ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ

ਅਧਿਆਪਕ ਕਾਰਜ

ਮੁਲਾਂਕਣ

ਲਈ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਮਕਾਨ ਤਾਂ ਖੂਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿੰਨਾਂ ਵੀ ਪੈਸਾ ਲਾਓ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ, ਖਰਚੇ ਮੁਕਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਇਹੀ ਹਾਲ ਸਤਿੰਦਰ ਨਾਥ ਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਖਾਲੀ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਡਾਕਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਪਏ ਪੰਝੀ ਰੁਪਏ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਜਾਪ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿਸਾਬ ਤਬਦੀਲੀ ਦੌਰਾਨ ਉਹੀ ਰਕਮ ਇੱਕ ਸੌ ਅਠਾਈ ਰੁਪਏ ਪੰਜਾਹ ਪੈਸੇ ਬਣਨ ਤੇ ਉਹ ਦੁਚਿੱਤੀ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਗਲਤੀ ਸੋਧਣ ਲਈ ਕਲਰਕ ਨੂੰ ਕਹੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਸਤਿੰਦਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਚਿਤਰਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੈਸੇ ਦੀ ਤੰਗੀ ਚੰਗੇ ਭਲੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਨੀਅਤ ਨੂੰ ਬਦਨੀਤ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬੜਾ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਤਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਡਾਕਖਾਨੇ ਤੋਂ ਪਾਸ ਬੁੱਕ ਪੂਰੀ ਕਰਵਾ ਕੇ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੌ ਰੁਪਏ ਵੱਧ ਲਿਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹ ਪੈਸੇ ਦੀ ਥੁੜ੍ਹ ਕਾਰਨ ਜੱਕੋ-ਤੱਕੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਡਾਕਖਾਨੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਡਾਕਖਾਨੇ ਦੇ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਹੋ ਚੁਕਾ ਸੀ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਬੇਈਮਾਨੀ ਅਤੇ ਈਮਾਨਦਾਰੀ ਦੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਦੀ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਵਿੱਚ ਬੀਤਦਾ ਹੈ। ਸੋਮਵਾਰ ਪਹਿਲੀ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਉਹ ਤਨਖਾਹ ਵਿਚੋਂ ਸੌ ਰੁਪਏ ਡਾਕਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਬੇਈਮਾਨੀ ਨੂੰ ਦਬਾਈ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਦੱਬੀ ਵੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਇਸ ਜਿੱਤ ਤੇ ਖੁਸ਼ ਵੀ ਹੈ ਪਰ ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਬੱਚੇ ਦੇ ਬੁਖਾਰ ਦੀ ਖਬਰ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਜਾਗ ਉੱਠਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਡਾਕਖਾਨਾ ਖੁਲ੍ਹਦੇ ਹੀ ਬਾਊ ਨੂੰ ਸੌ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਲਤੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸੌ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਲਤੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਡੇਢ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਡਾਕਖਾਨੇ ਵਾਲਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਪੈਸਾ ਸਤਿੰਦਰ ਨਾਥ ਦਾ ਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਵੀ ਬੇਈਮਾਨ ਹੀ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਜਾਣਗੇ ਕਿ 'ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਦਾ ਬੇਈਮਾਨ' ਕਹਾਣੀ ਡਾ. ਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉੱਪਲ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪਾਤਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਦੁਆਰਾ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਸਤੂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵੇਰਵੇ ਉਸ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਸਤਿੰਦਰ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਦਾ ਅਸਿਸਟੈਂਟ ਹੈ ਉਹ ਮਕਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਰਜ਼ਾ ਵੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਈਮਾਨਦਾਰੀ ਦੇ ਦਮਗਜ਼ੇ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸੌ ਛਿੱਲੜਾਂ ਪਿੱਛੇ ਬੇਈਮਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਸੌ ਛਿੱਲੜ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬਾਊ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੀ ਪਾਸ ਬੁੱਕ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣੋਂ ਛੁੱਟ ਗਏ ਸਨ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੇ ਪਾਤਰ ਉਸਾਰੀ ਬੜੇ ਯਥਾਰਥਕ ਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰ. ਡਾਕਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਬੁੱਕ ਪੂਰੀ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਸਨ ?

ਪ੍ਰ. ਸਤਿੰਦਰ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਦਾ ਬੇਈਮਾਨ ਕਿਵੇਂ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ?

ਪ੍ਰ. ਕਿਸ ਕਾਰਨ ਤੋਂ ਸਤਿੰਦਰ ਨਾਥ ਬੇ-ਈਮਾਨ ਬਣਿਆ?