ਹੁਣ ਤਾਂ ਗੰਨੇ ਵੀ ਫਿੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ

 

ਹੁਣ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਭਾਰਤ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਚਿੜੀਆ ਹੈ

ਹੁਣ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਵਡੇਰੇ ਦੇ ਕੈਂਠੇ ਤੋਂ

ਗੁਰੂਆਂ ਪੀਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਸਤਰ ਤੱਕ

ਲੰਦਨ ਦੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਹਨ।

ਹਰ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸੋਮਨਾਥ ਬੇਪਰਦ ਖੜਾ ਹੈ।

ਹੁਣ ਤਾਂ ਏਥੇ ਤ੍ਰੇੜਿਆ ਹੋਇਆ ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਹੈ

ਪਿੱਤਲ ਦਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਹੈ।

ਖੰਡਰ ਖੰਡਰ ਪਈ ਅਜੰਤਾ।

ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਦੀਆਂ ਇੱਟਾਂ 'ਤੇ

ਗਿਣਤੀ ਵੱਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਕੰਮ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀ

ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ ਦੀਆਂ ਵੀ ਛੇ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਬਾਕੀ ਹਨ

(ਭਾਵੇਂ ਆਤਮਘਾਤ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹਨ ।)

ਮੈਂ ਭੁੱਖੇ ਮਰਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ

ਭੁੱਖਾ ਮਰਦਾ ਕਲਾਕਾਰ ਹਾਂ।

ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ ਬਣਕੇ ਕੀ ਲੈਣਾ ਹੈ ?

ਮੈਂ ਮਾਂ-ਪੇ ਦੀ ਸੌਂਹ ਖਾਂਦਾ ਹਾਂ –

ਤੇਰੀ ਕੌਮ ਦੀ ਕਿਸ਼ਤ ਤਾਰਨੇ ਦੇ ਲਈ

ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ।

***

1. 24 ਨਵੰਬਰ, 1975 ਨੂੰ 'ਲੋਹਕਥਾ' ਦੇ ਦੂਜੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ਦੀ ਲਿਖੀ ਅਣਛਪੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਪਾਸ਼ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਵਰਤਮਾਨ ਦੇ ਰੂਬਰੂ, ਸਫ਼ਾ 91), ਪਰ ਲੇਖਕ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਅਤੇ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਸੂਝ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਛਾਪਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। - ਸੰਪਾਦਕ