卐
ਸਤਿ ਨਾਮੁ
ਸਰਵ ਮੰਗਲ ਮੰਗਲਯੇ ਸ਼ਿਵੇ ਸਰਵਾਰਥ ਸਾਧਿਕੇ ।
ਸ਼ਰਣਯ ਤ੍ਰਯਮਬਕੇ ਗੌਰੀ ਨਾਰਾਯਣੀ ਨਮੋਸਤੁਤੇ ॥
ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ
ਔਰ
ਸ਼ਬਦਾਲੰਕਾਰ
(ਗੁਰਮੁਖੀ ਸੰਸਕਰਣ)
ਸਮਰਪਨ :-
ਮੇਰਾ ਇਸ ਮੇਂ ਕੁਛ ਨਹੀਂ ਜੋ ਹੈ ਸੋ ਤੇਰਾ ।
ਤੇਰਾ ਤੁਝ ਕੋ ਸੌਂਪਤੇ ਕਿਆ ਲਾਗੇ ਮੇਰਾ ॥
ਦੇ ਅਨੁਰੂਪ ਜਿਸ ਦੀ ਇਹ ਵਸਤੂ ਹੈ ਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਜਨਾਂ ਦੀ ਇਹ ਦਾਤ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਈ ਕ੍ਰਿਤੱਗਤਾ ਪੂਰਵਕ ਸੰਪਾਦਕ ਵਲੋਂ ਸਮਰਪਨ ਹੈ।
ਸੰਪਾਦਕ :-
ਜਗਤ ਰਾਮ ਸੂਦ
ਬਡੇਸਰੋਂ ਤਹਿਸੀਲ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ
ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਨਾਇੱਕ :-
ਵਿਸ੍ਵ ਪ੍ਰੇਮ ਪਸਾਰਨਕਾਰਨ ਮੁਰਸ਼ਿਦ ਕੋ ਬੋਲ ਅਡੋਲ ਫੜੇ ਹੈਂ ।
ਸਤ ਨਿਮਿਤ ਹੀ ਰੋਪ ਕੈ ਪਾਉਂ ਨਾ ਏਧਰ ਨਾ ਓਧਰ ਜੁ ਰੰਚ ਟਰੇ ਹੈਂ ।
ਜੀਤ ਲੀਓ ਬਸੁਧਾ ਭਰ ਕੋ ਮਨ ਕੋਊ ਸੋਂ ਰੋਖ ਕਰੇਂ ਨਾ ਲੜੇ ਹੈਂ ।
ਧੀਰ ਧੁਰੀਨ ਜਗਤ ਪਰੀਯ ਭੁਇੰ ਪਰ ਆਜ ਜਵਾਹਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟ ਪੜੇ ਹੈਂ ॥
ਇਹ ਤੁਕ ਬੰਦੀ ਸੰਨ ੧੯੫੪ ਜਾਂ ੧੯੫੫ ਈ: 'ਚ ਸ਼੍ਰੀ ਨਹਿਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਤੇ, ਅਖਬਾਰ ਮਿਲਾਪ ਦੇ ਇੱਕ ਖੁਲੇ ਨਿਮੰਤ੍ਰਨ ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਥੀ, ਜਿਹੜੀ ਇੱਕ ਪੁਰਾਨੀ ਪ੍ਰਬਾ ਦੇ ਪਾਲਨ ਨਮਿਤ ਏਥੇ ਵੀ ਪੁਜ ਸ਼੍ਰਧਾ ਦੇ ਨਾਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਕ੍ਰਿਤੱਗਤਾ :-
ਅਤਿ ਅਪਾਰ ਜੇ ਸਰਿਤਵਰ, ਜੋ ਨ੍ਰਿਪ ਸੇਤੁ ਕਰਾਹਿ ।
ਚੜ੍ਹਿ ਪਿਪੀਲਿਕਾ ਪਰਮ ਲਘੁ, ਬਿਨ ਸ਼੍ਰਮ ਪਾਰਹਿ ਜਾਹਿ ॥
ਬਾਲ ਕਾਂਡ ।। ਦੋਹਾ ੧੮ ॥
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੇ ਨਿਕੀਆਂ ਬੜੀਆਂ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੇ ਆਸਰੇ ਏਸ ਗਹਨ ਵਿਸ਼ਯ 'ਚ ਅਸਾਂ ਹਥ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਚਨਹਾਰੇ ਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਜਨਾਂ ਦੀ ਸਾਕਸ਼ਾਤ ਸੰਗਤ ਨਾਲ ਇਹ ਸੁਬੁਧ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ, ਇਹ ਸੰਪਾਦਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੁੱਜ ਕ੍ਰਿਤੱਗਤਾ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ।
ਜਗਤ ਰਾਮ ਸੂਦ
-------------------------------------------------------------------
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ :- ਜਗਤ ਰਾਮ ਸੂਦ, (ਸੰਪਾਦਕ) ਮੁਦ੍ਰਕ :- ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵ ਦੱਤ ਸ਼ਾਸਤਰੀ, ਵੀ. ਵੀ. ਆਰ. ਆਈ. ਪ੍ਰੈੱਸ ਸਾਧੂ, ਅਸ਼ਰਮ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ।
ਉਚੇਚਾ ਧੰਨਬਦਾ :-
ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੰਵਲ ਐਮ. ਏ. ਗਿਆਨੀ ਟੀਚਰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰ ਗੋਬਿੰਦ Higher Secondary Kh. School ਖੁਆਸਪੁਰ ਹੀਰਾਂ(ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ) ਦੇ ਅਸਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਆਭਾਰੀ ਹਾਂ, ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਮੁਸਵਦੇ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਲਿਖਾਈ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੋਧਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਈ ਅਸਾਂ ਕੰਵਲ ਜੀ ਤੋਂ ਖਿਮਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਕਿ ਅਸਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਪੂਰਾ ੨ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਉਠਾਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਹੜੇ ਉੱਧਰਣ ਪੁਰਾਣੀ ਗੁਰਮੁਖੀ, ਦੇਵ ਨਾਗਰੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਥਵਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਰਸਮੁਲਖਤ (ਲਿਪੀ) ਦੀਆਂ ਪੋਥੀਆਂ ਚੋਂ ਲਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਨੇ ਦਾ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਏ । ਹੁਣ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਲਿਖਾਈ 'ਚ ਜੇ ਕੋਈ ਕਸਰ ਕੋਰ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਮੇਰੀ ਸੰਪਾਦਕ ਦੀ ਅਸਾਵਧਾਨੀ ਦੇ ਕਾਰਣ ਹੋਵੇਗੀ। ਕੰਵਲ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਿੱਤ ਪ੍ਰੇਮ ਨੇ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਈ ਅਸਾਂ ਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਭੀ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੜੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ।
ਜਗਤ ਰਾਮ ।
ਵਿਸ਼ੈ-ਸੂਚੀ
ਅਲੰਕਾਰ
ਪ੍ਰਾਕੱਥਨ
ਉੱਦੇਸ਼
ਵਿਸ਼ੈ ਪ੍ਰਾਰੰਭਾ
ਅਰਥ ਸ਼ਕਤੀ
ਅਲੰਕਾਰ ਵਰਣਨ
੧. ਅਨੁਪ੍ਰਾਸ
੨. ਚਿਤ੍ਰ
੩. ਪੁਨਰੁਕਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼
੪. ਪੁਨਰੁਕਤ ਬਦਾਭਾਸ
੫. ਪ੍ਰਹੇਲਿਕਾ
੬. ਭਾਸ਼ਾ ਸਮਕ
੭. ਜਮਕ
੮. ਬ੍ਰਕੋਕਤੀ (ਟਾਂਚ)
੯. ਵੀਪਸਾ
੧੦. ਸ਼ਲੇਸ
੧੧. ਉਪਸੰਘਾਰ
卐 ਸਤਿ ਨਾਮ 卐
ਪ੍ਰਾਕਥਨ
ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪਹਿਲੋਂ ਸੰ ੧੯੪੮ ਈ: 'ਚ ਫਾਰਸੀ ਅਖਰਾਂ ਤੇ ਹਿੰਦਵੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਥੀ । ਬਲਕਿ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਨਿਕਾ ਜੇਹਾ ਪੋਥੂ ਇਸੇ ਵਿਸ਼ੈ--ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਲੰਕਾਰਾਂ--ਉਤੇ ਛਪਵਾ ਭੀ ਛਡਿਆ ਸੀ, ਲਿਪੀ ਉਸਦੀ ਫਾਰਸੀ ਤੇ ਜ਼ਬਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਥੀ । ਗਤਿ ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਉਰਦੂ ਦੇ ਪੁਰਾਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ ਦੇ-ਸ਼ਬਦਾਂ ‘ਚ:-
੧ ਡਾਸਨ* ਨੇ ਇੱਕ ਜੂਤਾ ਬਨਾਯਾ ਮੈਂ ਨੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਮੂੰ ਲਿਖਾ ।
ਮੇਰਾ ਮਜ਼ਮੂੰ ਨਾ ਚਲਾ ਔਰ ਉਸਕਾ ਜੂਤਾ ਚਲ ਗਯਾ ॥
ਵਾਲੀ ਹੀ ਹੋਈ। ਇਸ ਬਾਤ ਨੇ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰੁਤਸਾਹ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਅਸਾਂ ਹੋਰ ਮਸਾਲਾ ਬਟੋਰਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਪੋਥੀ ਫਾਰਸੀ ਅਖਰਾਂ ਤੇ ਹਿੰਦਵੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਚ ਲਿਖ ਛਡੀ । ਉਹ ਹਥ ਲਿਖੀ ਪੋਥੀ ਸ਼੍ਰੀ ਡਾ: ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀਵਾਨਾ ਐਮ. ਏ. ਪੀ. ਏਚ. ਡੀ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ, ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ :-
੨ ਜਨ ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਸਿੰਧੂ ਸਮ ਕੋਈ।
ਦੇਖ ਪੂਰ ਵਿਧੂ ਬਾਢੇ ਜੋਈ ।।
ਦੇ ਅਨੁਰੂਪ ਪੋਥੀ 'ਚ ਦਿਤੇ ਗਾਏ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਜ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਤੇ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦਾ ਜਾਮਾ ਪਹਨਾਉਨ ਤੇ ਉਦਾਹਰਣਾਂ 'ਚ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੇ ਕੁਛ ਹੋਰ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾਆਂ ਦੇ ਉਦਾਹਰਣ ਜੋੜਨੇ ਦਾ
------------------------------------------
ਸੂਚਨਾ :— * ਉਹਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਡਾਸਨ ਦੇ ਬੂਟ ਖੂਬ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ ਸਨ ।