sijadaa

zindagee de safar ch adhavaatte

chhadd ke jaan vaale hamasafar lee

chaanan leekaan

• maanavataa rauashanee ch dariaa hai jo asadeevataa ton sadeevataa val noo vahindaa hai|

• audon meraa doosaraa janam hoeaa jadon meree aatamaa te mere sareer ne aapas vich muhabat keetee te viaah karavaa liaa|

• koee vee pahufuttaale tak naheen puj sakadaa, binaan raat de raah daa safar keetiaan |

• bhul jaanaa ik roop hai aazaadee daa|

yaad karanaa ik roop hai milanee daa|

• manakh dee saarathakataa is vich naheen hai ki us ne kee praapat keetaa hai, sagon is vich hai ki uh kee praapat karanaa chaahundaa see

• eisataree musakaraahatt naal aapane chihare te paradaa kar laindee hai|

• mahaan gavaeea uh hai, jo saadde manaan dee chup noo gaaundaa hai|

• piaar chaanan daa shabad hai, chaanan de hathaan duaaraa, chaanan de pane te likhiaa hoeaa hai|

• jekar ih mahimaanaan lee naheen han taan saare ghar kabaraan honage|

• auddeek samen dee sunm hai|

khaleel jibaraan

kujh galaan

ddaa. jagadeesh kauar naal kee varhiaan dee saanjh hai| ikatthe kam karade rahe te ikatthe hee rittaaeir ho ke ghar baitthe bhavakh baare supane lai rahe haan| ihanaan lame varhiaan dauaraan jinaa ihanaan noo samajhan daa yatan keetaa uh une hee ddoonghe hunde ge| ihanaan andar anbaraan vich uddaareean maaran dee laalasaa see te bhattakan ihanaan dee zindagee daa mool rihaa hai| ihanaan ne barraa kujh dekhiaa, maaniaa, handdaaeaa te fir man ttik giaa| ik vaar main ihanaan paas kapoorathale giaa taan ihanaan ne aakhiaa mere vich kam karan daa athaah josh hai, samarathaa hai| vihal hai daso kee karaan suaal barraa ganbheer see | main aakhiaa khaleel jibaraan deean amar kirataan daa shudh panjaabee vich anuvaad karo | panjaabee dee sevaa hovegee| paatthakaan noo vilakhan parrhan lee milegaa tuhaanoo panjaabee manaan vich vaasaa milegaa te tuhaaddee umaraa ik sadee hor vadh jaavegee| ddaakattar vaaddeea ne ihanaan galaan noo ganbheerataa naal liaa te fir chal so chal khleel jibaraan deean lagabhag saareean at mehatavapooran likhataan daa panjaabee vich suchajaa anuvaad karake panjaabee anuvaad saahit vich aapanee maanayog thaan banaa lee| asal vich gal ih see ki main aap khleel jibaraan deean do ku pusatakaan daa panjaabee vich anuvaad keetaa see te paatthakaan ne barraa piaar ditaa| mere satikaarayog mitar pro. harindar singh mahiboob ne mainoo aakhiaa, piaare is mahaan saahitakaar deean

samacheean rachanaavaan daa anuvaad kara kauam daa barraa faaeidaa ho te tuhaanoo vee aatamak shaantee miloo| main chaahundaa saan ih kaaraj kar par hauansalaa naa piaa te sochiaa saanjhaa kam hai je ddaa. jagadees k deve taan vee vadheea hai| main ihanaan noo is kamen laa ke aap chu baitth giaa| ihanaan ne mere bachanaan noo manadiaan zindagee daa eh te behatareen hisaa is kaaraj noo samarapit kar ditaa main taan kahind ihanaan jindagee hee safl kar lee| manakhaa janam vihale baitth ke mauat uddeekan lee naheen miliaa, kam karan lee miliaa hai jo vee kar sakade ho, karo|

khaleel jibaraan ne umar barree ghatt likhaaee| bas 50 ku varhe is disade vasade vich reh ke alop ho ge| jinaa chir jeeve bas nirantar saahitak yaataraa te rahe| man deean ddoonghaaeean chon roohaanee bulandeean chon, duneeaavee moh muhabataan chon jo vee anubhav uhanaan noo hoe, auhanaan chupachaap bahut hee ganbheer dtang naal ganbheer te nadee dee ravaanee vaalee bhaashaa vich likh ditaa, jo saravaparavaanit hoeaa| unhaan dee amar rachanaa dee praafitt noo vishav deean panj kitaabaan vich giniaan jaandaa hai jis ne aapane samakaalee samaaj noo prabhaavit keetaa te aaun vaaleean peerrheean is pusatak ton sedh lai ke sacheesachee zindagee jeen lee yatanaseel honageean|

piaar khaleel jibaraan dee rachanaa daa dhuraa hai| piaar dee gal karadiaan uh inaa bhaavuk ho jaandaa hai ki uhade shabad piaar noo samoorat banaa dinde han| piaar siraf mazaajee naheen sagon hakeekee jajbaa hai piaar vich premee premikaa daa roop ban jaandaa hai| dovaan vich koee frak naheen reh jaandaa | piaar kurabaanee hai | gilaasikavaa karanaa piaar karadiaan lee haraam hai| piaar rab dee rajaa varagaa hai| piaar jindagee dee saaharag hai| piaar jindagee daa mool hai| piaar karan vaale piaar binaa sabh kujh noo tiaag hee dinde han| uhadaa kahinaa hai piaar noo piaar daa rajovaan hundaa hai te ih laajmee

naheen piaar karan vaale har vele nerre rahin| uhade bachan hanayaad karanaa vee milanaa hai te piaar karan vaaliaan vich vith honee jaan rahinee chaaheedee hai kiaunk daragaah de tham dooree te hee sohaden ne| piaar taan ik dooje vich samaa jaan daa naan hai|

khaleel jibaraan dhur andaron dhaaramik sajan see jis noo baaharee bhekh, paakhandd, dikhaavaa te poojaa arachaa naal nafarat see| dharam daa arath, aapane mool somen paramaatamaa naal nerrataa hai | us dee har dam yaad hai man usadee hazooree vich rahe, eihee sachaa dharam hai| har kattarr dhaaramik bandaa ih manadaa te prachaaradaa hai ki us daa dharam hee sachaa hai te us de anuyaaee hee mukat honage baakee sabh narakaan vich sarranage | par khaleel noo ih gal barree kojhee lagadee hai us ne barree suhanee kahaanee likhee haieik paadaree giraje de porach vich kharraa meenh daa nazaaraa dekh rihaa hai ik aauarat aa ke barree ghabaraaee hoee aavaaj vich puchhadee haifaadar main eesaaee naheen haan| main narakaan dee ag ton kiven bach sakadee haan paadaree ne barre ahankaaree lahije vich aakhiaatainoo koee narak dee ag ton naheen bachaa sakadaa kiaunk toon eesaa dee sharan vich naheen hain| te hoeaa kee achaanak bijalee ddigee| paadaree sarr ke mar giaa te uh aauarat paas kharree bach gee hai naa kamaal dhaaramik kattarrataa ute kamaal daa viang hai te sache dharam dee gal sahije hee samajhaa ditee hai|

khaleel bache noo rab valon bhejiaa aazaad viakatee manadaa hai| uhadaa kahinaa haiaseen bache noo paalan de jinmevaar haan naa ki aapane vichaar us upar tthosan de| bache noo aajaad sochan dio| vigaas de path te chalan dio kamaal daa vichaar hai| lakhaan bache maapiaan de vichaaraan noo apanaa ke dukh bhog rahe han| uhanaan ne kee bananaa hai aus daa faisalaa karanaa taan baalaan noo chaaheedaa see par karan lage maape is kaaran duneean vich kalahakalesh dee maataraa vadhee hai|

khaleel kee vaar mauaj vich aaeaa ajihee pate dee gal

karadaa hai ki mazaa aa jaandaa hai| ik vaar us noo kise ne puchhiaapaisaa jamhaan kinaa ku karee aus daa juaab kamaal daa see| us ne aakhiaa paisaa jamhaa karanaa iaun hai jiven haajeean daa kutaa haj noo jaandiaan maaroothal vich rottee dab jaave ki vaapasee te khaa lavaangaa| jamhaan raas poonjee tuhaaddee naheen hai| uhanaan lokaan dee hai te naal ih vee sochan vaalee gal hai ki bande dee lorr kinee ku hai sehas khattai lakh kau utth dhaavai te sittaa nikaladaa hai khuaaree| beemaareean dee aamad te belorraa tanaao| zindagee noo bharapoor jeen daa sandesh dindiaan uhanaan sapastt kar ditaa hai ki hun de chhin noo bhogo| bhavakh dee chintaa vich hun noo dukhamee naa banaao kee ihai chhottee gal hai

khaleel ne har prakaar deean boseedaa paranparaavaan noo barre prateekamee dtang naal nakaariaa te uhanaan dee saaraheenataa noo janataa saahamane pesh keetaa| galaan barreean pate deean keeteean par uh roorrheevaadee te sankeeran biratee vaale aagooaan noo kadon pachadeean san auhanaan noo jaapiaa ki jekar ih baaj naa aaeaa taan saaddaa halavaa manddaa te lokaan dee lutt daa raah band ho jaavegaa| uhanaan ne is daa ddatt ke virodh keetaa| raaj darabaare haal duhaaee paaee te naven vichaaraan de buland shaaeir noo des nikaalaa duaa ke sukh daa saah liaa| uhanaan daa ihee pramakh dos see ki khaleel deean likhataan naveen peerrhee noo kuraahe paa raheean han te raaj lee khtaraa han| asaleeat ih hai ki us ne veehaveen sadee vich paiganbaree shaan naal ilaahee galaan keeteean jihanaan ne ik pooree peerrhee noo prabhaavit keetaa te aj vee uhanaan de prasnsakaan dee ginatee vich kamee naheen hoee te aaun vaale samiaan vich jadon lok padaarathak rajeven ton ak jaanage taan murr uhanaan de buland khiaalaan ton laabh utthaaun lee uhanaan dee sran vich aaunage| uhanaan de kadaradaanaan ne mukatakantth naal sifat karadiaan aap de amar bachanabilaas noo baaeebal de bachanaan de tul aakhadiaan

harash mahisoos keetaa| sach hai ki uhanaan de bachan bhulebhattake lokaan noo sukhasaantee daa maarag dikhaaunde han te agaanh vee dikhaaunde rahinage|

jihanaan dinaan vich khaleel amareekaa vich reh ke saahit sirajanaa kar rihaa see, faraaeidd de manovishalesn de sidhaantaan daa barraa charachaa see te lok man dee thaah paaun vich lage hoe san| khaleel ne ajihe lokaan te barraa vadheea viang keetaa see| ik ajihaa filaasafr jaa rihaa see taan us noo ik safaaee sevak miliaa | galaan karadiaan filaasafr kahin lagaa toon kee kam karadaa hain| us ne aakhiaamain gandagee saaf karadaa haan| filaasafr kahin lagaa achhaa mainoo tere te taras aaundaa hai ki toon bahut hee ghatteea kam kar rihaa hain| safaaee sevak kahin lagaatoon kee kam karadaa hain filaasafr ne barraa chauarraa ho ke aakhiaamain lokaan de manaan daa adhiain karadaa haan| safaaee sevak kahin lagaahai tere dee toon taan mere naalon vee gandaa kam kar rihaa hain| mainoo tere te taras aaundaa hai, zindagee lokaan de man deean ddoonghaaeean vich jaa ke uhanaan dee gandagee dekhan daa naan naheen hai, sagon paramaatamaa duaaraa siraje suhapan noo dekhan maanan daa naan hai|

khaleel noo manakhataa naal athaah piaar see| us ne kihaa hai, manakhataa rauashanee daa dariaa hai jo asadeevataa ton sadeevataa val vahindaa hai| manakh duneean vich aa ke aapane rol adaa karake chale jaande han par manakhataa nirantar gateeseel rahindee hai jo amarataa val noo pragateeseel hai| bhaaratee risee de bachan vee taan ajihe hanamainoo andhakaar ton prakaas val lai chal| mainoo agiaan ton giaan val lai chal mainoo mauat ton amarataa val lai chala kee khaleel jibaraan vee risee de padhar daa roohaanee jeeaurraa naheen auhanaan ne savarag dee hond noo taan maniaa hai par us savarag noo naheen jis de laare laa ke poojaaree varag lokaan noo luttadaa aaeaa hai| khaleel de bachan

hanasavarag taan ithe hee hai daravaaze pichhe te agale kamare vich par main taan chaabeean hee gavaa leean ne | shaaeid kidhare galat thaan rakh diteean ne|

khaleel ne kavitaa dee sidhaantak viaakhiaa naheen keetee par jo kavitaa baare aakhiaa hai vekhanayog hai kavitaa vivek hai jo dilaan noo monhadaa hai| vivek kavitaa hai jo manaan vich gaaundee hai| khleel ne sangeetakaar baare bahut piaaraa bachan keetaa haigavaeea uh hai jo saadde manaan dee chup noo gaaundaa hai| chup sangeet baare uhanaan de bol dekhojiharraa geet maan de man vich chupachaap piaa hai, baal de hotthaan te gaaeaa jaandaa hai|

mahimaan navaazee maanavataa dee pragatee daa maapadandd hai| har kauam de aapane dtang han mahimaan noo reejhaaun de khaleel daa bachan dekhojekar mahimaanaan lee naheen han taan saadde ghar kabaraan han ate mahimaan dee vaddiaaee iaun jaahir keeteemain aapane mahimaan noo dahileej te rokiaa te kihaa, andar varran lage aapane pair naa poonjho sagon jaan lagiaan iaun karanaa|

kee vaaree mahimaan navaazee noo lai ke uhanaan viang vee bahut kamaal daa keetaa hai, eik miharabaan baghiaarr ne ik saadhaaran jihee bhedd noo aakhiaa ki kee tuseen mere ghar tashareef liaa ke meraa maan naheen rakhoge ate bhedd ne juaab ditaajanaab aseen tuhaadde ghar aaun daa maan praapat karade jekar tuhaadde pett naa lagiaa hundaa|

kee amar sachaaeean khaleel dee rachanaa vich heeriaan vaang jarrheean hoeean hana

siraf mere naalon ghatteea bandaa hee mere naal eerakhaa jaan nafrat kar sakadaa hai|

bhul jaanaa ik roop hai aazaadee daa|

yaad karanaa vee taan milanee daa roop hee hai|

teebar ichhaa hee har cheez daa mool hai|

shaitaan dee use din mauat ho gee see jis din tuseen janamen see|

paramaatamaa ziaadaa rajiaan noo rajaave |

eichhaa adhaa jeevan hai te udaaseenataa adhee mauat| aad|

khaleel noo parrhanaa bahut dhiaan dee mang karadaa hai| ikaagar chit ho ke ihanaan dee rachanaa daa aanand maaniaa jaa sakadaa hai| fir tuhaanoo uh agamaagochar dee sojhee karavaaunage| akath noo kathanayog banaaunage| roohaanee bulandeean tak lai jaanage| tuseen ihanaan deean rachanaavaan noo parrh ke kaafee badal jaavoge| tuhaanoo jaapegaa tuseen ajihee disadee vasadee duneean vich vichar rahe ho jis paas den lee kujh naheen| te jis jagat vich shaaeir lai jaa rihaa hai uh sadeevee sukhasaantee daa ghar hai sikh sbadaavalee vich sachakhandd hai| jithe sadeevee ttikaanaa mil jaandaa hai bhattakade maanav noo|

ddaa. jagadeesh vaaddeea dee hinmat hai jo uhanaan ajihe gahiraganbheer chintan deean amar rachanaavaan noo parrhiaa hai, maaniaa hai te fir panjaabee vich anuvaad karake angarezee naa jaanan vaaliaan ute praupakaar keetaa hai| ihanaan rachanaavaan daa anuvaad koee sauakhee gal naheen hai| mainoo taan kee vaar jaapadaa hai us mahaakavee dee rooh ne hee ddaakattar vaaddeea noo ih anuvaad karan lee preriaa te samarath banaaeaa|

ddaa. vaaddeea lamee zindagee bhogadiaan hor saahit sirajanaa karan| ihee aradaas hai|

guramukh singh

eik amarapaiganbarakhaleel jibaraan

manakh dee saarathikataa is vich naheen ki us ne kee praapat keetaa hai, sagon is vich hai ki uh kee praapat karanaa chaahundaa see| giaan taan athaah samundar vaang hai jis dee koee thaah naheen paa sakadaa| jinaa haasal karo uh taan ik kinakaa maatar hee hundaa hai| sanpooran giaan haasal karan lee taan manakh noo yugaan yugaantaraan tak ghaalanaa ghaalanee paindee hai| fir vee uh tteeche tak puje, kihaa naheen jaa sakadaa| haan enaa zaroor hai ki kujh shakhaseeataan iho jiheean hundeean han jo thorrhe samen vich bahut kujh haasal karake samaaj lee chaanan munaaraa banadeean han| ajihaa hee ik skhs hoeaa haikhleel jibaraan jis noo amar paiganbar de naan naal jaaniaa jaandaa hai, aus de vichaaraan sadakaa, ausadeean likhataan sadakaa|

aus dee shakatee roohaanee jeevan de kise mahaan sarot vichon nikalee see, naheen taan uh enaa saravaviaapee te prabhaavashaalee naa hundaa| vichaaraan noo bolee dee jis saan te khoobasooratee de vasatar us ne pahinaae uh sabh usade aapane san| kalaadd baraigaddan

kalaa kudarat valon anantataa val ik kadam hai ate mahaan kalaakaar noo anantataa dee ichhaa is lee hundee hai ki uthe us noo aapaneean analikheean kavitaa te anachitare chitar praapat ho jaande

han| ik kalaa kirat taan dhund noo mooratee daa roop denaa hundaa hai te ih mooratee roop miladaa hai laibanaan de agaanhavadhoo vichaaraan de dhaaranee saahitakaar khaleel jibaraan deean rachanaavaan, kalaakirataan te chitaraan vichon jis ne saare samaajak te dhaaramak pichhaanhakhichoo bandhan torr ke ik ajihee paranparaa kaaeim keetee jis ne saahit jagat vich us dee nivekalee thaan banaa ditee| khaleel jibaraan aap likhadaa hai, mahaan manakh de do dil hunde han ik chon khoon vagadaa hai te doosaraa sahin karadaa hai| ih vichaar usade aapane ute pooree tarhaan dtukadaa haisamaaj daa jiharraa kohajhaa roop us vekhiaa, mahisoos keetaa, aapane aap ute handtaaeaa, auhee usadeean likhataan vichon ubhar ke saahamane aaundaa hai| par naal hee uh ih vee sapashatt karadaa hai, har vichaar jis noo main aapane pragattaa vich kaid keetaa hai, aapane amalaan naal mukat karaangaa| ih pragattaa ate amal usadeean rachanaavaan vichon aap muhaare ubharake saahamane aaunde han|

khaleel jibaraan ne zindagee noo ik naven te anokhe drishatteekon ton vekhiaa| arab desaan dee sadeean puraanee garrabarr vaalee andaroonee siaasat te baaharee dakhlaandaajee de baavajood us dee nijee skhseeat kaaeim hee naa rahee sagon hor ubharake saahamane aaee | jadak pachhamee duneean aapaneean samasiaavaan daa hal vigiaan raaheen labh rahee see uthe arab desaan de lok jindagee noo kaavik de daarasnik najree ton vekhan noo tarajeeh dende rahe | ithon de lekhak naa taan dhaaramik kattarradaa noo biaan karade han naa hee vigiaan valon paae bhulekhiaa daa sikaar hunde han| uh likhan vich pooree aajaadee maanade han| isadee misaal khleel jibaraan de roop vich saadde saahamane hai ate jine maan sanamaan daa uh hakadaar hai, hor koee lekhak shaaeid hee usadaa mukaabalaa kar sake| poorabee desaan de saahit jagat vich jinaa vadheea te uch paae daa saahit rachiaa giaa hai, khaleel jibaraan us dee tteesee te kharraa hai|

eis vich koee shak naheen ki aapane jeeaunde jeea saaree zindagee batauar ik inasaan te ik lekhak uh vivaadagrasat hee rihaa| bhaaven hun bahumat usanoo daarasnik, dhaaramik netaa te amar paiganbar kahindaa hai par ik samaan see jadon us noo kaafar te baagee kahike dharam vich chhek ditaa giaa see| usadee pusatak baagee roohaan shapiritt rebelaliousa eis lee saarr ditee gee see kiaunk uh khataranaak bagaavatee te nauajavaanaan noo vigaarran vaalee samajhee gee| dharam hai samaaj ton taan keval is karake hee chhekiaa giaa kiaunk us hai inasaan de banaae te purakhiaan ton virase vich mileean reetee rivaazaan te aauarat noo jhinee tauar te gulaam banaa ke rakhan vaale manakhee samaaj viradh aavaaz buland keetee, dhaaramik netaavaan de paakhanddaan viradh kahaaneean likheean ate aapane desh vaaseean noo turakee hakoomat viradh utth kharre hon lee lalakaariaa, aazaadee daa naaraa laaeaa| ajihaa ilajaam kise vele yoonaan de daarashanik sukaraat ute vee laaeaa giaa see| par usade samakaalee likhade hanajibaraan kee vaar aapanee likhat vidhee vich baaeebal dee uchataa tak aparr jaandaa hai, ausade akharaan vich anjeel vichale eesaa de bolaan dee parataveen goonj hai|

ausadeean 18 saahitak kirataan vichon ik pusatak tthehe faropahetta paiganbar antararaashattaree padhar te sabh ton vadh vikan vaalee pusatak hai ate sansaar deean veeh ton vadh bhaashaavaan vich anuvaad ho chukee hai| bhaaven paiganbar usadee sabh ton vadheea kirat hai par bharoken aaninagasa ttutte khanbh jo usadaa pahilaa naavalitt hai arabee bhaashaa vich sabh ton vadheea maniaa jaandaa hai| usadeean saahitak te kalaatamak likhataan daa zakheeraa enaa ameer te karapar hai jis noo

dee maualikataa te sapashattataa kaaran hee saravotam saahitakaar hon daa maan haasal hai| us noo kalaakaar de tauar te vee bahut maanataa milee| usadeean ddaraaeing te chitar mool pusatakaan vich miladeean han te jihanaan noo vishav padhar te salaahiaa giaa| jadon mahaan kalaakaar roddin ne jibaraan daa porattarett tiaar karanaa chaahiaa taan us dee tulanaa kalaakaar te saahitakaar vileeam balek naal keetee| pachham de saahitak jagat vich us noo veehaveen sadee daa daante kahike satikaariaa giaa| ih usadeean likhataan dee maanataa hee see ki desh nikaale daa samaan pooraa hon uparant jadon uh laibanaan vaapis paratiaa taan dharam ne us noo binaa srat murr gale laa liaa ate atthataalee saal dee juaanee dee umare hee jadon usadaa dihaant hoeaa taan usade janaaze naal hajaaraan dee ginatee vich paadaree, dhaaramik netaa, poorabee deshaan de saare firakiaan de prateenidh saamal san| charach valon usanoo vises maan satikaar ih miliaa ki us noo bachapan de charach laibanaan basree vich maar saarakis de matth de bageeche vich dafnaaeaa giaa| ih usadee charach vaapasee see|

auh saaree umar ajihe samaaj dee sirajanaa karan de supane laindaa rihaa, jis vich piaar, roohaanee deaa te khich daa vaas hove kiaunk deaa hee manakh vich rab daa akash hai| ajihe visv prasadhee praapat saahitakaar deean rachanaavaan noo panjaabee paatthakaan de hathaan tak pujadaa karade hoe mainoo khusee ho rahee hai| lagabhag usadeean saareean hee rachanaavaan daa is kalam ton anuvaad ho ke paatthakaan tak puj chukaa hai| mainoo aapane paatthakaan daa pooraa pooraa sahiyog miliaa hai taan hee main pusatak paingabar daa bageechaa tthehe gharaden odd ttehe faropahetta dee doosaree aiddeeshan chhaapan daa hauansalaa kar sakee haan| dhanavaadee haan aapane paatthakaan, dosataan, mitaraan, aapane bachiaan te vishes tauar te s. kulabeer singh sooree dee jihanaan dee har sanbhav madad ton binaan ih

kaaraj nepare charrhanaa shaaeid sanbhav naa hundaa| dhanavaadee haan param poojaneek suaamee eesvaradaas saasataree jee dee jihanaan ne vichaar vattaandare dauaraan aapane vaddamale sujhaa dite| jo mitee 16 agasat, 2003 noo guroo charanaan vich jaa biraaje shukar guzaar haan aapane rahibar param pitaa paramaatamaa dee jis ne is kalam noo bal bakhasiaa|

1822004

ddaa. jagadeesh kauar vaaddeea

318e, shaasataree nagar

jalandhar

khaleel jibaraan dee hath likhat daa namoonaa

1

pasandeedaa te haraman piaaraa alamusatafaa, jo aapane samen bulandee deean sikharaan te see tichareen de maheene, jo ik yaadagaaree maheenaa hai, aapane janam sathaan vaale ttaapoo te paratiaa|

jiaun hee jahaaz bandaragaah nerre pujiaa, auh utth ke muhaane ute khalo giaa | malaah vee usade naal hee utth khalote| usade man vich ghar paratan dee behad khushee see|

auh saariaan noo sanbodhan karadaa hoeaa kahin lagaa, vekho ih ttaapoo jo meraa janam sathaan hai| ithe dharatee ne saanoo jeevan daan ditaa, eik geet, eik bhed dasiaa; geet akaash jiddaa visaal te bhed dharatee jinaa ddoonghaa ate dharatee te akaas vichakaar jo vee hai, jadon geet us vich goonjegaa te gujhaa rehas khulhegaa taan saaddee abhilaakhaa shaant ho jaaegee|

samundar ne saanoo ik vaaree fir ihanaan kinaariaan de havaale keetaa hai| aseen us deean lahiraan dee ik hor lahir ton sivaae kujh vee naheen haan| samundar ne saanoo ubharadee lahir daa veg banaa ke agaanh keetaa hai taa ki us de shabadaan noo pravaaz de sakee, par aseen ajihaa kiven kar sakade haan jad tak aseen pathareele te retale kandtiaan ute us naal ik sur hon lee koee raah naheen kadtade|

kiaunk malaahaan ate samundar daa ihee vidhaan hai, je tusee aazaad honaa te mukatee haasal karanaa chaahunde ho taan tuhaadde lee dhund

val paratanaa laazamee hai | niraakaar sadaa aakaar vich honaa lochadaa hai| ithon tak ki aakaash vich anaginat chamakade taare ik din anekaan soorajaan te chandaramaan daa roop dhaaran kar lainage ate aseen jinhaan ne bahut kujh talaas kar liaa hai, hun aapane janam sathaan vaale ubharrakhaabharr ttaapoo val parate haan| saanoo ik vaaree fir dhund vich vileen ho jaanaa te jeevan dee naveen shurooaat noo anubhav karanaa chaaheedaa hai| us sathitee vich jo aapane aap noo vileen kar lavegaa uhee navajeevan praapat kar ke ucheean sikharaan tak puj sakegaa ate baakee jo kujh bachegaa uh veg te aazaadee daa roop dhaar lavegaa

asee sadaa kinaariaan dee talaash vich rahaange, asee zindagee de geet gaavaange te doosare saaddee aavaaj noo sunanage, par us lahir baare kee kahee jo utthadee hai te kinaare naal ttakaraa ke shaant ho jaandee hai par koee us lahir de veg te saant hon dee aavaaz naheen sunegaa saadde andar ajihaa hee bahut kujh hai jisadee aavaaz kise noo sunaaee naheen dendee te uhee saadde dhur andar de ddoonghe dukhaan noo palosadaa hai| haan, eih vee anasuniaa hee hai jo saaddee rooh noo aakaar bakhashadaa ate takadeer daa niramaan karadaa hai|

fir malaahaan vichon ik malaah age vadhiaa te kahin lagaa, mere maalak, eis kinaare tak pujan lee saaddee taangh dee tusee agavaaee keetee hai ate vekho asee aapane makasad vich kaamayaab ho ge haan| par tusee haalaan vee gam dee gal karade ho, dilaan de ttuttan dee gal karade ho|

malaah dee is gal daa juaab dende hoe uh kahin lagaa, kee main aazaadee dee gal naheen karadaa aus dhund dee gal naheen karadaa jo saaddee asal aazaadee hai par ih mere lee takaleefadeh hai ki main is ttaapoo tak dee yaataraa keetee hai, jo meraa janam sathaan hai| ih yaataraa main is tarhaan keetee hai jiven ik katal hoe manakha

dee rooh uhanaan age godde ttek deve jihanaan ne us daa katal keetaa jaave|

eik hor malaah utthiaa te kahin lagaa, vekho udhar lokaan 9 harrh val vekho, jo samundar de kinaare kharraa hai| uhanaan dee chup ton zaahir hai jiven uhanaan noo tuhaadde aaun daa din te gharree pataa hai| uh aapane khetaan te agoonraan de bageechiaan vichon aapane kamakaar chhadd ke tuhaaddee uddeek vich ithe aan ikatthe hoe han|

haraman piaare alamusatafaa ne door door tak kharre lokaan de samooh val nazar maaree, auhanaan dee taangh noo vekh ke uh man hee man chauakanaa zaroor ho giaa, par uh baaharon chup rihaa|

aus dee aamad noo vekh ke lokaan ne khushee daa izahaar keetaa te uchee uchee jee aeaan kahin lage| uhanaan dee aavaaz te bolaan vich yaadaan te benateean dee goonj see, jodarree see|

aus ne aapane malaahaan val ik nazar vekhiaa te fir kahin lagaa, main uhanaan lee kee liaaeaa haan main taan ik shikaaree saan dooraduraaddee dharatee ute| nisaanaa mith ke taakat naal main uh sone de teer, jiharre uhanaan ne hee mainoo dite, chalaa dite | par us daa koee sittaa naa nikaliaa| main kade dhiaan hee naa ditaa uh teer kidhar ge| ho sakadaa hai uh teeraan naal zakhamee hoeean cheelaan de khanbhaan naal hee aakaash vich khinddapundd ge hon ate ih vee ho sakadaa hai ki uh sone dee teer uhanaan lorravand hathaan vich puj ge hon, jihanaan noo pett dee bhukh mittaaun lee paise dee lorr hove|

main naheen jaanadaa ki uhanaan teeraan dee uddaan kithe tak see, par main enaa hee jaanadaa haan ki uhanaan ne asamaan vich ik gol chakar jihaa banaa liaa see|

fir vee hun tak piaar mere ute miharabaan hai ate tusee mere saatheeo, mere malaaho, bahut door tak mere naal samundar daa safar

taia karoge par main goongaa banake naheen baitthaa rahaangaa| je kite mauasamaan daa zaalamaanaa hath meree garadan tak pahunchiaa taan main cheek utthaangaa . ate bhaaven mere hotthaan ute pahiraa bitthaa ditaa jaave, main fir vee aapane vichaar lokaan tak pahunchaavaangaa|

aapane paiganbar de moonhon ajihe shabad sun ke uhanaan de dilaan noo tthes pujee| uhanaan vichon ik janaa utth ke kahin lagaa, mere maalak, saanoo sabh kujh samajhaao, kiaunk tuhaaddaa khoon saaddeean ragaa vich veh rihaa hai ate saadde saahavaan vich tuhaaddee khushaboo hai, asee sabh kujh samajh jaavaange|

aus dee aavaaz vich tej havaa daa veg see | us ne uhanaan noo utar dindiaan kihaa, kee tusee mainoo mere janam vaale ttaapoo ute batauar chaarak liaandaa hai haalaan main enaa giaanavaan naheen hoeaa main haalaan bahut chhottaa haan te anajaan vee| aapane baare jaan kise hor baare kujh keh sakaan enee samarathaa mere vich naheen hai kiaunk kise baare jaan aapane baare kujh kahinaa samundar dee ddoonghaaee vich jaan naalon ghatt naheen|

jo siaanap haasal karanaa chaahundaa hai, ausanoo is siaanap dee talaash makhan de piaale jaan chuttakee bhar laal mittee vichon karan dio| main taan ik gaaun vaalaa haan| main taan haalaan dharatee de geet gaavaangaa ate tuhaadde guaache hoe supaniaan de geet gaavaangaa, jiharre neend ton neend de vichakaarale samen vich aaunde te khatam ho jaande han| par meree nazar samundar te hee ttikee rahegee|

hun jahaaz bandaragaah vich daakhal ho ke samundar de kinaare puj giaa see, auh saaddaa maalak aapane janam vaale ttaapoo ute aan pujiaa te ik vaaree uh fir aapane lokaan vich mauajood see| us de mitar piaariaan te chahetiaan de dil khushee naal uchhal pe, aus dee ghar vaapasee dee ikaant bhaavanaa ne us daa andar haloon ke rakh ditaa|

eik vadde saare hajoom de roop vich ikatthe hoe lok shaantachit te chupachaap us de hotthaan vichon nikalade bolaan dee uddeek vich san, par uh kujh naa boliaa, kiaunk haalaan tak yaadaan dee udaasee us ute haavee see, aus ne man hee man vichaar keetee kee main ih kihaa hai ki main gaavaangaa naheen, main gaa sakadaa haan par main aapane hontth kholaangaa taak jeevan de bol ubharan ate havaa vich khindd ke khushee te aasare daa saadhan banan|

enee der vich kareemaa, jo bachapan vich us de naal, aus de maapiaan de baag vich kheddeemalee see, autthee te kahin lagee, jeevan de baarhaan varhe toon aapane aap noo saadde ton door rakhiaa te uh baarhaan varhe asee teree aavaaz sunan lee taras ge haan|

aus ne barre hee saneh naal us val vekhiaa| ih uhee kareemaa see, jo us dee maan de aakharee palaan vele us de kol see jadon ki us dee maan noo mauat de chitte khanbhaan ne aapane hetth lukaa liaa see|

auh sahij bhaav naal kahin lagaa, baarhaan varhe kareemaa, toon kihaa hai baarhaan varhe main aapanee taangh noo naa taan kise taariaan jarre gaz naal maapiaa hai te naa hee usadee ddoonghaaee dee kanasoa sunee hai| kiaunk piaar, auh piaar jo ghar paratan dee tarrap lee hove, daa anumaan samen de maap te samen dee ddoonghaaee ton naheen laaeaa jaa sakadaa te naa hee piaar samen de paimaane raaheen maapiaa jaa sakadaa hai|

akasar ajihe pal vee hunde han jo vichhorre dee sadeevataa noo pakarr vich rakhade han| par vichhorraa taan kujh vee naheen keval man daa sakhanaapan hai| asee taan shaaeid vichharre hee naheen haan|

alamusatafaa ne lokaan de ikatth val jhaatee maaree, sabh noo dhiaan naal vekhiaa javaanaan, bazuragaan, takarriaan te nitaaniaa noo; auhanaan noo vee jihanaan de chihariaan ute havaa te sooraj dee chhuh dee bhaa

see, auhanaan noo vee takiaa jihanaan de chihare muhare peele bhook san| uhanaan saariaan de chihariaan ute taangh dee kiran te suaalaan de jagiaasaa see|

auhanaan vichon ik viakatee utthiaa te suaal keetaa, me maalak, zindagee ne saaddeean aasaan te ichhaavaan naal khilavaarr keetaa| hai| asee bahut dukhee haan, saanoo kujh samajh naheen aaundaa| saaddee tuhaadde age benatee hai ki saanoo hauansalaa dio ate naal hee saanoo saadde dukh de kaaran daso|

aus dee gal sun ke us noo barraa taras aaeaa par uh shaantachat avasathaa vich dasan lagaa, jeevan har jeeaoondee cheej naalon pahilaan hond vich hai, eithon tak ki khoobasooratee noo dharatee ute janam lain ton pahilaan hee khanbh laa dite ge san ate sachaaee udon vee sachaaee see jadon is noo shaabadik roop naheen see ditaa giaa|

zindagee saaddee khaamoshee vich gaaundee hai ate neend vich supane saajadee hai| ithon tak ki jadon asee dtahindeean kalaa val jaa rahe hunde haan jindagee uchaaee dee sikhr ute hundee hai| jadon asee dukhee ho ke ronde haan jindagee musakaraaundee hai ate jadon asee janjeeraan vich bajhe hunde haan jindagee aajaadee maanadee hai|

akasar asee zindagee noo kosade haan par ajihaa keval udon hee hundaa hai jadon asee aap dukhee te niraas hunde haan| asee jindagee noo bekaar te khokhalee kahinde haan, ajihaa keval udon hee hundaa hai jadon saaddee aapanee rooh ujaarr thaavaan te bhattakadee firadee ate saadde dil vich haoomai dee bhaavanaa prabal hundee hai|

zindagee gahiraganbheer, aucheree te door duraadde tak vicharadee hai ate jadon tuhaaddee vishaal dristtee us de pairaan tak pujadee hai taan uh bahut nerre hundee hai; jadon tuhaadde nirantar chalade suaas us de dil tak pujade han, taan tuhaadde parachhaaven daa parachhaavaan us dee nazar

vichon langhadaa hai ate tuhaaddee halakee jihee cheek dee goonj us dee gatee vich basant te patajharr ho nibarradee hai|

zindagee paradiaan vich kajee te lukee hoee hai jiven ki tuhaaddaa mahaan aapaa lukiaa te parade hetth kajiaa hoeaa hai| par jadon jindagee de hotthaan ton kujh ucharadaa hai taan havaavaan vee shabadaan daa roop dhaaran kar laindeean han; jadon uh dubaaraa kujh ucharadee hai taan tuhaadde hotthaan dee musakaan te akhaan de hanjhoo vee shabad ho nibarrade han| zindagee jadon gaaundee hai taan bole vee sunan lag painde te sangeet khich vich masat ho jaande han| jadon jindagee turadee hai taan sooradaas vee us noo vekh sakade te hairaan ho jaande, te utasukataa naal us de pichhepachhe tur painde han|

auh boladaa boladaa chup ho giaa, aus chup ne lokaan noo vee aapanee bukal vich samett liaa, eis chup vich vee koee anasuniaa geet see| us de bol sun ke lokaan noo aapanee ikalataa te dukhaan ton raahat milee |

2

auh ikatthe hoe lokaan dee bheerr noo uthe hee chhadd ke aap age vadhiaa te us bageeche val noo tur piaa, jo us de maapiaan daa bageechaa see ate jithe us de maataapitaa te us de daadeparradaa sadaa dee neend sute pe san|

aus de pichhe aaun vaaliaan vich uh lok te saakasanbandhee san jo ih soch rahe san ki ih us dee ghar vaapasee see par uh ikalaa see, bilakul ikalaa| us de aapane sake rishatedaaraan vichon koee vee naheen see rihaa, jo us de aaun te khushee manaa ke jee aaeaan kahinde sivaae ihanaan lokaan ton, eihee us de aapane san |

par jahaaz daa kapataan, jo us dee maanasak avasathaa noo samajhadaa see, ne lokaan noo mashavaraa dindiaan kihaa, aus de pichhe jaan daa matalab hai us deean bhaavanaavaan noo tthes pahunchaanaa| kiaunk ikaantavaas hee us dee khuraak hai ate us de piaale vich yaadaan dee sharaab hai jo uh ikalaa hee peenaa chaahegaa|

kapataan de ih shabad sun ke malaahaan de age vadhade kadam ruk ge; kiaunk uh samajh ge ki jahaaz de kapataan ne jo kujh uhanaan noo kihaa hai ttheek hee kihaa hai| uthe ikatthe hoe saare maradaan te aauarataan ne vee aapanee ichhaa de viradh aapane kadamaan noo uthe hee rok liaa|

keval kareemaa hee thorrhee door tak us de pichhe gee, jo us ikaant te us deean yaadaan dee viaakulataa ton jaanoo see| us aapane moonh ton ik shabad vee naa boliaa, thorrhee door tak pichhe ee, fir murree te aapane ghar val noo tur pee| bageeche vich badaam darakhat hetth kharree uh futtafatt ke ro pee, naheen see jaanadee ki kiaun

3

alamusatafaa sidhaa aapane maapiaan de bageeche vich pujaa, andar daakhal hoeaa te daravaazaa band kar liaa taa ki koee vee us de pichhe naa aave|

ate uh chaalhee din te chaalhee raataan, aus ghar de bageeche vich bilakul ikalaa hee rihaa, koee us de pichhe naa aaeaa naa hai| faattak tak kiaunk ih band see | ih vee saare lok jaanade san| ki uh andar ikaantavaas vich hai|

chaalhee din te chaalhee raataan beetan uparant, alamusatafaa ne daravaazaa kholh ditaa| ih ik tarhaan naal lokaan noo andar aaun lee ijaajt see|

baag vich us de kol nauan viakatee aae, tin us de aapane jahaaz de malaah san, tin pujaaree san jo dharam sathaan dee sevaa karade ate tin us de bachapan de saathee jihanaan naal ral ke uh kheddiaa karadaa see| ih saare us de chele san|

eik saver noo uh saare us de aaleduaale beh ge, eih vekh ke us deean beete dinaan deean visareean yaadaan taazaa ho geean| us de cheliaan vichon ik, jis daa naan haafiz see, ne us kol benatee keetee, mere maalak, orafaleez shahir baare saanoo jaanakaaree dio te us dharatee baare chaananaa paao jithe tusee jeevan de baarhaan saal bitaae|

alamusatafaa chup see, aus ne door pahaarreean val nigaah maaree ate vishaal aakaas val vee; aus dee chup vich kashamakas see|

aus ne chup torree te kahin lagaa, mere dosato, mere hamasafar saatheeo, aus kauam dee haalat tarasayog hai jo vishavaas karadee hai par dharam ton bemakh hai|

auh kauam taras dee paatar hai, jo kaparre taan pahinadee hai par aapane hatheen bune hoe naheen; jo anh khaandee hai par fasal aap naheen ugaaundee; vaaeen peendee hai par aapaneean masheenaan raaheen tiaar naheen keetee hundee|

aus kauam dee haalat tarasayog hai jo badamaashaan noo heero samajhake uhanaan dee jaijaikaar karadee ate vikhaave de jetooaan noo praupakaaree samajhadee hai|

aus kauam dee haalat vee tarasayog hai jo supane vich abhilaakhaa noo nafarat karadee, par jaagrat avasathaa vich us age hathiaar sutt dendee hai|

tarasayog hai us kauam dee haalat jo siraf janaaze naal jaandee hoee hee aavaaj buland karadee hai age pichhe naheen; aapanee barabaadee ton ilaavaa kade vee vadh charrh ke gal naheen karadee ate siraf udon hee bagaavat karegee, jadon is dee garadan talavaar te takhate vichakaar katt jaan lee pee hove|

taras aaundaa hai us kauam ute jisadaa raajaneeteevetaa loonbarr hai, daarashanik ik madaaree ate jisadee kalaa gandtatup dee kalaa, bahuroopeea ate mazaakeea hove|

aus kauam dee haalat tarasayog hai jo naven bane shaasak daa suaagat vaajiaan gaajiaan naal karadee hai par us daa hee trisakaar karake alavidaa kahindee hai taa ki fir kise hor naven saasak noo saanasauakat naal jee aaeaa keh sake|

taras dee paatar hai uh kauam jis de saadhoo sant varhiaan ho mauan dhaaran karee baitthe han ate taakatavar manakh haalaan bachapanaa handtaa rahe han|

sachamach us kauam dee haalat tarasayog hai jo hisiaan vich vanddee hoee hai ate har hisaa aapane aap noo kauam samajhadaa hai|

4

aus de cheliaan vichon ik ne suaal keetaa, tuhaadde aapane antaraman vich jo kujh is vele vaapar rihaa hai, jo utaraacharrhaa aa rahe han, saanoo uhanaan baare kujh chaananaa paao|

aus ne us chele val nigaah maaree te utar den lagiaan inj jaapadaa see jiven us dee aavaaz vich taariaan de sangeet jihee dhunee hove, auh dasan lagaa, chetan avasathaa vich le supane vich jadon tusee khaamosh hunde ate aapane dhur andar dee aavaaz noo ikaagar chit ho ke sunade ho taan tuhaadde vichaar baraf de goliaan vaang ddigade, auchhalade te tuhaadde vichaaraan vichaale pee vith deean aavaazaan noo balauaree chup de kajan hetth kaj lainde han|

jaagrat avasathaa vich le supane hunde hee kee han keval badalaan daa roop jo tuhaadde dil de aakaash roopee darakhat ute ddoddee banade te khirrade han ate tuhaadde vichaar vee taan keval fulapateean hee han jihanaan noo tuhaaddee dil roopee havaa pahaarreean te khetaan ute khilaar dendee hai

eih taan uh gal hai jiven tusee udon tak sakoon dee uddeek karade ho jad tak tuhaaddaa aakaaraheen antareev aakaar dee shakal akhatiaar naheen kar laindaa| ise tarhaan hee badal ikatthe ho ke udon tak vasade jaan khinddade punddade naheen jadon tak daivee skatee sooraj, chand te taariaan noo balauaree roop vich aapanee ichhaa anusaar aakaar naheen dendee|

eik chelaa jisadaa naan saarakis see, aapanee shankaa naviratee lee puchhan lagaa, hun basant rut aaegee te saadde supaniaan ate vichaaraan roopee baraf noo pighalaa devegee, baakee kujh vee naheen rahegaa|

aus ne sahij subhaa utar dendiaan dasiaa, jadon basant bahaar sukh dee neend sute darakhataan de jhundd te angooraan de baagaan vich aapane daivee preetam dee bhaal vich aaundee hai, barafaan udon vee pighalanageean ate ghaattee vich vahinde dariaa vich jaa ralan lee naaliaan de roop vich vahinageean taa ki mahindee de darakhataan te sadaa bahaar boottiaan dee piaas bujhaa sakan|

eis tarhaan jadon tuhaadde te basant bahaar aaegee taan tuhaadde dil roopee baraf pighal jaaegee ate ghaattee vich zindagee roopee dariaa dee talaash vich tuhaadde bhed nadee naaliaan de roop vich veh turanage| dariaa tuhaadde ih bhed sanbhaal ke visaal samundar vich jaa ralegaa|

basant bahaar de aaun te saareean vasataan pighal ke geetaan daa roop dhaar lainageean| ithon tak ki taare te vadde vadde baraf de goharre jo dheemedheeme vishaal khetaan vich ddigade han uh pighal ke sangeetak nadeean daa roop dhaar lainage| jadon daivee skatee khudaa de chihare daa tej door dumel ton ubharegaa, taan kiharree jamee hoee satah samaroopataa taral taraane daa roop dhaaran naheen karegee ate tuhaadde vichon kon ajihaa manakh hovegaa jo mahindee jaan sadaa bahaar darakhat vaang aapanee piaas naheen bujhaaunaa chaahegaa

eih beete hoe kalh dee gal hai ki tusee gateesheel samundar naal gateeseel see binaa kinaare te binaa svai dee hond ton | fir, havaa jo jeevan daa mool hai ne aapane chihare dee rauashanee de parade daa jaal tuhaadde aaleduaale bun ditaa, fir us de daivee hathaan ne tuhaanoo ik sootar vich banh ke aakaar bakhashiaa ate us dee badaualat tusee sir uchaa karake sikhraan noo maanan de kaabal ho sake| visaal samundar

vee tuhaadde kadam chinhaan ute chaliaa ate us daa geet haalaan vee tuhaadde angasang hai| tusee bhaaven hun aapane vansh te pichhokarr noo bhul chuke ho par uh sadaa tuhaadde ute aapane maatareebhaav daa hak jamaaegee ate sadaa tuhaanoo aapane angasang rakhegee|

tusee pahaarraan ate maaroothalaan vich ghunmadiaan firadiaan hameshaa us de tthanddak bhare dil dee ddoonghaaee noo yaad karoge ate akasar bhaaven tuhaanoo ih samajh naa pave ki tuhaanoo kis cheez dee taangh hai, par ih taangh us dee athaah te sangeetamee shaantee lee hai|

eih hor kithon mil sakadee hai eih mil sakadee hai darakhataan de jhundd te kunj vich jadon pahaarreean ute ddige patiaan ute rimajhim meenh paindaa hai, baraf paindee hai jo rabee neamat hai, karam hai; eih mil sakadee hai ghaattee vich jadon tusee aapanaa ijarr hak ke dariaa val lijaande ho; eih mil sakadee hai tuhaadde khetaan vich jithe chashame chaandee rangee bhaa maarade hariaaval vaalee dharatee ute jaa milade han; eih mil sakadee hai tuhaadde bageechiaan vich jithe prabhaat de trel tupakiaan vichon savaragee jhalak nazareen paindee hai; eih mil sakadee hai tuhaaddeean charaagaahaan vichon jadon shaam vele daa dhundalakaa tuhaadde raahavaan vich vichhiaa hundaa hai; eihanaan saare thaavaan te samundar tuhaadde angasang hundaa hai, jo tuhaaddee viraasat dee gavaahee bharadaa hai, tuhaadde piaar daa daavedaar banadaa hai|

tuhaadde andar vee baraf de goharre han jo samundar vich jaa ralan lee utaavale han|

5

eik din saver vele jadon uh aapane cheliaan naal bageeche vich sair kar rihaa see, eik aauarat daravaaze te pujee, eih aauarat see kareemaa, jis noo alamusatafaa bachapan vich aapanee bhain vaang piaar karadaa see| uh kharrhee rahee chupachaap, binaa kujh kahe, aus ne daravaaze tak puj ke daravaajaa vee naa kharrakaaeaa, keval udaas te taangh bhareean nazaraan naal baag val nihaaradee rahee|

alamusatafaa ne us deean nazaraan ton us dee ichhaa, aus dee taangh noo bhaanp liaa, auh tez kadam puttadaa hoeaa daravaaje tak pujaa te us dee aamad lee daravaajaa kholh ke nighaa suaagat karade hoe andar aaun lee kihaa|

kareemaa ne bolan daa hauansalaa keetaa te kahin lagee toon aapane aap noo saadde saariaan deean nazaraan ton kithe chhupaa liaa see ki asee teree ik jhalak vee naa paa sakee par vekh, asee tainoo ihanaan saalaan, tere vichhorre de dinaan vich vee tainoo piaar karade rahe haan te teree sukhasaand naal vaapasee lee besabaree naal intazaar karade rahe haan| hun ih saare lok tainoo milan te tere naal aapane vichaar, dukhadarad saanjhe karan lee utaavale han| main uhanaan saariaan daa sunehaa lai ke ih benatee karan lee aaee haan ki toon uhanaan noo darashan deh, auhanaan naal aapanee soojhaboojh deean galaan kar, auhanaan de ttutte

dilaan noo dtaaras deh, dukhee dilaan ute maraham laa te saaddee agiaanataa de hanere noo door kar|

kareemaa val dekhade hoe alamusatafaa kahin lagaa, tusee mainoo udon tak siaane naa kaho jadon tak saare manakhaan noo siaaniaan naheen kahinde| main ik pakiaa hoeaa fal zaroor haan par haalaan ttaahanee naal lagiaa hoeaa haan, haalaan kalh dee hee gal hai ki main ik ful saan|

tusee saare aapane aap noo agiaanee te moorakh naa kaho kiaunk hakeekat ih hai ki asee naa taan siaane haan te naa hee moorakh| asee taan zindagee roopee darakhat ute lage hoe hare pate haan ate jindagee aap siaanap ton parhe te yakeenan moorakhataa ton vee parhe hai|

kee main aapane aap noo tuhaaddeean nazaraan ton ohale rakhiaa hai tusee ih naheen jaanade ki saadde vich koee faasalaa naheen, eithon tak ki supane vich rooh kolon vee is vith dee aas naheen keetee jaa sakadee ate jadon rooh is faasale noo taia kar jaaegee taan ih rooh daa sangeet ho nibarregee|

tuhaadde te tuhaadde guaandtee vich pee vith, jo tuhaanoo mitarataa bhaavanaa ton parhe rakhadee hai us vith ton kite ziaadaa hai jo tuhaadde te sat desh te sat samundar paar rahinde tuhaadde mitar piaare vichakaar hundee hai|

kiaunk yaadaan vich vase rahin vaaliaan vich koee faasale naheen hunde; visar jaan vich hee dooree hundee hai jis noo naa taan saaddee aavaaz te naa hee najr ghattaa sakadee hai|

samundaraan de kinaariaan ate ucheean pahaarree chotteean vichakaar ik gujhaa rasataa hundaa hai jo tuhaanoo har haal vich taia karanaa hee painaa hai taan hee tuseen dharatee de bettiaan naal ikamik ho sakoge|

tuhaadde giaan te tuhaaddee soojh boojh vichakaar ik gujhaa raah

hai jo tuhaanoo talaash karanaa chaaheedaa hai taa ki tusee pahilaan manakh naal te fir aapane svai naal ikasur ho sako|

tuhaaddaa sajaa hath jo dendaa hai te khabaa hath jo laindaa hai vichakaar barraa faasalaa hai| keval ih soch ke ki doven hath dende te lainde han tusee is faasale noo mittaa naheen sakade| is faasale noo taan hee mittaa sakade ho je ih soch lavo ki tusee naa taan denaa hai te naa hee lainaa|

asal vich vaddaa faasalaa uh hai jo saaddee sute rahin te jaagan dee avasathaa vich hundaa hai; ate us vichakaar jo hai uh hai kaaraj, eik taangh, eichhaa|

ate is ton pahilaan ki tusee zindagee naal ikasur hovo, eik hor raah hai jo tuhaanoo har haal vich taia karanaa hee painaa hai| par us raah baare main haalaan kujh naheen kahaangaa, kiaunk mainoo jaapadaa hai tusee pahilaan hee safar kar kar ke thake pe ho|

6

fir alamusatafaa kareemaa ate aapane nauan cheliaan samet baahar khulhee thaan aaeaa jithe us ne lokaan, aapane dosataamataraan, aapane guaandteean naal galabaat keetee, vichaar saanjhe keete| us naal galabaat karake us dee nerrataa kaaran uhanaan sabhanaan dee khushee daa koee paaraavaar naheen see|

auh sabhanaan noo sanbodhan karadaa hoeaa kahin lagaa, tusee neend vich vadhadefulade ho ate raat noo supaniaan dee duneea vich jeevan dee bharapoorataa maanade ho| kiaunk tuhaadde din taan us lee shukaraanaa karan vich beet jaande han, jo tusaan raat dee ahilataa vich praapat keetaa hundaa hai|

akasar tusee ih sochade te kahinde ho ki raat aaraam karan lee hai par sachee gal taan ih hai ki raat kujh labhan lee, kujh talaash karan lee hundee hai|

din tuhaanoo giaan haasal karan dee taakat ate tuhaadde hathaan noo kujh haasal karan dee kalaa lee muhaarat bakhashadaa hai, eih raat hee hai jo tuhaanoo jeevan de asal khazaane daa raah vikhaaundee hai|

sooraj uhanaan saareean cheezaan noo sikhiaa dendaa hai jo rauashanee vich vadhan fulan lee taanghadeean han| par raat uhanaan saareean cheejaan noo taariaan dee duneean de darasn karaaundee hai|

eih raat dee addolataa hee hai jo jangal vich darakhataan noo te baag vich fulaan noo dulahan jihee pushaak naal sajaa dendee hai ate fir khulhadilee naal khuseean vanddadee dulahan de chainbar noo sajaaundee hai; aus pavatar chup vich samen dee kukh vich aaun vaalaa kalh janam laindaa hai|

eis lee ih haradam tuhaadde kol hai, ate is dee talaash vich hee tuhaaddee khusee, santushattee te pooratee hai| bhaaven din charrhadiaan hee tuhaaddee chetanataa raat deean supanee yaadaan noo mittaa dendee hai par supaniaan daa pasaaraa sadaa lee pasariaa rahindaa hai te dulahan daa chainbar uddeek vich|

auh boladaa boladaa kujh palaan lee khaamosh ho giaa te saare sarote vee, par uh us de bolaan dee uddeek vich san| uh fir kahin lagaa

tusee aatamaavaan ho bhaaven sareerak roop vich turade firade ho; tel vaang jo hanere vich baladaa hai, tusee laattaan ho bhaaven sareer roopee lainpaan vich band ho|

je tusee sareeraan ton ilaavaa hor kujh naa hunde taan meraa tuhaadde saahamane khalonaa te tuhaadde naal galabaat karanaa khaaleepan ton sivaae kujh vee arath naheen see rakhadaa jaan ih keh leee ki koee muradaa murade noo bulaaundaa hove| par ajihaa naheen hai| uh sabh kujh jo tuhaadde andar amar hai uh sadaa lee aazaad hai, aus noo kaid naheen keetaa jaa sakadaa te naa hee jakarriaa jaa sakadaa hai kiaunk ih hee paramaatamaa dee ichhaa hai| tusee us de suaas ho, jo aazaad han jiven havaa noo naa taan farriaa jaa sakadaa hai naa hee pinjare vich band keetaa jaa sakadaa hai| main us paramaatamaa de suaas daa hee ansh haan|

7

auh us ikatth vichon tezee naal turadaa hoeaa baahar nikaliaa te sidhaa baag vich jaa pujaa| us de ik chele saarakis noo kujh shankaa see, so us ne shankaa naviratee lee puchhiaa, maalak, badasooratee baare tuhaaddaa kee vichaar hai tusee kade is baare kujh naheen dasiaa

alamusatafaa ne sahij naal is daa utar ditaa, par us de bolaan vich sakhatee see, mere dosat, kee uh viakatee tainoo rukhaa te mahimaan nivaazee dee bhaavanaa ton rahit kahegaa jiharraa aap tere daravaaje ute dasatak dite binaa tere ghar agon dee langh jaae

kauan tainoo bolaa te besamajh kahegaa, jadon uh aap ajeebogareeb bhaashaa vich bol rihaa hove, jo teree samajh ton baahar hai

kee ih uh gal naheen ki jis tak pahunchan daa tuseen kade uparaalaa hee naa keetaa hove, jis de dil vich jhaakan dee tuhaaddee ichhaa hee naa hove, eis noo tusee badasooratee kahinde ho

je badasooratee naan dee koee cheez hai, taan ih siraf saaddeean akhaan ute piaa agiaanataa daa paradaa te kanaan vich bharee mail hai|

aapaneean yaadaan de roobaroo aatamaa ton ddaro te kise noo vee badasoorat naa kaho, mere dosat|

8

eik din jadon uh chitte rang de chinaar de darakhataan de saae hetth baitthe san, eik chele ne suaal keetaa, mere maalak mainoo samen ton barraa ddar lagadaa e| ih saadde jeevan noo litaarradaa hoeaa age langh jaandaa te saanoo saaddee juaanee ton vaanjhiaa karee jaandaa e, par badale vich ih saanoo kee dendaa e

aus ne is suaal daa juaab dende hoe dasiaa, mutthee bhar vadheea mittee hath vich lavo| kee is vich tuhaanoo beej daa jaan keerre daa naamo nishaan nazaree paindaa e je tuhaaddaa hath vishaal te chirasathaaee hundaa taan beej ug ke jangal ban giaa hundaa te ik keerraa, keerriaan daa pooraa bhauan ban jaandaa| ih naa bhulo ki samaan, jo beejaan noo jangal de roop vich badal dendaa te keerriaan noo bhauan daa roop de dendaa hai, eis huna vaale pal naal jurriaa hoeaa hai, ate saare hee saal ise hun naal jurre hoe han|

ate saalaan dauaraan badalade mauasam kee han, keval tuhaadde aapane vichaaraan vich tabadeelee, hor kujh naheen basantabahaar tuhaadde dil vich paidaa hoee chetanataa e ate garamee daa mauasam tuhaadde aapane saarathak aape dee pachhaan e| kee pahilaan vaalee patajharr tuhaadde us bachapan noo loreean naheen sunaaundee jo tuhaadde andar haalaan vee mauajood e te saradee rut baare main kee kahaan jo saare mauasamaan de supaniaan noo neend raanee dee god vich liaa suttadee hai

9

fir us de ik jagiaasoo chele maanas ne us val vekhiaa, aaleduaale val jhaatee maaree| us ne vekhiaa ki fulaan vaale pauade anjeer de darakhat naal lipatte hoe san| uh puchhan lagaa, mere maalak, darakhat ute charree is vel val dekho| is baare tuhaaddaa kee vichaar hai eih bhaar naal ladeean velaan darakhat tak sooraj dee rauashanee pahunchan hee naheen dendeean| enaa hee naheen, sagon darakhat deean ttaahaneean te patiaan vichale ras noo vee choos laindeean han|

aus ne barre ttharame naal us noo utar ditaa, mere dosat, asee saare hee paraajeevee haan| asee jo mittee noo upajaaoo banaaun lee mihanat karade haan uhanaan naalon vadhere mehatataa naheen rakhade, jo mittee dee dteree noo jaane binaan sidhe tauar te us ton jeevanadaan praapat karade han|

kee ik maan aapane bache noo keh sakadee e main tainoo vaapis kudarat dee god vich sauanpadee haan, jo teree mahaan maan e, kiaunk toon mainoo bahut dukhee karadaa en

jaan kee ik sangeetakaar aapane hee geet noo ih kahike buraabhalaa keh sakadaa e toon goonj dee gufaa vich parat jaan jithon teraa janam hoeaa see, kiaunk tainoo gaaun naal meraa saah ukharradaa e

ate kee charavaahaa aapane ijarr noo kahegaa mere kol koee charaagaah naheen jithe tuseen pett bhar sako, eis lee tuseen aapanaa jeevan khatam kar lavo, aapanee balee de dio

naheen mere dosat, ajihaa naheen, eihanaan saareean galaan de juaab, puchhan ton pahilaan hee dite jaa chuke han, jiven ki tuhaadde sauan ton pahilaan hee tuhaadde supane poore ho ge han|

asee kudarat de kaanoon anusaar mudt kadeem te anamithe samen ton hee ik dooje ute nirabhar karade haan| aao, asee saare ral mil ke piaar te hamadaradee naal rahee| aapanee ikalataa vich ik doosare daa saath maanee ate uhanaan raahavaan ute milajul ke chalee jithe mil baitthan daa koee ttikaanaa naa hove|

mere dosato, mere bharaavo, eih vishaal rasataa hee tuhaaddaa sangee saathee hai|

darakhat ute lattakadee vel de bootte raat dee tthanddak bharee ahilataa vich dharatee vichon khuraak praapat karade han ate dharatee shaant supanamee avasathaa vich sooraj dee rauasnee aapane vich jazab karadee hai|

ate sooraj, tuhaadde te mere ate hor saariaan vaang shahizaade raaheen dite mahaanbhoj vich pooree saanosauakat naal saamal hundaa hai jisade daravaaje har ik vaasate sadaa khulhe rahinde ate mahaabhoj sadaa chaladaa rahindaa hai|

maanas, mere dosat, eithe jo kujh vee hai ik doosare ute nirabhar karadaa hai; ate jo kujh vee hai uh sabh us mahaan paramaatamaa valon mileean neamataan te attatt vishavaas ute nirabhar karadaa hai|

10

eik saver, jadon prabhaat dee peelee bhaa maaradee loa haalaan vaataavaran ute chhaaee hoee see, auh aapane cheliaan samet saare jane baag vich jaa puje ate poorab dishaa val jhaatee maaree, jidharon charrhadaa sooraj aapaneean madham rishamaan khilaaradaa hoeaa darasn de rihaa see| ih nazaaraa vekh ke uh mauan san|

thorrhee der baad chupee noo torrade hoe alamusatafaa ungal naal ishaaraa karade hoe kahin lagaa, trel tupake vich paindaa prabhaat de sooraj daa parachhaavaan sooraj naalon kise tarhaan vee ghatt naheen| tuhaaddee rooh vich zindagee daa pratibinb jindagee naalon kise tarhaan ghatt naheen hai|

trel tupake vich rauashanee is lee pratibinbat hundee hai kiaunk ih rauasnee naal ikasur hai, eise tarhaan tuhaadde vichon jeevan daa jhalakaaraa paindaa hai kiaunk tuseen jeevan naal ikasur ho|

jadon hanere ne tuhaanoo aapanee lapett vich liaa hove taan ihee jaano eih haneraa anajamee prabhaat hai ate bhaaven raat daa darad mere ute pooree tarhaan haavee hai, fir vee mere jeevan vich prabhaat zaroor hovegee, jiven pahaarreean ute uh aapanee loa khilaaradee hai|

dhundalake vich lilee ful de duaale jadon trel tupakaa aapanee hond kaaeim karadaa hai taan uh tuhaadde vaang hee karadaa hai jiven tusee paramaatamaa de dil vich aapanee rooh noo kendarit karade ho|

kee trel tupakaa ih kahegaa hazaaraan saalaan vich, kee main ik trel tupakaa hee haan

par tuhaadde kol is daa utar hai us noo daso tainoo ih naheen pataa ki ihanaan saare saalaan dee rauashanee teree hond de ghere vich chamak rahee hai

11

eik shaam noo barraa hee tez toofaan aaeaa, alamusatafaa aapane nauan cheliaan samet andar jaa ke ag duaale baitth ge| uh saare shaant te ttikaa dee avasathaa vich san|

auhanaan nauan cheliaan vichon ik kahin lagaa, mere maalak main ikalee jaan haan ate samen deean tthokaraan ne mere dil, dimaag te jisam noo dararr ke rakh ditaa hai|

alamusatafaa utthiaa te uhanaan vich jaa kharrhaa hoeaa ate tez haneree jihee aavaaj vich uhanaan noo sanbodhan karadaa kahin lagaa, eikalaa is naal kee farak paindaa e toon is duneean vich ikalaa hee aaeaa en ate ikaliaan hee dhund vich vileen ho jaanaa e|

eis lee bihatar hai, aapanaa piaalaa ikalaa hee chupachaap pee jaa| basant bahaar de dinaan kol hor vee hontth han te piaale vee ate uh ih piaale vadheea te mitthee vaaeen naal bharegee jiven ki tere piaale noo bhariaa hai|

aapanaa piaalaa ikaliaan hee pee jaa bhaaven is vichon tainoo aapane hee khoon te hanjhooaan daa suaad kiaun naa aaundaa hove, ate piaas varage tohafe lee zindagee daa shukaraanaa kar | kiaunk piaas varagee neamat ton binaan teraa dil veeraan samundar de kinaare vaang hai jithe lahiraan de sangeet dee koee aavaaj naheen aaundee te naa hee javaarabhaattaa utthadaa hai|

aapanaa piaalaa ikaliaan hee pee jaa te pee vee khushee khusee|

eis piaale noo sir ton vee uchaa chuk ate uhanaan lokaan vaang masat ho ke pee jo ikaliaan hee peende han|

eik vaar mainoo kujh viakateean daa saath miliaa te main uhanaan de naal mahaabhoj dee mez te baitth ke raj ke sharaab peetee, par us sharaab daa nasaa naa taan mere sir noo charrhiaa te naa hee mere sareer ute asar keetaa| is daa asar mere pairaan ute hoeaa| meree soojh boojh juaab de gee te meraa dil sun ho ke reh giaa see| siraf mere pair dhund vich uhanaan daa saath de rahe san|

us ton baad main kade kise daa sang naa keetaa, naa hee mez te baitth ke uhanaan naal sharaab peetee|

eis lee main tainoo kahindaa haan, bhaaven samen dee pairr tainoo dararr ke rakh deve, koee gal naheen tere lee ihee bihatar hai ki toon aapane gamaan daa piaalaa ikaliaan hee pee ate khushee daa piaalaa vee toon ikaliaan hee peevengaa|

12

eik din, eik yoonaanee daarashanik, jis daa naan faaraddaras see fharadarousa, bageeche vich sair kar rihaa see, aus daa pair ik pathar noo vajaa| pathar naal pair ttakaraaun te uh guse naal laal peelaa ho giaa| uh vaapis murriaa te pathar noo hath vich lai ke, dheemee aavaaz vich ih kahinde hoe, oeh mere rasate vich pee bejaan cheeza pathar vagaah maariaa|

alamusatafaa, jo lokaan daa haraman piaaraa te chahetaa see usa noo samajhaaun lagaa, toon ih gal kiaun keh rihaa en oeh bejaan cheez kee toon is baag vich chiraan ton naheen reh rihaa te kee ih naheen jaanadaa ki ithe koee vee cheez bejaan naheen saareean vasataan din de chaanan te raat dee shaanasauakat vich jeeaoondeean te chamakadeean han| tere te pathar vich koee farak naheen, doven iko jihe ho| farak je hai taan keval dil dee dharrakan daa| teraa dil thorrhaa tezee naal dharrakadaa hai, ttheek hai naa, mere dosat haan, par uh onaa shaant naheen, jinaa pathar hai|

eisadee sur taal bhaaven hor tarhaan dee hove, par main tainoo dasadaa haan ki je toon aapanee aatamaa dee aavaaz noo ddoonghaaee naal sunen ate khalaa dee uchaaee noo maapen taan tainoo iko hee sangateek laia sunaaee devegee ate us sangeetak laia vich kee pathar te kee taare, eik

doosare vich abhed pooran sur vich gaaunde nazar aaunage bhaav saaree kudarat gaaundee jaapegee|

je meree kahee hoee gal teree samajh vich naheen aaee taan fir ik hor prabhaat de ujaale tak uddeek kar| je toon is pathar noo is lee buraa bhalaa kihaa hai ki aapanee agiaanataa de hanere kaaran toon is noo tthokar maaree e taan kee toon aakaash de us taare noo vee buraa bhalaa kahengaa je kidhare teraa sir us naal ttakaraa jaae| par ik din ajihaa aaegaa jadon toon pathar te taare ikatthe karengaa jiven ik bachaa ghaattee vichale lilee ful torr ke ikatthe karadaa e, ate fir tainoo ahisaas hoegaa ki ih saareean cheezaan jeeaoondeean jaagadeean te mahikadeean han|

13

hafate de pahile din jadon charach deean ghantteean dee aavaaz uhanaan de kanaan vich goonjee taan ik chelaa utthiaa te puchhan lagaa, mere maalak asee paramaatamaa dee sarabaviaapakataa baare bahut kujh suniaa hai| tuhaaddaa is baare kee vichaar hai ate hakeekat vich uh paramaatamaa kauan hai jo sat hai

eih suaal sunake uh uhanaan saahamane inee takarraaee naal utth ke kharraa ho giaa jiven ik taniaa hoeaa darakhat jhakharr te toofaan ton niddar kharraa hundaa hai, fir uh dasan lagaa, mere piaare saatheeo, aus ik dil baare vichaar karo jis vich saare dil samaae hoe han, aus piaar baare socho jis vich tuhaadde saariaan daa athaah piaar samaaeaa hoeaa e, auh aatamaa jis vich tuhaadde saariaan deean aatamaavaan ik sur han, auh aavaaz jis vich saariaan deean aavaajaan mauajood han ate chup jo tuhaaddee saariaan dee chup naalon ganbheer te aseem hai|

tusee aapane andar dee bharapoor khoobasooratee val jhaatee maaro, jo saareean khoobasoorat cheezaan naalon vadhere manamohak hai, geet jo saagar de geetaan naalon vee vishaal hai ate jangal inj jaapadaa hai jiven duneea daa baadasaaeh takhat ute baitthaa hove te us de hath vich raajadandd hove, jis deean nazaraan vich sapat rishee ik peerrhaa hai te us dee hond trel tupake dee chamak ton vadh kujh vee naheen|

tuhaanoo hameshaa rottee, kaparre, makaan te saath dee lorr rahee hai; par us ik paramaatamaa val vekho, jis dee tuhaadde vaang koee lorr naheen; naa hee us kol patharaan dee banee gufaa hai, jis vich tuhaanoo aasaraa de ke baaharee tataan ton tuhaaddee raakhee kar sake|

dhiaan rahe, je mere kahe lafaz tuhaadde raah vich arrachan te rukaavatt jaapan, koee gal naheen je tuhaadde dil noo tthes pahunche, par tuhaaddee jagiaasaa tuhaanoo us sarabashakateemaan de piaar te siaanap de nerre lai jaaegee, jis noo lok paramaatamaa kahinde han|

aus deean galaan sun ke saare ikadam chup te shaant san par uhanaan de dil andaron viaakul san; auhanaan noo vekhake alamusatafaa daa dil piaar naal labarez ho utthiaa| us ne uhanaan val hamadaradee naal vekhiaa te kahin lagaa, saanoo us sarabashakateemaan pitaa paramaatamaa baare hor koee suaalajuaab naheen karane chaaheede| aao asee devatiaan, aapane guaandteean, aapane veeraan te uhanaan tataan dee gal karee, jo saadde gharaan te khetaan de aaleduaale vicharade han|

tusee khiaalaan khiaalaan vich hee badalaan vich vicharoge te is noo hee uchaaee samajhoge; kalapanaa vich hee tusee vishaal samundar de uton dee langhoge te is noo hee faasalaa hon daa daavaa karoge| par main tuhaanoo dasadaa haan ki jadon tusee dharatee vich beej bonde ho taan tusee uchaaeean te pujade ho; ate jadon tusee aapane guaandtee saahamane prabhaat vele dee khoobasooratee dee taareef karade ho taan samajho tusee vishaal samundar paar kar liaa|

akasar tusee us paramaatamaa, jo anant hai, dee vaddiaaee de geet gaaunde ho par hakeekat ih hai ki tusee uh geet aap naheen sunade| jadon tusee sureelee aavaaz vaale panchheean dee aavaaj suno ate tej havaa chalan naal ttaahanee naalon ttuttade patiaan dee

kharrakharraahatt sunade ho taan mere dosato, eih naa bhulo ki ih udon hee sangeet dee aavaaz karade han jadon ttaahanee naalon ttuttade han|

main tuhaanoo us sarabashakateemaan paramaatamaa baare hor suaal karan ton manhaa karadaa haan jo tuhaadde lee sabh kujh hai, par haan tusee gal karo ik doosare baare| ik doosare noo samajhan baare, guaandtee dee guaandtee baare te devate dee devate baare|

tusee daso jadon maadaa panchhee aakaash val uddaaree maar ke door chalee jaandee hai taan aalhane vich pe bott noo kauan chogaa dendaa hai kee baag vich ugiaa ful udon tak aapane beej door door tak khilaar sakadaa hai jad tak madhoomakhee ik ful ton doosare ute jaa ke naheen baitthadee

eih taan hee sanbhav hai je tusee aapanaa aapaa seemat svai vich jazab kar dio ate uchaaeean vich us dee bhaal karo, jis noo tusee paramaatamaa kahinde ho| kee tusee aapane vishaal aape vichon aapane raah talaas kar lavoge; kee tusee thorrhe jihe vee aalasee hunde hoe aapaneean pagaddanddeean aap banaa lavoge

mere malaaho te mere dosato, siaanap ise vich hai ki tusee paramaatamaa baare ghatt ton ghatt gal karo, jo saaddee samajh ton baahar hai| tusee gal karo ik doosare baare, jis noo asee samajh sakee| fir vee main tuhaanoo enee ku jaanakaaree zaroor denee chaahaangaa ki asee us paramaatamaa daa saah te mahik haan, jindajaan haan| pate vich, ful vich te ithon tak ki fal vichon vee saanoo paramaatamaa dee mauajoodagee daa ahisaas hundaa hai|

14

eik din dupahir vele, tin cheliaan, jo bachapan vich us de naal kheddade rahe san, vichon ik us de kol aa ke kahin lagaa maalak, mere kaparre paatt ge han ate paaun vaasate hor kaparre hai naheen| mainoo ijaazat dio ki main baajaar jaa ke naven kaparre khareed liaavaan|

alamusatafaa us nauajuaan val vekhadaa hoeaa kahin lagaa, liaa aapane kaparre mainoo de deh| chele ne ajihaa hee keetaa ate aap sikhar dupahir nangamunangaa kharraa rihaa|

alamusatafaa ne garajaveen tez aavaaj, jiven larraaee de maidaan vich jaan vaalaa ghorraa sarrak ute sarapatt dauarradaa hove, vich kahin lagaa, keval nange sareer vaale hee sooraj dee garamee vich jiaunde rahinde han| keval bholebhaale hee havaa de ghorre te savaar hunde han| ate uh jo hazaar vaaree rasataa bhuladaa hai akheer aapane ghar puj jaandaa hai|

farishate vee chalaak manakhaan ton tang aa chuke han| aje kalh dee hee gal hai ik fristaa mainoo kahin lagaa, asee chamakadeean vasataan vaasate narak banaaeaa| siraf ag hee is chamak noo khatam karake cheez noo jarrh ton pighalaa ke rakh dindee hai, hor koee naheen

ate meraa juaab see, tusee narak banaa ke us vich rahin te rakhavaalee vaasate shaitaan vee paidaa keete| farishate daa utar see, naheen

narak uhanaan vaasate hai jo ag saahamane vee hathiaar naheen suttade|

samajhadaar farishataa uh change te maarre manakhaan de rangadtang jaanadaa hai| uh uhanaan daivee purasaan vichon ik hai jo paiganbar ute udon nazarasaanee karadaa hai jadon uh chatur manakhaan dee chaal vich fas ke laalasaa vas udhar khiche jaande han| is vich koee sk naheen ki uh paignbaraan dee musakaan vekh ke musakaraandaa ate uhanaa de dukh vele rondaa hai|

mere dosato te mere malaaho; keval vasataraheen hee sooraj dee garamee jhelade hoe zindaa rahinde han| keval patavaaraheen hee vishaal samundar noo paar kar sakade han| uh jo raat pain te sauandaa hai, prabhaat hon te jaagegaa ate jo baraf pain vele darakhat hetth sauan daa hauansalaa kar sakadaa hai, auh hee basant bahaar maanegaa|

tusee taan jarrhaan vaang ho, sidhe saade jihe; par dharatee ton tuhaanoo soojhaboojh praapat hoee hai| bhaaven tusee chup ho, shaant ho par tuhaadde andar deean anajameean bhaavanaavaan vich chaare disaavaan deean havaavaan daa sangeet hai|

tusee kamazor ho te aakaaraheen vee, fir vee tusee uche lame ok darakhat dee hond dee shurooaat ho ate visaal aakaas ute jiven baint naal uleekiaa madham jihaa aakaar|

main tuhaanoo ik vaaree fir kahindaa haan ki tusee kaalee siaah dharatee te gateesheel aakaas vichakaar jarrhaan ho | main akasar tuhaanoo din de ujaale vele nachan lee utaavale hundiaan vekhiaa hai par naal hee adakh hunde vee takiaa hai | jarrhaan saareean hee adakh hundeean han| uh aapane dil de bhed udon tak gujhaa rakhadeean han, jad tak uhanaan noo samajh naheen aaundee ki us bhed daa pragattaa kiven karan|

par bahaar aaegee; bahaar ik chanchal kumaaree hai; auh pahaarreean te maidaanaan vich hariaaval hee hariaaval kar devegee|

15

aus de cheliaan vichon ik chelaa, jo charach vich sevaa karadaa see, ne benatee keetee; saadde maalak, saanoo ajihee sikhiaa dio ki saaddee zabaan ton nikale shabadaan dee mehatataa vee unee hee hove jinee tuhaadde moonhon nikale sbadaan dee hai| ih sbad usatat geet banan te lokaan tak ihanaan dee mahik puje|

alamusatafaa ne sahij subhaa utar ditaa, tuhaaddee vaddiaaee tuhaadde shabadaan ton vadhere hovegee te tuhaaddaa rasataa sangeetamee te mahikaan bhariaa hovegaa; sangeetamee piaar karan vaaliaan te piaar keete jaan vaaliaan lee hai ate mahikaan bhariaa uhanaan lee jo aapanaa jeevan baagaan vich bitaaun lee vachanabadh honage|

par tusee aapane shabadaan naalon vee vadhere uchaaee tak utthoge jithon tak sitaariaan dee chamak pujadee hai ate tusee aapane hath udon tak add ke rakhoge, jad tak uh chamak te mahik naal bhar naheen jaande; fir tusee safed aalhane vich sute pe bott vaang hetthaan dharatee ute lett ke aaraam karoge ate tusee aapane aaun vaale kalh de supane lavoge jiven safed banafashe daa ful basant bahaar de|

haan, te tusee aapane shabadaan dee ddoonghaaee ton vee vadh ddoonghe utaroge| tusee nadee naaliaan de guaach chuke futtade somiaan noo vee

talaash karoge ate tusee ik gujhee gufaa vaang hovoge, jis vich ddoonghaaeean deean madham aavaazaan goonjadeean han, jiharreean tuhaanoo hun sunaaee naheen dendeean|

tusee aapane shabadaan dee ddoonghaaee naalon vee ddoonghe jaavoge| haan, dharatee de dhur andar deean aavaazaan ton vee ddoonghe ate uthe tusee us param pitaa paramaatamaa naal ikale hee vicharoge, jo ikalaa hee dudheea raah ute turadaa hai|

16

thorrhee der chup rahin magaron ik chele ne age vadh ke puchhiaa, saadde maalak, saanoo hond baare kujh daso| ih hond kee hai

alamusatafaa us val ik ttak vekhadaa rihaa te piaar bhareean nazaraan naal koee sunehaa ditaa| uh ikadam utth kharrhaa hoeaa te uhanaan saariaan ton kujh faasale te jaa khalotaa; fir uhanaan val vaapis paratiaa te us noo kahin lagaa, eis baag vich mere maape dafan han, auhanaan noo jeeaoonde manakhaan ne dafanaaeaa see; eise hee baag vich beete saalaan de beej dafan han jo havaa raaheen doosaree thaan ton is thaan tak puje| hazaaraan vaar mere maape ithe hee dafnaae jaanage ate hajaaraan vaar hee havaa ih beej khilaaradee rahegee; ate yaad rahe hazaaraan saalaan tak main, tusee te ih ful is baag vich hun vaang ikatthe hovaange; eih saaddee hond hovegee, zindagee noo piaar karade hoe, eih saaddee hond hee hovegee taan hee asee ik hor duneea daa supanaa lavaange| saaddee hond, saaddaa vajood hovegaa taan aseen sooraj dee uchaaee tak upar utthan daa supanaa lavaange|

par varatamaan vich vajood vich honaa siaanap hai, moorakh vee is hond ton anajaan naheen, hond takarre hon daa naan hai naa ki kamazor daa majaak uddaaun daa; bachiaan naal ik pitaa vaang naa kheddo, sagon saatheean vaang kheddo taa ki uh kheddanaa sikh jaan|

bazurag aadamee te aauarataan naal saadagee te nirachhalataa naal

pesh aao te uhanaan naal puraane babool de darakhat dee chhaaven baitth ke aanand maano, bhaaven tusee aapanee bhar juaanee dee basant bahaar maanan dee umar vich kiaun naa hovo;

kavee dee talaash karo bhaaven uh sat samundar paar kiaun naa rahindaa hove, aus dee mauajoodagee vich shaat raho, kise cheez dee ichhaa naa rakho, koee mang naa karo, te naa hee tuhaaddee zubaan ute koee suaal hove;

tuhaanoo ih vee pataa honaa chaaheedaa hai ki sant te gunaahagaar doven jurraven bharaa han, aunhaan daa pitaa uhee paramaatamaa hai jo saaddaa vee pitaa hai, eihanaan dohaan vichon ik bharaa ik mintt pahilaan paidaa hoeaa te doosaraa baad vich, eis lee asee pahile paidaa hoe daa maan ik shahizaade vaang karade haan;

khoobasooratee de pichhe pichhe tur pavo bhaaven uh tuhaanoo chattaan de kandte te kiaun naa lai jaave; bhaaven uh khanbhaan de aasare uddaaree maaradee hai ate tusee khanbhaan ton binaan hunde ho, bhaaven uh kinaaraa vee ttap jaae taan vee us daa pichhaa karo kiaunk jithe khoobasooratee naheen uthe kujh vee naheen hai;

tusee chaaradeevaaree ton binaan baag bano, rakhavaale ton binaan angooraan daa bageechaa ate bahumalaa khazaanaa jo aaunde jaande raaheean vaasate khulhaa rahe;

bhaaven koee tuhaanoo lutt lave, dhokhaa deve, chhalafareb kare, galat raah te paae, dhokhe naal kaaboo kare te fir tuhaaddaa mauajoo banaae; par ih sabh kujh hundiaan vee tusee aapane vishaal aape ton uchaa utth ke uhanaan val nigaah maaro te musakaraa dio| ajihaa karade hoe tusee dil dimaag vich ik gal pakee jaano ki tuhaadde dil roopee bageeche vich basant bahaar aaegee te ichhaavaan roopee patiaan naal mauaj masatee karegee ate patajharr dee rute angoor pakanage| ih vee

jaan lavo ki je saareean khirrakeean vichon ik khirrakee poorab dishaa val khulhadee hai taan tuhaanoo kade vee khaaleepan daa ahisaas naheen hoegaa| ih vee yaad rakho ki ih saare galat kam karan vaale luttere, tthag te dhokhebaaz tuhaadde bharaa han te lorravand vee; ate kudaratee ihanaan saariaan vichon tusee is nagar ton parhe adakh shahir de maanayog nivaasee ho|

ate hun tuhaadde hath uhanaan sabh cheezaan noo aakaar vich dtaalade te taraashade han, jihanaan dee din raat saanoo aapane aaraam lee lorr hai|

vajood vich honaa us julaahe vaang hai, jis daa dhiaan ungalaan ute ttikiaa hundaa hai te uh ik niramaataa rauashanee te pulaarr ton jaanoo hundaa hai; eih hond ik hal vaahun vaale kisaan dee hai, jo jaanadaa hai ki har beeje jaan vaale beej vich tuseen bahumalaa khazaanaa chhupaa rahe ho, tuseen ik machhiaare te shikaaree dee tarhaan ho jiharre machhee ate jaanavar ute rahim karade han bhaaven manakh dee lorr te bhukh vadhere deaa dee paatar hai|

eis ton vee ziaadaa main ih kahaangaa, main tuhaanoo har manakh de kam aaun de mantav lee har ik noo aapanaa saathee banaavaangaa, kiaunk ise tarhaan hee tusee aapane asalee mantav tak pujan dee aas rakhoge|

mere saatheeo, mere piaario, balavaan bano kamazor naheen; vishaal soch rakho tang naheen; jadon tak meree te tuhaaddee antam gharree saadde mahaan aape vich naheen badal jaandee|

aus ne thorrhee der lee chup saadh lee, aus de nauan chele jo uthe haazar ban de chihariaan ute udaasee chhaa gee|

auhanaan vichon tin malaah san jo samundaree yaataraa lee utaavale san ate uhanaan vichon kujh uh vee san jo dharam sathaanaan de pujaaree san te girajaa gharaan valon dharavaas milan lee utaavale san ate jiharre us de bachapan de saathee maarakeett jaan dee ichhaa rakhade san| saare hee us deean galaan noo samajh naheen san rahe, auhanaan saariaan dee aavaaz us tak puj ke inj parat aaundee jiven thakiaa haariaa te beghar panchhee aasare dee bhaal vich hove|

alamusatafaa baag vich uhanaan ton thorrhaa parhe chalaa giaa, aus ne naa kujh kihaa te naa hee uhanaan val vekhiaa| uh saare chele aapas vich socheen pai ge ate vaapas jaan dee taangh lee bahaanaa bhaalan lage|

fir uh saare parate te aapane aapane thaan ttikaane te chale ge te uhanaan daa chahetaa te haraman piaaraa alamusatafaa uthe ikalaa reh giaa see|

17

jadon raat ddoonghee pai gee taan us de kadam aapanee maan dee kabar val vadhe; auh us thaan kabar de nerre uge hoe diodaar de darakhat hetth beh giaa | uthe aakaash dee rauasnee sidhee pai rahee see ate bageechaa inj chamakadaa jaapadaa see jiven dharatee dee hik ute bahumalaa heeraa piaa hove|

aus ikal vich us dee aatamaa kuralaa utthee te uh aap muhaaraa kahin lagaa

meree aatamaa aapane hee pake hoe falaan de bhaar hetth dabee pee hai| kauan hai jo aa ke ih fl lai ke santushatt ho jaave kee koee vee ajihaa naheen jis ne varat rakhiaa hove, jo rahim dil te deaaloo hove te aa ke sooraj devataa pratee mere valon pahile charrhaave naal aapanaa varat kholhe ate mere aapane hee bhaar naal ladee aatamaa daa bojh halakaa kare

meree aatamaa yugaanyugaataraan dee sharaab naal bharapoor rahee hai| kee koee ajihaa piaasaa naheen jo aa ke aapanee piaas bujhaave

eik vaaree ik aadamee chauaraahe vich aaunde jaande raaheean val hath failaa ke kharraa see jo heere javaaharaat naal bhare hoe san| uh aaunde jaande raaheean age vaasate paa rihaa see mere ute taras karo ate ih heere javaaharaat lai jaao| rab de vaasate mere hathaan vichon ih chuk lavo taak mainoo shaantee mile|

par aaunde jaande raahee keval us val vekhade te age langh jaande, kise ne vee hath ton kujh naa chukiaa|

je kade uh bhikhaaree hundaa te kujh lain vaasate hath adde hunde, kanbade hath ate murr khaalee hath aapane seene naal laa laindaa, auh us naalon bihatar see jo tohafiaan naal bhare hath den vaasate age karadaa see par koee kabool karan lee tiaar naheen see hundaa|

eise tarhaan daa ik vaakiaa deaaloo shahizaade daa hai, jis ne pahaarr ate regisataan vich aapane shaahee tanboo gadd dite te nauakaraan noo hukam ditaa ki ag baal dio taa ki ajanabeean te bhule bhattakiaan noo uhanaan dee mauajoodagee daa pataa lag jaae; ate aapane gulaamaan noo sarrak val bhejiaa taak koee mahimaan mile taan lai aaunaa par regisataan deean sarrakaan te rasate ujaarr san, koee vee udharon naa langhiaa|

je kite uh shahizaadaa, eik saadhaaran gareebarraa aadamee hundaa, rottee te aasare dee talaash vich bhattakadaa| je kite uh bhuliaa bhattakiaa ajanabee hundaa jis kol keval ik ddanddaa te mittee de baratan ton sivaae kujh naa hundaa| ate raat paindiaan uh aapane varage gareebarre saatheean te saadhaaran anajaan kaveean noo miladaa te uhanaan naal aapanee bhikhiaa, yaadaan te supaniaan noo saanjhaa karadaa taan kite bihatar see|

eise tarhaan dee ik ghattanaa baadashaah dee dhee dee hai jo neend ton jaagee, aus ne reshamee kaparre pahine te heere moteean naal haar singaar keetaa, vaalaan ute khushaboodaar tel laaeaa te jisam ute khusboo laaee| uh mahilaan vichon utar ke baag vich pujee jithe raat vele pee trel naal us de sunahiree sainddal bhij ge|

shaantamee raat vich baadasaaeh dee dhee bageeche vich piaar dee talaas vich aaee, par us de pitaa de vishaal raaj vich koee

eik vee nauajuaan ajihaa naheen see jo us noo piaar karadaa|

je kite uh ik kisaan dee dhee hundee, jo khetaan vich bheddaan chaaradee ate shaam noo sarrakaan dee mittee dhoorr naal lathapath pairaan naal uh ghar paratadee; aus de kaparriaan vichon angooraan de baagaan dee mahik aaundee hundee| ate raat noo jadon saaree duneean neend raanee dee god vich masat pee hundee taan us de chupake jihe dheeme kadam dariaa dee ghaattee val aap muhaare utthade jithe us daa premee us dee uddeek vich gharreean gin rihaa hundaa| us baadashaah dee dhee naalon kite vadh khuskisamat see|

je kade uh santanee nana hundee, jo veeraan jaghaa te aasharam vich dhoof dee thaan aapane saahaan noo baal rahee hundee taa ki us de saah havaa vich ral sakan, ate uh aapane hor saare saatheean, jo poojaa karade, piaar karade te piaare jaande, naal mil ke aapanee aatamaa dee bujhadee loa noo kaaeim rakhan daa yatan karadee taa ki ih rauashanee us mahaan rauasnee val utth sake|

kaash kite uh bazurag aauarat hundee jo dhupe baitth ke, javaanee vich aapane saathee naal bitaae dinaan deean yaadaan noo taazaa karadee|

raat hor ddoonghee pasar gee see ate alamusatafaa shaant raat de maahaual vich hor ganbheer ho giaa see ate us dee aatamaa jiven anavasiaa badal hove| us de andaron fir chees utthee

meree aatamaa aapane hee pake falaan de bhaar naal ladee hoee hai,

meree aatamaa aapane hee falaan de bhaar hetth dabee hoee e|

kauan hai jo aaegaa te fal khaa ke santushatt ho jaaegaa

meree aatamaa aapanee hee sharaab naal labaalab bharee hoee e|

kauan hai jo ih sharaab piaale vich paa ke pee lave te piaase dil dee piaas bujhaaegaa

je kite main ful te falaheen darakhat hundaa, bhaar daa darad baanjhapune naalon vadhere takaleef deh hundaa hai, ate us ameer daa dukh jis kolon koee kujh kabooladaa naheen us bhikhaaree de dukh naalon kite ziaadaa hundaa e, jis noo koee kujh dendaa naheen|

je kite main sukaa, khushak khooh hundaa, te lok us vich pathar suttade; par khushak te jhulasiaa hoeaa khooh honaa kite changaa hai| bajaae is de ki us vich paanee taan hove par aaunde jaande raahee us vichon paanee naa peen|

je kite main pairaan hetth midhee jaan vaalee dabh hundaa, eih vadhere changaa hundaa, aus chaandee rangee taar dee banee bansaree naalon

jis ghar de maalak deean ungalaan naa hon ate jis de bache bole hon|

18

lagaataar sat din te sat raataan koee vee us baag de nerre naa dtukiaa, bas ikalaa uh see jaan us deean yaadaan te us daa darad, auh lok jo us deean galaan piaar te sabar naal sunade san, auh vee aapane kamaankaaraan vich rujh ge san|

keval kareemaa ne us de nerre aaun daa hauansalaa keetaa, jis de chihare ute chup dee nakaab see, aus de hathaan vich kap te palett see jis vich uh us dee ikalataa te bhukh vaasate kujh khaanapeen lee lai ke aaee see| uh cheezaan us de age rakh ke baahar nikal gee|

alamusatafaa fir gett de nerre uge chitte chinaar de darakhat kol aaeaa te uthe hee baitth ke door sarrak val nigaah maaree| thorrhee hee der pichhon us ne vekhiaa jiven sarrak ute mittee de badal uddade hoe us val vadh rahe hon | badalaan de is gahir vichon us noo nazareen pe aapane nauan chele, kareemaa uhanaan de age age chal rahee see|

alamusatafaa age vadh ke uhanaan noo sarrak ute hee agon dee jaa miliaa, auh saare gett langh ke andar aa ge ate hun sabh kujh ttheek tthaak see, auhanaan noo jaapiaa jiven uh ghanttaa ku pahilaan ithon ge hon|

auh andar daakhal hoe te us de naal hee baitth ke thorrhaa bahut

khaadhaa peetaa jo kareemaa liaaee see | kareemaa ne fir ddabal rottee te machhee palett vich rakhee te kapaan vich hor sharaab paa ditee| jadon uh aakharee boondaan kapaan vich paa rahee see taan us noo kahin lagee, maalak mainoo aagiaa dio ki shahir jaa ke main hor sraab lai aavaan, eih taan khatam ho gee e|

aus ne kareemaa val nazar chuk ke vekhiaa, alamusatafaa deean nazaraan vich safr te door desh dee yaataraa dee jhalak see, auh kahin lagaa, naheen, eih haal dee gharree vaasate kaafee hai|

auh saare jo kujh vee miliaa khaa pee ke santushatt ho ge| jadon saare khaa pee ke vihale ho ge taan alamusatafaa uchee aavaaz, jo samundar jinee ddoonghee te chandaramaa kaaran utthade javaarabhaatte jinee teebar see vich uhanaan noo sanbodhan karan lagaa, mere saatheeo, mere hamasafar veero, hun saadde vichharran daa samaan aa giaa e| asee batheraa chir ikatthe samundar daa safar taia keetaa, eikatthe hee tikhe chattaanee pahaarraan te charrhe ate toofaanaan naal vee joojhade rahe haan| asee faake vee katte han te viaah de jashanaan vich vee aanand maaniaa hai| akasar asee tan ton nange vee rahe haan par asee saahee libaas vee pahiniaa| asee bahut door door tak ikatthe safr keetaa par hun asee vichharr rahe haan | tusee saare aapane raah te ikatthe age vadhoge par mainoo ikaliaan hee aapane raah te jaanaa chaaheedaa hai|

bhaaven vishaal samundar te visaal dharateean saanoo add kar denageean, fir vee aseen pavatar pahaarr dee charrhaaee vele ik doosare de saathee hovaange|

eis ton pahilaan ki asee aapane aapane raahavaan val turee main tuhaanoo aapaneean dilee ichhaavaan te naseehataan denaa chaahaangaa

hasade gaaunde aapane raah te turade jaao, par tuhaaddaa har keerr sankhep te chhottaa jihaa hove kiaunk jo geet juaanee vich hee

tuhaadde hotthaan ute aa ke alop ho jaan uh lokaan de dilaan vich amar rahinage|

piaaree jihee sachaaee noo thorrhe jihe shabadaan vich pes karo naa ki maarree sachaaee noo sankhep vich| uh larrakee jis de vaal dhup vich chamakade han, noo daso ki uh prabhaat dee bettee hai| par je tusee kise sooradaas noo vekhade ho taan ih naa kaho ki uh te raat iko jihe hee han|

bansaree vaadak dee aavaaz noo inj suno jiven basant bahaar noo maanade ho, par je tusee nukataacheenaan te galatee kadtan vaale noo aalochanaa karade sunade ho taan kanaan vich jhape de lavo te samajho jiven ih kalapanaa hee hove|

mere saatheeo, mere piaario, tuhaanoo raah vich niaasare viakatee vee milanage; auhanaan noo aasaraa dio| singee vajaaun vaale vee milanage uhanaan dee taareef karo ate hamalaavar vee milanage uhanaan de hathaan vich ful pateean farraa dio, tez taraar viakatee noo shabadaan dee mitthaas bakhaso|

tuhaanoo iho jihe te hor vee kee kisam de lok milanage, langarre fahurreean vechade hoe, sooradaas sheese vechade ate ameer aadamee charach de daravaaze ute bheekh mangade vee milanage|

langarre manakh noo aapanee tez chaal dio, anhe noo aapanee nazar ate ameer bhikhaareean noo aapanaa aasaraa hee de dio, auh saare hee lorravand han| yakeen karo koee vee manakh bhikhiaa lee aapane hath udon tak naheen addadaa jad tak uh gareebee dee daladal vich fasiaa naa hove; bhaaven uh kinee vee jaaeidaad daa maalak kiaun naa hove|

mere saatheeo, mere dosato, main tuhaanoo aapane piaar daa vaasataa dende hoe dasadaa haan ki tuhaaddee manzal de rasate vich anekaan arrachanaan

aaunageean, regisataan vich har rasataa doosare noo kattegaa, jithe sher te kharagos ate bheddaan te bherree ghunmade hoe nazar aaunage|

aus vele meree ih gal yaad rakhanaa, main tuhaanoo kujh denaa naheen sagon lainaa sikhaaeaa hai; einakaar dee naheen sagon pooratee dee sikhiaa ditee, tuhaanoo aatam samarapan naheen sagon samajhan te sahimat hon dee sikhiaa ditee; par har haal vich tuhaadde hotthaan ute musakaan hove|

main tuhaanoo mauan rahin lee naheen sagon geet gaaun dee sikhiaa dendaa haan basharate ki uh geet bahut uchee aavaaz vich naa gaaeaa jaave|

main tuhaanoo tuhaadde vishaal aape dee sikhiaa dindaan haan jis de kalaave vich saaree manakhataa aa jaandee hai|

auh aapanee thaan ton utthiaa te sidhaa baag vich chalaa giaa ate saroo de darakhat de saae hetth ttahilan lagaa kiaunk hun din dtal rihaa see| us de chele us ton thorrhe jihe faasale te pichhe pichhe hee aa ge, kiaunk uhanaan de man bhar aae te jeebh taaloo naal jurr gee see, auh saare hee hairaan san|

keval kareemaa jo us de naal aaee see par pichhe reh gee see, aus de kol aa ke kahin lagee, maalak meree teebar ichhaa hai ki tusee mainoo agale din de safar lee bhojan tiaar karan dee ijaazat dio|

alamusatafaa ne us val inj vekhiaa jiven us noo is duneea ton ilaavaa hor duneea daa jhaaulaa piaa hove, auh hauansalaa kar ke us noo kahin lagaa, meree bhaine, meree piaaree bhain, eih nishachit ho chukaa hai samen dee surooaat ton pahilaan ton hee| rottee te sraab tiaar hai saadde kal vaasato, beete kal vaasate te aj vaasate vee|

main jaa rihaa haan, par je main ik sachaaee dase binaa chalaa giaa taan uh sach mainoo fir talaash karegaa te jisamaanee roop vich labhegaa bhaaven mere panjabhootak sareer de tat sadeevataa dee chup vich khilar kiaun naa ge hon ate mainoo fir tuhaadde vich vicharanaa pavegaa taa ki main aseem chupaan de dil dee teh hetthon naven paidaa hoe bache dee aavaaz vich bol sakaan|

ate je khoobasooratee naan dee koee cheez hove, jis baare main tuhaanoo hun tak naheen dasiaa taan mainoo fir ik vaar tuhaadde vich vicharanaa pavegaa, bhaaven aapane ise naan alamusatafaa naal hee vicharaan| main tuhaanoo aapanee koee nishaanee dasaangaa taak tuseen jaan sako ki main murr tuhaanoo uh gal dasan lee aaeaa haan jo dasanon reh gee see; paramaatamaa aapane aap noo manakh kolon lukaa ke dukhee naheen honaa chaahundaa, naa hee us de shabad manakhee dil dee ddoonghaaee vich dabe rahin lee han|

main mauat ton baad vee jiaoondaa rahaangaa ate meraa geet tuhaadde kanaan vich goonjegaa

vishaal saagar deean lahiraan mainoo saagar tal tak kiaun naa lai jaan, aus ton baad vee ih geet tuhaanoo sunaaee devegaa|

main tuhaadde sadaa ang sang rahaangaa bhaaven sareerik tauar te naheen, bhaaven main aatamak tauar te adakh hovaangaa par tuhaadde naal tuhaadde khetaan vich ghunmaangaa main tuhaadde naal ag duaale baitthaa hovaangaa par ik adakh mahimaan dee tarhaan mauat naal koee tabadeelee naheen aaundee siraf ik paradaa hai jis hetth chihare dtake jaande han| lakarrahaaraa har haal vich lakarrahaaraa hee rahegaa ate kisaan kisaan hee;

par jis ne aapanaa geet havaa lee gaaeaa

auh ih geet brahimandd lee vee gaaegaa|

eih galaan sun ke chele taan jiven pathar vaang ahil kharre san par andaron is gal kaaran dukhee san kiaunk us ne kihaa see, main tuhaadde ton vichharr ke jaa rihaa haan| par koee vee viakatee us noo rokan daa hauansalaa naa kar sakiaa te naa hee us de pichhe pichhe jaan daa|

alamusatafaa aapane maapiaan de baag vichon baahar aaeaa, aus dee chaal vich tezee see par pairr chaap sunaaee naheen see dendee; ate gharreean palaan vich uh tez havaa naal uddade pate vaang uhanaan ton bahut door chalaa giaa; auhanaan saariaan ne vekhiaa jiven door uchaaeean ton peelee rauashanee hiladee hove|

aus de nauan chele hetthaan sarrak val raah pe| par uh aauarat dtaladee raat vich uthe hee ahil kharree rahee, aus ne ajoobaa vekhiaa kiven rauashanee te dhundalakaa ikamak ho chuke san; ate us ne us de hee kahe shabadaan naal aapane sunepan te ikalataa noo dharavaas ditee main chaliaa haan, par je main koee sachaaee tuhaanoo binaa dase chalaa jaandaa haan taan uh sachaaee mainoo talaash karegee, meree khinddeepunddee hond noo ikatthaa karegee te main fir aavaangaa|

19

ate hun raat dtal chukee see|

auh pahaarreean ute puj giaa see | aus de kadam us noo dhund val lai ge, auh chattaanaan vichakaar khalo giaa ate hun chitte saroo de darakhat sabh deean akhaan ton ohale san; auh aapane aap noo sanbodhan kar ke kahin lagaa o dhund, meree bhain, eih chaladaa saah haalaan saanche vich dtaliaa naheen;

main ih chalade beaavaaz saah tainoo vaapas morradaa haan, haalaan ik vee shabad moonhon naheen nikaliaa|

o dhund, auddadee hoee meree dhund bhain, hun asee ikamak ho ge haan, ate jeevan de agale din tak asee ikatthe rahaange, jis dee prabhaat tainoo aapane vich samo lavegee te baag vich reh jaanage trel tupake, ate mainoo vee jiven ik bachaa maan dee chhaatee naal lagaa hove, asee amar ho jaavaange| o dhund, meree bhain, main vaapas aa giaa haan, ddoonghaaeean vich dil dee dharrakan sunan lee tere dil vaang, eik ichhaa udesh rahit ttees paidaa karadee hai|

jiven teree ichhaa,

eik vichaar jo haalaan khinddiaa hoeaa hai

jiven ki teraa vichaar|

o dhund, meree bhaine, meree amaa jaaeee vaddee bhaine,

mere hathaan vich haalaan vee hare beej farre hoe han

jo toon mainoo khilaaran lee kihaa see,

ate mere hotthaan ute uhee geet

jo toon mainoo gaaun lee kihaa see;

main badale vich tainoo kujh naa ditaa,

naa hee parataveen aavaaz ditee,

kiaunk mere hath jakarre hoe san ate

bulh seete hoe|

o dhund, meree bhain, main sansaar noo bahut piaar ditaa

te bahut piaar liaa,

kiaunk mereean saareean musakaanaan us de bulhaan ute san

ate us de saare hanjhoo mereean akhaan vich|

fir vee saadde vichakaar chup dee ddoonghee ghaattee see

jis noo naa uh paar kar sakee

te naa hee main ulangh sakiaa| o dhund, meree bhain, meree amar bhain dhund,

main chhotte chhotte bachiaan lee sadeean puraane geet gaae,

auhanaan ne sune, auhanaan de chihariaan ute hairaanee see;

par kalh noo itafaak naal uh ih geet bhul jaanage,

main naheen jaanadaa ki havaa ih geet kis tak pahunchaaegee|

bhaaven ih geet meraa aapanaa naheen see,

fir vee ih mere dil vichon nikaliaa

ate kujh palaan lee mere hotthaan ute rihaa|

o dhund, meree bhain, bhaaven ih sabh kujh beet giaa e,

par main bilakul shaant haan|

eihee bahut see ki ih geet uhanaan noo sunaaeaa giaa

jo pahilaan janam lai chuke han|

bhaaven geet dee aavaaz meree naheen hai,

par ih mere dil dee ddoonghaaee vichon nikalee ichhaa hai|

o dhund, meree bhain, meree bhaine dhund

main hun tere naal ikamak haan|

hun mere svai dee hond naheen rahee|

duniaavee deevaaraan ddig chukeean han,

janzeeraan ttutt chukeean han;

main tere tak aaundaa haan, o dhund,

asee ikatthe tairaange samundar dee satah ute

jeevan dee agalee prabhaat tak;

jadon prabhaat tainoo aapane kalaave vich lai lavegee

te baag vich reh jaanage trel tupake

ate mainoo vee use tarhaan kalaave vich lavegee

jiven ik bachaa maan dee chhaatee naal lagiaa hove|

anant saagar

main chirakaal ton saagar de kinaariaan ute ret te jhag de vichavichaale ghunm rihaa haan | aaun vaalaa juaarabhaattaa mereean pairraan mittaa devegaa te jhag noo pauan uddaa lai jaaegee, par saagar te is daa kinaaraa sadaa kaaeim rahinage|

eik vaar main mutthee vich ret utthaaee, jad us noo kholh ke dekhiaa taan hairaanee hoee ki ret dee thaan ik nikaa jihaa keettaanoo hilajul kar rihaa see | main aapanee mutthee meett lee, fir kholh ke dekhiaa taan us keett dee thaan ik nikaa jihaa panchhee nazar aaeaa| main ik vaar fir hath band kar liaa, murr kholhiaa taan kee dekhadaa haan ki ise dee ddoongh vich upar noo moonh karee koee udaas manakh khalotaa hai | main fir mutthee meettee ate fir kholhee taan uthe dhoorr de kinake ton sivaa kujh vee naheen see|

eik anokhee madhurataa vaalaa geet sunaaee de rihaa see| kalh tak main iho samajhadaa see ki meree aatamaa jeevan de vishaal disahade te ik nikaa jihaa zaraa maatar hai te fir mainoo pataa lagaa ki ih vishaal disahadaa main hee haan te ih saaree harakat mere andar ho rahee hai, par uh mainoo samajhaaunde hoe kahinde han, tuseen te tuhaaddaa nivaasaeih vishav anant saagar de kandte te ret daa kinakaa maatar hai| lekin main supanee rang vich unhaan noo keh ke sunaa rihaa haamain hee ik anant saagar haan te ih saaraa vishav mere hee kinaare ute retakanaan vaang pasariaa hoeaa hai|

aatamaa dee amarataa

shekha aatamaa dee hasatee daa saboot us de andar hee hai, baaharalee rooparekhaa te chin ton us dee pachhaan sanbhav naheen| koee kahindaa hai ki jad aatamaa pooranataa noo pujadee hai taan uh jeevan ton mukat ho jaandee hai| ih aatamaa fal de samaan hai, jad fal pak jaandaa hai taan uh havaa de bule naal aapane aap ddig paindaa hai| kee kahinde han ki sareer hee sabh kujh hai, aatamaa jaan man koee cheez naheen| mauat aakharee avasathaa hai, jad aatamaa sareer ton alahidaa ho jaandee hai| jiven sakhat garamee pain kaaran jheel suk jaandee hai taan us daa parachhaavaan vee naal alop ho jaandaa hai, parantoo aatamaa taan sadaa abinaashee hai|

nauajuaana jangal sareer te aatamaa vich bhinabhed naheen karadaa| us lee taan saagar, jheel, trel te dhund sabh iko han| dharatee taan gandhavaan hai, eis daa kherraa te mahik sabh thaan viaapak hai|

shekha eis dharatee de bette dee mauat taan nisachat hai lekin jo praan saroop hai, aus dee mauat ik tarhaan dee yaataraa dee shurooaat hai| jekar koee supaniaan vich prabhaat daa aalingan karadaa hai, taan uh sachamach amarataa daa adhikaaree hai; jis tarhaan jahaaz rauashanamunaare noo paar kar jaandaa hai, eise tarhaan mauat vee is noo paar karadee hoee aapanaa bhaar halakaa karadee jaandee hai|

nauajuaan kudaratee jangal vich naa mauat hai, naa kabarisataan| basant de beet jaan uparant vee anand daa raaj khatam naheen hundaa| mauat daa bhai ik kraantee hai jo ki saadhooaan de seene vich sulaghadaa hai| saadde lee bahaar daa mauasamee melaa te yugaan dee lamee umaradoven baraabar han|

mainoo vanjhalee diau te gaaun vajaaun diau kiaunk sangeet hee amar hai| ih khushee gamee ton baad vee zindaa rahindaa hai ate sadaa sathir hai|

eishak

shekha vijee yodhiaan daa jas aseen aam tauar te bhul jaande haan te saanoo unhaan daa krodh te paagalapan hee yaad rahindaa hai| sikandar de man vich sansaaravijee hon dee laalasaa tez see, aus daa halaa ik katalagaah see| aashak majanoo dee birahonvedanaa us dee vijai see, vaddiaaee see| us de hirade noo aseen ik pavatar mantar tasavar karade haan| isak daa pragattaavaa sareer duaaraa naheen balak rooh duaaraa honaa sreshatt hai kiaunk rooh raaheen hee asal prem prabhaavit hundaa hai| jis tarhaan sraab jos den naal hee kadtee jaandee hai te fir saaddee rooh noo matavaalaa banaaundee hai, eise tarhaan ilaahee ishak duaaraa aseen rabee varadaan noo lain de yog hunde haan|

nauajuaan jangal vich taan matavaale dee mitthee yaad hee kaaeim hai| zaalam jaabar deean karatootaan daa charachaa karan daa uthe kise noo shauak naheen, eih taan itihaas vich hee hundaa hai| ishak daa mandar sadaa amar te attal hai| mainoo vanjhalee diau te gaaun diau| jaabar dee niradaitaa bhul jaao| kanval ful dee rachanaa is lee keetee gee hai ki trel de motee saanbhe jaan| premee viaakul ho ke vee aapanee piaas bujhaaunee naheen chaahundaa| lok puchhade han ki lahoo de hanjhoo kiaun keradaa hain

jangal vich aashakaan de milan te kise noo koee itaraaz naheen te naa hee unhaan sooheean noo koee dosh dindaa hai| sohanaa mrig aapanee moon dee preet daa suaagat karadaa hai| ukaab kadee aapanaa roab naheen dikhaaundaa te naa hee kahindaa hai ki main koee chamatakaar dikhaa rihaa haan| aseen kudarat de bache niramalachit vaale nirachhal bache haan| mainoo vanjhalee diau te gaaun diau|

dharam

shekha dharam ik changee tarhaan vaahee beejee khetee de samaan hai| surag de abhilaashee te narak bhaibheet praanee dee marazee naal ih bijaaee hoee hai, eih jeevanausaaree ton ilaavaa kujh vee naheen| naa inhaan nibhaagiaan ne ishatt poojaa keetee te naa hee praaschit hee keetaa| einhaan taan rozaanaa vihaar vich dharam noo ik tarhaan daa vapaar hee banaa liaa jis ton vadh laahaa liaa jaave| kee hun uh is dharam noo tilaanjalee den jaan is ton fir koee nafaa khattan

nauajuaana kudarat de jangal vich naa koee aasatik hai naa naasatik ate naa hee koee kise hazarat muhamad jaan hajrat eesaa de dharamavishes daa mehatav hai| jadon panchhee mitthee sur vich gaaunde han taan us raseelee sur naal aatamaa noo santusttee miladee hai| mainoo vanjhalee diau te gaaun diau| praarathanaa meraa geet hai te prem hee meraa saaj| vanjhalee dee dhun sabh daa santaap mittaaegee|