ਕਥਨ ਹੈ, “ਭਾਸ਼ਾ ਸਪੀਚ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਸਪੀਚ' ਦੀ ਹੋਂਦ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ। ਸਪੀਚ' ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੋਈ ਭਾਸ਼ਾ ਸ਼ਾਸਤਰ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਮਿਲ ਕੇ ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀ ਸਿਰਜਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।"⁴⁸

ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਆਲੋਚਨਾ ਵਿਧੀ ਸੰਚਾਰ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਸਮੁੱਚੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਲੇਵਰ ਵਿਚ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਖੇਤਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਪਹਿਰਾਵਾ ਭੇਜਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਮਨੋਰੰਜਨ, ਫੈਸ਼ਨ, ਫਿਲਮਾ ਆਦਿ । ਸਾਰਾ ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਜਗਤ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਉਚਾਰ, ਸਿੰਟੈਗਮੈਟਿਕ ਤੇ ਪੈਰਾਡਿਗਮੈਕਿ ਚਿੰਨ੍ਰਿਤ ਤੇ ਚਿੰਨਿਕ ਅਤੇ ਬੰਧਕ ਤੇ ਗੁਣਬੰਧਕ ਦੇ ਦਵੰਦਾਤਮਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਅਸੀਮ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਧਿਐਨ ਸਾਰਥਕ ਸਿੱਟਿਆ ਦਾ ਧਾਰਨੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਗਲਪ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਇਕ ਆਲੋਚਕ ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ ਕਿ 'ਨਾਵਲ ਤੇ ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ ਵਰਗੇ ਆਧੁਨਿਕ ਗਲਪੀ ਰੂਪਕਾਰਾਂ ਦਾ ਵੀ ਇਸ ਪਹੁੰਚ-ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਅਤਿਅੰਤ ਸਾਰਥਕ ਅਧਿਐਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।"⁴⁹  

ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ ਵਿਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਸੰਧ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਤੋਂ (ਜਿਹੜੇ ਭਾਸ਼ਾਗਤ ਜੁਗਤਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦਾ ਮਾਨਵੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸਾਰਥਕ ਰੇਲ ਦੇਖਦੇ ਹਨ) ਇਕ ਗੱਲ ਸਪਸ਼ਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਇਕ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਮਸਤ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਬਾਹਰਮੁਖੀ ਅਤੇ ਸਰਬਪੱਖੀ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਪਤ ਅਧਿਐਨ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਕਵੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਸਮੁੱਦਾ ਕਾਵਿ-ਪਾਠ, ਕਿਸੇ ਸਾਹਿਤ ਰੂਪਾਕਾਰ ਦਾ ਤਾਰਕਿਕ ਅਧਿਐਨ ਜਾਂ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੱਖ ਦਾ ਅੰਤਰੀਵੀ ਸੰਗਠਨ ਪਛਾਣਦੇ ਹੋਏ ਉਸਦਾ ਨਿਕਟ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਰੋਲ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾ, ਜਨਮ ਸਾਖੀ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਵਲ, ਕਹਾਣੀ ਵਾਰਤਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਹਿਤ ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਸਰਬਪੱਖੀ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਆਲੋਚਨਾ ਵਿਧੀ ਰਹੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।