ਦੇਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਰਖਦਾ? ਉੱਤਰ ਸੀ, ਹਾਂ, ਇਸ ਧਰਮ ਕੋਲ ਇਹ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਗੌਰਵਮਈ ਸਿਧਾਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਿਹੜੇ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲੋੜਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਪਾਪ ਕਾਰਨ ਬਖਸ਼ੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ'।

ਸਿੱਖੀ ਮਹਾਨ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਪਾ ਸਦਕਾ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਮਾਰਸ਼ਲ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਪਰਪੱਕ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਇੱਕ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣਾ ਹੈ, ਸਦਾ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ 'ਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਬਾਣੇ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਹੋਣਾ ਹੈ, ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ ਮੰਗਣਾ ਹੈ, ਸਦਾ ਪਰਉਪਕਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਕੌਮ ਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਭੀੜ ਬਣੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵੀ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਣਾ। ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਸਦਾ ਅੰਗ ਸੰਗ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਤ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰਖਦਿਆਂ ਮੌਤ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦਾ, ਆਪਾ ਵਾਰਨ ਲਈ ਸਦਾ ਤਤਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਮੌਤ ਨੂੰ ਵਡਭਾਗੀ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਉਪਰੰਤ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲੇ ਅਤੇ ਔਖੀ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਦਿਆਂ ਜਰਵਾਣਿਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵੀ ਭੰਨੇ। ਨਵਾਬ ਜ਼ਕਰੀਆ ਖਾਂਨ ਅਤੇ ਮੀਰ ਮੰਨੂ ਵਰਗਿਆਂ ਨੇ ਕਸਮਾਂ ਖਾਧੀਆਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਤਨਾ ਚਿਰ ਪੱਗ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਧਰਾਂਗੇ ਜਿਤਨਾ ਚਿਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਨਾਮੋ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਮਿਟਾ ਦਿੰਦੇ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਹੁਕਮਨਾਮੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਿ ਗੁੜ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੇ ਵੀ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਹੈ। ਗੁੜ ਦੀ ਥਾਂ 'ਰੋੜੀ' ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਣ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਪਾਏ ਗਏ ਅਤੇ ਥਾਂ ਥਾਂ ਤੇ ਵੱਢੇ ਸਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮੀਨਾਰਾਂ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਿਆ ਗਿਆ। ਪਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤੇ:

ਮੰਨੂ ਸਾਡੀ ਦਾਤਰੀ, ਅਸੀਂ ਮੰਨੂੰ ਦੇ ਸੋਇ।

ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਮੰਨੂੰ ਵੱਢਦਾ, ਅਸੀਂ ਦੂਣ ਸੁਵਾਏ ਹੋਏ।

ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖਾਰੀ ਮੀਨਾ ਦਾਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣੋ:

"ਜਿਹੜਾ ਵਰਗ (ਸਿੱਖ) ਹੱਕ ਸੱਚ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਜਾਨਾਂ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰ ਦੇਣ ਦੇ ਕਰਮ ਨੂੰ 'ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਖੇਡ’ ਖੇਡਣ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਦੇ ਤਸੀਹਿਆਂ ਨੂੰ 'ਤੇਰਾ ਕੀਆ ਮੀਠਾ ਲਾਗੇ' ਕਹਿ ਕੇ ਖਿੜੇ ਮੱਥੇ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਾਲ ਕੋਠੜੀਆਂ