اسل وِّچ پِںڈ هوٹھا, پرگنا, بدهنی ِالاکا مالوا وِّچ سی, کِںتُو مُسلمان هاکماں دے اّتےاچار تے انیت تے ِاه پِںڈ نّتھُو جِلھا جھںگ وِّچ جا وّسے۔ ِاس سردار نے بابا دیپ سِںگھ جی سهید دے هّتھوں اںمرِت چھکِآ سی تے سردار هری سِںگھ دے پِتا بھُوما سِںگھ نے کھاس سری گُرُو گوبِںد سِںگھ جی مهاراج دے هّتھوں چھکِآ سی۔ سردار هری سِںگھ بڑا بهادر جواں مرد سی تے ِاس دا جّتھا سارے کھالسے وِّچ موهری سمجھِآ جاںدا سی۔

پهِلاں کھالسا سِرپھ سودھ دا کںم کردا سی۔ جِّتھے کِدھرے هاکماں وّلوں اتِآچار تے انیتی هون دی کھبر سُندا, جھّٹ اُّتھے هی پُّجدا۔ ِاس کر کے دِن کِتے, رات کِتے رهِنا پَےںدا۔ کِںتُو هاکماں دے جُلم اّتےاچاراں توں تںگ آای پرجا نے ِاس سردار نُوں جور نال پرےرنا کیتی کِ جد تّک تُسیں آپ ِالاکے تے کبجا نهیں کروگے, تد تّک پرجا سُکھی نهیں هو سکدی تے نا هی جُلم تے اّتےاچاراں توں لوکی بچ سکدے هن۔ ِاس واستے کھاس کھاس هاکم: جِنھاں گھور اّتےاچار کرنے سُرُو کر رّکھے هن, اَونھاں نُوں سودھ کے اَونھاں دے ِالاکے دا پربںدھ آپنے هّتھ وِّچ لَے لاَو تاں جو پرجا نِت دے کسٹاں دے هّتھوں چھُٹکارا پا جاوے۔ ِاه پرجا دی ےاچنا ِانھاں سرداراں نے پروان کر لای۔ گويا کِ ِاه پهِلے سردار سن, جِنھاں راج پربںدھ آپنے هّتھ وِّچ لِآ۔

ِاس مِسل وِّچ جھجا سِںگھ وسنیک پںجوڑ تسیل ترنتارن, میهاں سِںگھ, نّتھا سِںگھ, جگت سِںگھ وسنیک بدهنی, گُلاب سِںگھ تھیهاں والا, گُربکھس سِںگھ روڑاں والا, اگھڑ سِںگھ کھںگورا, ساول سِںگھ, گُربکھس سِںگھ سانی کلسی والا, ٹھاکر سِںگھ روسا والا گُرج سِںگھ تے لهِنا سِںگھ آدِک سرداراں وِّچوں سارے ِاّک دُوجے نالوں وّدھ کے سُوربیر جواں مرد تے بهادر سن تے اےهناں سارِآں دا جّتھےدار سردار هری سِںگھ سی۔ ِاه سردار آپنے جّتھے دے نال سارے پُوربی ِالاکے تے راجپُوتانا آدِک دی سودھ دے سارے هلِآں وِّچ سامِل رِها۔ ِاس توں چھُٹ کسُور تے سرهںد آد پِںڈاں دی سودھ کرن تے ساهی پھَوج وّلوں سِّکھاں تے هون والے هملِآں دی روک وےلے ِاه سردار آپنے جّتھے سمےت سبھ توں پهِلاں مَےدان وِّچ اُّتردا سی۔

جد کھالسے نے ۱۲ مِسلاں وِّچ سارے پںجاب نُوں وںڈِآ, تد گُجرات, چنےوٹ, جھںگ, اںمرِتسر تے کھاس کر لاهَور تے کبجا کر کے اںمرِتسر نُوں ِاس نے آپنی راجدھانی بنايا۔

ِاه سردار آپنے وےلے دا بڑا سِآنا تے دُوردرسی هو بیتِآ هَے۔ سںمت ۱۸۰۳ نُوں سهِر اںمرِتسر وِّچ ِاس نے آپنے نام دا ِاّک کٹڑا وسايا۔ سوهنے تے بهُمُّلے گھوڑے رّکھن دا ِاهنُوں بهُت سَوک سی۔ مُسلمان هاکماں دی سودھ دے کںم وِّچ ِانّا پربین سی, کِ سَو سَو کوه تّک ِاه دھاوا کر کے بِجلی دی ترھاں انِآایآں تے جا پَےںدا۔ کای وار ِاس نے لاهَور سهِر دے هاکماں دے چھّکے چھُڈا دِّتے۔ آپنے جّتھے وِّچ جوان تے سُںدر سکل سُورت والے سِںگھ رّکھدا سی۔ دوابا باری دے وِّچ ِاس دے پّلے دا کوای سردار نهیں سی۔

مُلتان تے چڑھاای کر کے ِاس نے پھته پاای۔ ڈےهرا جات توں ِاس نے مالیآ لِآ۔ ابدُل سمُںد کھاں دے مَےگجین نُوں ِاس نے لُّٹِآ۔ سِآلکوٹ چنےوٹ کرےال مَےرووال جھںگ مُلتان آدِک اّٹھ لّکھ دے مالیاے والے مُلک تے ِاس نے آپنا کبجا کر لِآ تے سارے مُلک وِّچ ِاس دی دوهی پھِرن لّگی۔

سںمت ۱۸۱۸ نُوں کسُور پھته کرن واستے وی سبھ توں پهِلاں ِاسے سردار دی سَےنا نِّکلی سی, پھِر بھرتپُر دے راجے دی پُکار سُن اَوهدی سهاِاتا لای دِّلی تے چڑھاای کیتی۔ سرهںد ڈےهرا جات دا ِالاکا سهارنپُر چںدَوسی کھورج دے سودھن وِّچ ِاس نے بڑی سُورمتا وکھاای۔

ِانھاں دا پهِلا وِواه پںجوڑ وِّچ هويا۔ ِاس وِّچوں دو پُّتر گںڈا سِںگھ تے جھںڈا سِںگھ هواے۔ ِاس سِںگھنی دے چلانا کر جان تے دُوجی وےر وِآه کرن تے چڑھت سِںگھ, دیوان سِںگھ تے دےسُو سِںگھ پںج لڑکے هواے۔

سںمت ۱۸۲۷ بِکرمی نُوں سردار هری سِںگھ نے پٹِآلے مهاراجا امر سِںگھ دی سهاِاتا لای هاںسی هِسار لاگے بھّٹیآں تے چڑھاای کیتی۔ ِاسے رن وِّچ آپ سهید هو گاے۔

سردار هری سِںگھ دے لڑکِآں وِّچوں سردار جھںڈا سِںگھ بڑا هونهار سُوربیر سی تے اکلمںد سی۔ مِسل دے سارے سِںگھاں نے ِاهنُوں آپنا جّتھےدار بنا لِآ۔ ِاس نے آپنی داناای تے بهادری نال آپنی مِسل دے نام نُوں رَوسن کیتا۔

سردار جھںڈا سِںگھ نُوں دُوجی وےر مُلتان تے چڑھاای کرنی پای۔ ِاس لڑاای وِّچ اّگے لِکھے سردار آپ دے نال سن: باگھ سِںگھ جلالوالیآ, تارا سِںگھ چَےنپُری چَےنپُریآ, کرم سِںگھ کھوسا, رااے سِںگھ تے سےر سِںگھ بُوڑیآوالے, رااے سِںگھ سرااے والا, کرم سِںگھ چھینا, ایسر سِںگھ گوڑیآ والا, سِدھ سِںگھ دودھا, ساهب سِںگھ, تارا سِںگھ سِآل کوٹیآ, ساول سِںگھ رںدھاوا, گُجر سِںگھ لهِنا سِںگھ رتن گڑھیآ, سوبھا سِںگھ نِآج بےگ والا۔

مُلتان دے سُوبے نے سردار جھںڈا سِںگھ نُوں ۵۰ هجار دے کے واپس کرنا چاهِآ, کِںتُو اَوتھے دی پرجا دے دُّکھاں نُوں دےکھ کے ِانھاں نُوں سهِر تے کبجا کرن وِّچ بھلِآای ملُوم هوای۔ پهِلاں تاں مُلتان دے هاکم نُوں کَےد کر لِآ, کِںتُو جد اَوهنے اّگوں نُوں سِّدھے راه ٹُرن دا پرن کیتا, تد اَوهنُوں کُجھ ِالاکا واپس دے دِّتا۔ کُجھ مهینِآں پِّچھوں سردار جھںڈا سِںگھ نے سردار جمیت سِںگھ تے دیوان سِںگھ نُوں مُلتان دا پربںدھ سَوںپ کے اّگے چڑھاای کیتی تے ِالاکے نُوں چںگی ترھاں سودھِآ۔ اهِمداباد دا نواب اهِمد کھاں ۲۰ هجار رُپےا نجرانا لَے کے اّگوں آ مِلِآ۔

سردار جھںڈا سِںگھ نے ۲۰ هجار جوان نال لَے کے بهاولپُر تے هّلا بولِآ۔ نواب نے اّگوں واستے نِآِا کرن دا پرن کیتا تے ِاّک لّکھ رُپےا جُرمانے وجوں پےس کیتا تے اّگوں نُوں ادھین رهِنا پروان کیتا۔ ِاسے ترھاں نال ِاه سارا ِالاکا تے ڈےهرا جات آدِک جو کِ دُرانیآں دے کبجے وِّچ سن, آپنے ادھین کر کے واپس اںمرِتسر آ گِآ۔ سری هرِمںدر ساهِب جی هاجر هو کے بڑی تکڑی رکم بھےٹ چڑھاای تے دیوالی دے مےلے نُوں رَونک دِّتی۔ ِاس ترھاں نال ِاس مِسل دی آمدن ِاّک کروڑ دے کریب هو گای۔

ِاسے سال تَےمُور ساه نے ِاه هال سُن کے مُلتان تے چڑھاای کر دِّتی۔ سِّکھاں دی پھَوج اَوتھے نا هون دے کارن مُلتان تے کبجا کر کے مُجّپھر کھاں نُوں اُّتھوں دا هاکم بنا دِّتا, کِںتُو ِاه کھبر سُندے هی سردار جھںڈا سِںگھ تے سردار جّسا سِںگھ رامگڑھیآ نے مُلتان تے هملا کر دِّتا۔ سّت دِن بھِآنک جںگ هون دے مگروں