںد سِںگھ بچِّتر ناٹک لِکھدے,

درسااُںدے سّچ, درسن کرااُںدے :

"کُوڑ کرِآ اُرجھيو سبھ هی جگ سری بھگوان کو بھےد نا پاِااَو,

سار کهَے سُن لےهُ سبھَے جِن پرےم کیےو تِن هی پربھ پاِااُ"

باجاں والے آکھدے :

ِانھاں راه-بھُّلِآں, رّب بھُّلِآ

مناں دے دھرم, کرم سبھ پھوکٹ, ڈھںگ سارے مسںداں دے,

سبھ ِاه دُکھ, مَوت-سمپردا جے مےر سِکھو !

"بِن کرتار ن کِرتم مانو --

ِاه مواے 'کِرتم سّچ پچھاندے;

پھرمااُں دے :

'سبد-اوتار' گُرُو گرںتھ مَےں هاں,

'رّب دی ےاد' بّس ماں مےری,

ےاد کرو, گُرُو تُساں وِچ هَے,

کرتار دی کرتارتا دی چھوه دا رس-رُوپ ےاد هَے,

رس نام دا کھُنک-پِآر, بّس ِاهو جی جین, ِاهو سُکھ ِاه سّچ هَے ۔

هور کوای نام ناںه, بس ِاک ِاه نام هَے, ِاه کرتار هَے اکال هَے,

اکال اُستت ِاک نِرول سّچ هَے,

هور اےکتا ناںه کوای,

نانتا تے رںگ وِچ ِاک نام نانا-اےکتا هَے,

ستِنام اُس نُوں گُرُو-اوتار آکھدا,

اےکا پهِلا لااُںدا ِاک هَے,

 

پر گُرُو گرںتھ سارا ِاس ِاک رںگ دی نانتا,

پِآر وےکھ, پِآر پی, پِآر چھُه,

پِآر نُوں مِل, پِآر بھوگ, پِآر جوگ,

پِآر گیت, پِآر نِتے, پِآر رس,

بّس پِآراں دی نانتا !

۵

انگھڑے پّتھر وِچوں کِرن کھا,

پری پھںجھاں والی بُّت بن نِکلی,

ِاهو دےوی دےوتا کردی 'تُوںهیں' 'تُوںهی'

ساایں, ساایں کردی, اُّڈدی,

وّکھری نُهار, کرتار دی نویں چھُه,

ِاهو سدَےو دا سُکھ جِس نُوں ساایں کُوکدا ۔

پارس مَےں

৭

پںجاب وِچ جںمنا امُّل جِهی چیج هَے,

 ِاتھے کلگیآں والے دے 'تیر سبد' چمکدے,

ِاتھے 'نِهالی ندراں' دا اُهو پرکاس هَے,

ندراں دّسدیآں نَےناں وِچ کھُوب کھُبھ کے, سُکھ کی, جیون کی,

سوتںترتا کی هَے ?

پارسِک مَےں دا سُهنا کمال هَے !

"رّب دی ےاد" تےرا نام هَے,

"رّب دی ےاد" بّس پِآر هَے,

"رّب دی ےاد" پراناں دا پران هَے,

"رّب دی ےاد" سُتںترتا هَے,

"رّب دی ےاد" کرتار هَے,

ِاه 'پارس-مَےں سبھ جگ- پرکاس هَے,

ستِگُراں, ساهِباں, ساایآں, سرکاراں,

ِاس پارس -- مَےں دی کِرت سِکھاای,

من-گھڑت نهیں کوای چیج ِاه,

سدیآں دی کٹھن مِهر-کماای هَے

هور مَےں "کُجھ نهیں," ٹھیک

هور مَےں سدا "هَے نهیں," ٹھیک,

پر 'پارس-مَےں' نے ِاس 'نهیں' وِچ,

"سبھ کُجھ" تے "سدا هَے" جوت جِهی رکھی, ِاک جیا جِها بالِآ

ِاه پارسِک مَےں, دِّسن پِّسن وِچ

دُوجے پّتھراں واںگ نِّکا جِها پّتھر, پر سمُںدراں دے سمُںدر

ِاس کترے وِچ کںبدے !

ِاه مَےں ِاںجھ تے اُںجھ, آپے وِک کُجھ ناںه, مِّٹی, رّب وِچ, کرتار

دی چھُه نال, مِهر دی برکت پا, انںت هَے, جی هَے, جان هَے

سدَےوتا

ِاه مَےں ِااُں ِاک 'کاوے الںکار' هَے,

ِاه مَےں چُّپ هَے, پر بولدی, کُوکدی, گرجدی واںگ لّکھاں کڑکدِآں

بّدلاں, ِاه سمُوه هَے بِجلیآں انےکاں دے سُهنّپاں دا, لِسکاں

ِالاهی ! انےکاں جوانیآں دیآں رِسماں دا سُورج چمکدا !

ِاه مَےں هِلدی نهیں, پر هِلاںدی, هِلُوندی جگت سارا,

کںبدی, کںباںدی پُلاڑ دی نیںهاں نُوں,

 

ِاه مَےں جڑ هَے, پر چَےتنے مے دا ِاس وِچ,

جِاُں برپھاں دی چِٹِآای وِچ رُوپ بھبکدا,

واںگ بُدبُدے کھِن بھںگر هَے,

پر امر ِاهو جِهی هور کوای وست نهیں,

مَوت تے جیون دیآں گھاٹیآں, وادیآں, سُوکدی لںگھدی سهِج سُبھا

واںگ هوا دے, وگدی جل واںگُو ٹھاٹھاں ماردی مَوتے دے ِادھر

اُدھر, چار چُپھےریآں, مُڑدی, دھُّپ, چھاں کردی, جین مرن نُوں,

سدا-اُڈارُو جِهی, لوپ, لوپ هُںدی,

جھِلمِلا سںسار ِاهدا کّپڑا,

سبھ دِّسن پِّسن ِاهدا گهِنا,

بّس ! ِاه نِّکا جِها جادُو رںگ کرتار دا۔

२

ٹھیک, گھُمِآر بھاںڈِآں وِچ وّسدا,

ریجھ جِهی وِچ آ کے, بُّت بنايا تے آپ موهِت هو اُنھاں

وِچ وّسدا, هوٹھ تّکیں نی لال, لال مِّٹی دے گھڑے دے !

گھڑا - ِاه گھُمِآر دا سُپھنا,

سُراهی—گردن, سُراهی دی گردن اُه جِس نُوں گھُمِآر, دِن,

رات پِآردا,

برتن--مِّٹی تھیں هّتھ کرتار دا امر جِهیآں سکلاں کّڈھدا,

ِاه برتن, ِاه کتاراں بھاںڈِآں دیآں کِهیآں سُهنیآں,

کھِآلاں تھیں چںگیآں, سُپھنِآں تھیں مِّٹھیآں, پِآر دیآں

چُںمیآں,

سِمرن دے سواس ِانھاں بھاںڈِآں وِچ کِهے چّلدے,

ِانھاں لّکھاں چِهرِآں وِچ ِاک نُوری چِهرا گھُمِآر دا

لِسکدا !

 

چھنّاں-پانی کِس وِچ پین لّگا هَےں سّجناں ! چھنّاں چھِن چھِن کُوکدا,

گھُمِآر دے دِل-لُکا گیت, سُںجھ ساری ماردا ۔

کُوجا - ِاه کُجا هّتھ تےرے سّجناں ! ٹھںڈھے چسمِآں دی دھار دی سُر

پھڑی تُوں,

ڈوهل پانی بھرِآ کُوجا جیون-دھار پای پَےںدی, سِمرن وگدا !

پِّتل دے کَول کَولیآں-

نِّکے نِّکے پِّتل دے کَول کَولیآں کِس بنااے, گِآ کِتھے

ٹھٹھِآر,

پھُّلاں دے مُوںه جِهے لّگدے,

ٹھٹھِآر دی رُوه چمکدی,

پھُّل ِاه گّلاں کردے هوٹھاں تےرِآں دے نال لگ,

کِ کرتار آپ تَےنُوں چُںمدا ?

تھالی کاںسی دی-

ِاه تھالی تےری سّجنا !

کںڈے نِّکی نِّکی پهاڑی رمل دی واڑ وِچ گھِری تےری وادی

دی کھُلھ سّجنا !

ِاه وِهڑا, تےرا گھر, پهِرے دےںودے

کی پَےلی تےری واهی, بیجی دی واڑ ِاه,

کی اںدر دی سوَےتںترتا, چوگِرديوں بّجھی پای سوبھدی, ڈُلھن,

ویٹن, گواچن تھیں بچاا جِها ِاه کںڈھے ِاهدے,

کی تےرا دِل چمکدا, تے ساپھ دِل 'تے پَےںدے جھاولے آکاس دے ?

کی سِمرن تےرا ِاس وِچ ?

کی کرتار دِتی روٹیآں ?

کڑچھی-

کڑچھی سّجنا !

کَےںه دا هّتھ نِّکا نِّکا,

کَےںه دی باںه گھر تےرے لِسکدی,

جِوےں هنےرے وِچ کِرن چمکدی,

جِوےں سُپھنے وِچ کّجی ساری,

پِآری دا ِاک اںگ دِّسدا,

اُه ِاک ستِسںگ گھُںمدا,

سےوا هُںدی پِآری دی,

انّ رّب دا ورتدا

کِرت ورتدی, پِآر ورتدا,

هّتھ نِّکا نِّکا سُهنی کِرت کردا,

گل دی وےل سونے دی—

ِاه, وےل کُڑے ! سونے دی همےل کےای پاای هَے, باگاں دے پان

دے پّتِآں نُوں سونے دی دھرت 'تے اُسے هی جِںد, اُسے لٹک وِچ

کَون اُگااُ دا !

پھُّل دی سُهنّپ اُسے ترھاں بلدی,

تےری وےل دے گل وِچ باگ لٹکدے,

تے وےل سونے دی لٹکدی تےرے گل پِآریاے !

نویں جُگنی کِسے دی چھاتی 'تے-

ٹھیک 'جگنی کُوکدی'--چھاتی اُس اُّبھری جوانی دے اُماه نال,

جوانی آ جُگنی وِچ گیت بھردی,

کُڑی کُوکدی جُگنی چُّپ هَے,

جُگنی کُوکدی کُڑی ساری چُّپ نهیں هَے !

گهِنے-

ِانھاں کلاایآں, گّلھاں, هّتھاں,

پَےراں, کےساں, سواساں وِچ گهِنے سوبھدے,

کنّاں وِچ مّچھرِآلے لٹکدے هِلدے,

ساڈے بُّلے ساه نُوں وی کِهے چںگے لّگدے,

آه ! ِانھاں نّڈھیآ دے اںگاں دی چھنکار, چھن چھن بولدے,

ِانھاں لال چُوڑے والیآں دی بھری گیت باهاں دی اُلار ماردی!

کپڑے—

کّپڑے تےرے سُهنِآں ! ِاه وی اںدر دا راگ باهر پھُّٹِآ,

مَےنُوں 'واجاں مار کے, هےکاں لااُںدے,

کدی کدی ڈورے تھیں وی سُهنے تےرے کّپڑے !

ِاه مِّتر تےرے رُوه دے,

تَےنُوں کّجدے, پردے پااُںدے,

انڈِّٹھ کردے بکھسدے,

بکھسااُںدے تَےنُوں,

تَےنُوں مُڑ مُڑ کّجدے !

 

مَےں بّس پانیآں دی لیک هاں,

بّدلاں دے رںگاں دا سوےر,

سام دا نّچدا, کںبدا, جلَو;

مَےں رںگاں دے پھںگاں نال سّجی,

اُّڈدی اُّڈدی هر گھڑی دی تسویر, جِهدا سدا امِّٹواں پربھاو هَے

مےری جنم گھڑی اّج هَے, هُن هَے, ِاه پل, چھِن هَے,

مَےنُوں تاں جنم دی کھُسی ساه لَےن نهیں دےںدی !

پّتھر دے هون چاهے کاگت دے, پانی دے, هوا دے, بّدل دے,

مَےنُوں تاں رُوپ سارے, رںگ سارے, مَےں مَےں لّگدے-جِنھاں دے دِلاں وِچ

کرتار دی لُک بَےٹھی چھوه هَے۔

پِآر دا سدا لُکِآ بھےت

پارس, مَےں نُوں بھُلانا—هاں, ِاس کرتار دی ےاد نُوں,

پارس, مَے نُوں چھّڈنا -هاں, ِاس ےار دی پِآر چھُه دی

اںگ اںگ رمی, رمناں

پارس, مَے نُوں امَےںننا — هاں, ِاس لیکاں, رںگاں وِچ, بّجھی, کّجی,

انںت-- جی نُوں;

پارس مَےں نُوں بھنّنا هاں, ِاس گاںدی کرامات دے بُّت نُوں,

هاُ جی هاُ, پھلسپھے دا تان ِاه, بُّتاں نُوں توڑنا,

مومن جِها تھین نُوں,

هاُ جی هاُ, ِاه موایآں من دا کملا ےکین کاُ,

هاُ جی هاُ, موایآں مناں دا دھرم, بھرم, ےوگ, بھوگ کاُ,

مَےں تاں کھُسبُو کرتار دی, اُّڈدی, پر بّجھی وِچ پھُّل هاں, انےکا

سونے دیآں کِرناں مےرے اُّڈدے پَےراں وِچ,

مَےں تاں کرتار دی چھن چھن کردی, مهین بریک ترب جِهڑی

کںبدی, کںبدی,

مَےں تاں نِکھری نُهار هاں, آپنی وّکھری, وّکھری, نّک, کنّ, مّتھا مےرا

آپنا, هّتھ, پَےر, جِسم سارا مَےں رُوه هاں,

مَےں نویں نِکور هُنے آای, هُن گای, هُنے بنی, امر ِاک سدَےوتا,

مَےں تاں بکھسی, مَےں رّب دی, مَےں هاں آپنی-

مَےں تاں کمال هاں ناںه هون دا;

سُّتی هوواں تاں اُه;

جاگدی هوواں, هور اُه,

 مَےں تاں پاگل جِهی هوںد هاں !

مَےں جد گھُںڈ کھوهل آاُںدی, درِآ تھںمدے, جھُّکدے, مّتھا ٹےکدے لںگھدے,

چنّ سُورج جھُک جھُک سلام کرن, هواواں دَوڑ دَوڑ چاایں چاایں

جھّلن چَوریآں ! پهاڑ دےکھ مَےنُوں اُّچھلدے,

------

1. بھاو هَے مَےں نُوں ا + مَےں کرنا ۔

ِااُں نِّکی جِهی مَےں کھُلھے گھُںڈ موهِت هُںدی سبھ 'تے, موهِت کردی

آاُںدی, تکھتاں 'تے هّسدی, کھےڈدی, گھاهاں تے رےتاں دی سےجاں 'تے

ریجھدی, گُٹکدی, مُسکدی, نّسدی, آںدی جاںدی........

پِآر والا سدا لُکِآ بھےت ِاه, کھُلھے گھُںڈ دا وےلا کوای کوای

وِرلا, وِرلی وِرلی رُوه, کوای, انےمی جِها, بھاگ جِها,

کدی کدی دِّسدا ۔

دیوِآں لّکھاں دی جگمگ

انےک هونا دا هونا, انگِنت مَےں-آں دی ممتاں, کرتار دے

پِآر وِچ بلدیآں,

ِاه وّکھ وّکھ لّکھ لّکھ, دیوِآں دی جگمگ دا مِلواں سُهنّپ هَے۔

کرتار دا کںم هَے-انےک کرن, ِاهدا رُوپ-نانتا,

سُهنّپ نُوں مُڑ مُڑ جنم دےنا, هور هور سُهنا کوای ونّ, کوای رںگ

بھرنا نُور,

دّسدی, وّکھ, وّکھ, لّکھ لّکھ, نوےں جنم, هر گھڑی, سواس, سواس, نواں

سّجرا آد هَے هر گھڑی, هر پل چھِن ِاک اناد دا !

انےکتا سُهنّپ دی جوانی هَے, ِاه بھر جوانی دیآں ندراں دا

بھروا, رّجواں کھِّچواں, مارواں سواد هَے!

ِاه کرتار دی اےکتا دی مهِپھل هَے, راگ دی, سُراں دی نانتا !

بُّدھ جی دا بُّت, دھِآنی بُّدھ

پّتھر دا بُّت, بّس,

کِ هور کُجھ ?

ِاه بُّدھ جیںدا بُّت لوکیں آکھدے,

وڈے وڈے جھُکدے رسیاے منّدے, گھڑن هار دا ٹِکااُ ِاتھے سارا, اُهدا

سُکھ-رس پّتھر وِچ سمايا هَے واںگ راگ دے ۔

 

راگ دی ٹھںڈھی ٹھار رو وگدی,

پّتھر وِچ دِل دی لوا نُوں وےکھنا !

مّتھا کِها لّسدا,

نِروان د اکهِ جِهے سُکھ وِچ,

ِاه دھِآنی—بُّدھ جی دی, پدم-آسن بَےٹھی دھِآن سِدھ مُورتی !

کِها ساںت جِها پربھاو ساری دا واںگ چاںدنی,

باهاں وِچوں وّگدا پانی هويا پرکاس ِاک, پّتھر نُوں موم کر وگدا,

پِگھلی جِهی آلمگیر کوای اهِںسا, ديا

سںتوکھ, ست, جگ سارا پِگھلاںدی, ِاس پِآر وِچ;

پدم آسن 'تے بَےٹھا منُّکھ سارا, منُّکھتا ساری,

رّبتا ِاک پھُّل ورگی کوملتا سرُوپ هو ساجی هَے,

 

ِاتھے پّتھر نُوں کَون پُّچھدا ?

هّتھ, کنّ, نّک, مّتھے دی ڈھُک اڈھُک, مِک امِک وےکھن دی وِهل

کِتھے لّگدی ?

سُورج جِها چڑھدا,

 نَےن مُںددے جاںدے جِوےں بُّدھ-بُّت دے,

سُکھ لَےن دُنیآں ِاس در آاُںدی هَے,

جین جانن نُوں لوچدی,

مُورت کَون دےکھدا, درسناں نُوں لوچدے,

مُورتاں ِاس تھیں لّکھ گُن ودھ ڈھُکیآں سّجیآں, پایآں هن

گلی, گلی, ِاتھے تاں پّتھر وِچ آوےس نُوں ٹولدے,

لبھ, لبھ, نَےناں نال چُںمدے هّتھاں نُوں پَےراں نُوں,

بُّدھ جی دے نِروان وِچ ٹِکے منُّکھ دے رُوپ نُوں ۔

 

بھروّٹِآں تے کےساں 'تے بولی سمادھی دی ٹھںڈھی ٹھںڈھی ترےل هَے,

تے پلکاں نال پارکھی مَوتی ِاه چُن, چُن پردے, دےکھدے سُهنِآ 'تے

مست هون والے چںگے رس دی لهِراں پےچ کِںجھ پَےںدے,

آکاس کِںت ِانھاں باهیں راهیں هِٹھاهاں اُتردا,

تے دھرت کِںجھ ِانھاں بںد نَےناں راهیں اُتاهاں نُوں چڑھدی

کِرت دے پارکھی رمجاں گُّجھیآں چھِّپیآں نُوں ٹولدے

نَےناں والے نَےناں نال تّکدے,

لکیراں تے رےکھاں تے گھراں تے مںد مںد نِروانی هاسے نُوں پچھاندے ۔

دھِآن دی دھُںد جِهی

৭

بُّدھ-آرٹ

بُّدھ - آرٹ (اُنر) تھیں پُچانا نواں آرٹ وی پُورب دا بهُوں سارا,

کُجھ پھلسپھے دی گُپھا دا هنےر نال لِآ هويا, کُجھ دھِآن دی

دھُںد جِهی نال, نال,

هالے پُورا ٹھیک ناںه, هور, هور, نواں هوونا,

پِچھے دیآں گایآں گُجریآں گّلاں دی پُرانی سُهنّپ ٹھیک هَے,

پر سّچ پُرانا مُڑ نوا, نواں گھڑنا, اوےس نُوں وےکھنا, اوےس رّبی

مُڑ لوچنا,

 پُرانے ِاتِهاس اُنر دیآں ٹھیکریآں نُوں مُڑ مُڑ جوڑنا, بولی

جِهی سِّکھن نُوں تاں ٹھیک هَے,

پر نوےں دِن دے مّتھے 'تے رےکھ نای, اَوپری, جِهڑی هالے پِّچھے

مُڑیآں اّکھاں, تّکی ناںه, هالے اّکھاں کھوهل تّکنا,

آرٹ پُورب دا, پّچھم دا ِاک رَو, نواں, نواں هونا ۔

२

اَےلیپھَےںٹا دی ترَے مُورتی

اَےلیپھَےںٹا دی ترَے-مُورتی,

ترَے پِآرِآں دے ِاک هواے سِر ترَے,

آرٹ دے پارکھی, ِاس پّتھر دی دھات وِچوں نِکلے, سِراں دی سُهنی

اُٹھ, ِاس هنےرے وِچ چڑھے تے سُورجاں دے پرکاس وِچ, اگںمی

دِّسی پِآر-وهِن دی سدَےوتا نُوں وےکھدا,

دو نِّکے سِر وِچکار ستھِت ِاک وّڈے سِر نُوں سجااُںدے

تول اڈول سارا چھبی پِآر دی گڑُوںددی سُهنی,

ِاک ڈاڈھے, اُّچے, مُکٹ-دھاری پربھاو نُوں پرکاسدے,

پارکھی مُکٹ دے لڑی ترَے-جڑی نُوں وےکھ وےکھ, دھِآن اںدر وّسے دی

اُچاایآں دی سےدھ لااُں دے ۔

پر پارکھی وی پھلسپھے پُرانے وی مانسِک جےهی دھُںد وِچ بَےٹھے آکھن:

سریر ترھاں دے پّتھر وِچ بُّت گاے, سِر لِسکدے, سریر کُوڑ دّسدے,

من دی سچاای تھاپدے,

پر ٹھیک گّل ِاه نهیں هالے سِر ترَے-مُکٹدھاری پریت پروتے,

دھِآن-سِدھ هو اُپجے هن ِاس مُورت وِچ,

هالے سریراں, ترھاں نے پِآر چمکاں کھا, کھا, جاگنا,

-----------

1. Stella Kramrish: Indian Art: Its Creative Power, Modern Review August 1922.

هالے دھِآن چیرماں اّکھاں بںد هن, پِآر-کنیآں کھا کھا سبھ نے

سهِج وِچ کھُلھنا,

پّتھر دی نیںدر برهم مَےں والی, چھڈ, چھڈ اُّڈنا— وِچرنا,

ِاس ترَے-مُورتی نُوں هالے گلی, گلی ٹُرنا, تے هاں, ِاسے ترھاں

پِآر-دھِآن بّلی-بجھاای, ستھِت ساری پُورنتا,

مُکٹاں تے رُوه دی کِرن وّجی پای هَے,

هالے رُوه نے کُل سریر هوونا, چمکنا ۔

هالے سهِج ےوگی دی پُورنتا نے لّسنا,

ترَے-مُورتی کّلھ لںگھ گِآ هَے,

اّج هُنے چڑھِآ هَے, کّلھ نے آونا جِس وِچ درسناں دے سمُوںه نے,

اَےلیپھَےںٹا تے ِالَورا تھیں نِکل هر گگن چمکنا !

بابا جی آکھدے :

مےری "رّبی ےاد" دا, سِمرن دے مگر مگر, ِاهدے چار چُپھےرے,

کومل اُنراں دا, نوےں هڑھ وگنے,

سِمرن دی سدیآں لںمی ساںایں هّتھ دی گھاڑ چلدی,

هّتھاں نے چّلنا, پَےراں نے چّلنا, من نے چّلنا, سهِج-پھُّل دِل

وِچ, اّکھ وِچ, سِر وِچ وسنا !

مَےں گھڑے, مَےنُوں مُڑ مُڑ, جِوےں سُںدری وےکھ مُڑ مُڑ آرسی, مّتی

آپنے سُهنّپ دی,

مَےں کی هاں ? دّسن دی لوڑ ناںه مَےنُوں

رستا آپ سدا دّسدا ٹُرےگا مےرا کِرت اُنر دا,

کرن دا نام هَے, سّچی دّسن دا,

باکی "هاُمَے جھّکھڑ" جان سِکھا مارِآ !

مَےنُوں دِّسدا, کادر دا پِآر چُںمدا, پانیآں تھیں, هواواں تھیں,

تےلاں تھیں, پھُّلاں تھیں ودھ, چھِن پل چھاای ماای, هون والا

 

بُدبُدا, تے کرتار کرو ِاس بُدبُدے نُوں امر, ِاک کِرن جِهی وِچ

پرو کے, جوت آپنے نِرںکار نے هر منُّکھ-دِل بالنی,

نِروان دی سمادھی تاں ِاس نام-لوا دا باهرلا, باهروں

دِّسدا بھکھا هَے ۔

پِآری 'سِّکھ-مَےں" هوای کرتار دی

مَےں تاں کرتار گھڑنهار دے, هتھَوڑے دی نِّکی نِّکی سّٹ دی سد نی,

مَےں تاں رّب چُنے ِاک سُّکھ دے رںگ دی سُّکھی سےکھی بھکھنی,

مَےں تاں ساایں دے بُرس دی کھِّچی لکیر نی, پھکیر نی,

مَےں اُسی لکیر دی جھریٹ دی کومل, کومل, چھِپی, چھِپی نِّکی,

نِّکی پیڑ نی,

مَےں اُهدیآں موڑاں توڑاں وِچ مُڑ, مُڑ جُڑی نَےناں دی نیںد نی,

مَےں تاں چّکراں تھیں نِکلی, سِر چّکی, تار-کھِّچی پھُّل دی

سُهج دا مان نی;

" مَےں تاں گیت هاں هوا وِچ کںبدا, کھڑا بّرراںدا مدھے اسمان نی,

مَےں تاں لٹکدی چھبی دِل دی دیوار نی, مَےں تّکدی, هّسدی,

پِآر دی, مُڑ مُڑ پاںدی اُهو پِآر نی !

 

مَےں تاں اُهدے در دی لےٹی, لےٹی مُهار نی, لےٹی, وِچھی واںگ وِچھیآں

نَےناں دے سدا اُس نُوں اُڈیکدی,

مَےں تاں اُهدے در دی کھالی دِل کھُلان جِهی هاں, جِهڑی باهاں

اّڈیآں سدا کھڑی اّڈیآں, بھار, بھرن نُوں رّب سارا وِر پا

آپنی جّپھیآں, جدوں کدی, رّب آپنے گھر آوسی نی !

مَےں تاں باهر وِهڑے وِچ بَےٹھی رَوسنی, جی آاَو, جی آاَو آکھدی,

وِهڑے اُهدی دے باهر دا رس هاں,

مَےں درواجے دے اںدر دی لّکھ گهِم گهِم هاں, گهِنے پاای, سجی

دھجی, نویں وِآهی, لاڑی—سُهنّپ هاں, بھیڑاں اںدرلیآں

وِچ پھسی کھڑی, مےرا مُوںه نویں جوانی چڑھی دے پسینے دے

موتیآں دی لڑیآں وِچ اّدھا کّجِآ !

آ تّک نِرںکاری جوت جِهڑی گُرُو نانک جگاای آه !

اُه دھُر اںدر, دِل هرِمںدر وِچ, نیلے پانیآں دیآں لال رںگ

مست لهِراں 'تے جگدی

سُورج روج نِکلدا, ِاه اُهدا گھر هَے !

دےوی تے دےوتے انڈِّٹھے ادرِس دے نَےناں دی جوت لَےن آاُںدے,

دےکھ, دےکھ, اُس جوت نال, چھُه جیوی, چھُه پیوی, چھُه تھیوی, مَےں

ِاک جوت هاں !

پر کھُسی جری نهیں جاںدی, مَےں اّگے پِچھے پھِردی, جوتاں جگدیآں

تّکدی, جگاںدی, هّسدی, کھےڈدی,

آپ مُهاری, باُرانی جی, رانی مَےں !

 

مںجل اپڑِآں دی روج مںجل

سُهنّپ دے سُهنے هون دی هّد ناںه,

سُهنے سدا هور سُهنے هُںدے,

جوانی سدا جوان هُںدی,

رس رسیںدا, ِاهو تاں جپ دا جپنا,

مںجل مُّکن دی کوای گّل ناںه,

نویں نویں نِکھردی, نجارا نواں, سواد نواں, دیدار نواں,

نواں هوودا,

مںجل تاں موياں دی مُّکدی,

جیںدِآں دی تاں سدا تُردی,

تُرن تاں سواد هَے,

مُڑ مُڑ پسیجنا, ریجھنا, مُڑ مُڑ رسینا, نِت نواں سپھر بس

پِآر هَے ۔

گھر-پراپت هونا, مںجل دا اپڑنا,

مںجل ِااُں اپڑِآں دی روج مںجل سوادلی,

ٹُرنا اُنھاں دا اَوکھا, جِنھاں نُوں پتا نهیں کِتھے جانا, جِهڑا هالے

گھر دی پراپتی تھیں دُور هن,

در مِلِآں نُوں کی تَوکھلا ۔

گھر والیآں, ساایآں والیآں,

سوهنیآں سُهاگناں,

اُه تاں نِت نوےں سُورج نُوں پھتهِ گجااُںدیآں ۔

هّسدیآں کھےڈدیآں, پیںگھاں جھُوٹدیآں, سبھ کھُسیآں کںت مِلوڑیآں ۔

 

گّڈریاے دی آواج دی پهِچان,

مںجل 'تے اپڑن دا نِسان,

چِّٹیآں بھےڈاں دی ِاه نام دی پراپتی,

پهاڑاں هےٹھ بھاوےں وِچ وادیآں,

بھےڈاں پھِرن چردیآں, پھِردیآں,

ساوے گھاه اُتے, سِر نیوےں کیتے,

آپ مُهاریآں, دَوڑدیآں,

پھُّلاں نُوں پَےر لّگے, مُسکدیآں

 

سّد پوے, دَوڑدیآں, آاُںدیآں, "پانی گھاه مُتَو نے"

جھُرمٹ پان واںگ پریآں,

گّڈریاے دے اّگے پِچھے,

'مَےں' 'مَےں' کردیآں, نِّکے نِّکے بّچے تے بّچیآں !

واه ! کِهیآں سُهنیآں ! سُهنیآں !

رّب نُوں اںکڑ بنی آن ِاک دِن

१

ٹھیک ! پھلسپھا وی کدی ِاک اُنر سی,

ِاسے ترھاں آرٹ نُوں بِن سِمرن دے جیاُون دے ِانھاں پارکھُوآں پھلسپھا

مُڑ کر مارنا,

آرٹ نُوں کھڑ کِسے بھَےڑی جِهی کھُلھ وِچکار کر پھُوکنا,

ِاںج هونا سی-سّچیں مَےں وےکھِآ :

کرتار نے سُهنّپ بنا ساری رّکھی ِاک مِّٹی دے بُّت دے ساهمنے

متے دےکھ انںت نانت نُوں بُّت جاگے جِںد هو,

پر بُّت هالے نِرجِںد سی,

رّب وےکھِآ-ن آرٹ, ن پھلسپھا,

ن ِالم, ن بے-ِالمی,

ن راگ, ن رںگ, ِاس مِّٹی دے ڈھےلے دے

اںدر کوای جِںد-سّٹ ماردی,

رّب نُوں اَوکڑ ِاه بنی سی, تد مُڑ سِکھِآ رّب آپ لای,

ِاس تھوں تںگ جِها هو کے, کرتار آپ بُّت جِها هو کے, اںدر دھُر

وڑِآ, بُّت نُوں هّتھ نال جھںجھُوندا۔

کھا جھںجھُوڑا جاگِآ, مِّٹی دا بُّت,

نُور دا پُتلا, چمکدا۔

تے جد جاگِآ بُّت مِّٹی دا,

سادِآنے چَوهاں کُوںٹاں تے وّجے,

تے وّجیآں لّکھ چُںبک ڈھےریآں,

گگن پھُّلاں دے هڑھ هو وگے, برکھا هوای چار چُپھےریآں,

کرتار دا جّگ پرن هويا, سںکھ وّجے,

دمامِآں 'تے چوٹ لّگی,

سبھ ساج آن هواے ِاک سُر,

جگت سارا پِآر-راگ جاگِآ,

تاں کرتار آکھِآ :

ِاس جیاُںدے بُّت نُوں مےرے,

جیاُںدا بس رّکھن لای

سبھ کُدرت دا, تے من دا ساج, رںگ-راج بکھسِآ ۔

२

سو تد تھیں جیاُںدے لای

سبھ آرٹ دا سامان هَے,

"رسِک بَےراگ" ساهِب آکھدے ۔

 

پر متے کوای بھُّل وّجے !

دھرم, کرم, سادھن, تپ,

دان, ِاسنان راگ, رںگ,

ناچ, مُجرا, نٹی, ناٹک,

چِّترکاری, گاِان,

بُت-پُوجا, رےکھاں نُوں پرکھنا,

مّتھِآں نُوں جوکھنا,

آرٹ, ےوگ, پھلسپھا :

ِاه کوای وی سمرّتھ نهیں, انّھے نُوں اّکھ دےن, بولے نے کنّ دےن,

لُولھے نُوں باهاں دےن, مُردے نُوں جِںدگی ۔

 

ِاه سبھ وستُو هن,

نهیں, سامّگری,

جِهڑی رّب نے بکھسی,

رّبی تار وِچ لٹکدی جِںد نُوں,

آوےس دی نَےن نُوں,

سّچی رّب لای ِاه سبھ کُجھ هَے,

بںدا اَےوےں مردا, لالسا کر کر کے,

بںدے دا سبھ ِاه دُکھ هَے, مَوت هَے,

رّب دی سبھ ِاه سُکھ هَے, جیون سوتںترتا,

ِاه بےترس جِها سُوکھم کوای بھےت هَے,

من دیآں سوچاں نُوں سدا سّٹ ماردا !

کِرت-اُنر دی چُّپ کُوکدی

৭

کِرت-اُنر, نِرا, نِرول, نِرمل, سپھٹکمنی ورگا, رّبی

آوےس هَے ۔

سُنےهے چمکن دم بدم ِاتھے پریتم-پِآر دے,

آپنے اںدر دے کرتاری رںگاں نُوں, سُّٹے باهر انںت اکاس اُّتے,

پرکاس لال, لال, اںدر دے پُورب دا,

جھلکاں ماردا ِااُں کھڑا ساهمنے, نکو-نک بھرِآ, رس دا کےول

کٹورا ۔

مَےں آپ هاں آپنی سُهنّپ وِچ,

پھُّل-وےل نال لّگا جھُومدا, رس-ترےل ڈُهلدا, نَےناں نَےناں وِچ

کِسے دے گایآں گّڈیآں,

مَےں لال بھکھ بھکھ کردا جھُجھ جھُ کیتی ندر هاں۔

مَےں وگدا نِرمل نیر هاں, سبھ کُجھ هّسدا مےری ڈُوںگھی, ڈُوںگھی چھاتی

وِچ, مَےں ِاک نُوں انےک لهِراں وِچ اُچھالدا ۔

دھِآن دی سُهنّپ نُوں مَےں نَےن کھوهل وےکھدا مےرے نَےن اُه پھُّل دو

بنپھسا جِنھاں نُوں پِآر رسمی کھولھدی ۔

بنن, هون, جین دا کرِسما,

تھین اتھین جِهی وِچ رّب-کرامات هَے,

مَےں هَےران هو هو وےکھدا,

جِهڑا کھُلھے گھُںڈ وی سدا لُکِآ ۔

२

کِرت-اُنر پُّچھدا :

دس کھاں منُّکھا ۔

تُوں منُّکھ کِنّاں هَےں ?

منُّکھتا کِنّی کُ آای تےرے وِچ

اُه کی دےکھنا جو روج نَےن تّکدے,

دس کھاں تُوں جے بںدا آجاد هَےں ?

کُدرت دے دِل وِچ کی چھُپِآ ?

تےرے دِل وِچ کی هَے ?

پر منُّکھ واںگ دّسیں,

جِس نُوں وےکھدے هی سوال سارے بںد پَےںدے,

رس چون لگ جاںدا آپ مُهارا روم روم تھیں,

نَےناں راهیں, هّتھاں راهیں, پَےراں راهیں,

تے مُڑ پُّچھ کے هےٹھاں نُوں سهِد مُهر وّجدی !

دےکھیں گّلاں اُه ن چھےڑیں جِهڑیآں چھِڑ آپے جِهیآں هور چھےڑدیآں,

گّلاں نال جی-پےٹ نهیں بھردا۔

 

دےکھنا منّنا هَے,

دِکھا, جِهڑا تُوں کُجھ سُنِآ

تےرے وِچ دےکھ اسیں منّیاےں ?

 

کِرت-اُنر آکھدا :

مَےں رّب دے بںدے بلدے دیوے دا پرچھاواں هاں اُهدے پِّچھے کھلو جلَو

وےکھدا, پر اُس بِناں مَےں هَے نهیں !

مَےں آپنی لِکھت آپ پچھان ن سکدا,

پتا, کَون لِکھ گِآ هَے ?

آپ لِکھ, مَےں آپ واچدا,

آوےس پتا نهیں کِس دا ?

اُه لِکھدا, کلم لِکھدی, مَےں نهیں لِکھدا ۔

مَےں اُه آوےس هاں,

گااُںدا آاُںدا,

سِتار وجان والے دی گّت روکدا,

وجااے اُه 'آسا' وّجے 'سُهنی',

مُڑ وجااے 'آسا' مُڑ مُڑ وجے 'سُهنی' ۔

مَےں چِّترکار دا بُرس آپ پھڑدا, رںگ مَےں گھولدا, مےلدا,

اسل چِّتر اُه جِهڑا پریتم جی آاے کھِّچ کے گاے هُنے

چِّترکار آکھے مَےں کھِّچِآ !

کِرت-اُنر آکھدا :

مےرے وّس کُجھ نهیں,

مےرے اںدر دی سوَےتںترتا,

آجادی مےری پُورا بھرِآ رس هَے جِهڑا گُرُو ارجن دےو چکھااُ'دا,

آجادی مےری کھُّسے,

مےرے هّتھ پَےر ٹُّٹدے,

اںگ مُڑ مُڑ جاںدے,

گُرُو پھرمااُںدا ۔

 

اُه پھُّل بھاوےں ڈںڈی-جکڑِآ,

پُورا آجاد هَے جِس دا مُوںه تےل نال بھرِآ بول ن سکدا,

دُوآ پھںڈ کھلھِآر اُّڈِآ آجاد هون نُوں سُّک کے ڈھّٹھا بھوں 'تے,

مِّٹی نال رل مِّٹی هويا۔

موياں لوکاں دی آجادی دا رس چّکھناں ?

رس بھرِآں نُوں مُڑ کِس جںجیراں گھّتنیآں۔

کِرت-اُنر آکھدا :

مَےں تاں پِآر کردا ِاس نُوں بُّتاں سُّتاں نُوں

متے کِسی دے چرن وِچ چھپے اُهدے چرن هون,

جِهدی تلاس ماردی,

کھالی پُلاڑاں نُوں پھاڑ پھاڑ,

اّکھاں هّتھاں وِچ پھڑاںدی,

تے پھڑا پھڑا مُڑ, مُڑ هّسدی,

هونی جِهی هو کے مر جانی,

کھِچکِلی مچااُںدی, مجاکھاں کردی !

مَےں تاں ِانھاں چِّتراں مِّتراں نُوں وےکھدا هاں پُوری نیجھ لا,

متے بے-پتے دا کوای پتا دے اُّٹھے,

مَےں تاں کِسے پِآری, مِّٹھی تان دی هواای لچک نُوں اُڈیکدا ۔

سُرت تے هںکار

(Consciousness and Ego)

१

 

مَےں سّچیں, بالدی 'مَےں' واںگ,

آپا بھُّلی وِچردی,

 بل مردا مَےں وِچ تد هی,

جد اُه مَےں-پُناں, مَےں-هونا وِسردی,

بےهوس جِهی 'مَےں' پُوری هوس والی,

سُّتی, سُّتی مَےں, ٹھیک تاں جاگدی ۔

جِسم جِوےں نیںدر پالدی,

تِوےں مَےں دی نیںدر ِاک رسیلی اسچرجتا,

نَےن اّدھے میٹے, اّدھے لگن جاں رس بھارے چھّپراں هےٹھ هےٹھ, آپنِآ,

اّدھے جا لّگدے گگناں هےٹھ, هےٹھ اُس دِآں ۔

ِاک سُکھ دی لاٹ نِکلدی,

اُردھ-کمل ِاس نُوں ساهِب آکھدے,

پُورب دے سارے پھکیر-پارکھی,

اّدھ-میٹی اّکھ, دھِآن

ستھِّت سُرت نُوں پُورا پچھاندے ۔

انںد-ساگر دِل دیآں کِںگریآں 'تے وّجدا,

کںول سارے کھِلدے, تردے, هّسدے,

دھِآن دی کھُسی-سروّگےتا,

مستی پِآر دیآں لالیآں پانیآں 'تے تردیآں ۔

رَونک اںدر دی نںناں نُوں مُڑ مُڑ جوڑدی,

دِل جوڑدی, سُهنّپ کھُلھی پھِردی,

ِاه بّجھن کلی-اّدھکھِڑی دا آجادی, ِاه سرماں ڈُوںگھیآں

رهّس جین, تھین دا ۔

بھریآں نک-نک مےرے نَےناں دیآں کٹوریآں,

تے سُهنّپ وسے نِّکا نِّکا میںه هو کھُلھم کھُلھیآں ۔

 

اّدھے میٹے نَےن مےرے مالک دیآں مّچھیآں,

تاریآں لَےن اُه سُکر سُکر کردیآں, مِهر دیآں چھهِبراں ۔

تے کھِّچدا اُتاهاں نُوں, نال نِّکیآں نِّکیآں ڈوریآں ۔

کھِّچے نَےناں تھیں سواد مّتھے نُوں لپکدا,

سُرت مںگدی, اُّٹھدی, سِّدھی هُںدی,
چُںمدی چرن سُهنے سُهنے پِآرے دے ۔

२

سُرت ِاس کھِّچے کھِّچے سواد وِچ,

سوَے-سِںگھاسن بَےٹھی, لهِر دی,

اّدھ-میٹے نَےن ِاه

کھِچی, کھِچیںدی ترب دی تان جِهی,

 ِاه تار رباب دی,

مُڑ مُڑ ساںایں کّسدا,

مُڑ مُڑ کسیںدی, کںبدی,

هواواں دے سواس چھےڑن,

 دِن رات گاںدی اّٹھ پهِری رس دا راگ ِاه,

ِاه نسیلی, رںگیلی, کُّلی, بھُّلی سرپن-پھُّل کّجی کّجی سُرت ِاه,

بّجھی بّجھی, کھِڑی کھِڑی, هری, هری, رسیلی, سُرت ِاه,

سِّکھ دی انگاُلی جِهی, هَولی جِهی, رولی جِهی مَےں هُںدی ۔

३

 

ِاه 'سادھ-مَےں' پِآری,

چر, اچر وےکھ کھُسدے ۔

مرِگاں دے سِںنگ ِاهدی نںگی-پِّٹھ کھُرکدے,

چِڑیآں ِاهدے نَےناں بی رس-بُوںداں ٹپکدیآں, پی, پی,

رّجدیآں, مُوںه اُّپر چّکدیآں تّکدیآں گھُّٹ, گھُّٹ بھردیآں,

سواد دے, ليو بھرتھری جی وی آکھدے :

 

ِاس نُوں اّدھمیٹی اّکھ والی سُهنی رانی نُوں,

سبھ تھاں, سبھ چاا, سبھ رس ستِکاردے

چُگِردی چلدا ِاهدے پربھاو ِاک ٹھںڈھ دا

ِاه رانی ٹُردی سُکھ دا میںه پاںودی,

ِاهدی باهاں دے اُلار تھی رس-بُوںداں ڈھهِںدیآں,

ِاهدی هںس-چال, لّکھاں نُوں مار, مار چّلدی !

بُّدھ-وےلے دی اُنر دی اّکھ ِاه,

نِروان سُکھ پااے منُّکھ دی اّکھ,

ِاه مَےں' دا 'امَےں' جِها سّچا سرُوپ هَے ۔

 

ِاّتھے 'مَےں" 'مَےں' ن سّبھدی,

ِاّتھے 'مَےں'' 'مَےں" نُوں نا پالدی,

 مَےں بّس ِاک مَوج اکهِ انںد دی, نِّکی نِّکی روی, رُمکے سمُںدراں 'تے,

سمُںدراں دے سمُںدر بّجھے کھڑے ادھمیٹی اّکھ وِچ !

انںت جو, انںت 'هَے' انںت رس ِاتھے سکھوپت رس ماندا,

بلوان رّب سارا بےاںت, بےنِآج پِآرا, ِاس ادھکھِڑے پھُّل دی

گوںد وِچ سارا سمااُںدا !

۴

هںکار نُوں جگانا,

هَے کمجور کرنا بلوان نُوں,

هںکار نُوں آکھنا سےر تُوں,

ِاه ٹےک کّکھ دی ۔

 

سےر واںگ اُٹھانا ِاس نُوں,

نِّکے مرِگاں نُوں مارنا,

مار, مار, کی سُرت پلدی ?

هںکار پلدا, موٹا سریر واںگ,

بّکرا کالا ٹھیک ِاه جںمدا !

 

سُرت تاں گُلاب دی, سُبک کهِر دی, هّسدی آںدی, هّسدی جاںدی

ڈھهِںدی وی سُگںدھ کھِلاردی,

رّت پینی, ماس کھانی چیتے دی سُرت نے, کی پِآر سُگںدھ پچھاننی,

هاں سُرت تلوار هَے, بِجلی هَے, بّجھی کِسی هُکم دی,

پّکی ربیلی, رسیلی, کِسی سُرت دا نام لَے, لَے,

هںکار دے سُنےهے دےنے,

ِاه نِگُری بّس چال هَے ۔

 

جے سِر 'تے گُرُو کھڑا هَے سُورماں,

سِدک دی مِّٹھی نیںدر سَےناں بّس کمال هَے,

جھول رّب اّڈدا, بّچے نُوں پِآردا,

ِاه بال-سُرت دُّدھ آپنی چھاتیاَوں پِلا پِلا پالدا,

سُرت پّلدی سدیآں لںما, گُرُو-پِآر, کھا, کھا,

نِری گیت دی پھُںکار کی سںواردی ?

 

سُّتِآ سُّتِآں آوےس کوای بّس بل هَے, جِس نُوں 'نِتسے' تے

'ِاکبال' وںگاردا, آپنے کی وّس هَے, سُّکے هںکار دے

سُرت سُّتی وِچ آوےس آوے,

ِاهدا هڑھ, کَون تھںمھدا ? کدی کدی گُرُو دی سرن سُّتی سُرت وِچ

بل-هڑھ آاُںدا !

پھراںس دی کںواری آرلین دے آوےس واںگ,

بھےڈاں چراںدی پےںڈُو-کُڑی, سُپھنِآں دی سُبک جِهی پُتلی,

 

پَےلیآں پهاڑیآں وِچ پھِردی, رّب, رّب کردی,

سُّتی, سُّتی نُوں کوای آکھدا—اُّٹھ کاکی ! پھڑ تلوار, بیر تُوں,

لَے ِاه تلوار مَےں دِںدا, پھڑ, جا, کّپڑے جرنَےل دے پا تُوں !

مار وَےری, دھر پِچھے, مر جاه تُوں پھراںس نُوں ِاک اَوکڑ تھیں

بچا تُوں !

 

اُّٹھی ڈردی ڈردی,

گای, کڑکی واںگ لّکھاں بِجلیآں,

پھَوجاں ساریآں اُهدیآں پھراںس دیآں,

تے گای لڑدی پھتهِ گجاںدی ۔

 

سریر لوکاں بھُنِّآں اّگ وِچ,

آکھِآ-ِاه جادُوگرنی,

پر اّگ دیآں لاٹاں وِچ, ِاکو اُهو لاٹ بلدی باکی سبھ اّگاں

هِسیآں (بُجھیآں) !

پھتهِ پھتهِ, گجاںدی گای ٹُر, دےس اُس جِتھوں اُه سّد آای سی ۔

 

سُرت ِاکّلی ناںه کدی,

هںکار سدا ِاکّلا,

ِاهو نِسانی, ِاهو پھرک,

سُرت نُوں سںبھالدے رّب پِآرے, انڈِٹھے دےساں وِچ رهِن اُپکاری,

ٹھیک کوای هور لوک جِهڑے سُرت نُوں پِآردے,

"اُتھے جودھ مهاں بل سُور"

اُنھاں دی رّچھِآ سُرت نُوں,

سُرت کدی ِاکّلی ناںه,

ِاه بھےت جاننا :

سُرت رّب دی جوت ِانسان وِچ,

هںکار بھَےڑا هَےوان جںگلی ۔

۵

گیتا وِچ آواج دے کرِسن مهاراج پچھوتايا,

اُپنِکھداں دی برهم- مَےں کَون سمجھے ?

کدی 'گوِاٹے' ورگے, 'تھورو' ورگے سادھاں نُوں,

'وِٹمَےن' جِهے کویآں نُوں بّس برهم-مَےں جِهی دا رس کوای

رتا کُ, آاُںدا

ِاه گّلاں ماردیآں,

موياں نُوں آواجاں دےن ِاه سِآنے,

اُتھے سُرت کِتھے, هںکار بولدا,

اُلٹا اُپدےس وجے, هںکار چےتدا,

ِااُں ِاه آواجے سارے,

سُرت نُوں هںکار وِچ ِاکّلا کرن,

ِاه سِّٹا نِکلدا,

ٹھیک هَے ! ِاه مارنا هَے سُرت نُوں واںگ ِاک پھَوج اّگے ودھا کے,

پِّچھا کّٹ وَےری ماردے,

ودھدی سُرت دِسدی جرُور هَے,

ِاه سُرت دی پُورنتا دا وهِم جھاولا ۔

ِاهو ودھنا ِاک مَوت هَے ۔

 

پِچھے, اںدر, اںدر چھِپے لُکے انںت جی پھَوج 'مِّتر پِآرے' دی,

اُس نال, نال, کدم, کدم, دم, بدم, جُڑ, جُڑ رهِنا, ڈھُک,

ڈھُک,نال نال بهِنا,

تے مارچ کرنا پِّچھا سارا ساںبھ کے,

تاں ِاس مارچ ِاکّلی نال مارچ کرن لّکھاں پھَوجاں سّچی

سرکار دیآں,

سردار دا هو کے چّلن دا سارا انںت ِاه بل ِاک,

ِاک سِپاهی دا,

سُرت ِاکّلی نا,

سُرت ِاک بھاری پھَوج هَے,

پھَوجاں والا پِچھے پِچھے,

سُرت ِاک ناںه,

تاهیں بابا آکھدا :

"ِاک نهیں, سوا سوا لّکھ هَے,

ِاک سّچا بل هَے

سُرت دا ِاه کدی ناںه ڈولدا !"

۶

کںماں اُه مردیآں,

جِهڑیآں دِل ودھا, ودھدیآں,

ِاه 'دِل ودھے' دیآں ماراں,

پھرِستِآں دے دےس نُوں بھُّل کے,

سّچ دی ٹےک چھّڈ ٹُرنا,

آپ جِها وّکھ کر اُس کرتار توں

اُنھاں جرُور مرنا ۔

 

مارے کَون اُنھاں نُوں جِنھاں نُوں ساایں رّکھنا ۔

ساایں دے چرناں 'تے کھُوب گاهڑی نیںدر سَےں;

کںماں سدا جاگدیآں, اُّٹھدیآں, هںکار

دے جگراتے کّٹ مردیآں ۔

 

جِهڑے مارن, سو مرنگے,

هُکم پالن جو کرتار دا,

اُه پھتهِ گجاںدے سّچ دی,

پھڑااے جو کرتار پھُّل هّتھ بال دے,

وّل اُه ورسااُںدا, اُهدا کی ?

پر آرلین دی کںواری نُوں جِوےں,

سُپھنے وِچ پھڑااے تلوار ساڈے هّتھ جد,

پھِر ساڈا کی ? جِس پھڑاای, اُه چلااُںدا,

هُکم وِچ ورتنا, هُکم وِچ بل هَے,

هّتھ, پَےر, ڈاںگ, تپ, برچھی, بھالا,

تیر کمان کی ?

۷

اسُول جِهے من وِچ بهِ بنانا ِاه هںکار هَے,

"مارنا نهیں کِسے نُوں-ِاه کی آکھنا,

تے "مارنا جرُور کمجور نُوں "ِاه کی بھاکھنا,

دُکھ دےنا جاں-سهِنا جان جان,

ِاهو کاپھر هںکار هَے,

من-جںمے چوچلے, دھِآن سِّدھ گّل ناںه,

بںدے هُکم دے مُوںهوں کُجھ نا بولدے,

هّتھ پَےر رّب دے دم بدم هُکم پالدے,

اُه آپ بےهوس سارے, نَےن اّدھ میٹے جِهے,

جگت-جِّداں کران سو کردے,

 

اُه اُّپرلے لوکی ترَےکال درسی جانن, اسُولاں دا گھڑنا,

گںدا, بںدا, هَےوان-وهِسی من دی

ترِّکھی چھُری نال گّلاں کتر, کتر, لُتر, لُتر سُٹدا

آکھے ِاه اسُول کاِانات دے ۔

من دی انّھیں هنےری وِچ بَےٹھا درجی,

گھڑدا من دیآں چتُراایآں مُڑ, مُڑ,

آکھے ِاه اسُول رّب دے,

جیون ِاه, نےم ِاه اٹّلوےں,

ایسا, بُّدھ نُوں پِچھوں سُّٹے,

نکلاں بناوے, اسل نکل دے ساهمنے پھِّکی پھِّکی دسو, چںچل بھارا

من دا ۔

 

ِاهو جِهیآں نکل-گّلاں ِاتھے نا چّلن,

ِاه جیون-کھےتر رّب دی پَےلی,

ِاتھے بیج اُگے جِس وِچ رّب سّتا۔

من گھڑت گّلاں کُوڑے ٹّبُو سارے,

سِّکا دِل دی بستی چلے, سّچی سرکار دا ۔

۸

سَےناں رّب دے پِآر وِچ,

پی پی اںمرِت دیدار دیآں پِآلیآں,

جاگنا اُتھوں اهںکار هَے,

هوس پرتنی پاپ هَے

بےهوس جِها لےٹنا سدیآں, چِّٹی چادر تان کے,

ِاتھے اُه بل هَے, جِس دی کھاک وِچ رُلدے پھِردے لّکھاں تکھت تے تاج,

تے کِسے نُوں وِهل نا ِاتھے پرت کے وےکھن دی,

ِاتھے دی ڈلی کھاک سُورج مّتھے لااُںدے ۔

 

پھُّل مالتی نال تاں گّلاں کرن هّس هّس کے,

تلوار دی لِسک نُوں سلاهن,

بّدل دی گرج سُن کھُس هون,

ناگ دی پھن نُوں مَوج-راگ وِچ سِّدھا دےکھ وِگسن,

بِجلیآں سُهنیآں لگن, چھُپا چھُپا رکھن آپنیآں بگلاں هےٹھ,

لُکان تهِآں اںدرلیآں وِچ, بےاںت دیآں گرجاں; کڑکاں, کسکاں,

لِسکاں, جلالیآں;

پر اّدھی میٹی اّکھ والے

"بے-پرواه نا بولدے”,

کھلوتیآ, رانیآں, موتیآں, هیرِآں, چُونیآں دے هار لَے پُوجا نُوں,

اُه هّتھ بّدھے گُلام چاکر کھڑے, لّکھاں مُلکاں دے راجے,

هںکار دے 'کّٹھے 'کیتے 'ِاکبال' دا, سُهّپن دا سوکھی دا ِاه مُّل

پَےںدا ِاتھے—بھارے ! بھارے !—

"بے-پرواه نا بولدے"

اَواے ! کُوڑ دی گرج پِچھے,

کِسے تکھت تاج دے مگر هو,

سریر نُوں موٹا تاجا کرن پِچھے,

کِسے لُّٹ مار دی وهِست وِچ,

سُرت دےوی دا نام لَے, لَے,

رّب دے نام دی مالا هّتھاں وِچ دس دس,

اںدروں اںدر, اںدرکھانے چھُریآ هںکار دیآں نُوں کرنا تےج,

ِاه کی گّل هَے ?

ِاس وِچ جیون دا کی اسرار هَے ?

چڑھی سُرت, بھری سُرت,

رںگی سُرت, ساایں جُڑی سُرت,

هَےں ! ِاس نُوں مَوت ڈرااُںدی ?--هَےں !

تے پھِر ?

مَوت تھیں بچن لای :

هںکار دی ٹےک دی لوڑ ِاس نُوں, ِاس نُوں ?

تلوار دی تےج دھار دی ٹول ِاس نُوں, ِاس نُوں ?

دُنیآں دی چِّکڑ وِچ ِاس لای پناه دی تلاس ?

تکھتاں تے تاجاں دی چمک وِچ کُجھ ِاس لای رکھِآ ?

بںدِآں, گںدِآں دے هڑاں وِچ کُجھ دوستی ?

دُنیآں دیآں دھڑےبںدیآں دی لوڑ ِاس نُوں ِاس نُوں ?

بھُکھ, نںگ, دُکھ, پیڑ دا ڈراوا ِاس نُوں, ِاس نُوں ?

اَواے, کھُلھے گھُںڈ, کھوهل گھُںڈ سُن تُوں,

سُرت بھری الھا آپ هَے !

کھُدا هَے, کھالک هَے, کرتار هَے,

سُرت جُڑی آپ هَے !

تلوار تے اّگ کِس نُوں دّسنی,

بھُکھ نںگ, گُلامی ِاس نُوں کِّتھے هَے ?

جان جِتھوں آای ساری

ِاه اُه هَے ! ِاه اُه هَے !

 

کوای لالچ ناںه,

کوای کاںپ ناںه,

کوای بھَے ناںه,

 

رّجی سُرت کھااُںدی,

ن دےن دی ِاس نُوں وِهل هَے,

رّب نُوں پچھاندی,

رّتھ هَے ۔

۹

ترَے—لوکی نسٹ ساهمنے هووے ۔

سُرت ٹِکی کاںپ نهیں کھااُںدی,

هُکم منّدی,

اُنھاں ادھمیٹی اّکھراں دے 'چھّپراں هےٹھ,

رس بھارے چھّپر آپ نَےناں دی جوالا سبھ سدا کّجدے ۔

 

ترَے-لوکی دی کھُسی تے ِاکبال سارا,

اُس نُوں لالچ ن دےںودی,

انںت هنےرا رات دا,

کی بھےٹا دےوے پهُ-پھُٹالے نُوں ?

نِّکی بلدی بّتی وِچ هور کُجھ نا سمااُںدا,

بلن بّس ِاک اُهدا آپنا,

تارا کوای ناںه دَوڑدا,

ڈِّگدے تارِآں نُوں هّتھ دےن,

هُکم کھےڈ ورتدی

بُوهے سارے پھُّل دےن آپو آپنا, کھڑے آپنی تھاں 'تے جِتھے کرتار

کھِلھارنا, بھّجدے نا لَے لَے پھُّلاں دیآں ٹوکریآں ۔

سےوا دا وی بھاو نهیں سمجھِآ جے لوکاں,

کی اّدھیمیٹی اّکھ هونا

 

سُرت نُوں چرن-پریت پرونا,

کھُس کھُس وّسنا سےوا دا رهّسے نهیں,

کھُسی رهِنا کی سےوا گھّٹ هَے ?

بّدل جِها وّسنا,

جِّتھے ساایں آکھ, وّس ۔

 

१०

پُرانے اُنراں دی اّکھ میٹی, کھلھی وےداں والے دھِآن دی اّکھ,

ِاه اّکھ ناںه ۔

سُنے دے دھِآن وِچ جُڑی, میٹی, کھُلھی اّکھ وهِسی, هَےوان اّکھ هالے,

ےوگ کِس گّل دا ?

دُوجا هويا کوای ناںه,

جُڑی کِس نال هَے ?

پِآر کِس چیج دا ?

بُّدھ والی, نِروان-سُکھ رّتی اّکھ ِاس اّکھ وِچ مِلی هَے,

دھِآن ستھِت بودھی ستودی اّکھ, بُّدھ دےو نال جُڑی سِّدھ هَے,

سِّکھ نَےن لپٹے هن دھا واںگ بھَورِآں, کرن کںول گُرُو نُوں,

کںولاں دی پتی چِّٹی وِچ, اّدھے دِّسدے, اّدھ چھِپے, رس لین

بھَورے دو ِاه سهِج-ےوگ,پِآر ےوگ دھی دھِآنی اّکھ هَے ۔

 

منُّکھ دا دےوتا ِاتھوں بندا, مستک هّتھ مار پریتم,

هَےوان سارا جھاڑِآ,

دِّوے, الَوکِک ِاه درِسے سارا, پّتھراں وِچوں کّڈھ, کّڈھ,

منُّکھ-ماس نُوں لچِکاں دِتیآں سُهنیآں, هّڈیآں نُوں موڑِآ

مِّٹی-آدمی دی گھاڑاں گھڑیآں, رّب دا بُت ستھاپِآ۔

৭৭

آدمی نُوں هتھ لا پلاس ٹِک (مومی) بنايا, سدیآں گھاڑ

سِمرن دے اُنر دی,

پھرمااُن ِاس "دھرمسال'' پرِتھوی 'تے رّب دے چِتر هو   -سبھ آدمی,

ٹھںڈھے ٹھار, رّبلین-سُکھ – اّکھ                                          -سبھ آدمی,

پھُّل هون مُسکدے                                                           --سبھ آدمی,

بّدل هون میںه پان والے                                                -سبھ آدمی,

نَےناں چرناں وِچ سدا گّڈیآں هون                                     --سبھ آدمی

دِل وِچ سبد-لپٹاں بھری, هون                                      -سبھ آدمی,

سُرت دی لاٹ چڑھے

مستِک بھرے,

دسوے دوار, جگے, اںدر رّب دے,

لاٹاں ِااُں جگان رّب دیآں                                    -سبھ آدمی

ٹک, ٹک, ٹھک, ٹھک,

بُّت سالا گُوںجے,

دم بدم واهِگُرُو,

گھڑنهار گھڑے مِّٹی پلاسٹِک (مومی)                                -سبھ آدمی

آکاس بھرے روم روم گیت نال,

هّتھ چلے چھاتیآں 'تے, دِلاں 'ت,

دِماگاں 'تے گھڑدا کرتار دا,

کرتار دے هتھَوڑے دی اواج آوے,

روم, روم وسے پِآر, هون                                      -سبھ آدمی,

بھُوگول بھرے, هوا بھرے,

آکاس بھرے, هنےرا تے

آکاس بھرے, هنےرا تے

پرکاس بھرے-نُور, نُور                                            -سبھ آدمی,

 

رّب چھِپے لُکے اںدر سبھ دے

جادُو جِهے بُّت سارے,

هِّلن, جُّلن,

ِانھاں دے نوےں گھڑے هےٹھ هّسن,

بولن تے هاسے, تے بول بھرن

ساری وِهل نُوں,

رهے نا کھالی تھاں کوای,

تھاں, تھاں, دِل, دِل,

جان, جان دم, دم, سرُور, سرُور                             -سبھ آدمی

 

اّدھی میٹی اّکھ بھاای نںد لال جی دی

امیر, چُّپ گااُںدی اّدھی میٹی اّکھ بھاای نںد لال دی :

ِاه نَےن تّکن تَےنُوں رّبا۔

تَےنُوں هُن تّک کے هور کی تّکنا ?

تَےں تھیں سُهنا, هُن هور کُجھ ناںه ۔

 

گھر چھّڈ آاے اسیں,

گھراں نُوں کی مُڑنا ?

تکھت, تاج آسک اّکھ تےری تّکے ناںه پرت کے,

 سارا ِاکبال اّج ِاس تّک وِچ,

تَےنُوں تّک تے اَو سُهنِآں دے سُهنِآ !

هُن هور کی تّکنا ?

تَےں تھیں سُهنا, هُن هور کُجھ ناںه !

 

مَوتاں سبھ رهیآں پِّچھے,

تے هَےوان-جین پِچھے پِچھے رِها,

منُّکھ-جین دی وی وِهل ناںه,

تاںگھ کوای نا کھِّچے هِٹھاهاں نُوں,

تُوں جے دِّسے سدا ساهمنے,

کھِّچیآں کھِّچیآں اّکھاں وِچ,

هون ترباں تےریآں,

ناڑاں مےریآں, درسن کھِّچیآ,

هون سدا سِتاراں تےریآں,

تَےنُوں تّک کے اَو اُّچِآ بلوان سُورمِآں !

هُن هور کی تّکنا ?

تَےں تھیں سُهنا, هُن هور کُجھ ناه !

نَےناں دے نرگساں وِچ بھری تےل مِهر دی,

دیدار تےرا آ وسِآ,

نرگس دی نَےناں هُن اّدھ-میٹیآں,

کھوهلے کَون هُن, باهر کوای نهیں وسنا,

تَےنُوں تّک کے اُه سهِد-بھرے سبد-گُرُو پُورِآ ۔

هُن هور کی تّکنا ?

تَے تھیں سُهنا, هُن هور کُجھ ناںه ۔

 

سُهنی جِهڑی سَے هَے

کوای کِدھرے,

تُوں راگ مِّٹھا, نِّکا هو,

هِرنیآں دیآں اّکھاں واںگ سبھ نُوں کھِّچ کے,

دِل-بنّھ وِچ بنّھ بهالدا,

چمک ساری جُڑدی ِاتھے رس وِچ,

رںگ سارا جُڑدی امن-تےرے جںگ وِچ,

 

آکاس اُتردا دھرت ساری کںبدی, آ رںگ وِچ تںبُورا ساایں تےرا

جد اّدھ-میٹی نَےن مےری وِچ وّجدا ۔

تَےنُوں تّک کے اَو پِآر-راگیآ۔

هُن تَےں هور کی تّکنا ?

تھیں سُهنا, هُن هور کُجھ ناںه۔

نر-ناری دی کھِّچ جِهڑی بھاری ساری کھِّچدی,

سریر سارے نںگ-مُنںگے, باهاں, ٹںگاں نںگیآں, چھاتیآں جوانی سبھ

اُّبھریآں, کںبدیآں کملیآں, جِوےں سمُںدر بھارے دےکھ

نِّکے چنّ نُوں ۔

ِاه باهاں هِّلن,

ِاه ٹںگاں نّچدیآں,

سِر هِّلن سهںسر سارے,

جِوےں هوا نال کںول بھارے,

گردناں هِّلن جِوےں کںول ڈںڈیآں,

تے ناریآں دیآں باهاں لِپٹیآں, نراں دیآں کمریآں جِوےں وےل

نال کلیآں لِپٹیآں,

تے ِاه سبھ نّچن مِلویآں, مِلویآں, لگ سهںسر لهِر

ناچ-تال وِچ,

نںگے, چِّٹے, هیرِآں دے پانیآں دیآں جھلکاں نّچن پےچ پاںدیآں ۔

باهاں نںگیآں, جںگھاں نںگیآں,

نںگیآں, نںگیآں, رل مِل نّچن, مِلویآں, مِلویآں !

کهِر جِها مّچِآ اکاس, پُلاڑ کُجھ رِها ناںه کھالی,

ِاک ِاک تیویں دیآں لّکھ لّکھ تیویآں ! لّکھاں باهاں, لّکھاں هّتھاں,

لّکھاں جںگھاں, لّکھاں سِراں والے نّچدے مرد تے تیویآں, اںگ

سارے لهِراں هو, مِلویآں, مِلویآں,

پُلاڑ سارا بھرِآ,

هاسے ٹُردے هّسدے مِلدے لّکھاں, لّکھاں,

سبھ هاسے مِلوےں, مِلوےں, کھڑکدے, کھڑکدے,

دِّسے کُجھ ناںه پر نرِتے راگ هوںودا, کھڑکدے ساج سارے وّجدے !

 

سریر لّکھاں تُلے تےری باںسری دی آواج 'تے

کڑے کّسے, لِسکن نّچدے, نّچدے واںگ وجدیآں تاراں دے, سِتاراں دے,

سبھ کںبدے سُورج دی کھُسی-پھُلیآں سوےر دیآں کِرناں واںگ, سهںسر

جھنکاراں, لّکھاں جھنکاراں, چھان, چھان, تان, تان,

تما, جھںم تم, تھماں تھںم تھںم,

تھر, بر کںبے اسمان سارا ناچ نال,

کال سارا گُوںجدا,

ِاه سهںسر-نر, سهںسر-ناری دا, تےری وّجی باںسری دا ناچ هَے,

نر-ناریآں واںگُو وهِںدی ندیآں تےرے سُپنے دیآں سُراں دا الاپ هن,

دِل لّکھاں دھڑکدے,

نَےناں نّچدیآں,

ِاه ساری تھرتھراهٹ پِآری,

تےرے نںد لال دی اّکھیں میٹی اّکھ, واری, وِچ ساری, ناچ هَے !

تَےنُوں تّک کے اُه نِتے آچاریآ ۔

هُن هور کی تّکنا ?

تَےتھیں سُهنا هُن هور کُجھ ناںه !

 

مںڈل سارے بھرے پاے,

رُوپ رںگ, ونّ سارا بھرپُور,

تارے اُپر جڑے چمکدے,

گھاهاں گلے تےل-پھُّل لٹکدے,

باگاں دیآں جھولاں کھُسی نے پاڑیآں,

سرب ساوی مِّٹھی اُچاای لَے تُرِآ,

چںبا کِها هّسدا, موتی-دںد, دّس, دّس کے

پوست دے پھُّل نے بّدھی لال پگڑی,

لال چیرے والا دّسو کِس دا ?

تےرے نںد لال دی اّدھی میٹی اّکھ وِچ,

هُسن-رج سارا اج هَے !

تَےنُوں تّک کے اُه هُسن دی چھهِبرا ۔

هُن هور کی تّکنا ?

تَےتھوں سُهنا هُن هور کُجھ ناںه !

گُرُو اوتار سُرتِ

१

سُورج جے اّکھ نُوٹے,

جگت مردا, جیون-آس ٹُّٹدی,

گُرُو-اوتار سُرت سُورجاں دا سُورج,

سهںسر نَےناں بلدیآں !

دِن رات سُورج نَےناں تّکدیآں ۔

منُّکھ سُرت جیودی, تّک تّک کے, کںول-نَےناں, سُورج-نَےناں

سدا سدا گّڈیآں !......

......دی سهِج-سُرت پُورنتا,

سرب سپھلتا, چرن دھُوڑ وِچ رِدھیآں سِدھیآں,

گُرُو ندراں دیآں تاراں-سهِج وِچ چھِپی سبھ ادبھُتتا اگںمتا,

اکالتا, مهاںکالتا, انںتتا, اٹّلتا, سرو-سِّدھتا,

گُوڑھتا, گُوڑھ بھےدتا, سدَےوتا کھُلھی-ڈُلھی دیدارتا, نالے

سدا-ادرِسٹتا ۔

گُرُو-اوتار گریبی لای دھُروں,

پھِر جگ سارا بن سِّدھا ِاک آدمی

ِاه رںگ ورتدا,

جوگیآں وِچ جوگی اُه,

بھوگیآں وِچ بھوگی اُه,

گرهِستھیآں وِچ وّڈا گرهِسبی پِآر داتا بکھسدا,

پتا بس ودھ گھٹ لگدا رّب دی انوکھتا,

آدمی آدمی سبھ نُوں دِّسدا !

کھاوے, پیوے, سووے هووے واںگ آدمی,

گریبی کّٹے, امیری پیری سبھ جھاگدا,

دُکھے, دردے, ارداس کرو, روے, ورتے واںگ آدمی !

دُکھ, سُکھ, دھُّپ, چھاں لںگھے ساری,

جِراںد بھاری, سوے سبھ کُجھ, مهان آدمی ۔

 

سِپاهی ِاکّلی هںکار دس آيا هاں,

پھَوج نال مِلِآں اُهو سُرت سِّکھ دی,

پر سُرت ساری بّجھی هالے هُکم— پھِردی,

هُکم پالدی, هُکم هالے نا جاندی,

هُکم پِآردی, سُکھاردی هُکم پالّسدی,

هُکم مںگدی, هُکم لَےںدی, هُکم دی بںدی ۔

پھَوجاں سهںسراں دی ِاکٹھویں سُرت,

مِلویں سُرت, نال مِلی,

وّکھری-سُرت جرنَےل—سُرت اُتے چلدی,

پھَوجاں لّکھاں دی سُرت اُه هِلدی

پر اهِل ِاک ٹِکااُ اُهدا آپنا,

اُتھے هُکم وّسدا,

بھووّٹے جِهدے دی نِّکی جِهی سَےنت وِچ دووےں وسدیآں, پرلَےآں

تے اںمرِتتاں !

تے اُس کھُلھی پےسانی نُوں هُکم دی کھبر ساری, هُکم-سُرت چمکدی

ِاس سُرتِ-دےس وِچ,

انڈِّٹھے لوکاں دی دمبدم چِّٹھی-پّتر آن, جان, دمبدم ِالاهی

ڈاک چلدی !

 

ِاتھے لّکھاں برهمںڈاں, کھںڈاں دی لوڑ, توڑ, دی سبھ-جوڑ نِکویں !

ِاس مّتھے سُهنے وِچ سبھ سِآن وسدی, ِاتھے سبھ تران وسدی,

ِاس دے ِاسار دےوی, دےوتے اُڈیکدے, اُّڈدے جِوےں ڈار ِاک لال

پراں والیآں, چِّٹیآں گھُّگیآں دی کُوکدی-گُرُو-گُرُو-گُرُو !

 

پھَوجاں هُکم لَےن, دے ناںه سکدیآں, جرنَےل سُرت دّسدی ?

کھبت ساری والی,

هُکم سارے والی,

سُرت گُرُو اوتار دی ۔

ِاه سهںسر نَےنی,

سهںسر باهُوای,

مِهراں نال, سِکھ سُرت پالدی ۔

دِن رات ماں-مجُوری کردی پُوری-پِآر دی,

پِآر-پهِرے دِںدی,

سُّتا هووے سِکھ, گُرُو جاگدا,

بھُّلا هووے سِّکھ, گُرُو وڑ دِل اُهدے,

سِکھ-پران کّسدا,

 

کھِّچدا, سِکھ نُوں پریت-پیڑ پیڑدا,

گُرُو آوےس دا هڑھ ٹَوردا,

سِکھ دی رُوه دے اّگے پِّچھے چڑھی دیوار توڑدا, باریآں کھوهل اںدر

وڑدا, ملو ملی, جورو جوری, جاںدا دھّسدا,

سِکھ نُوں پِآر دی بهُلتا وِچ بےبّس کردا, ماردا, پِآر

ڈوب دےںودا ۔p

२

گُرُو-اوتار اتھاه ساگر,

چُّپ, بےاںت, بےنِآج ساایں,

هّسی نرم, نرم, بول مِّٹھے مِّٹھے,

چرن کںول دی چھُهاں وِچ مِهراں وّسدیآں,

کےول ِاک نام دّسدا, ستِنام آکھدا, بول واهِگُرُو !

گیتا دی مَےں آ اےتھے چُّپ کھاںدی,

ِاتھے واهِگُرُو واهِگُرُو دی دھُنی اُّٹھدی,

مَےں, مَےں کوای نا کُوکدا,

برهم سّتا نِرول منُّکھ-رُوپ بںٹھی چُّپ-بولدی, چُّپ-وےکھدی, چُّپ-

سبد گااُںدی,

سّتا ساری ِاتھے,

سبھ کُجھ ِاه, ِاتھے

کُل ِاه, ِاتھے

جُج ِاه, ِاتھے

سُنن بولن والا ِاک ِاه,

بولے کِاُں ? سُنن والا کِتھے هور کوای ?

درسن, دےکھن والا, دِّسن والی چیج تے اچیج واهِگُرُو,

رچن هار, رچنا, وکھ کُجھ ناںه, سبھ واهِگُرُو,

گیت گانا بندا, کیرتن سوبھدا واهِگُرُو گُوںج نِرول اُهدا

نام هَے !

ِاس راگ رںگ وِچ 'م" 'مَےں" سبھ کرُوپ دِّسدی, کرُوپ هُںدی, سرماںدی,

نّسدی, بھَےڑی, بھَےڑی, پھِّکی, پھِّکی, پَے پَے کے,

ِاتھے اگںم دربار اُّچا,

ِاتھے سّچ-رس ورتدا,

نام رس واهِگُرُو,

نیویں نیویں گّل هور سبھ بےادبی !

۳

گیتا بولی مَےں -

هَےوان-هںکار تلُوں بولِآ 'مَےں' !

کَون پچھانے کرِسن-مَےں هور, ِاه اُه نهیں هَے,

'واج ِاک کالا-اّکھر ِاک,

دھُنی اُهو گُوںجدی,

تے کال—گرسِآ من بولدا ٹھیک ِاکو هَے,

ارجن دی اسچرجتا بھگتی,

اج—جگ رهی نهیں هَے,

اسلی گّل اُه وِسال مُورت ساری ِاک نِّکے سادھے کالو کرِسن

وِچ بس اُهو سّچ سارا باکی پھلسپھا, تے اُهو کُوڑ دِّسدا !

جادُو سِر چڑھ بولدا !

کوی اُّچے لّکھ برهم-سّتا دی وِسال انںت چُّپ وِچ رس لین

هو رس پی, پی, کدی کدی, کُجھ بولدے,

اُنھاں دی رسیلی اّکھ کُجھ دےکھدی,

اُنھاں دا دِل چںگا کدی هوودا سبھ نُوں مَےں مَےں آکھدے ۔

ِاه کویآں رںگیلِآں, رسیلِآں دی مَےں, برهم-سّتا دے رس دیآں

 

جھلکاں, جھاولے, ِاه کی سںواردے ?

ِاه نِرے کوی-دِلاں 'تے پَےن والی پھُهار وے !

لوکیں هور هور سمجھدے,

هںکار اگے ودھدا,

بےرس اُهو هےکاں لااُںدا,

بےرس هو ڈِّگدا, ڈھهِںدا,

پر من آکھ ٹھیک کی گیتا کدی کُوڑ آکھدی ?

کوی-کتھناں وِچ وڑ,

رس پین, رس تھین, رسین دا, اںدروں اںدر ِاک سواد هَے,

پر نسے بھرے وےلے دی ِاک بُهک اُه, جِوےں کھُسی دی چیکھ وّجدی,

کوی بُهک اکاس بانی نهیں هَے,

گُرُو ارجن دےو نے گرںتھ نهیں چاهڑی هَے, لوکیں ِاس بُهک نُوں پھڑ

پھڑ کُّٹدے, نسا پینا نهیں نسے دے اسر نِرے تھیں دارُو کّڈھن

دی کردے

پر نسا اسر وِچ نهیں هَے

نسا آںدا سُرت جد پِآلا آکاسی کدی کوای پی لَے,

سو کوی رچنا نسے وےلے دی چیج هَے,

وےلے وےلے دی سوبھ هَے; ِاس نُوں پِآرنا جد نسا کوای پی لَے !

 

اُپنِکھداں دی برهم-وِّدِآ نُوں پرنام ساڈا, برهم-سّتا ساری

گُرُو-اوتار دی سُرت مُورتی,

اُتھوں دِّوے وِّدِآ منُّکھ من ول کر رُکھ ٹُری هَے,

اُس وےلے منُّکھ سُرت,

انںت اسچرج نال بھر اُّٹھی,

کِسے اکهِ کھےڑے, آوےس دا بھاگ سارا آگمن هَے۔

اُس نُوں پھلسپھا بنااُنا گیتا دی بھُّل هَے,

ِاه بھُّل آکھر هُن جا وّجدی بُّڈھے اُپنِکھد دے سِر 'تے,

 

پُرکھ سُوکت دا اگںم گیت هااے ! کِںج گُوںجدا,

منُّکھ دا بھرِآ دِل سِپھت سلاه کرتار وِچ پھٹدا,

هاں, رّب آپ بولدا,

برهم-گِآن نُوں پرنام هَے !

 

پر گُرُو-اوتار سُرتِ

دی اںدر تھیں وی اںدر,

کِسے اتھاه, اسگاه,

جیون دی هالت دا سارا

سِپھت گیت هَے,

گُرُو پِآرے نُوں وےد رِچا گااُںدی,

ِاه هالت, کوای اکهِ سِپھت-گیت دی لکھےتا تھیں وی سدا پرَے

دُور, تے هور دُور وّسدی,

گُرُو-سُرت دی سِپھت,

سارے اُپنِکھد گااُںدے,

هےکاں بهُوں ساریآں هور وِچ,

پر نِرول سونے دی دھاری وگی هَے !

پُرکھ-کرتار نام سوهنا,

برهم-وِّدِآ گُرُو چھاتی دّبی جواهرات دّسی هَے ۔

 

ِاتھوں آن کلم ٹُّٹدی

لُون دی پُتلی جانے بھاوےں گُںم کے ساری,

پر آکھے کی ساگر دی تھاه کِنّی هَے,

مُڑے کَون دّسن لُون سارا گھُلدا,

هںکار کی دسے سُرت کی ?

سُرت کی دّسے, هُکم کی ?

سِپاهی جرنَےل هون تھیں پهِلاں هی هُکم کرے وی تے منّے کَون ?

سِآنا پھِر کرے کِاُں ?

 

سّچ هَے پّک, دھّک,

'سِّکھ-سُرت گُرُو-سُرت هوںودی,

واه واه گُرُو گوبِںد سِںگھ, آپے گُرُو چےلا هَے

پُّت ِاک دِن جرُور پِاُں بننا,

پر چےلا-سُرت کّچی, هَولے هَولے پّکدی,

ساهِب آکھدے—تےل سرِاُں وِچ هَے, پر کّچی پیڑن وِچ تےل نهیں,

سو گُرُو-سُرت جاندی,

گُرُو-سُرت کی هَے, کِرتم کی جانے بھےت کرتار دا ?

کوی سارے جهان دے

اُسے سُرت دیآں لِسکاں, جھلکے, جھاولے پا, اُس نُوں گااُںدے,

گیت سبھ سِپھت هَے, سبد رُوپ دا,

بانی دی سُهنّپ دی جھلک پا مست هون, کھُسی چیکھاں دےںودے !

کِرتم-گلے دی آواج ساری انںد چیکھ هَے پا کے درسن اُس سَےبھںگ

پِآر دا,

“'گوِاٹ" جرمنی دا گااُںدا, مِّٹھا, اُه کوی گُرُو سُرت دا,

پھراںس دا 'بورو" پیںدا رس کیتا, اُپنِکھد کاوے دا,

"اَےمرسن" تے "وِٹمَےن" ِاسے کاوے رس 'تے موهے پاے,

ِانھاں کویآں وِچ هن سِّکھ-سُرتاں دیآں چمکاں, دُور کدی کدی

وےکھدیآں گُرُو-سُرت دے لِسکارے کرارے ۔

"نِتسے" نُوں جھلکا جرا هور ڈاڈھا وجِآ سُرت کِسے بھاری

بلکار دا,

اُهدا آکھر پاگل هونا دسدا,

پر موهِت هويا, سِّکھ-سُرت وِچ, گُرُو-سُرت تھیں چلے کِسے هڑھ

اُپر,

سمجھدا, آکھدا, ِاه هڑھ ساری سُرت هَے,

بل هَے, رُوه هَے,

دھرم, کرم ِاهی,

پھڑ کُهاڑا پُرانے بُّت چیردا,

دُوجا گُسے والا پرسُرام هَے,

پر اوتار-سُرت دے درسناں تھیں واںجِآ,

آاے آوےس نُوں ویٹدا

 

پںجاب دا مُهںمد 'ِاکبال' ساڈا ےار,

بَےٹھا دےکھ کوای هور جھاولا,

ِاهدی اّکھ وِچ 'نِتسے' دا نجارا وی کھُبھدا,

نالے کھُبھدی سادھ دی کوملتا,

نالے کِسے انڈِّٹھی تھاں 'تے اُهدا سِّکھ-آوےس سارا,

بَےٹھا چُّپ هو ! آکھر ساِار هَے پںجاب دا,

ِااُں ِاس واںگُو کِاُں هور کوای مُسلمان ساِار کدی نا کُوکِآ!

کھُبھدا اُهدا دِل وِچ پِآر بھرا, بھرا دا, سےوا دا,

پِآر دا بھاو واچدا کُران سریپھ وِچ,

منُّکھ, منُّکھ دی بربرتا وےکھدا,

نالے وےکھدا سادے سِدھے هُوس لوک ارب دے,

بنے سن کِها سِّکھ سُهنے رسُول دے

تاکت وےکھدا ِاک ِانسان دی,

تے وےکھدا ارب نے دُنیآں ساری پھتهِ کیتی,

رسُول دا پِآر جِها کھاِا کے,

ِاه پھَوج وےکھدا,

 

ِاه جرنَےل وی,

پر دھاگے کھِآلاں دے گُںجھل کھااُںدے,

کُجھ اُس نُوں نِرا پھلسپھا سّٹ ماردا,

کُجھ منُّکھ-ِاتِهاس دی گواهی کُڑی سّچی لگدی,

ِاتِهاس کُوڑ سدا سارا, سبھ گّل باهر, باهر دی,

گُر سِّکھی وِچ جِهڑی اںدر دی گّل اُه ساپھ ناںه اُهدے ساهمنے,

 هُکم کھےڈ دے رںگ اُهدی اّکھ دے اُهلے,

سِپاهی تے جرنَےل نُوں بربر جِها دےکھدا,

"ایگو", "اهںم" نُوں سُرت پچھاندا,

چّکر کھاںدا, کدی هںکار نُوں سِدھا کر اُس نُوں سُرت آکھدا;

کدی سُرت نُوں آکھو نسیلی اُه کِاُں هَے,

جاگدی, گرجدی سےر واںگُو کِاُں نهیں ?

نالے آکھے مُسلمانی کےول پِآر هَے,

نالے آکھ سُرت کھاهِساں دی روٹی کھا پلدی,

ودھااُ کھاهِساں, ودھ اگے, مَےں مَےں آکھدے ۔

هںکار سُرت دے بھےت دا پتا ناںه,

گّل کھوهل; کھوهل ٹھّپدا, مُکدی ناںه, وڑدی مُڑ اُتھے,

جِتھوں اُه کڈھن دی کردا,

ٹھیک ِاه وی کُجھ کُجھ هَے,

گّلاں ِاه سبھ کُجھ کُجھ هن وی مِلویآں,

مِلویآں, اکل ِانھاں نُوں پُورا کھوهل نا سکدی, سِدک کھُهلدا, سُرت آپے

پچھاندی, کهِن دی لوڑ ناںه,

کهِن کُهان دی تھاں ناںه,

وےلے, وےلے دی کھےڈ کوای,

هاں وی, ناںه وی, گّل وِچوں اسلاں هور هَے ! هور وی !

۴

هںکار تے سرت دی جنم-کتھا

پر سُرت چیج رّبی

هںکار مادے دی ِاک اُّبھرویں, هالت جِهی,

" سِونبرن" جِس نُوں, "ڈارون" جِس نُوں جیون مَےں گااُںدے

اُه نِرا, نِرول ٹھیک هںکار هَے, ِاه ستھُول جگ ٹھیک ِاک وِسال

مادا جد دا وّڈا ڈرااُنا هںکار اے,

ِاهدے دںد تے پںجے سےر دے, مُڑ مُڑ کھانا مرِگاں پںچھیآں,

جور والا دِّسدا,

ِاه سبل برهم ِانھاں نُوں ماردا,

سبل برهم بّس مادی, وّڈی, موٹی, ڈاڈھی, بھاری ِاک مَےں هَے,

لّکیں ِاس نُوں کُوک, کُوک, سمجھن ِاه بھجن هَے,

برهم سّتا ِاه نهیں,

سںکر جی ٹھیک آکھدے !

سبل برهم ِاک مايا هَے, بھُلےکھا هَے مرِگ ترِسناں واںگ اّکھ دی

گلت-دید جِهی, تَے-کال نا هی هوای هَے, نا کدی هووسی,

ڈارون تے سِونبرن تے هِںدُو وی ڈھّٹھے, بھّجے گُںجھلاں من دیآں

وِچ پھسے سدیآں دے پھےراں وِچ گُںمے گُںمے سارے ِاس نُوں برهم

مَےں مَےں کُکدے,

بھُّلدے سارے گّلاں مِلویآں, مِلویآں,

ڈاڈھِآں دے پرچھاوےں سّچ جادُو سّچ دِّسدے !

سبل- برهم نُوں چھو چھو, آکھدے مايا سںکر جی جِس نُوں آکھدے,

هاِا اُس نُوں رّب, رّب, کُوکدے !

ِاهو برهم هَے, ِاهو ناستکتا,

 

ِاس سبل برهم دی مَےں دی انےکتا, نانتا دی پُوجا نے

سارا هِںدُستان روڑِآ,

روڑھِآ ےُورپ بھارا بهُت سارا رُڑھ گِآ,

کَون آکھے هِںدُستان برهم وِّدِآ دی پوتھی کھولھدا ?

ِاه تاں مايا دے رںگاں وِچ ےُورپ واںگ برهم ٹولدا,

گّلاں هور, هور جرُور کردا, رهِنی ساری ےُورپ والی کُجھ ڈھّٹھے

گِرے هںکار چھِپے لُکے نال واںگ کاِاراں, سِّدھا آپنی

رهِنی نهیں دّسدا !

ِاه مادے دا بُّت برهم,

اساں دُور, دُور رّکھنا,

ِاه نام برهم دا لَےنا تے پَےسا پُوجنا, اساں دُور دُور رّکھنا,

ِاه نام لَےنا بھراواں دا تے مںدا ےاراں دا لّگنا, ِاس منُّکھتا

نُوں دُور دُور رّکھنا,

هونا کُجھ هور اسلی, تے بِرُوپ جِها بھر کے هور هو هو دّسنا,

ِاه ڈھٹھان اساں دُور دُور رّکھنا,

برهم وِّدِآ ِاه وست نهیں پچھاندی, سبھ وِچ هَے نهیں,

هوای ناںه, هوسی ناںه,

هںکار دا جنم ِاس اںدھکار وِچ, وّڈا نِّکا مادا مايا

جِس نُوں سںکر آکھدے !

اساں دُور, دُور رّکھنا,

هںکار کالا سِآه هَے !

سُرت دا جنم سِدک وِچ,

جِتھے رّب هی رّب کُل چاننا,

مادا اُتھے سدا دی 'نهیں' هَے !

مادا اساں نهیں تّکنا, دُور, دُور, پِچھے, پِچھے رّکھنا, کںڈ ساڈی تّکے

 

اُه اساں نهیں تّکنا, دُور دُور رّکھنا !

پر ےاد رّکھنا,

سُوکھم جِها بھےت ِاتھے وی,

مادے دے اںدھکار وِچ,

من وِچوں وی ِاک بِرُوپ جِها سِدک جںمدا, جِس نُوں سِدک

سِدک کر پُکاردے,

من دی هنےری کوٹھڑی وِچ جںمِآں سِدک ناںه,

ِاه بھُّل هںکار دی !

ِاس سِدک دے بِرُوپ نُوں,

دُور دُور رّکھنا,

پچھانناں بِرُوپ هَے تے ِاهدا گلیآں دا مںگنا ۔

سِدک آاُںدا جد کلےجے تیر وّجدا,

پل چھِن, گھڑی گھڑی, کدم کدم,

دم بدم-چُبھدا, کھوبھدا آپنی تِکھی, ترِکھی انی, آکھدا دس,

پیڑ ٹھیک هَے ?

تاں سِدک آاُںدا !

 

من مےرا هنےرا گُپ مُڑ مُڑ کردا,

هںکار دَےو واںگُوں وِچ آن وڑدا,

ماردا وڈے وڈے گُرج هنےرے دے,

مےریآں نویآں آایآں نِّکیآں, نِّکیآں نُور دیآں رسمیآں نُوں,

آکھدا مےرا گھر, نِکل, تُسی کِتھوں آایاَو ?

پر هور هور تیر واںگُوں هںکار نُوں پرودیآں, لِپٹدیآں گُںجھلاں کھا,

کھا, سونا هنےرے دے دِل 'تے ڈوهلدیآں,

 

سِه کِرناں وی تیر هن کِسے ڈاڈھے دی کمان دے,

دےکھ دےکھ امن-جںگ سِّکھ ریجھدا,

تاں سِدک آاُںدا !

لّکھاں وَےری ٹُر مارن آاُںدے,

سِّکھ ِاکّلا, ڈردا, سهِمدا,

اُه ساهمنے نیلے گھوڑے 'تے چڑ گُرُو آاُںدا,

لّکھاں پھَوجاں نال نال آاُںدیآں, اسمان سارے بھردے !

لّکھاں دا مُکابلا ِاک سِّکھ کردا, جِّتدا

تاں سِدک آاُںدا,

مَوت آاُںدی, ڈرااُںدی,

هالے کّچا, دِل نهیں کردا گُرُو-دےس جان نُوں,

اّگے دی سُهنی گُرُو-چرن سرن جین-نُوں هالے مَوت آکھدا,

ِاه ےا ِاه جِس نُوں پِآر کردا, جد دِّسدا جیاُںدا,

مُڑ ِاهدا نواں-آيا سِدک کںبدا,

کهِںدا, گُرُو هُںدا رکھدا,

دےکھ سک ِاه هنےر مُڑ پَےںدا,

گُرُو درسن مُڑ دےودا, بچااُںدا ِاس نُوں ےا جِس نُوں

ِاه پِآر کردا,

ِادھدے اّکھاں دے ساهمنے مَوت ڈردی, نّسدی, اُّڈدی,

جِوےں کالا هِرن بھّجدا,

تاں سِدک آاُںدا !

 

سُّتا, سُّتا لّگدا,

لوکیں بڑے چتُر, پںڈت پڑھے دِّسدے,

ِاه نِّکا نِّکا لّگدا,

لوکیں بڑے وّڈے, وّڈے لّگدے,

 

لوکیں بَےٹھن کُرسیآں, آسناں, سِںگھاسناں,

ِاه گھاه کھنوتردا,

ِاه دِّسے نِمانا جِها آپاں نُوں, هوراں نُوں,

گُرُو کںڈی هّتھ جد رّکھدا,

پںڈت-جگت سارا پںڈتاای بھُّلدا,

وّڈا-جگت سارا نِّکا, نِّکا هوںودا,

ِاهدے سُن وچن, سادے سادے گیت سارے,

هَےران هو وےکھدا, انپڑھِآ کِآ بولدا :

تاں سِدک آاُںدا !

 

ساریآں اَوکڑاں گُرُو جھاگدا,

کںم سارے ِاهدے گُرُو ساردا,

سےوا جِںمےواری ساری ِاهدی گُرُو چّکدا,

گُرُو دےںدا دیدار مُڑ مُڑ,

اّگ جل, مُسکل پای بھاری تھیں بچااُں –

دِن رات سِّکھ دا کراماتاں نال جڑدا,

دِن رات لِسکدا,

پھِر وی کںم پُورا هوِاکے هنےرا من وِچ وڑدا,

کارن کامےابی دے لّکھا هور هور دّسدا کرامات نُوں انگاُلی

جِهی, سادھارن جِهی گّل وِچ پلٹدا, هويا کی—

ِاںج هی سی هوونا ?

گھڑی, گھڑی بھُّلدا, هنےرا چّکر ماردا,

مُڑ مُڑ گُگُو تھیں مُنکر نِّکی نِّکی گّل 'تے مےرا ےار هوںودا,

گُرُو دی مِهر انبھجوی,

گُرُو دا بِرد پُورا, انںت سارا,

وّڈی وّڈی کرامات کیتی پِآر دی,

                                                                 

 

نِّکی نِّکی وی کردا, جِوےں بّچے نال پيو کھےڈدا رِدھی سِّدھی

دّسدا, تے گھڑی, گھڑی, پل چھِن,

سِّکھ دے سِدک نُوں آپنے آتم-ماس نال پالدا,

تاں سِدک آاُںدا !

 

سُهنی چیج دےکھ سِّکھ بھُّلدا,

کرامات ساری, گُرُو دی دمبدم مِهر ساری مِهراں والی سےوا ساری,

ِاک پلک وِچ بھُّلدا ۔

نّسدا مُڑ مادے بھُّلےکھے وّل,

مُڑ, مُڑ بھُلدا, لوچدا سُںدر اںگنیآں, سُپنے لَےںدا اُنھاں دے

چنّ مُوںهاں دے,

گُرُو لّکھ ترکیب کردا,

اگوں پِچھوں, چھُپ چھُپ, مايا دی کھِچاں دے دھاگے کّٹدا, بھُلےکھا

توڑدا, بھُّلاں موڑدا, مار مار تیر پرکاس دے ! مايا-سُهنّپ

توڑدا, رُوه سِّکھ دا پھِر مُهاراں موڑدا, کھا, کھا ماےُوسیآں,

گُرُو لّکھ وےری ِااُں چِّکڑ پھسے نُوں کّڈھدا, دھوںدا بھرے اںگ سارے, ماں

واںگ, اُّچا کردا چھِپ کے اُس وِچ تے سِّکھ سِر چّکدا واںگ اُّچی

برپھ دیآں چوٹیآں,

تے گُرُو کِرن—پھُهار سُّٹدا, سونا سارا پانی پانی کرکے ِاس

نوےں—کںنگنے والے دے سِر چھتر رّکھدا,

مُکٹ بنّھدا, آکھدا—تُوں کِها سُهنا اج اَو برپھ لّدِآ !

پربتاں تے سُورج دی کِرن تےری برپھ وِچ کھےڈدی,

تُوں کِها اُّچا !

تاں سِدک آاُںدا !

 

پھِر سِدک کنی کنی بّجھدا, کنی, کنی وّدھدا,

کای وےری نواں اںگُورِآ سڑدا, مُڑ بیجدا گُرُو مِهر کر, مُڑ

اںگُوردا, سدیآں دی کھےڈ لّگی, گُرُو کِرت اُنر هَے !

سدیآں لںگھدیآں, دَور لںگھدے, ِاک پُوری سِکھ سُرت بنان, هاں

ِاه رینکُو, رینک ودھدی, بندی,

لِسک ماردی,

جِس بِجلی دے مُوںه نُوں چُںمن دَوڑدے ِاه 'نِتسے' توں 'ِاکبال' تے

ِاهو جِهے سارے !

 

ِاه سناّت کی سَوکھی۔

گُرُو سُرت دی کِرت دِن رات جاگ کے ?

مُسلمان, هِںدُو, سِّکھ سچا,

ایساای, بودھی ِاکے,

بںدا هووے رّب دا, گُرُو مِهر کردا,

پر پُّچھے کوای, ِانھاں سِآنِآں,

کدی هیرے لّبھن گلی گلی,

بھاوےں لّکھ وےری آکھو-آاَو هیريو نِّترو !

کدی سُرت بولدی ِااُں بُلاوو تُسیں لّکھ وےریآں گھڑی گھڑی,

هںکار بولسی, جرُور بولسی آسی لّکھ, لّکھ پُساکے پا کے !

۵

گُرُو ِاسے چھُپے بھےت دے گھُںڈ چُّکدا,

پر چُّکے گھُںڈ وی, تّکن والی اّکھ نهیں !

ِاه بھےت نِری سِدک-پّکی اّکھ وےکھدی,

جد گُرُو-سِدک دی اّکھ کھوهلدا,

سِّکھ ِاه جاندا,

 

اُس نُوں گُرُو چںگا لّگدا,

جِس نُوں گُرُو آپ پهِلے پِآردا,

ِااُں تاں اج گُرُو گرںتھ گھر, گھر براجدا,

پر وِرلا کوای جاندا, گُرُو-سُرت کِتھے بولدی,

گُرُو گرںتھ کِںج گھُںڈ چُّکدا, پیراں دے, پھکیراں دے, پَےگںبراں دے,

رِسیآں دے,

اوتاراں دے; تے کِںج کھوهلدا آتم-سُرت بھےت نُوں,

پر گُرُو گرںتھ دے سُهنے هّتھ پَےر نُوں دِّسدے ?

اُه رںگیلا گُرُو مُڑ مُڑ دّسدا, هااے ! کَون تّکدا ?

ساڈے کنّ وِچ اّج کھبرے کاگت کھڑکدے,

دےس سارے هّتھ اکھبار هَے, دےس سارا من پھسِآ,

مُڑ هنےرے روڑھِآ,

بابا مِهر کرے !

گھر, گھر, گُرُو وّسدا پںجاب وِچ,

گھر, گھر برکت وّسدی,

پر نَےن ساڈے مُڑ من-بںد نَےن هواے,

گُرُو دی مِهر ! نَےن موڑدے !

ِاتھے اج جاهرا جهُور ساڈا گُرُو گرںتھ هَے

گُرُو ِاه آپ جرنَےل هَے,

لّکھاں پھَوجاں تاںبے ِاس گُرُو سُورمے,

وّکھرا سِّکھ هو سکدا نهیں وّکھرا اںدھکار هںکار هَے !

سِّکھ ِاتِهاس سارا,

بانی دا ٹیکا

سُرت دے بھےت دا,

سُهنا دس اوتار هَے !

چھبی ساری مِلویں, مِلویں,

وّکھ وےکھنا پاپ هَے,

 

گُرُو ِاتِهاس سارا,

گُرُو کِرت ساری,

گُرُو-کرنی مِلویں, مِلویں,

بانی دا الاپ هَے۔

۶

هُن اگے بولنا,

مُڑ پھلسپھا تولنا,

سِکھ-سُرت دا کںم نهیں, بّس ! بّس !

واه واه گاونا !

هل پھڑ جوونا,

مهیآں نُوں چوونا,

دُّدھ رِڑکنا پینا, تھینا, بس ! بس ! بس !

سِپاهی گُرُو دا هوونا,

هّتھ, پَےر, نال کںم,

سُرت ٹھںڈھی ٹھار, لِپٹی ساایں دے چرن,

تے کھُس هو, چااُ وِچ, رس وِچ,

هُکم کار کماونی,

هُکم منّنا, ِاه ارداس سِّکھ دی,

اٹُّٹوےں کِسے سواد دے هڑھ اُّتے تردے, کدی کدی ڈُّبدے,

آپنے سُورج دے پرکاس وِچ رُڑھنا;

سُکر سُکر کرنا, گااُنا دم بدم واهِگُرُو, بس, بس, بس,

دِن رات مںگنا

سِدک تے سِّکھی,

من نیواں, مّت اُّچی,

 

چڑھدی کلا, نام دا جپنا

نال اُچِآای سارے سِّکھ ِاتِهاس دی تے چڑھے دِن چڑھنا,

پربتاں 'تے وّسنا, نیویں نیویں گّل ناںه,

تے کدم کدم تُرنا, سهِج ِاک مِّٹھے, نِّکے پِآر وِچ,

ٹُرنا تُرنا, کدم مِلا کے,

اگے لںگھ گایآ پھَوجاں نال کدم مِلا کے,

هُن دیآں پھَوجاں دی کتار وِچ ٹھیک کدم مِلاواں,

تے کدم سِّکھ دا پوے پِچھے آاُںدیآ پھَوجاں دے کدم نال کدم

پُورا, پُورا

هاں جی ! کدماں مِلا کے, کدماں مِلا کے, ٹُرنا, ٹُرنا, ٹُرنا,

سوا لّکھ کدم, ِاک کدم دا, کدماں مِلا کے,

سوا لّکھ سواس, ِاک سواس بھردا, کدماں مِلا کے,

سوا لّکھ هّتھ, ِاک هّتھ دا, کدماں مِلا کے,

سوا لّکھ سِر, ِاک سِر دا,کدماں مِلا کے,

ِاک ِاک گُرُو دا سِّکھ, پھَوجاں !

پھَوجاں بھاریآں ساریآں, کدماں مِلا کے,

هاں جی ! کدماں مِلا کے, کدماں مِلا کے,

ٹُرنا, ٹُرنا ٹُرنا,

ٹُرنا, ٹُرنا, ٹرنا ۔

 

ِاه بھےت سِّکھ-آوےس دا,

سِّکھ-ِاتِهاس دا,

گُرُو نانک, گُرُو گوبِںد سِںگھ دی اکالی بانی دا,

ِاه درسن گُر-اوتار سُرت دا ۔

کُجھ کُجھ, کِسے کِسے چھاتی وِچ کدی کدی بھکھدا,

سدیآں چھِّپ چھِّپ رهِںدا, مُڑ اُّگھڑدا,

پل چھِن لای بس گھُںڈ اُّٹھدا, پھِر گھُںڈ کّڈھدا,

ِااُں هی گُرُو اوتار دی سُرت تے سِکھ-سُرت کھےڈدی,

اگے, پِچھے, اج, کّلھ, بھلکے دے

کدماں نال کدماں مِلا کے,

ٹُرنا, ٹُرنا, ٹُرنا,

ٹُرنا, ٹُرنا, ٹُرنا, ۔

–0–