ਅਪਾਰ ॥ (੭) ਰੇਣ ਸਗਲ ਇਆ ਮਨੁ ਕਰੈ

ਏਊ ਕਰਮ ਕਮਾਇ॥ (੮) ਹੁਕਮੈ ਬੂਝੈ ਸਦਾ

ਸੁਖੁ ਨਾਨਕ ਲਿਖਿਆ ਪਾਇ ॥੩੧॥

ਅਰਥ- ੧. ਣਾਣੇ ਅੱਖਰ ਦੁਆਰਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਪੁਰਸ਼ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਾਮ ਕਰੋਧ ਆਦਿ ਵੈਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰਣਭੂਮੀ ਵਿਚ ਜਿੱਤ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ੨. ਜਿਹੜਾ ਪੁਰਸ਼ ਹਉਮੈ ਤੇ ਦ੍ਵੈਤ ਭਾਵ ਨਾਲ ਲੜ ਮਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਦੁਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ੋਭਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ੩. ਜਿਹੜੇ ਪੁਰਸ਼ ਗੁਰੂ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਹੰਗਤਾ ਨੂੰ ਨਾਸ ਕਰਕੇ ਜੀਵਤ-ਭਾਵ ਵਲੋਂ ਮਰੇ ਹਨ, ੪. (ਅਤੇ) ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਜਿੱਤਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵੇਸ ਸੂਰਮਿਆਂ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇਗਾ (ਭਾਵ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੂਰਮੇ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲੇਗਾ)। ੫. ਜਿਹੜਾ ਪੁਰਸ਼ ਸੰਸਾਰਕ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾ ਸਮਝੇ ਤੇ ਇਕ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਆਸਰੇ ਹੀ ਰਹੇ। ੬. ਦਿਨ ਰਾਤ ਉਸ ਅਪਾਰ ਪੁਰਖ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਨੂੰ ਸਿਮਰਦਾ ਰਹੇ। ੭. ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸਭਨਾਂ ਦੀ ਚਰਨ ਧੂੜੀ ਬਣਾਵੇ, ਇਹੋ ਸ਼ੁਭ ਕਰਮ (ਜੋ ਉੱਪਰ ਕਹੇ ਗਏ ਹਨ) ਕਮਾਉਂਦਾ ਰਹੇ। ੮. ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਬੁੱਝ ਲਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪੁਰਸ਼ ਸਦਾ ਸੁਖ ਪਾਵੇਗਾ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੁਕਮ ਦੀ ਸੋਝੀ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਈਦੀ ਹੈ ॥੩੧॥

ਸਲੋਕੁ ॥

(੧) ਤਨੁ ਮਨੁ ਧਨੁ ਅਰਪਉ ਤਿਸੈ ਪ੍ਰਭੂ

ਮਿਲਾਵੈ ਮੋਹਿ॥ (੨) ਨਾਨਕ ਭ੍ਰਮ ਭਉ

ਕਾਟੀਐ ਚੂਕੈ ਜਮ ਕੀ ਜੋਹ ॥੧॥