ਮਾਘ > /ਮ ਆ ਗ /

ਮਾਝ > /ਮ ਆ ਜ /

ਸਾਧ > / ਸ ਆ ਦ /

ਕਾਢ > / ਕ ਆ ਢ /

ਲਾਭ > / ਲ ਆ ਬ /

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਇਹ ਧੁਨੀਆਂ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵੀ ਸੁਰ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਧੁਨੀਆਂ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚ ਸਦਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਵਰਗ ਦੀ ਤੀਸਰੀ ਧੁਨੀ ਬ, ਦ, ਡ, ਜ, ਗ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਇੱਥੇ ਸੁਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਕ ਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਤੇ ਸੁਰ ਨੀਵੀਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਉੱਚੀ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ;

ਮਾਘੀ > / ਮ ਆ ਗ ਈ /

ਮਘਾਈ > / ਮ ਆ ਗ ਆ ਈ /

ਜਿਵੇਂ (ਮਾਘੀ) ਵਿਚ ਤਾਂ ਸੁਰ ਉੱਚੀ ( ) ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਮਘਾਈ ਵਿਚ ਨੀਵੀਂ ()। ਇਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਦਬਾ ਨਾਲ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਦਬਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਸੁਰ ਉੱਚੀ ਉਚਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ (ਮਾਘੀ) ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਦਬਾ (ਘ) ਧੁਨੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਸੁਰ ਉੱਚੀ ਹੈ ਪਰ (ਮਘਾਈ) ਵਿਚ ਦਬਾ (ਘ) ਧੁਨੀ ਤੋਂ ਬਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਸੁਰ ਨੀਵੀਂ ਹੈ ()। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜਦੋਂ ਦਬਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਉੱਚਾ ਸੁਰ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਦਬਾ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਦੇ ਸ੍ਵਰ ਉੱਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਨੀਵੀਂ ਸੁਰ ਵਿਚ ਉਚਾਰੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ; 1. ਦਬਾ ਪਹਿਲਾ

ਮਾਘੀ > / ਮ ਆ ਗ ਈ /

2. ਦਬਾ ਬਾਦ

ਸੁਧਾਈ > / ਸ ਉ ਦ ਆ ਈ /

ਕਢਾਈ > / ਕ ਅ ਡ ਆ ਈ /

ਲਭਾਈ > / ਲ ਅ ਧ ਆ ਈ /

ਸੁਝਾਈ > / ਸ ਉ ਜ ਆ ਈ /

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਸੁਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦਾ ਦੂਜਾ ਵਾਹਕ (ਹ) ਹੈ। (ਹ) ਧੁਨੀ ਵੀ ਬਹੁਤੀਆਂ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਸੁਰ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਅਖੀਰਲੀ ਸਥਿਤੀ- ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਪੂਰਬੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ (ਹ) ਧੁਨੀ ਤਕਰੀਬਨ ਉਚਾਰਨ ਵਿਚੋਂ ਲੋਪ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਥੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਉੱਚੀ ਸੁਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ;

ਖਾਹ > ਖ ਆ

ਜਾਹ > ਜ ਆ

ਬਹਿ > ਬ ਐ

ਲਹਿ > ਲ ਐ

ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ- ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ (ਹ) ਧੁਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਭਿੰਨ ਉਪ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ