ِاهناں مسلِآں دے هّل لای جاگرِتی پَےدا کیتی جا سکے۔

بابا مُّکھ تَور 'تے سِآسی ساِار هَے۔ اُس دی لِکھت دا گھےرا بڑا وِسال هَے۔ اُه سماج وِّچ پھَےلی جماتی-وںڈ توں رُو-سناس هَے۔ اوام دے هّک وِّچ کھلون دی کوسِس کردا اُه سِآسی-ِاکتسادی پالِسیآں دی تِّکھی نُکتاچینی کردا هَے۔ اُه بدنام, تاناساه لیڈراں نُوں وی بکھسدا نهیں۔ پاکِستانی اوام لای جمهُوری هکُوک دا مسلا بهُت گںبھیر رِها هَے۔ بار بار پھَوجی راج دی کاِامی نال اُتھے جمهُوری رواِاتاں مجبُوتی نال جڑھ نهیں پکڑ سکیآں۔ نتیجے وجوں پرَےّس دی آجادی دا بار بار گلا گھُّٹِآ جاںدا رِها هَے۔ ساِاد اےسے جمهُوری آجادی لای آواج اُٹھااُن کارن بابا پیپلج پارٹی دی آگُو بےنجیر بھُّٹو تے اُس دے پرِوار دی سِپھت کردیآں نجماں لِکھدا, آپنی راجسی, ترپھداری نُوں سپّسٹ کردا هَے۔ پر جدوں بھُّٹو سرکار وی لوکاں اُّتے جبر کردی هَے جاں لوکاں دیآں اُمیداں 'تے پُورا نهیں اُتردی تاں ساِار اَےسی سرکار دے وِرُّدھ بولن لّگِآں جھِجکدا نهیں۔ سهِری آجادیآں دا سوال پاکِستانی اوام لای سدا هی مُّکھ مُّدا رهِن کارن بابے نے, 'اّکھاں وِّچ جهان' مجمُواے وِّچ کاپھی سِآسی نجماں کهیآں هن۔ اُس دی سِآسی سوچ کای جگھا ٹاپلا وی کھا جاںدی هَے, پر اُس دی ساِاری همےسا اوام دے هّک وِّچ کھلوںدی هَے۔ سِآسی وِچاراں اتے ِاهناں دا تکھلیکی پّدھر 'تے بِآن کای وار آپو وِّچ ٹکرا جاںدا هَے, پر تکھلیکی لِکھتاں وِّچ اُه نِّجھک هو کے آوام دے هّکاں لای آواج اُٹھااُںدا هَے۔ بابا مجدُور جمات دی تے سرمااےدار جماتاں دی سِآست وِّچ پھرک نهیں کردا۔ اُس نُوں سبھ سِآستدان بےایمان نجر آاُںدے هن۔ اُس نُوں ساِاد ِاس گّل دی ِالم نهیں کِ سِآست, ِاکتسادی سوارتھاں اُّتے نِربھر هُںدی هَے۔ ِاس کمجوری دا کارن ساِاد ِاه هووے کِ پاکِستان وِّچ جمهُوری لهِر تے بااےں باجُو دیآں تاکتاں بهُت کمجور هن۔

دّساں کی مَےں هال سِآستداناں دا

کِبلا کاهبا مال سِآستداناں دا

اّپڑ جاون جِس دِن وِّچ اسَےںبلی دے

تّکنا پھےر جلال سِآستداناں دا

اسیں آں بھولے پںچھی پھسنا پھےر اساں

لّگا پھےر اے جال سِآستداناں دا

(سوچاں وِّچ جهان -سپھا 150)

دُوسری ترپھ ساِار مِسِج بےنجیر دے گھر پُّتر هون دی ودھاای دِںدا هَے۔ نال هی 'اّکھاں وِّچ سمُںدر' کِتاب وِّچ بابا لِکھدا هَے۔

اسیں آں تےرے نال نی بھَےنے اسیں آں تےرے نال

ساڈے هُںدِآں هو نهیں سکدا تےرا وِںگا وال

(اّکھاں وِّچ سمُںدر - سپھا 115)

سِآسی ساُور دی کِسے هّد تیک گھاٹ کارن اُه کدے هاکم جماتاں دے سِآسی راهنُماواں دی سِپھت کر جاںدا هَے, پر کدے اوام دُسمن نیتیآں دا وِرودھ تے نُکتاچینی کردا اُه جنتا دے نال کھلوںدا هَے۔ اسل وِّچ اُه جمهُوری جدو جهِد وِّچ سپّسٹ بھاںت دِرڑ جّدو جهِد وِّچ نهیں پَےںدا تے لگاتار لڑاای دی جِّت تیک نهیں جاںدا۔ اےتھے وی کسُور بابے دے سِآسی ساُور دا اےنا نهیں, جِنّا ِاس دَور دی جمهُوری لهِر دی کمجوری دا هَے۔ جِوےں جِوےں پاکِستان وِّچ جمهُوری جّدو جهِد مجبُوت تے وسیه هووےگی, نال نال ِاس دا ادب تے هور آرٹس وِّچ ِاس دا ِاجهار وی هووےگا۔

بهُت سارے اوامی مُّدِآں تے اُس دی پهُںچ سَےکُولر تے ترّکی پسںد هَے۔ بابا بھارت-پاک دوستی دا هامی هَے تے اُه کسمیر ورگے ناجُک مسلے بارے چھاون واد دا سِکار نهیں هُںدا, جد کِ کای سادھارن کوی اجِهے مُّدِآں 'تے آم تَور 'تے هاکم جماتاں دے سوارتھی پرچار دا سِکار هو جاںدے هن۔

وِّچ سِآسی پرھِآ کھا کے هار میآں

تَےنُوں هوایآں پیڑاں هُن کسمیر دیآں

(سوچاں وِّچ جهان -سپھا 152)

اُس دی سِآسی ساِاری سٹےجی پّدھر دی هَے۔ سِآسی مسلِآں تے لِکھدے هواے اکسر ساِار پراپےگںڈا دا سِکار هو جاںدے هن تے اُه هُسن-کاری دے مِآراں وّلوں لاپرواه رهِںدے هن۔ مُول مُّدا سماجی سِآسی گھٹناواں تے پالسیآں نُوں ساِاراناں اںداج وِّچ پےس کردے هواے کاوِبِںب دے تهِت بات کرن دی هَے۔ پر کای وار بابا سّتای, ِاّک-پاسڑ, پھلَےٹ جاں سٹےٹمَےںٹل هو جاںدا هَے۔ اَےسی هالت وِّچ ساِار دے پھن اُّتے پرچار دا