دِّلی دی وفاداری دی سهُں کھادھی هَے۔

جے اُه دّکھن نُوں جان وی

تاں شِوا جی نهیں,

شِوا جی گنےشن نُوں سںگٹھِت کرن جاںدے هن۔

کٹار اُنھاں دی وّکھی وِچ,

سفر دا بھّتا بن چُّبھدی هَے۔

اُنھاں مُلک بھر دیآں 'چِڑیآں' نُوں

ِاشتِهاری مُلزم کرار دِّتا هَے۔

پر گُرُو ! اُه سِںگھ کَون هن ?

جِنھاں بےداوا نهیں لِکھِآ۔

تے اّج وی هر جےلھ,

هر ِانٹَےروگےشن سَےںٹر نُوں, سرهںد دی کںدھ,

تے انںدپُر دا کِلا کرکے منّدے هن۔

اُه هڑھِآای سرسا وِچوں ٹُّبھی مارکے,

تےرے گرںتھ کّڈھن گاے هن۔

هے گُرُو ! اُه سِںگھ کَون هن ?

جِنھاں, بےداوا نهیں لِکھِآ

 

3. لوها

 

تُسیں لوهے دی کار جھُوٹدے هو۔

مےرے کول لوهے دی بںدُوک هَے۔

مَےں لوها کھادھا هَے۔

تُسیں لوهے دی گّل کردے هو۔

لوها جد پِّگھلدا هَے,

تاں بھاپھ نهیں نِکلدی۔

جد کُٹھالی چُّکن والِآں دے دِلاں 'چوں

بھاپھ نِکلدی هَے

تاں لوها پِگھل جاںدا هَے۔

 

پِگھلے هواے لوهے نُوں,

کِسے وی آکار وِچ,

ڈھالِآ جا سکدا هَے۔

کُٹھالی وِچ مُلک دی تکدیر ڈھّلی پای هُںدی هَے,

ِاه مےری بںدُوک,

تُهاڈیآں بَےںکاں دے سےپھ,

تے پهاڑاں نُوں اُلٹان والیآں مشیناں,

سبھ لوهے دے هن۔

شهِر توں اُجاڑ تّک هر فرک,

بھَےن توں وےسوا تک هر ِاهساس,

مالک توں ماتهِت تک هر رِشتا,

بِّل توں کانُون تک هر سفر,

لوٹُو نِزام توں ِانکلاب تک هر ِاتِهاس,

جںگل, بھورِآں تے جھُگیآں توں ِاںٹَےروگےشن,

تک هر مُکام, سبھ لوهے دے هن۔

لوهے نے بڑا چِر ِاںتزار کیتا هَے

کِ لوهے تے نِربھر لوک

لوهے دآِں پّتیآں کھا کے,

کھُدکُشی کرنو هّٹ جان

مشیناں وِچ آ کے تُوںبا تُوںبا اُّڈن والے

لاوارساں دیآں تیویآں

لوهے دیآں کُرسیآں تے بَےٹھے وارساں کول,

کّپڑے تّک وی آپ لاهُن لای مجبُور نا هون۔

پر آکھر لوهے نُوں

پستَولاں, بںدُوکاں تے بںباں دی

شکل ِاکھتِآر کرنی پای هَے۔

تُسیں لوهے دی چمک وِچ چُںدھِآ کے

آپنی دھی نُوں وهُٹی سمجھ سکدے هو,

(پر) مَےں لوهے دی اّکھ نال

مِّتراں دے مکھَوٹے پاای دُشمن,

وی پهِچان سکدا هاں۔

کِاُںکِ

مَےں لوها کھادھا هَے۔

تُسیں لوهے دی گّل کردے هو۔

 

4. سّچ

 

تُساں دے منّن جاں ناں منّن وِچ,

سّچ نُوں کوای پھرک نهیں پَےںدا۔

ِانھاں دُکھدے اںگاں تے سّچ نے ِاک جُون بھوگی هَے۔

تے هر سّچ جُون بھوگن بااد,

ےُّگ وِچ بدل جاںدا هَے,

تے ِاه ےُّگ هُن کھےتاں تے مِّلاں وِچ هی نهیں,

پھَوج دیآں کتاراں وِچ وِچر رِها هَے۔

کّلھ جد ِاه ےُّگ,

لال کِلھے اُپر سِّٹِآں دا تاج پهِنی,

سمےں دی سلامی لاےگا,

تاں تُساں نُوں سّچ دے اسل ارتھ سمجھ آونگے۔

هُن ساڈی اُپّدری زات نُوں,

ِاس ےُّگ دی فِترت تاں بھاوےں آکھ سکدے هو;

ِاه کهِ چھّڈنا,

کِ جھُّگیآں 'چ پسرِآ سّچ,

کوای شَےا نهیں !

کےڈا کُ سّچ هَے ?

تُساں دے منّن جاں ناں منّن وِچ,

سّچ نُوں کوای پھرک نهیں پَےںدا۔

 

5. دو تے دو تِنّ

 

مَےں سِّدھ کر سکدا هاں-

کِ دو تے دو تِنّ هُںدے هن

ورتمان مِتھهاس هُںدا هَے

منُّکھی شکل چمچے ورگی هُںدی هَے۔

تُسیں جاندے هو-

کچهِریآں, بّس اّڈِآں تے پارکاں وِچ

سَو سَو دے نوٹ تُردے پھِردے هن۔

ڈاِاریآں لِکھدے , تسویراں لَےںدے

تے رِپورٹاں بھردے هن,

کانُونّ-رّکھِآ, کےںدر وِچ

پُّتر نُوں ماں, تے چڑھايا جاںدا هَے۔

کھےتاں وِچ 'ڈاکُو' دِهاڑیآں تے کںم کردے هن۔

مںگاں منّیآں جان دا اَےلان,

بںباں نال کیتا جاںدا هَے۔

آپنے لوکاں دے پِآر دا ارتھ

'دُشمن دےش' دی اےجںٹی هُںدا هَے۔

اتے

وّدھ توں وّدھ غّداری دا تغما

وّڈے توں وّڈا رُتبا هو سکدا هَے

تاں-

دو تے دو تِنّ وی هو سکدے هن۔

ورتمان مِتھِهاس هو سکدا هَے

منُّکھی شکل وی چمچے ورگی هو سکدی هَے۔

 

6. سںدےش

 

واشِںگٹن !

ِاه جلاوتن اپرادھیآں دا روا

اج تَےنُوں کلںکِت کرن تُرِآ هَے

ِاه اُنھاں ڈاکُوآں توں وی بدنام

تے بھگَوڑی جُںڈی هَے

جِنھاں تِنّ سدیآں, ساڈے کھےتاں دا گربھپات کیتا۔

اتے ِاه اُنھاں دی هی لُّٹ دا پرمان هَے

کِ مےریآں بھَےناں اج تکریبن نںگیآں

کالج وِچ پڑھن جاںدیآں هن۔

اُه ساڈے تںبے تک وی کھوهل کے لَے گاے هن۔

واشِںگٹن !

ِانھاں نے تَےنُوں پلیت کرن دی سَوںه کھادھی هَے۔

کوریآ, ویتنام جاں ِاسراایل تاں

سِرپھ سماچار پّتراں دے کالم هن۔

واشِںگٹن, تُوں تاں جاندا اےں

اسیں کِس ترھاں مکدُونیآ توں تُرِآ

وهِشت دا سمُںدر روکِآ سی۔

ساڈے تاں پھکیر وی سںسار جِّتن تُرِآں نُوں,

دھُّپ چھڈکے کھلون دا آدےش کر دِںدے نے۔

روڈےشیآ, ویتنام تے هر هّک دے سںگرام وِچ

مےرا لهُو آباد هَے-

تے ِاه-لِںکن دے کاتل

مُڑ هبشیآں دا وِاُپار کرن تُرے هن۔

ِانھاں دی مَوت ِانھاں نُوں ساڈے گھر دیآں برُوهاں لںگھا لِآای هَے۔

واشِںگٹن !

ِانھاں نُوں گاُوآں منسا کے بھےج…

 

7. مےری ماں دیآں اّکھاں

 

جد ِاک کُڑی نے مَےنُوں کِها,

مَےں بهُت سوهنا هاں۔

تاں مَےنُوں اُهدیآں اّکھاں 'چ نُکس جاپِآ سی۔

مےرے بھانے تاں اُه سوهنے سن

مےرے پِںڈ وِچ جو ووٹ پھےری تے,

جاں اُدگھاٹن دی رسم تے آاُںدے هن۔

 

ِاک دِن جّٹُو دی هّٹی توں مَےنُوں کنسوا مِلی

کِ اُهناں دے سِر دا سُنهِری تاج چوری دا هَے…

مَےں اُس دِن پِںڈ چھّڈ دِّتا,

مےرا وِشواس سی جے تاجاں والے چور هن

تاں پھےر سوهنے هور هن…

شهِراں وِچ مَےں تھاں تھاں کوجھ دےکھِآ,

پرکاشناں وِچ, کَےپھِآں وِچ۔

دپھتراں تے تھانِآں وِچ

اتے مَےں دےکھِآ, ِاه کوجھ دی ندی

دِّلی دے گول پربت وِّچوں سِںمدی هَے۔

اتے اُس گول پربت وِچ سُراکھ کرن لای

مَےں کوجھ وِچ وڑِآ,

کوجھ سںگ لڑِآ,

تے کای لهُو لُهان ورھِآں کولوں لںگھِآ۔

تے هُن مَےں چِهرے اُتے ےُّدھ دے نِشان لَے کے,

دو گھڑی لای پِںڈ آيا هاں۔

تے اُهیاَو چالیآں ورھِآں دی کُڑی,

آپنے لال نُوں بدسُورت کهِںدی هَے۔

تے مَےنُوں پھےر اُس دیآں اّکھاں 'چ نُکس لگدا هَے۔

 

8. هر بول 'تے مردا رهیں

 

جدوں مَےں جنمِآ

تاں جِاُن دی سَوںه کھا کے جںمِآ

تے هر وار جدوں مَےں تِلک کے ڈِگِآ,

مےری ماں لاهنتاں پاںدی رهی۔

کوای ساهِباں مےرے کاِادے تے غلت پڑھدی رهی,

اّکھراں تے ڈولھ کے سِآهی

تختی مِٹااُںدی رهی۔

هر جشن تے

هار مےری کامےابی دے

اُس نُوں پهِنااے گاے

مےری گلی دے موڑ تک

آکے اُه مُڑ جاںدی رهی۔

مےری ماں دا وچن هَے

هر بول تے مردا رهیں,

تےرے زکھمی جِسم نُوں

بّکی بچااُںدی رهےگی,

جد وی مےرے سِر 'تے

کوای تلوار لِشکی هَے,

مَےں کےول مُسکرايا هاں

تے مَےنُوں نیںد آ جاںدی رهی هَے

جد مےری بّکی نُوں,

مےری لاش دے ٹُکڑے

اُٹھا سکن دی سوجھی آ گای,

اَودوں مَےں مِرزا نهیں رهاںگا۔

 

9. ِاه کےهی مُهّبت هَے دوستو

 

گھنی بدبُو وِچ کںدھاں اُتلی اُّلی

اتے چھّت نُوں لّگا مّکڑی دا جالا وےکھ کے

ماشُوک دا چِهرا بهُت ےاد آاُںدا اے۔

ِاه کےهی مُهّبت هَے دوستو ?

کوی کاتل هن, کِسان ڈاکُو هن

تازیراتے هِںد دا فرمان اے-

کنکاں کھےتاں وِچ سڑن دِاُ,

نزماں ِاتِهاس نا بن جان۔

شبداں دے سںگھ گھُّٹ دِاُ۔

کّلھ تّک ِاه دلیل بڑی دِلچسپ سی,

ِاس تِنّ رںگی جِلد اُّتے

نواں کاگز چڑھا دایاے-

پر اَےورَےسٹ تے چڑھنا,

هُن مَےںنُوں دِلچسپ نهیں لگدا

مَےں هالات نال سمجھَوتا کرکے,

ساه گھسیٹنے نهیں چاهُںدا

مےرے ےارو !

مَےنُوں ِاس کتلام وِچ شریک هو جاون دِاُ۔

 

10. مےرا هُن هّک بندا هَے

 

مَےں ٹِکٹ کھرچ کے

تُهاڈا جمهُوریات دا ناٹک دےکھِآ هَے

هُن تاں مےرا ناٹک هال 'چ بهِکے

هااے هااے آکھن تے چیکاں مارن دا

هّک بندا هَے

تُساں وی ٹِکٹ دی واری

ٹکے دی چھوٹ نهیں کیتی

تے مَےں وی آپنی پسںد دی باںه پھڑکے

گّدے پاڑ سُّٹاںگا

تے پردے ساڑ سُّٹاںگا۔

 

11. گلے سڑے پھُّلاں دے ناں

 

اسیں تاں پِںڈاں دے واسی هاں,

تُسیں شهِر دے واسی تاں سڑکاں والے هو۔

تُسیں کاس نُوں ریںگ ریںگ کے چلدے هو ?

 

ساڈا من پرچاوا تاں هّٹی بھّٹھی هَے۔

تُسیں کلّباں سِنمے والے,

ساتھوں پهِلاں بُّڈھے کیکن هو جاںدے هو ?

ساڈی دَوڑ تاں کالے مهِر دی مٹی تیک

جاں تُلسی سُود دے ٹُونے تّک هَے,

تُسیں تاں کهِںدے چںد دیآں گّلاں کردے هو

تُسیں ساتھوں پهِلاں کِاُں مر جاںدے هو ?

اسیں کالجے کّٹ کّٹ کے وی سی نهیں کیتی۔

تُسیں جو رںگ برںگے جھںڈے چُّکی پھِردے

کھاںدے پیںدے مَوت تے چھڑاں چلااُںدے هو۔

ِاه بهُڑی دھاڑِآ کِهڑی گّل دی کردے هو ?

دےکھِاُ هُن,

ِاه سُّکی روٹی گںڈھے نال چباون والے۔

تهاڈے شهِر دے سڑکاں کمرے نِگل جان لای,

آ پهُںچے هن,

ِاه تُهاڈی ڈااینِںگ ٹےبل,

تے ٹرےآں تّک نِگل جانگے۔

جد ساڈی روٹی تے ڈاکے پَےںدے سن,

جد ساڈی ِاّزت نُوں سنّھاں لگدیآں سن۔

تاں اسیں انپڑھ پےںڈُو مُوںه دے گُوںگے ساں,

تُهاڈی لکچو کافی هااُوس 'چ کی کردی سی۔

تُهانُوں پڑھِآں لِکھِآں نُوں کی هويا سی۔

اسیں تُهاڈی کھاهِش دا اپمان نهیں کردے,

اسیں تُهانُوں آدر سهِت

سنے تُهاڈے هوںد واد دے,

برچھے دی نوک تے ٹںگ کے,

چںد اُّتے اپڑا دےواںگے۔

اسیں تاں ساد مُرادے پےںڈُو بںدے هاں,

ساڈے کول 'اپولو' هَے نا 'لُونا' هَے۔

12. جد بغاوت خَولدی هَے

 

نےرھیآں, شاه نےرھیآں راتاں دے وِّچ,

جد پل پلاں توں سهِمدے هن, تربھکدے هن۔

چَوبارِآں دی رَوشنی تد,

باریآں 'چوں کُّد کے کھُدکُشی کر لَےںدی هَے۔

ِانھاں شاںت راتاں دے گربھ 'چ

جد بغاوت کھَولدی هَے,

چاننے, بےچاننے وی کتل هو سکدا هاں مَےں۔

 

13. ےُّگ پلٹاوا

 

اّدھی راتے

مےرا کاںبا سّت رجاایآں نال وی نا رُکِآ

ستلُج مےرے بِسترے تے لهِ گِآ

سّت رجاایآں, گِّلیآں,

تاپ ِاک سَو چھے, ِاک سَو سّت

هر ساه مُڑھکو مُڑھکی

ےُّگ نُوں پلٹااُن وِچ مسرُوپھ لوک

بُکھار نال نهیں مردے۔

مَوت دے کںدھے تے جان والِآں لای

مَوت توں پِّچھوں زِںدگی دا سفر شُرُو هُںدا هَے

مَےنُوں جِس سُورج دی دھُّپ ورجِت هَے

مَےں اُس دی چھاں توں وی ِانکار کر دےواںگا

مےرا لهُو تے مُڑھکا مِّٹی وِچ ڈُّلھ گِآ هَے

مَےں مِّٹی وِچ دّبے جان تے وی اُّگ آواںگا

 

14. خُوبسُورت پَےڈ کںدھاں جےلھ دیآں

 

شبداں دی آڑ لَے کے

مَےں جد وی ارتھاں دا دُکھاںت پروکھا کیتا هَے,

بڑا پچھتايا هاں,

مَےں جِس دھرتی تے کھڑ کے

دھرتی دے سںگیت دی سهُں کھادھی سی

اُس دے سںگیت دی سهُں کھادھی سی

اُس تے کِنّی وار تِلک کے ڈِگِآ هاں,

مَےںنُوں رُںڈ مرُںڈے رُّکھاں دا سراپ لّگِآ هَے۔

اتے

مَےں وار وار سُولی تے بهِشت نُوں

دو سَوںکناں سویکار کیتا هَے,

جِنھاں نُوں ِاّکو پلںگھ تے هاملا کردے هواے

مےری دےه نِّگھردی جاںدی هَے۔

پر مےرا آکار هور نِّکھردا هَے,

ٹھیک,

مےری کلم کوای کُنّ نهیں هَے,

مَےں تاں سڑکاں تے تُرِآ هويا,

اےناں بھُر گِآ هاں

کِ مےرے اپاهج جِسم نُوں

چےتا وی نهیں آاُںدا

کِ مےرا کِهڑا اںگ ویتنام وِچ

تے کِهڑا افریکا دے کِسے مارُوتھل وِچ

رهِ گِآ هَے ?

مَےں دِّلی دے کِسے کاهوا گھر

وِچ بَےٹھا هاں کِ آںدھرا دے جںگلاں وِچ ?

وار وار بیتدے هواے پلاں سںگ

مَےں آپنی هوںد نُوں ٹوںهدا هاں۔

مےریآں چھے نزماں دی ماں,

پِچھلے اَےتوار مےرے هی پرچھاوےں نال

اُّدھل گای هَے,

تے مَےں آوازاں پھڑن دی کوشِش وِچ

کِنّاں دُور نِکل آيا هاں,

مےرے نکش تِّتھ پّتر-دیآں,

لںگھیآں تریکاں هو کے رهِ گاے هن,

واری واری نَےپولیان, چںگےز کھاں تے سِکںدر

مےرے وِّچوں دی لںگھ گاے هن

اسوک تے گَوتم بےباک تّک رهے هن,

بےپرد پّتھر دا سومناتھ

جے مَےں اےورَےسٹ اُتے کھلو کے دےکھدا هاں,

توڑِآ پِآ تاجمهل,

پِّتل دا هرِمںدر

تے اجںتا کھںڈر کھںڈر

تاں مَےں سوچدا هاں

کُتب دیآں پںج مںزلاں جو اجے باکی هن,

کی کھُدکُشی لای کاپھی هن ?

 

پر آخر,

مَےنُوں منّنا پَےںدا هَے,

کِ جِس وےلے مَےں جُوپیٹر دے پُّتر

اتے ارستُو دے چےلے نُوں,

دھُّپ چھّڈ کے کھلون نُوں کِها سی

تاں مےرے تےڑ کےول جاںگھِآ سی۔

تاں هی مَےں

هُن کھُبسُورت پَےڈ لُوه دِّتے هن

تے کلم نُوں سںگین لا کے

جےلھ, دیآں کںدھاں تے لِکھنا لوچدا هاں

تے ِاه سِّدھ کرن وِچ رُجھِآ هاں

کِ دِس-هّدے توں پرے وی

پهاڑ هُںدے هن

کھےت هُںدے هن

جِنھاں دیآں ڈھلاناں اُتے

کِرناں وی, کلماں وی,

جُڑ سکدیآں هن۔

 

15. زهِر

 

تُسیں کِںجھ کهِ سکدے هو

کِ ِاه زهِر هَے تے ِاه زهِر نهیں

زهِر توں تاں نا سِگرٹ مُکت هَے

نا پان

نا کانُونّ نا کرِپان

زهِر دے لےبل نُوں

سَےکٹریاےٹ تے لاوو جاں ےُونیورسِٹی تے

زهِر زهِر هَے

تے زهِر نُوں زهِر کّٹدا هَے

 

بھُومی اںدولن تاں گھر دی گّل هَے

ِاه کانُوں سانِآل کی شَےا هَے ?

جوانی تاں جتِںدر جاں ببیتا دی

ِاه اُتپّل دّت کی هويا ?

ِاه ناٹ کلا کےںدر کی کردا ?

زهِر تاں کیٹس نے کھادھا سی

ِاه درشن کھّٹکڑ کی کھاںدا هَے ?

چین نُوں آکھو

کِ پرمانُو دھماکے نا کرے

ِاس ترھاں تاں پوِّتر هوا 'چ

زهِر پھَےلدا هَے

تے-هاں پولِںگ دِهاڑے اَےتکیں

اپھیم دی تھاں نِّگر زهِر وںڈے

زهِر تاں وّدھدا جاںدا هَے-

 

تے نرس !

ِاس 'پاِازن سٹور' نُوں

اساں کی پُّٹھ دےنی هَے ?

جااَو ِاک ِاک گولی

'پاش' تے 'سںت' (سںدھُو) نُوں دے آاَو

 

16. سماں کوای کُّتا نهیں

 

فرںٹیار نا سهی, ٹرِبِاُن پڑھو

کلکّتا نهیں, ڈھاکے دی گّل کرو

اَورگےناایزر تے پںجاب کےسری

دے کاتر لِآوو

تے مَےنُوں دّسو

ِاه ِاّلاں کِّدھر جا رهیآں هن ?

کَون مرِآ هَے ?

سماں کوای کُّتا نهیں

کِ سںگلی پھڑ کے جِّدھر مرزی دھُوه لوو

تُسیں کهِںدے هو

مااَو ِاه کهِںدا, مااَو اُه کهِںدا هے

مَےں پُّچھدا هاں, مااَو کهِن والا کَون هَے ?

شبد گِروی نهیں

سماں گّل آپ کردا هَے

پل, گُںگے نهیں۔

 

تُسیں رَےںبل 'چ بَےٹھو

جاں پِآلا چاه دا رےڑھی توں پیاَو

سّچ بولو جاں جھُوٹھ-

کوای پھرک نهیں پَےںدا,

بھاوےں چُّپ دی لاش وی چھلھ کے لںگھ جاوو

 

……………

تے اَے هکُومت

آپنی پولیس نُوں پُّچھ کے ِاه دّس

کِ سیکھاں اںدر مَےں کَےد هاں

جاں سیکھاں توں باهر ِاه سِپاهی ?

سّچ اے. آای. آر. دی رکھےل نهیں

سماں کوای کُّتا نهیں

 

17. ارتھاں دا اپمان

 

تُساں نے جان بُّجھ کے ارتھاں دا اپمان کیتا هَے

آوارا شبداں دا ِالزام

هُن کِس نُوں دےووگے ?

مَےنُوں ِاه رُّکھ پُّچھدے هن

کِ اُس سُورج نُوں کی کهیاے

جِهڑا کِ گرم نا هووے

جھِدا رںگ لال نا هووے۔

 

مَےں رُّکھاں وّل تّکدا هاں

هوا دے رںگ گِندا هاں

تے رُّت دا ناپ کردا هاں

تے مَےتھوں پھےر سُورج نُوں بےدوشا آکھ نهیں هُںدا۔

مَےں سُرج واستے

غُستاکھ شبداں نُوں سُاںبر 'چ بِٹھااُںدا هاں,

تُسیں سمجھوگے

مَےں چوٹی 'تے کھڑھ کے کھّڈ دے وِچ چھال ماری هَے

اسل گّل هور هَے

مَےں تاں کھّڈاں دے ارتھ بدلے هن

هوا نُوں پیںگھ منِّآ هَے

تے پربت نُوں پڑُّل دا رُوپ دِّتا هَے

مَےں تُساں لای کھُدکشی دے ارتھ بدلے هن

مےرے ساتھی

تُساں لای زِںدگی دے ارتھ بدلنگے

تُساں جے مرن لّگِآں

زِںدگی نُوں جان وی لیتا

تُهاڈی کَون منّےگا ?

تُهانُوں کَون بکھشےگا

جِنھاں نے جان بُّجھ کے

ارتھاں دا اپمان کیتا هَے۔

 

18. وکت دی لاش

 

جِنھاں نے پّتجھڑ دے آکھری دِن

بُّکل 'چ ساںبھ لاے سن,

تے هُن جے ِاه بسںت دی گّل کردے وی هن

تاں جِوےں شبداں دے ساه ٹُّٹدے هون,

جِوےں املی تروٹِآ گِآ هووے-

تے ِانھاں دے گُآںڈھ

جِهڑے شَےتان سِر پھِرے چھوکرے

ِاتِهاس دیآں کںدھاں اُّتے

کُجھ لِکھن وِچ مسرُوف هن

اُنھاں نُوں وِهُ جاپدے هن

جِوےں کوای باروےں سال وِچ

رِشی دی تاڑی بھںگ کر داے

جِوےں سُهاگ دی سےج تے مهِمان سَوں جان

ِانھاں دے کول اُس دا دِّتا بهُت کُّجھ هَے

ِاه ڈِگریآں دے پھّٹ تے سَوں سکدے هن

تے الںکاراں دے اَوورکوٹ پهِندے هن

اُنھاں لای زِںدگی دے ارتھ سِفارش هن

کَےد نُوں اُه کوکا کولا واںگ پیںدے هن

تے هر اّج نُوں کّل دے وِچ بدل کے کھُش هُںدے هن

ِاه رات نُوں سَون لّگے

پجامِآں سلواراں دیآں گںڈھاں ٹوهکے سَوںدے هن

تے سوےر نُوں جد اُه اُّٹھدے هن

تاں بّکری واںگ نِڈھال

جِوےں وکت دی لاش مُشک گای هووے

جِوےں دهیں بُّس گِآ هووے,

جد ِاه آپنے آپ نُوں

مرِآ پِآ تّکدے هن

تاں زِںدگی نُوں چےتے وِچ

لِآاُن لای تِگڑم لڑااُںدے هن

جِوےں کوای اُںگلاں تے هاسل گِندا هَے

جِوےں کوای رِڑنا سِّکھنوں پهِلاں دی

اُمر نُوں ےاد کردا هَے۔

 

19. دےش بھگت

 

(پِآرے چںدن نُوں سمرپت)

 

ِاک اپھریکی سِر

چی گوےرا نُوں نمسکار کردا هَے

آرتی کِتے وی اُتاری جا سکدی هَے

پُلاڑ وِچ…. پرِتھوی 'تے

کِاُوبا وِچ… بںگال وِچ۔

سماں سُتںتر تَور اُّتے کوای شَےا نهیں

سمےں نُوں ارتھ دےن لای

پل جیوے جاںدے هن, ورھے بِتااے جاںدے هن

 

بھوِںڈی تے سِریکاکُلم وِچ پھرک کّڈھِآ جاںدا هَے

مَےں سُورج کول مُّکرِآ گھاه کول مُّکرِآ,

کُرسی کول , مےز کول

تے اےسے لای مَےں لان دی دھُّپ وِچ بهِکے

چاه نهیں پیتی

بںد کمرے دیآں دیواراں تے پھاِار کیتے هن,

 

ِاه بھارت هَے-

جو نِّکے جِهے گلوب اُّتے اےشیآ دی پُوچھ بن

کے لٹکِآ هَے

جِس دی شکل پتںگے ورگی هَے

اتے جو پتںگے واںگ هی سڑ جان لای هاکل باکل هَے

 

تے ِاه پںجاب هَے-

جِتھے نا کُولے گھاه دیآں مَےراں هن

نا پھُّلاں بھرے درخت

چےتر آاُںدا هَے, پر اُس دا رںگ شوکھ نهیں هُںدا…

اُداس شاماں سںگ ٹکرا کے

زِںدگی دا سّچ کای وار گُزرِآ هَے

پر هر وار سهِنشیلتا دا مکھَوٹا پااُن توں پهِلاں

مَےں هر دِشا دے دِسهّدے سںگ ٹکرا گِآ هاں,

چںد,جدوں گوآ دے رںگین تّٹاں 'تے

جاں کشمیر دی سُجِںد وادی وِچ

چَوپھال نِّسل پِآ هُںدا هَے

تاں اَودوں اُه پل هُںدے هن

جدوں مَےں اُّچے هِمالے والی

آپنی پِتا-بھُمی تے بهُت مان کردا هاں

جِس سانُوں پهاڑی پّتھراں واںگ بےاںت پَےدا کرکے

پّتھراں واںگ هی جیاُون لای چھّڈ دِّتا هے۔

تے اَودوں مَےنُوں اُه ڈھیٹھتاای

جِدھا ناں زِںدگی هَے

 

رُّسی هوای ماشُوک واںگ پِآری لگدی هَے

تے مَےنُوں سںگ آاُںدی هَے

کِ مَےں گھوگے دی ترھاں , بںد هاں

جد مَےنُوں امیبا واںگ پھَےلنا لوڑیںدا هَے۔

 

20. مَےں کهِںدا هاں

 

کای کهِںدے هن-

بڑا کُجھ هور آکھن نُوں هَے

بهُت کُجھ اّگے تَےا کرن والا هَے

جِوےں گّل شبداں نال نهیں کهی جا سکدی

جِوےں واٹ کدماں نال نهیں مُکدی

 

کای کهِںدے هن-

هُن کهِن لای کُجھ وی باکی نهیں

تَےا کرن لای کُجھ وی بچِآ نهیں

جِوےں شبد نِپُںسک هو گاے هون

تے مَےں کهِںدا هاں

سفر دی ِاتِهاس دی گّل نا کرو

مَےنُوں اگلا کدم دھرن لای زمین دےوو

 

21. بےکدری تھاں

 

مےرا اپمان کر دےوو

مَےں کِهڑا مان کردا هاں

کِ مَےں اںت تیکر سفر کیتا هَے,

سگوں مَےں تاں اُهناں پَےراں دا مُجرم هاں

 

کِ جِنھاں دا 'بھروسا' مَےں کِسے بےکدرے تھاں تے رول دِّتا

پراپتیآں دا مَوسم

آاُن توں پهِلاں هی

مےرے رںگ نُوں بدرںگ کر دےوو

 

22. تےرا مُّل مےرا مُّل

 

ِاک هوا دا راه اُلںگھن واستے

بهُت چِر مَےنُوں جِسم باهاں 'چ گھُّٹی رّکھنا پَےںدا هَے

آپنی کرِآ دا مُردا

روز هی مَےں چاهُںدِآں انچاهُںدِآں

ِاتِهاس دی سردل تے رّکھ کے پرت آاُںدا هاں-

هر دِهُں دے اںت اُّتے مُفت وِک جاںدا هاں مَےں۔

آپنی کیمت, مےری مهِبُوب

آپنی چھاں توں پُّچھ

کِنّیآں کِرناں تےرے توں مات کھا کے

راکھ هو چُّکیآں نے۔

مَےں وی آپنا کھُون ڈولھن واستے

کِهو جِها کُرُوکھےتر پسںد کیتا هَے

مےری اّکھ دے هر کدم وِچ

مےرے سِرجک دے اںگ کھِںڈرے پاے نے

تے مےرے اںدر انگِنت راوناں, درےودھناں دی

لاش جی اُٹھی هَے-

تےرا مُّل تےری کدر

ِاتِهاس دے کدماں نُوں جاپے جاں نا جاپے

پر مَےں لچھمن رےکھا نُوں ٹّپ کے

کھِلاا وِچ لٹک جاواںگا۔

مےرے ابھِمان دا وِمان

اگلی رُّت وِچ مےرا گواه هووےگا

تے اَودوں هی مےریآں امُّلیآں

هِںمتاں دی کیمت پَے سکےگی۔

مَےنُوں تےری شوکھی دے هّداں اُلںگھن دا

تاں کوای غم نهیں

مَےں تاں ِاس جوبناای وادی 'چ

تےرے هّداں بناای جان توں کترا رِها هاں۔

مےری مهِبُوب

ِاس سُورج نُوں مُّٹھی وِچ پھڑنا لوچ نا

مَےں ِاهدے وِچ سڑن نُوں

لّکھاں جنم لَےنے نے۔

 

23. سبھِآچار دی کھوج

 

(مریام کِسلر پی. اَےچ. ڈی. دے ناں)

 

گوری نسل دی گوری کُڑیاے

تُوں ساڈے کلچر دا کھوج دا ساںگ رهِن دے

اّدھی دِّلی هی اُںجھ هی هِّپیآں لای منزُور شُدا هَے۔

تےری دھرتی دے سااے تاں

مّلو مّلی دے پروپھَےسر, پِںڈ سےوک وی بن سکدے هن۔

تُوں آپنے ڈالر نا کھوٹے هوون دےویں

جو کرنا نِسچِںت کری جا

کلچر دی گّل,

هُن تاں جِنّاں, پریآں دیآں باتاں دی گّل هَے

تیهاں وِّچوں پّچی راتاں چنّ نهیں چڑھدا

جد چڑھدا هَے

داگاں بھرِآ هُںدا۔

هُن تاں بّدل دھُوںاے دے هن

هُن تاں اُناں میںه نهیں پَےںدا۔

هُن نا ساڈی بیهی دے وِّچ

گوڈے گوڈے هڑھ آاُںدا هَے,

هُن تاں موچیآنا چھّپڑ

کدے وی روهی تّک نهیں چڑھِآ,

ن هی وےایں چھںبھ دے نال کدی رلدی هَے۔

هُن تاں ویروار دے دِن وی

کانی گِدڑی دے وِآه توں وّدھ کُجھ نهیں هُںدا

هُن تاں سرھوں دے کھےتیں اےنے پھُّل نهیں پَےںدے۔

هُن تاں رںگ بسںتی پِںڈ دے چھیںبے کولوں مُّک گِآ هَے۔

 

هُن تاں گنّے وی پھِّکے هُںدے جاںدے هن

هُن تاں مےرا بھارت مِّٹی دی چِڑیآ هَے

هُن تاں ساڈے وڈےرے دے کَےںٹھے توں

گُرُوآں پیراں دے شستر تّک

لںدن دے اجاِاب گھراں دی ملکیات هن۔

هر مںدر وِچ سومناتھ بےپرد کھڑا هَے۔

هُن تاں اےتھے ترےڑِآ هويا تاج مهل هَے

پِّتل دا دربار ساهِب هَے۔

کھںڈر کھںڈر پای اجںتا۔

ِاںڈیآ گےٹ دیآں ِاّٹاں تے

گِنتی وّدھدی جاںدی کںم آاے لوکاں دی

کُتب مینار دیآں وی چھے مںزلاں باکی هن

(بھاوےں آتمگھات لای کاپھی هن)

مَےں بھُّکھے مردے لوکاں دا

بھُّکھا مردا کلاکار هاں۔

تُوں مےری جیون-ساتھی بن کے کی لَےنا هَے ?

مَےں ماں-پے دی سَوںه کھاںدا هاں-

تےری کَوم دی کِشت تارنے لای

گھر وِچ کُجھ نهیں بچِآ۔

 

24. وےلا آ گِآ

 

هُن وکت آ گِآ هَے-

کِ آپو وِچلے رِشتے دا ِاکبال کریاے

تے وِچاراں دی لڑاای

مّچھردانی وِّچوں باهر هو کے لڑیاے

تے هر ِاک دے گِلے دی شرم

نںگے مُوںه تے جریاے۔

وکت آ گِآ هَے

کِ اُس کُڑی نُوں,

جو ماشُوکا بنن توں پهِلاں هی

پتنی بن گای, بھَےن کهِ دےایاے

لهُو دے رِشتے دا پِںگل بدلیاے

تے مِّتراں دی نویں پهِچان گھڑیاے

آپے آپنے لهُو دے درِآ نُوں تریاے

سُورج نُوں خُنامی توں بچااُن لای

هو سکے تاں رات بھر

آپ بلیاے

25. لهُو کرِآ

 

هُن چاںدنی نهیں

چاںدنی دی مِّٹی بولدی هَے۔

سِرف فرز تُرے جاںدے هن

هکیکتاں دی ٹھںڈ وِچ ٹھِٹھردے هواے…

مَےں آپنے نَوںهاں نال

کںدھاں دی جیبھ وّڈھ سُّٹی هَے

تے هُن اُنھاں کول سِرپھ کنّ هن

پوست دے پھُّل اج وی هّسدے هن

تے مَےں اُهناں نُوں سُوهے رںگ دی

اهِمیات دا بھاشن دِںدا هاں…

زاهر هَے کِ گُرُو نے بےداوا پاڑ دِتا سی

 

پر شبداں دے سفر نُوں

کوای کی کر سکدا هَے ?

اُه بےداوے دے ِاتِهاس نُوں نهیں پاڑ سکے سن۔

رُّکھ شاںت هن, هوا پهاڑاں وِچ اٹک گای هَے

فاِار دا شبد

سِرپھ ساایکل دا پٹاکا بولن ورگا هَے

هور, اجے هور سڑک هُںگھارا مںگدی هَے۔

کدماں نال بھاوےں تُرو بھاوےں مِنو

سفر دا ناں کںم ورگا هَے

جِس 'چ پھٹے هواے دُّدھ واںگ پُنّ تے پاپ وّکھ هو سکدے هن۔

 

کورس وِچ کیٹس دے پرےم پّتراں دی پریکھِآ هَے

پر رُزگار دفتر وِّچ

اُه سِرپھ زفرنامے دی ڈویزن پُّچھدے هن۔

چنّ 'کالے مهِر' واںگ سُّتا هَے

مَےں وّدھدا هاں کدماں دی آهٹ توں سُچےت

رات شاِاد مُهںمد غَوری دی کبر هَے

جِس اُّتے شےرے پںجاب دا گھوڑا هِنکدا هَے۔

ودھن والے بهُت اّگے چلے جاںدے هن

اُه وکت نُوں نهیں پُّچھدے

وکت اُنھاں نُوں پُّچھ کے گُزردا هَے۔

سِرپھ وِوِدھ بھارتی سُنن دی خاتر

پِستَول دی لاگت کھُںجھاای نهیں جا سکدی۔

پان کھانا زرُوری نهیں

سِرپھ سِگرٹ نال وی کںم چل سکدا اے۔

مَےں جِّتھے جںمِآ هاں

اُتھے سِرپھ چاکُو اُگدے هن, جاں لِںگ اںگ

اّگ توں گھر لُوه کے رَوشنی دا کںم لِآ جاںدا هَے۔

جاں مهاتما لوکاں دے بول سِسکدے هن…

پر اپیلاں مَےنُوں کارگر نهیں هُںدیآں

 

کِاُںک مَےں جاندا هاں

جماتاں سِرپھ ڈَےسکاں تے هی نهیں

باهر بزاراں وِچ وی هُںدیآں هن

رات نُوں رِشماں نال نهیں

سِرف سُورج نال دھوتا جا سکدا هَے۔

ِاس لای هُن چاںدنی نهیں

چاںدنی دی مِّٹی بولدی هَے,

اتے فرز تُرے جاںدے هن

تُرے جاںدے هن

 

26. وِستھاپن

 

جد املی توں اپھیم چھُّٹدی هَے

تاں اّدھی اّدھی راتے جا چھّپڑ 'چ وڑدا هَے

کھُوه 'چ اُےتر کے وی پِںڈا سڑدا هَے,

پل پل پِّچھوں جںگل پانی جاںدا هَے

آپنے اںدر مرے پاے شےر دی بڑی بو آاُںدی هَے

املی بیڑا لا کے

مُردا شےر نُوں دو ساه هور دِوااُنا چاهُںدا هَے

پر مرِآ هويا شےر کدوں دم پھڑدا هَے

املی توں جد اپھیم چھُّٹدی هَے…

 

27. شردھاںجلی

 

ِاس وار پاپ دی جںجھ بڑی دُوروں آای هَے

پر اساں بےرںگ موڑ دےنی هَے

ماسکو جاں واشِںگٹن دی موهر وی نهیں تّکنی,

جوری دا دان کی

اساں اّڈیآں هوایآں تلیآں تے وی تھُّک دےنا هَے

 

تلخیآں نے سانُوں بےلِهاز کر دِّتا هَے

انکھ نے سانُوں وهِشی بنا دِّتا هَے…

گاڈی تلوار نُوں بابا جی

(بھاوےں اساں کَوڈے راکھش توں کھوهی سی)

جد دا تےرا سپرش هويا هَے

شهِر شهِر وِچ سّچا سَودا کردی هَے

جےلھ جےلھ وِچ چّکی ِاس توں ڈر کے پھِردی هَے

تے اسیں سمےں دے پّتھر وِچ

ِاس تلوار نال ِانساف دا پںجا کھُرچ دِّتا هَے

بابا تُوں تاں جانی جان اےں

اسیں تَےتھوں کدے نابر نهیں

اسیں بھاگو دے بھوج نُوں ٹھُکرا دِّتا هَے

اسیں تلوںڈی دا موه چھّڈ کے

جھُّگیآ, چھّپراں تے جںگلاں وِچ نِکل آاے هاں

سِرف ِاک انهونی کرن لّگے هاں

ِاه سّجناں, بھُومیآں دی پھَوج

هّتھاں وِچ اَےتکیں مشین گنّاں لَے کے نِکل آای هَے

هُن لَےکچر دا اںمرِت کارگر نهیں هونا

تے تَےتھوں کدے نابر نهیں تُوں جانی جان اےں…

اسیں لوهے دے پانی دی برکھا کرن لگے هاں

تے تَےتھوں کدے نابر نهیں تُوں جانی جان اےں…

 

28. کھُّلھی چِّٹھی

 

مشُوکاں نُوں کھت لِکھن واليو۔

جے تُهاڈی کلم دی نوک باںجھ هَے

تاں کاغزاں دا گربھپات نا کرو۔

تارِآں وّل تّک کے کراںتی لِآاُن دی

نسیهت دےن واليو۔

کراںتی جد آای تاں

تُهانُوں وی تارے دِکھا داےگی۔

بںدُوکاں واليو !

جاں تاں بںدُوک دا مُوںه دُشمن وّل کر ديو

تے جاں آپنے آپ وّل

کراںتی کوای دااوت نهیں, نُماِاش نهیں

مَےدان وِچ وگدا درِآ نهیں

ورگاں دا, رُّچیآں دا درِںدانا بھِڑنا هَے

مارنا هَے, مرنا هَے

تے مَوت نُوں کھتم کرنا هَے۔

اّج وارس شاه دی لاش

کںڈِآلی تھوهر بن کے

سماج دے پِںڈے تے اُّگ آای هَے-

اُس نُوں کهو کِ

ِاه ےُّگ وارس دا ےُّگ نهیں

ویتنام دا ےُّگ هَے

هر کھےڑے وِچ هّکاں دے سںگرام دا ےُّگ هَے۔

 

29. کاغزی شےراں دے ناں

 

تُسیں اُّتر هو نا دّکھن

تیر نا تلوار

تے ِاه جو سِلھ والی کّچی کںدھ هَے

تُسیں ِاس وِچلیآں دو موریآں هو

جِنّھاں وِچ کںدھ وِچلا شَےتان

آپنا ڈیپھَےںس تّکدا هَے…

تُسیں کنک دے وّڈھ وِچ

کِرے هواے چھولے هو

تے مِّٹی نے تُهاڈا وی هِساب کرنا هَے۔

ساڈے لای تاں تُسیں ِاک ٹھوهکر وی نهیں شاِاد

تهانُوں آپنی هوںد دا کوای وهِم هَے۔

مَےں دسدا هاں تُسیں کی هو ?

تُسیں کِّکر دے بیا هو ?

جاں ٹُٹِآ هويا ٹوکرا,

جو کُجھ وی چُّکن توں اسمرتھ هَے

تُسیں ِاه اےارگن

موڈھے 'تے لٹکاای پھِردے هو

تُسیں کتل نهیں کر سکدے

سِرپھ سّت-ِاکوںجا دے مُدای هو سکدے هو۔

 

30. پرتِّگِآ

 

تُهانُوں همےشا پتا هُںدا هَے

تُساں کِس بُوهے 'چوں دھُّس دےکے آ وڑنا هَے

تے آاَو تُهانُوں دّسیاے اُه بُوها

جِّتھوں تُهانُوں بهُڑی دھاڑِآ کردِآں نُوں

اسیں وپھا کرن والے هاں-

 

تُسیں جو بات پّتھر جُّگ توں اپولو جُّگ تیک

بےروک پاای هَے-چاهُںدِآں انچاهُںدِآں

اسیں هُںگارا بھرِآ هَے,

تے هُن اسیں پّتھر جُّگ 'چوں هی اُّٹھ کے

آپنی بات پااُن لّگے هاں-

تُسیں جِس دے آدی هو-

ِاه سُفِنِآں بھری اُه رات نهیں

 

ِاه رات هنےرے دا کھُون کرکے آای

پُورب وّل نُوں تُری جاںدی وهِشی کُڑی هَے

تے دےکھو ! اسیں کُڑی دا

لِںگ تبدیل کرن لّگے هاں۔

ِاه ےاری اُه ےاری نهیں

جِهڑی تُسیں سدیآں توں نِبھااُںدے آاے هو

ِاس نال اسیں

تُهاڈے دِلاں وِچلا دںبھ مِننا هَے-

تے جِهڑا بُّت اسیں

شهِر دے چَوںک وِچ لااُن لّگے هاں

ِاه پرےم سِںگھ دا بھرا کھےم سِںگھ نهیں

ناں ِاه گںگا رام هَے, ناں جمنا داس

ِاه تاں اُه بُّت هَے,

جِس نُوں تُسیں آپنے بھانے

روز کتل کردے هو…

31. پرکھ-نلی وِچ

 

دُشمن تاں هر هیلے گُمراه کردا هَے

دُشمن دا کوای کدوں وساه کردا هَے

تُسیں ےار بن کے سدا سانُوں پلیت کیتا هَے

تے پھِّٹے مُوںه , ساڈے

جِنھاں هُن تک ماف کیتا هَے…

کدی رهِنُما بن کے سانُوں کتلگاه چھّڈ آاے

کدی جھںڈے دا رںگ دّس کے

ساڈے اّلھڑ گیتاں نُوں ناپاک کیتا

تے کدی رُوبل چِّتھ کے, ساتھوں تھُّک دے رںگ گِنوااے

تُسیں چھلےڈے نهیں تاں کی 'بلا' هو ?

 

تے اےس توں پهِلاں کِ تُسیں سِر توں ٹّپ جاںدے

تُهانُوں بودی توں پھڑ لِآ هَے اسیں,

هُن تُسیں ِاک ور مںگن لای کهِنا هَے

تے اسیں تُهاڈی مَوت مںگنی هَے

 

32. تُسیں هَےران نا هووو

 

تُسیں هَےران هُںدے هو

تے مےرے کولوں مےرے سِدک دا سبّب پُچھدے هو ?

مےرا هُن کهِن نهیں بندا-

بھلا کوای کاس نُوں مارُوتھلاں دے وِچ سڑدا هَے

تے کاهتوں پھڑکے تےسا پربتاں

'چوں نهِر کّڈھدا هَے ?

تُسیں بےدھڑک هوکے آوو

تے ِاک بےوپھا ماشُوک دے واںگُو

مُهّبت دا سانُوں اںجام دے جاوو

دےکھو-تُهاڈے 'دِلفرےب' هُسن نُوں نِهاردے هوياں

مَےں ۲۱۶ گھںٹے جاگ کے کّٹے هن

تے بِجلی دی نںگی تار اُّتے هّتھ رّکھِآ هَے

تے سیرے 'چ لِپٹے اںگ

کیڑِآں دے بھَون اُّتے سُّٹ چھّڈے هن

تُهاڈے چِّت 'چ هووےگا

هُن مَےں گِڑگِڑاواںگا

اسیں مںگتے نهیں-

سانُوں تاں اَےںوے مر جان دا ٹھرک هُںدا هَے

اسیں اّکھاں 'چ اّکھاں پا کے تّکدے هاں

اسیں ماشُوک دے پَےریں نهیں ڈِگدے

تُسیں هَےران نا هووو

 

مےرا تاں کهِن نهیں بندا,

کِ اُه رُّت آاُن والی هَے

 

جِهدے وِچ سرفروشی دے رُّکھاں نُوں پھُّل پَےںدے هن

تُهاڈی چرکھڑی دے ارتھ وی پِںجے جاںدے هن

 

33. رات نُوں

اُداس باجرا, سِر سُّٹی کھڑا هَے

تارے وی گّل نهیں کردے

رات نُوں کی هويا هَے

اَے رات تُوں مےرے لای اُداس نا هو

تُوں مےری دےندار نهیں

رهِن دے ِاںجھ نا سوچ

اُگالی کردے پشُو کِنھے چُّپ هن

تے, پِںڈ دی نِّگھی فِزا کِنّی شاںت هَے

رهِن دے تُوں ِاںجھ نا سوچ, رات, تُوں مےریآں اّکھاں 'چ تّک

ِاهناں اُس باںکے ےار نُوں هُن کدی نهیں تّکنا

جِدھی اّج اکھباراں نے گّل کیتی هَے

رات ! تےرا اَودن دا اُه, رَوںا کِّتھے هَے ?

جد اُه پهاڑی چوا دے پانی واںگ

کاهلا کاهلا آيا سی

چنّ دے لواے پهِلاں اسیں پڑھے

پھِر چوراں واںگ بهِس کیتی

تے پھِر جھگڑ پاے ساں,

رات تُوں اُدوں تاں کھُش سَےں,

جد اسیں لڑدے ساں

تُوں هُن کِاُں اُداس اےں

جد اسیں وِّچھڑ گاے هاں…

رات تَےنُو تُر گاے دی سَوںه

تےرا ِاه بندا نهیں

مَےں تےرا دےندار هاں

 

تُوں مےری دےندار نهیں۔

رات, تُوں مَےنُوں ودھاای دے

مَےں ِانھاں کھےتاں نُوں ودھاای دےںدا هاں

کھےتاں نُوں سبھ پتا هَے

منُّکھ دا لهُو کِّتھے ڈُّلھدا هَے

تے لهُو دا مُّل کی هُںدا هَے

ِاه کھےت سبھ جاندے هن۔

ِاس لای اَے رات

تُوں مےریآں اّکھاں 'چ تّک

مَےں بھوِّکھ دیآں اّکھاں 'چ تّکدا هاں۔

 

34. سںکلپ

 

چاںدنی مَےتھوں بڑا پرهےز کردی هَے

کھُد کماای رات ساهوےں هون دی

جُرات مَےں کر سکدا نهیں

روز مےری اَوڑنی وِچ

چھےک وّدھ جاںدا هَے ِاک۔

بھاوےں کِرناں دی کچهِری

هالے مےری گّل تک وی تُری نهیں

شام دا تے آپنے پِںڈ دا جد وی

غم ساںجھا هون دی گّل سوچدا هاں

کھلھ جاںدا هاں جِوےں

مَےں جو وی زِںدگی دا پل بچايا هَے

اُهدے هر هّک لای وِدروه کراںگا

مَےں نِّت منسُور نهیں بننا

مَےں سُولی نهیں چڑھاںگا

 

مَےں آپنی شاںت سیما وِچ

کھورُو پا دِآںگا

مَےں آپنی لیک نُوں

پَوناں دے وِچ اُلجھا دِآںگا

 

35. اںتِکا

 

اسیں جںمنا نهیں سی

اسیں لڑنا نهیں سی

اسیں تاں بهِ کے هےمکںٹ دے اُّتے

بھگتی کرنی سی

پر جد ستلُج دے پانی وِّچوں بھاپھ اُّٹھی

پر جد کازی نزرُل ِاسلام دی جیبھ رُکی

جد کُڑیآں دے کول جِم کارٹر تّکِآ۔

تے مُںڈِآں کول تّکِآ 'جےمز باںڈ'

تاں مَےں کهِ اُّٹھِآ چل بای سںت (سںدھُو)

هےٹھاں دھرتی 'تے چلیاے

پاپاں دا تاں بھار وّدھدا جاںدا هَے

تے اسیں هُن آاے هاں

اهِ لاَو اساڈا زپھرناما

سانُوں ساڈے هِّسے دی کٹار دے دےوو

اساڈا پےٹ هازر هَے…