ਨਾਨਕ ਏਵੈ ਜਾਣੀਐ: ਪੂਰਵ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਪੜ੍ਹਤ
ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਜ਼ਫ਼ਰ ਅਦਬੀ ਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿਚ ਕਵੀ ਤੇ ਵਾਰਤਕਕਾਰ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਹੈ। ਸਿਖੁ ਸੁ ਖੋਜਿ ਲਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਇਓਂ ਲਗਿਆ, ਭਗਤੁ ਸਤਿਗੁਰੂ ਹਮਾਰਾ ਉਪਰੰਤ ਨਾਨਕ ਏਵੈ ਜਾਣੀਐ ਉਸਦਾ ਚੌਥਾ ਨਿਬੰਧ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਨਾਨਕ ਏਵੈ ਜਾਣੀਐ ਦੀ ਪੜ੍ਹਤ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸੋਚਣ/ਸਮਝਣ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਖ਼ਿਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਜਾਣੀਏ? ਇਸ ਸੁਆਲ ਦਾ ਉੱਤਰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਜਨਮਸਾਖੀਕਾਰਾਂ, ਵਿਆਖਿਆਕਾਰਾਂ, ਟੀਕਾਕਾਰਾਂ, ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ, ਖੋਜੀਆਂ, ਚਿੰਤਕਾਂ, ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ਰਾਂ, ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ, ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ, ਚਿਤਰਕਾਰਾਂ, ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼ਾਂ, ਗਾਇਕਾਂ ਆਦਿ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤੇ ਗਏ 'ਨਾਨਕ ਬਿੰਬ' ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਪਾਠਕ ਮਨ ਨਾਲ ਮੈਟਾਡਿਸਕੋਰਸ ਰਚਾਉਂਦਾ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਲੇਖਕ 'ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਇੰਝ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ' ਦਾ ਸਮਾਂਨਾਤਰ ਪ੍ਰਵਚਨ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਬਾਰੇ ਪੂਰਵਨਿਰਧਾਰਿਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ/ਮਨੌਤਾਂ ਦੀ ਵਿਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਕੀ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ (2001) ਤੋਂ ਯਾਤਰਾ ਆਰੰਭ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਨਾਨਕ ਏਵੈ ਜਾਣੀਐ (2021) ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਮੂਲਕ ਸੁਝਾਉ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਤੇ ਤਾਰਕਿਕ ਰੂਪ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਲੇਖਕ ਕੋਈ ਨਿਰਣਾ ਆਰੋਪਿਤ ਕਰਦਾ, ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ। ਕਿਸੇ ਸਰਲ ਸਿੱਧੇ ਹਾਈਪੋਥੀਸਿਸ ਨੂੰ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਸਗੋਂ ਉਹ
ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਨਿਬੰਧ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਦਾ ਵਰਤਮਾਨ ਪ੍ਰਸੰਗ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਲੇਖਕ 2019 'ਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ 550ਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਵਾਪਰੇ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਬਣੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਲਾਂਘਾ ਖੁੱਲਣ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਲੇਵਾ ਸੰਗਤ ਦੀ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਵੀ ਪੂਰੀ ਹੋਈ। ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦੀ ਕਵਿਤਾ 'ਡੇਰੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ' ਤੇ 'ਅਜ਼ਬ ਗਜ਼ਬ ਦਾ ਮੇਲਾ' ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਮਨਾਉਣ ਦੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਅਰਥ ਟਾਈਮ ਤੇ ਸਪੇਸ ਤੋਂ ਪਾਰ ਫੈਲਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਚਿੰਨ੍ਹਾਤਮਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇਸਦੇ ਅਰਥ ਪੂਰੇ ਯੂਨੀਵਰਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਲਾਵੇ ਵਿਚ ਲੈਂਦੇ; ਰੰਗਾਂ, ਨਸਲਾਂ, ਕੌਮਾਂ, ਧਰਮਾਂ, ਮਜ਼ਹਬਾਂ, ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਰੱਖਦੇ ਇਕ ਸਰਬ-ਸਾਂਝੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੀ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਦਾ ਇਲਾਹੀ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੇ ਉਤਰ ਬਹੁਸਭਿਆਚਾਰਵਾਦ ਦੇ ਨਵੀਨ ਪਾਸਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਜਦੇ