تتکرا

آسا مهلا ۱ ۔۔ وار سلوکا نالِ

سلوک م: ۱ ۔۔ بلِهاری گُر آپنے

سلوک م: ۱ ۔۔ سچے تےرے کھںڈ سچے برهمںڈ۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ وِسماد ناد

سلوک م: ۱۔۔ بھَے وِچ پون وهَے سدوااُ۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ گھڑیآ سبھے گوپیآ پهر کن੍ّ گوپال ۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ مُسلمانا سِپھت سریات پڑ پڑ کرهِ بیچار ۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ هاُ وِچ آيا هاُ وِچ گيا۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ پُرکھاں بِرکھاں تیرتھاں تٹاں مےگھاں کھےتاںه۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ پڑ پڑ گڈی لدیاهِ پڑ پڑ بھریاهِ ساتھ۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ کُوڑ راجا کُوڑ پرجا کُوڑ سبھ سںسارُ۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ سچ کال کُوڑ ورتِآ کل کالکھ بےتال۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ دُکھ دارُو سُکھ روگ بھيا جا سُکھ تام ن هوای۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ نانک مےر سریر کا۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ سِںمل رُکھ سراِارا ات دیرگھ ات مُچُ۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ ديا کپاه سںتوکھ سُوت جت گںڈھی ست وٹُ۔۔

سلوک م: ۱۔۔ گاُو بِراهمن کاُ کر لاوهُ

سلوک م: ۱ ۔۔ جے موهاکا گھر مُهَے گھر مُهِ پِتری دےِا۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ جے کر سُوتک منّیاَے سبھ تَے سُوتک هوِا۔۔

سلوک م: ۱۔۔ پهِلا سُچا آپ هوِا سُچَے بَےٹھا آِا۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔ نانک پھِکَے بولِاَے تن من پھِکا هوِا۔۔

سلوک مهلا ۲ ۔۔ اےه کِنےهی آسکی دُوجَے لگَے جاِا۔۔

سلوک مهلا ۲ ۔۔ چاکر لگَے چاکری نالے گارب وادُ۔۔

سلوک مهلا ۲ ۔۔ اےه کِنےهی دات آپس تے جو پاایاَے۔۔

سلوک مهلا: ۱ ۔۔ آپے بھاںڈے ساجِان آپے پُورن دےِا۔۔

"سُدھُ" پد دا نِرنا

کی کرتارپُر ساهِب وِکھے بھی پںچم پاتِساه جی والی اسلی بیڑ نهیں?

گُر-سِّکھ دے لّچھن

نَوں دھُناں دا سںکھےپ وےروا

پهِلی دھُن وار ماجھ کی تتھا سلوک مهلا ۱

دُوجی دھُن گاُڑی کی وار مهلا ۵

تیجی دھُن آسا دی وار

چَوتھی دھُن گُوجری کی وار مهلا ۳

پںجویں دھُن وڈهںس کی وار مهلا ۴

چھےویں دھُن رامکلی کی وار مهلا ۳ ۔۔

ستویں دھُن سارںگ کی وار

اٹھویں دھُن وار ملار کی

نَوویں دھُن کانڑے کی وار

آسا مهلا ۴ چھںت گھر ۴

رامکلی دی تیسری وار

سّتے بلوںڈ دی رامکلی کی وار

وڈهںس مهلا ۱ گھر ۲ ۔۔

دساں ستِگُراں دی بںساولی

جاگدی جوت ستِگُرُو سری گُرُو گرںتھ ساهِب جی

پںج پِآرِآں دے نام

چالی مُکتے

لابھداِاک گِنتی

گُربانی مهّلا پّد دا اُچارن

ساکھیآں دا وےروا

ساکھی-چِّتر کےتُو

دُوسری اُتھانکا

تیسری اُتھانکا

ساکھی-رام راِا جی دی

ساکھی-راجے تے پںڈت دی

ساکھی-رَےباں دی

ساکھی-نںد چںد دی

ساکھی- چںدراول گوپی دی

ساکھی-نیلے بستر پاڑن دی

ساکھی-راجے دی

ساکھی-ديا 'پر ےُدھِسٹر دی

ساکھی-پرمهںس براهمن دی

ساکھی-ِاک سِّکھ دی

ساکھی-دارا سکوه دی

ساکھی-چار پرَوںٹھِآں دی

ساکھی-جَے بِجَے دی

ساکھی-بھاای بھِکھاری جی دی

ساکھی-سےکھ چِلی دی

ساکھی-هولاں کھُآن والے لڑکے دی

ساکھی-کھڈُور ساهِب دی

☆☆☆

{سری گُرُو گرںتھ ساهِب جی دا پنّا ۴۶۲}

 

اک اونکار ست نام کرتا پُرکھ نِربھاُ نِروَےرُ

اکال مُورت اجُونی سَےبھں گُر پرساد ۔۔

آسا مهلا ۱ ۔۔

وار سلوکا نالِ

سری آسا جی دی وار سلوک مهّلِآں دے نال کتھن کیتی هَے۔ ِاتنے اّکھر ِاس لای لِکھے هن چُوںک کای واراں سلوک مهّلِآں توں بِناں هَےن۔

سلوک بھی مهلے پهِلے کے لِکھے

ِاس وار وِچ وار=پاُڑیآں ساریآں پهِلے پاتِساه جی دیآں هن, سلوک اتے مهّلے بھی بهُتے پهِلے پاتِساه سری گُرُو نانک دےو جی دے لِکھے هواے هن۔

ٹُںڈے اس راجَے کی دھُنی۔۔

ِاتنے اّکھر چھےوےں پاتِساه میری پیری دے مالک سری گُرُو هرِگوبِںد ساهِب جی نے لِکھ کے راگیآں نُوں هُکم دِّتا, جِوےں ٹُںڈے اسراج دی دھُنی=پاُڑی لِکھی هوای ڈھاڈھی لوک گااُںدے هن تِوےں سری آسا جی دی وار دیآں پاُڑیآں گاِان کرنیآں۔

کِاُںک دھُناں دے چاڑھن دا هُکم پںچم پاتِساه جی نے سری گُرُو هرِگوبِںد ساهِب جی نُوں دِّتا سی۔

(دےکھو گُر بِلاس پا: ۶ کرِت بھاای منی سِںگھ جی دھِآِا ۴ پنّا ۷۷)

ےتھا-سری ستِگُر دِکھ لگو دِواناں۔ بُّڈھے آدِک سبھ ِاک ٹھاںنا۔

هر گوبِںد کو کها سُناای۔ آگِآ مور سُنو چِت لاای۔

ساهِب بُّڈھے بچن بکھاناں۔ تُم کرنے جُدھ مهاں بھَے آناں۔

گرںتھ بیچ هم جوِا لِکھاای۔ باای وار سُنهُ من لاای۔

من پسںد وار جو پاوو۔ تبَے دھُناں تُم تاهِ چڑھاوو۔

بانی اَور نهیں تُم کرنی۔ ست بچن سُنهُ مم سرونی۔۔ ۴۱۱۔۔

ےتھا- ِاک سمےں سری گُرُو هرِگوبِںد ساهِب جی دیوان لگا کے بَےٹھے سن تے ابدُلے ڈھاڈھی نُوں کِها هُن تُوں واراں سُنا, تد اُس نے ۲۲ واراں سُناایآں۔

ےتھا:- بھِنّ بھِنّ سبھ وار اُچاری ۔۔ ڈھاڈھی ابدُل بڈ چھب دھاری ۔۔

دھُن جُت باای وار سُناای۔۔ دوِا ماس مهِ نِج من لاای۔۔ ۱۲۴۔۔

باای وار کی دھُن سُن باای۔۔ نَو دھُن اُوپر وار چڑھاای۔۔

کرے ےاد گُرُو ارجن بَےن۔۔ من پسںد چاڑھو من چَےن۔۔

اب جو گُر کے من مَےں بھاای۔۔ هر گوبِںد دھُن سوِا چڑھاای۔۔ ۱۲۶۔۔

ساهِب بُّڈھے کی تبَے, سری گُر آگِآ پاِا۔۔

نَو دھُن چاڑی وار کی, سُنو سوِا چِت لاِا۔۔ ۱۳۲۔۔^۱

--------------------

کبِّت-

۱. ملک مُرید سُور چںدرهڑا جُدھ پُور, تاکی دھُن سُن وار ماجھ کی چڑھاای هَے۔

کمالراِا دھار کرُدھ موجدین جِاُں کینو جُدھ, تاکی دھُن سُن وار گَوڑی کی لِکھاای هَے۔

ٹُںڈے اس بھےو جس کینو بڈو جُدھ رس, دھُن سُ اپار تاهِ آسا وار پاای هَے۔

سِکںدر سو بڈو بل براهم سو جُدھ بھل, تاکی دھُن بَےری دل گُوجری دھراای هَے۔۔ ۱۳۳۔۔

سوَےےا

سُن کَے دھُن اَور للا بهِلیم کهَے وڈهںس کے ماهِ چڑاای۔

جودھ سُ ویر بھےو رندھیر پُوربانی سوں رس رُدر مچاای۔

سو دھُن رامکلی سُبھ راگ مَےں هوِا دِآل گُرُو جی لِکھاای۔

مهِمے هسنے جِم جُدھ کیاَو دھُن سُںدر سارںگ وار دھراای۔۔۱۳۴۔۔

سورٹھا-پُن رانے کَےلاس مالدےو جِم جُدھ کیاَو۔

تِه دھُن گُرُو پرکاس ملار وار پَے سو لِکھی۔۔ ۱۳۵۔۔

دوهرا-مُوسے وار کی دھُن سُنی, سری گُر من هرکھاِا۔

وار کانڑے پر لِکھی, سو دھُن گُر پرگٹاِا۔۔۱۳۶۔۔

(گُر بِلاس پا: ۶ دھِآِا ۸, پنّا ۱۴۹)

پهِلی ساکھی

ِاک چِّتر کےتُو نام کر کے راجا هويا هَے۔ اُس دے گھر پرمےسر دی کِرپا نال سُںدر لڑکا پَےدا هويا, جِس نُوں وےکھدِآں دُّکھ بھُّکھ لهِںدی سی۔ جِس وےلے ۴۰ دِناں دا هو گِآ تاں براهمناں پاسوں پُچھ کے اُس دا نام 'اسراج' رّکھِآ گِآ۔ جِس وےلے کُجھ کُ سالاں دا هو گِآ, تاں ِاک دِن راجا نے آپنے مهِلاں وِچ جوتسیآں نُوں بُلا کے کِها-کوای اَےسا تریکا دسو جِس نال مےرا پُتر تےج پرتاپ تے بڑے بل والا هووے۔

جوتسیآں نے آپنے جوتس انُسار سوچ وِچار کے آکھِآ-'هے راجن ! ِاک سُںدر بھورا تِآر کرا کے اُس اںدر ۱۲ سال ِاس دی رِهاِاس کراای جاوے, اںدر هی گُسلکھانا اتے کھانا تِآر کرن لای کِچن تے پڑھاای واستے وّکھرا کمرا, سَےرگاه واستے سوهنا بگیچا تِآر کرايا جاوے تے آرام کرن لای سوهنا مںدر بھاو باهر بِلکُل نا نِکلے تاں ِاه لڑکا بڑا تےجسوی اتے سُوربیر دُسمناں دے ناس کرن والا هووےگا۔"

ِاه گّل جوتسیآں پاسوں سُن کے راجے نے اُسے وےلے هُکم دے کے بھورا تِآر کروا لِآ اتے چںگے اُستاد لگا کے باراں ورھے بھورے وِچ هی وِّدِآ پڑھاای۔

پُورا سماں هون نال راجا نے مںتریآں نُوں هُکم دِّتا, اسراج نُوں باهر لِآاَو۔ مںتریآں نے اُسی وےلے هور سارے کںم چھّڈ کے بڑی رَونک بنا کے واجے وگَےرا نال لَے کے بڑی دھُوم دھام نال بھورے وِچوں آتسباجیآں سمےت راج پُتر نُوں باهر لِآںدا۔ سبھ توں پهِلاں اسراج نے آپنے پِتا جی دے چرناں 'پر آ کے مّتھا ٹےکِآ۔ اگوں پِتا نے سِر 'تے هّتھ پھےرِآ, مّتھا چُںمِآ, گل نال لا کے آپنے پاس بَےٹھا لِآ۔ اُس وےلے دا سماگم بڑیآں کھُسیآں نال پُورا کیتا اتے سبھا وِچ بَےٹھے سارِآں لوکاں نُوں مٹھِآای دِّتی۔

کُجھ سمےں پِچھوں پِتا نے کِها-'پُتر! مهِلاں وِچ جا کے تُوں آپنیآں سبھ ماتاواں نُوں مِل گِل آ۔" هُکم منّ کے اسراج نے بڑے ادب ستِکار نال سبھ ماتاواں دے چرناں 'پر نِںمرتا نال مّتھا ٹےک کے بهُت ساریآں اسیساں تے بڑا پِآر لیتا۔ ِاک رانی جو راجا نے نویں وِآهی هوای سی, جد اُس دے پاس جا کے مّتھا ٹےکن لّگا تاں ِاس دے سُںدر چےهرے موهرے نُوں وےکھ کے اُه موهت هو گای تے اسراج دیآں باهواں پھڑ کے کھلو گای مّتھا نا ٹےکن دِّتا۔ اسراج کهے-'ماتا! مّتھا ٹےک لَےن دےه۔" آکھن لّگی-'تُوں مےرا کوای پُتر نهیں, تُوں تاں مےرا پتی

هَےں, تےرا هّک نهیں مّتھا ٹےکن دا۔ مےرے نال گرهِست والا وِهار کر۔" ِاه سُن کے اسراج نے کِها-'ِاه گّل پھےر نا کهیں, تُوں تاں مےری ماتا هَےں۔ رانی نے آکھِآ- 'مَےں تےری کوای ماتا نهیں, مَےں تَےنُوں آپنے پےٹوں نهیں جںمِآ, مےرا کِها منّ کے مےرے نال رچ مِچ جاه, نهیں تاں مَےں تےرا بُرا هال کراواںگی, هو سکِآ تاں جانوں مروا دِآںگی۔" راج پُتر ِاه گّلاں سُن کے بڑیآں سوچاں اںدر پَے گِآ, آکھِرکار اسراج بڑا دھرماتما تے اکلمںد سی, آکھن لّگا-'هے ماتا ! ِاک وےراں تاں مرنا هی هَے پر کلںکت هو کے نهیں مراںگا, تُوں آپنے کھِآلاں نُوں موڑ لَے۔" ِاتنی گّل آکھ کے اسراج جھٹ پٹ باهر دَوڑ آيا۔

پِچھوں رانی نے راجے دے آاُن دا وےلا جان کے ِاه چرِّتر کر لِآ, گل دے کّپڑے پاڑ دِّتے, گهِنے لاه سُّٹے, سِر دے وال کھِلار کے, پِںڈے تے نهُںدراں مار کے بُرا بھےس بنا کے جمین 'پر لےٹ گای۔ ِاتنے نُوں راجا جی آ گاے, آاُںدِآں سار ِاه هالت وےکھ کے هَےران هو گاے, پُّچھدے هن-هے سُبھّدرے ! تےرا ِاه هال کِس کیتا هَے ? جلدی دّس۔" رانی بولی, 'هور کِس کرنا هَے, تےرے نےک پُتر دی کرتُوت هَے, جِس دی اُپما تُوں روج سُنااُںدا هُںدا سَےں جاں ِاس نُوں مروا دےه, نهیں تاں مَےں مر جاواںگی۔

آپنی پِآری رانی دی ِاه گّل سُن کے راجے نُوں بڑا گُّسا آيا۔ اُس وےلے انّھا هو گِآ, سوچِآ سمجھِآ کُجھ نا مںتری نُوں پاس سدوا کے سکھت هُکم دے دِّتا-'هُنے هی جلاداں نُوں سدوا کے اسراج نُوں باهر لِجا کے چُپ چُپاتے مروا ديو تے ِاس دا کوای نا کوای ِاک اںگ کّٹ کے مَےنُوں لِآ کے وِکھانا۔"

راجے دا هُکم منّ کے جلاد اسراج نُوں باهر لَے گاے پر راج پُتر دے سوهنے کھُوبسُورت چےهرے نُوں وےکھ کے مارن لای کِسے دا هَوںسلا نا پوے, ِاک دُوجے دے مُوںه وّل تّکن, بڑے سسوپںج وِچ پَے گاے۔ آکھرکار ِاک نے ِاه سلاه دِّتی کِ بهُتا ڈر تاں راجے دا هی هَے, تُسیں راجے دی تسّلی واستے ِاس دا ِاک هّتھ وّڈھ کے لَے جااَو۔ جلاداں نے ِاه گّل دِل پسںدی والی سوچ کے راج پُتر دا هّتھ وّڈھ کے اُس نُوں تھوڑھے پانی والے کھُوه وِچ سُٹ کے واپس چلے آاے, مهِلاں وِچ راجا نُوں اُه هّتھ کّٹِآ وِکھا کے تسّلی کروا دِّتی کِ ٹھیک اسراج نُوں مار آاے هاں۔

جد کُجھ سماں لںگھ گِآ تاں ِاک ونجارِآں دا ٹولا آپنے راهے راه تُری جاںدا سی, اُهناں نُوں بڑی پِآس لّگی هوای سی, تّکدے تّکدے اُس کھُوه 'تے آ پهُںچے جِس وِچ اسراج پِآ سی۔

پانی کھِّچن واستے کھُوه وِچ ڈول سُّٹِآ تاں اسراج نے ڈول پھڑ لِآ, اُپر نُوں کھِّچن, پر کھِّچِآ نا جاوے تد ونجارِآں نے سوچِآ کےهڑی بلا هَے جِس نے ڈول نُوں پھڑ لِآ هَے ? جھاتی مار کے وےکھِآ تاں ِاک سُںدر راج کُمار نجریں پِآ, دِل وِچ ترس آيا, اسراج نُوں باهر کّڈھ لِآ۔ هّتھ جکھمی هويا وےکھ کے پّٹی بنّھ کے بلد اُپر چڑھا کے آپنے نال لَے تُرے۔

کُجھ کُ رستا لںگھ گاے تاں راه وِچ ِاک راجے دا دھوبی راجے دے کپڑے دھو رِها سی۔ اسراج دے سُںدر چےهرے نُوں وےکھ کے اُس نُوں کپڑے دھونے بھُل گاے, اےسے وّل هی تّکنا سُرُو کر دِتا۔ ونجارِآں پُچھِآ تُوں آپنا کںم چھّڈ کے ِاس وّل کِاُں نجر لگاای هَے ? دھوبی نے آکھِآ مےرے گھر اَولاد نهیں, مَےں چاهُںدا هاں مےرے گھر وی لڑکا هووے تاں ونجارِآں نے اسراج نُوں مُل وِچ وےچ دِّتا۔ راج پُتر نُوں لَےںدِآں سار هی دھوبی نُوں چار چنّ چڑھ گاے۔ گھر لِآ کے بڑا پِآر کیتا تے دِل دیآں سّدھراں پُوریآں کیتیآں اتے آپنے دُّکھ سُکھ دا ساتھی سمجھ کے, کُجھ سمےں توں پِچھوں آپنے کںم دیآں بھُومنا پان واستے سوےر سار بلد اُپر کّپڑے دھر کے ٹِکانا سمجھا کے تور دےوے کِ پھلانی جگھاں پانی دے کںڈھے کپڑے اُتار کے بلد نُوں گھاه چرنے چھّڈ دےویں۔ اسراج نے دھرم پِتا دا کهِنا منّ کے روجانا اےسے ترھاں کںم سُرُو کر دِّتا اتے-اَودھر 'گھلے آوهِ نانکا سدے اُٹھی جاهِ۔۔' (پنّا ۱۲۳۹) دے هُکم انُسار اُس دےس دا راجا مِرتُو هو گِآ۔

راجے دے گھر سںتان کوای نهیں سی۔ مںتریآں نے راج گّدی پر نوےں آدمی نُوں بِٹھااُن لای بهُت وِچار کیتی۔ آکھر ِاس سِّٹے تے پهُںچے کِ جوتسیآں پاسوں پُچھ کیتی جاوے, کِاُںک وجیر آپ راج گّدی اُپر نهیں بَےٹھ سکدے, جے بَےٹھن تاں نرکاں دے ادھِکاری هُںدے هن۔

جوتسیآں نُوں سّد کے پُچھ کیتی کِ راج گّدی 'پر کِس نُوں بِٹھاایاے ? اُهناں نے آپنے جوتس انُسار سلاه دِّتی کِ سهِر دے سارے درواجے بںد کر ديو, اںمرِت وےلے جِس دے هّتھ لّگن نال جںدرے سمےت بُوهے کھُلھ جان, اُس نُوں راج گّدی اُپر بِٹھا ديو۔ مںتریآں نے اُس دِن سام نُوں سبھ درواجے بںد کروا دِّتے۔ دو دو دروانچی هر ِاک درواجے اّگے کھڑے کرکے هُکم دے دِّتا کِ سوےر سار جِس دے هّتھ لّگن نال جںدرے بُوهے آپے کھُلھ جان اُس نُوں پھڑ لَےنا۔

جِس وےلے اسراج آپنے نےم انُسار گھروں بلد اُّتے کپڑے رکھ کے تُر پِآ, اگوں درواجا بںد وےکھ کے آپنا ٹُںڈ اّگے ودھا کے جںدرے نُوں لايا تاں جںدرا تے درواجا دووےں کھُلھ گاے دروانچیآں نے اُسی وےلے پھڑ لِآ۔

دِن چڑھن تے اُس نُوں مهِلاں وِچ وجیراں دے ساهمنے لَے گاے, پُچھن تے اسراج نے مُڈھ توں لَے کے اکھیر تّک آپنی هّڈ بیتی ساری کهانی سُناای سارے مںتری پرسنّ هواے, کِاُںک اُهناں نُوں راج گّدی اُپر بِٹھااُن واستے راج پُتر هی مِل گِآ۔ سریر پر وٹنا مل کے چںگی ترھاں ِاسنان کرا کے سوهنے سوهنے کپڑے پُآ کے کلگی جِگا بنّھ کے بڑی سج دھج نال اسراج نُوں گّدی اُپر بِٹھا دِّتا۔

اسراج نے آپنی رُوهانی تاکت نال بڑا سوهنا دھرم دا راج کیتا, پرجا نُوں بهُت سُکھی وسايا, جِس نال ِاس دی کیرتی گُلاب دے پھُلاں واںگ دُور دُور تّک پھَےل گای۔

سمےں دے چّکر انُسار ِاس دے پِتا دے دےس وِچ بڑا دُربھِکھ (کال) پَے گِآ۔

چِتر کےتُو راجے دے دےس واسی لوک اناج لّبھدے لّبھدے اسراج دے دےس وِچ آ گاے۔ جِس وےلے اسراج نُوں کھبر مِلی کِ مےرے پِتا دے دےس دے آدمی اناج لَےن واستے آاے هن, اُس وےلے اُهناں پاسوں کوای رُپِآ نهیں لیتا, اَےوےں هی اناج دیآں بوریآں چُّکا دِّتیآں۔ لوکاں نے آپنے چِتر کےتُو راجے پاس آ کے اسراج دی بڑی اُپما کیتی کِ ٹُںڈا اسراج نامی راجا بڑا دھرماتما هَے۔ انّ دیآں بوریآں مُپھت چُکا دےںدا هَے تاں چِتر کےتُو نے وِچارِآ اَےسے دھرماتما راجے دا درسن جرُور کرنا چاهیدا هَے۔ اُس وےلے سُنےها بھےجِآ مَےں آپ نُوں مِلن آ رِها هاں۔ جِس وےلے اسراج نے سُنِآ مےرا باپ مَےنُوں مِلن واستے آ رِها هَے تِس وےلے واجِآں گاجِآں سهِت اّگوں آ کے ستِکار نال آپنے مهّلاں وِچ لَے گِآ۔ چِتر کےتُو نے پُچھِآ تےرے پِتا جی دا ناں کی هَے ?

اسراج نے کِها دھرم دا باپ تاں گُجر گِآ هَے جِس دی راج گّدی 'پر بَےٹھا هاں تے پِّچھلے پِتا مےرے آپ هو۔ اسراج پاسوں ساری کهانی سُن کے چِتر کےتُو نے پرسنّ هو کے آپنا راج وی ٹُںڈے اسراج نُوں دے دِّتا۔ اُس سمےں دُوجی رانی دے پُتر کھان تے سُلتان نے جںگ کیتا۔ آکھر اسراج دی جِّت هو گای۔ تِس وےلے ڈھاڈھیآں نے اُس دی وار بناای۔ اُه پاُڑی ِاه هَے-

بھبکِآ سےر سردُول راِا رن مارُو بّجے۔

سُلتان, کھان بڈ سُورمے وِچ رن دے گّجے۔

کھت لِکھے ٹُںڈے اسراج نُوں پاتساهی اّجے۔

ٹِّکا سارںگ باپ نے دِتا بھر لّجے۔

پھتے پاِا اسراج جی ساهی پر سّجے۔

چِتر کےتُو راجے دا دُوجا نام سارںگ بھی هَے۔ جِس وےلے ڈھاڈھیآں نے اکال تکھت دے هےٹھ کھلو کے ٹُںڈے اسراج دی پاُڑی گاِان کیتی تاں چھےوےں گُرُو ساهِب نے سُن کے سںکےت کیتا کِ جِوےں ِاه پاُڑی گاِان کیتی جاںدی هَے, تِوےں ِاس آسا دی وار دیآں پاُڑیآں گاِان کرنیآں۔

دُوسری اُتھانکا

ِاک راجا دے دےس وِچ رات نُوں سےر آ کے سهِر دا بڑا نُکسان کردا هُںدا سی۔ پرجا نے بهُت دُّکھی هو کے پُکار کیتی-هے راجن! مےهربانی کرکے سےر توں بچااَو, نهیں تاں اسیں تےرے درواجے 'تے بَےٹھے هاں۔ اُس وےلے راجے نے بںدُوکاں تے هور هتھِآر دے کے بڑے بڑے سُورمے آدمی بھےجے پر سےر مرن وِچ نا آيا هور بڑے بڑے جتن کیتے هواے بھی نِسپھل چلے گاے۔ آکھِر راجا نے ڈَوںڈی پِٹواای کِ جےهڑا سُورما ِاس سےر نُوں مارےگا اُس دی بهادری 'پر مَےں اّدھا راج ار آپنی لڑکی دا ناتا دےواںگا۔ ِاه گّل سُندِآں هی اسراج نے آن کے راجے نُوں کِها, 'آپ جی دا هُکم هووے تاں مَےں سےر نُوں ماردا هاں۔ پر مَےنُوں ِانام کی مِلےگا ?' راجے نے کِها, 'اّدھا راج اتے سُںدر لڑکی وِآه دِآںگا۔"

ِاه گّل سُن کے اسراج جھّٹ هی کھّبے هّتھ ڈھال, سّجے هّتھ تلوار لَے کے اُس راهے تُر پِآ جِس رستيوں سےر آاُںدا سی۔ اُدھروں سےر وی آپنے وےلے سِر تُرِآ آںودا سی, اُس نے آدمی نُوں وےکھ کے بھبک ماری تے وار کیتا تاں اسراج نے بڑی بهادری نال ڈھال والا کھّبا هّتھ سےر دے مُوںه وِچ دے کے سّجے هّتھ نال تلوار مار کے نیچيوں پےٹ چاک کر دِّتا۔ کھّبا هّتھ ڈھال سمےت سےر نے چّب لیتا۔ جِس توں ِاس دا نام ٹُںڈا اسراج پَے گِآ۔ اُس وےلے ِاس دی بهادری وےکھ کے راجے نے اّدھا راج دے کے لڑکی دا وِآه کر دِّتا۔

ڈھاڈھیآں نے ِاس دی سُوربیرتا 'پر وار بناای۔ جِس وےلے اُه وار ستِگُراں دی هجُوری وِچ آ کے سُناای تاں سری گُرُو هرِگوبِںد ساهِب جی نے ِاس دی پاُڑی سُن کے راگیآں نُوں هُکم دِّتا کِ جِوےں ٹُںڈے اسراج دی پاُڑی گاِان کیتی جاںدی هَے, اُسے ترھاں آسا دی وار دیآں پاُڑیآں گاِان کرنیآں۔

تیسری اُتھانکا

موه اتے وِوےک ِانھاں دوهاں راجِآں دا آپس وِچ روج ےُّدھ هُںدا هَے۔ کدے موه ٹُںڈا هو جاںدا هَے, کدے وِوےک ٹُںڈا هو جاںدا هَے, جِس ترھاں ِانھاں دی پاُڑی

گاِان کیتی جاںدی هَے, تِوےں آسا دی وار دیآں پاُڑیآں گاِان کرنیآں۔

نوٹ-موه تے وِوےک ِاهناں دوهاں راجِآں دے ےُدھ دا وِستھار پرسںگ دسمےس پِتا جی نے دسم گُرُو گرںتھ ساهِب وِکھے پارس ناتھ دی کتھا وِچ لِکھِآ هَے اتے پربودھ چںدر ناٹک وِچ بھی ِانھاں دوهاں راجِآں دا جِکر وِستھار پُوربک کتھن کیتا هويا هَے۔

سلوک م: ۱ ۔۔

بلِهاری گُر آپنے

سری ستِگُرُو نانک دےو جی اگے سےکھ برهم نے هّتھ جوڑ کے بےنتی کیتی کِ ِاس جیو دا سںسار سمُںدر توں ترنا کِس ترھاں هووے?

گُر اُّتر-هے سےکھ برهم ! ستِگُراں دے اُپدےس بِناں ِاس جیو دا سںسار سمُںدر توں ترنا نهیں هو سکدا۔ ِاس تے اسیں آپنے ستِگُراں اُپر بلِهاری=کُربان جاںدے هاں۔

ےتھا- اپُنے گُر پُورے بلِهارَے۔۔      (سارںگ م: ۵, پنّا ۱۲۱۸)

پُنا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی کِ آپ ِاک وےری بلِهار کُربان جاںدے هوووگے۔

گُر اُّتر-

دِاُهاڑی سد وار۔۔

پرتّکھ دِهاڑی, وا منُّکھا دےه رُوپی دِهاڑی وِچ سَےںکڑے واری اسیں آپنے ستِگُراں اُپروں بلِهار کُربان جاںدے هاں۔

ےتھا-سگلی چِںتا آپ نِواری۔۔ تِس گُر کاُ هاُ سد بلِهاری۔۔

(رامکلی م: ۵, پنّا ۸۸۷)

تتھا-بلِهاری گُر آپنے سد بلِهارَے جااُ۔۔

(مارُو م: ۱, پنّا ۱۰۱۵)

تتھا- مےرَے گُر مورو سهسا اُتارِآ۔۔

تِس گُر کَے جاایاَے بلِهاری سدا سدا هاُ وارِآ۔۔ ۱۔۔ رهااُ۔۔

----------------

۱.سےکھ پھرید دے پوترے چےلے سےکھ برهم نال نَوں سلوک پاکپٹن وِکھے اُچارن کیتے هن۔ کای سّجن آکھدے هن کِ ست سلوک هواے هن پر ِاه کھِآل سمپردا دے انُسار نهیں۔

گُر کا نام جپيو دِن راتی گُر کے چرن من دھارِآ۔۔

گُر کی دھُور کراُ نِت مجن کِلوِکھ مَےل اُتارِآ۔۔۱۔۔

گُر پُورے کی کراُ نِت سےوا گُر اپنا نمسکارِآ۔۔

سرب پھلا دینے گُر پُورَے نانک گُر نِستارِآ۔۔۲۔۔۴۷۔۔

(سارںگ م: ۵, پنّا ۱۲۱۸)

پُنا-سےکھ برهم نے کِها-’آپ دے گُرُو کِهڑے هن?' تاں گُرُو ساهِب جی نے کِها-

جِن مانس تے دےوتے کیاے

جِس نے منُّس تے دےوتے آدِک سارے جیو اُتپنّ کیتے هن, اُه پرماتما هی ساڈا گُرُو هَے۔

پُنا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی اُس پرمےسر نُوں اُتپت کردِآں دےر لّگدی هووےگی ?

اُّتر:-

کرت ن لاگی وار ۔۔۱۔۔

اُس نُوں اُتپت کردِآں هوياں کُچھ وار=دےر نهیں لّگدی۔

ےتھا-سو اَےسے بڈ مهراجا۔۔ جِه نِمکھ بِکھَے جگ ساجا۔۔

اتھوا:-جِس نے کِرپا درِسٹی کرکے مان دے سهِت جِهڑے پُرس سن, اَونھاں نُوں دےو=پرکاس رُوپ کیتا هَے۔ پھِر جِس نُوں پرکاس رُوپ کردِآں هوياں کُچھ دےری نهیں لگدی۔

اتھوا:-جِنھاں نے منُّکھ توں دےوتا کیتا هَے۔

ےتھا- گُر سےوا تے هر پاایاَے جا کاُ ندر کرےِا۔۔

مانس تے دےوتے بھاے دھِآيا نام هرے۔۔ (سِریراگ کی وار, پنّا ۹۰)

تتھا- گُر سےوا تے هر پاایاَے جا کاُ ندر کرےِا۔۔

مانس تے دےوتے بھاے سچی بھگت جِس دےِا۔۔

(بِلاول کی وار, پنّا ۸۵۰)

تتھا- نر تے سُر هوِا جات نِمکھ مَے ستِگُر بُدھ سِکھلاای۔۔

(گَوںڈ نامدےو, پنّا ۸۷۳)

گُرُو ساهِباں وِچ اَےسی سکتی هَے جو پسُو پرےتاں توں بھی دےوتا کر دےںدے هن۔

ےتھا- پسُو پرےتهُ دےو کر پُورے ستِگُر دی وڈِآای۔۔

(بھاای گُرداس جی, وار ۱۰, پاُڑی ۱۵)

تتھا-کچهُ کںچن بھِاااُ سبد گُر سرونهِ سُنيو۔۔

بِکھ تے اںمرِت هُےاُ نام ستِگُر مُکھ بھنِااُ۔۔

لوهاُ هوےاُ لال ندر ستِگُر جد دھارَے۔۔

پاهن مانک کرَے گِآن گُر کهِااُ بیچارَے۔۔

کاٹھهُ سریکھںڈ ستِگُر کیااُ دُکھ درِدر تِن کے گِاا۔۔

ستِگُرُو چرن جِن੍ پرسِآ سے پس پرےت سُر نر بھِاا۔۔ ۲۔۔۶۔۔

(سوَےےے م: ۴, پنّا ۱۳۹۹)

هے سےکھ برهم ! اَوهی اساڈے گُرُو هن۔

ےتھا- اُوپر گگن گگن پر گورکھ تا کا اگم گُرُو پُن واسی۔۔

(مارُو مهلا ۱, پنّا ۹۹۲)

پرسن:-تےرا کون گُرُو, جِس کا تُو چےلا ?...۔۔۴۳۔۔

اُّتر-سبد گُرُو, سُرت دھُن چےلا... ۔۔ ۴۴۔۔

 (سِدھ گوسِٹ, پنّا ۹۴۲-۴۳)

{پنّا ۴۶۳}

مهلا ۲ ۔۔ جے ساُ چںدا اُگوهِ سُورج چڑهِ هجار ۔۔

(ستِگُرُو ارجن دےو ساهِب جی پرسںگ انُسار دُوجے پاتِساه جی دا مهّلا کتھن کردے هن۔)

سری گُرُو اںگد دےو جی پاس سِّدھاں نے بےنتی کیتی-'هے پربھو! ستِگُراں دے دھارن دی کوای لوڑ نهیں اُه پرماتما پڑھن سُنن نال پراپت هو جاںدا هَے تاں ستِگُراں نے کِها-'هے سِّدھو ! گُرُو دھارن دی جرُور لوڑ هَے, کِاُںک ستِگُراں بِناں سںسار سمُںدر توں ترِآ نهیں جاںدا۔"

پھِر سِّدھاں آکھِآ گُرُو دھار کے هنےرے نُوں دُور کرن دی کی جرُورت هَے, اںدھےرا تاں سُورج دے چڑھن نال دُور هو جاںدا هَے۔ ِاه گّل سُن کے گُرُو جی نے کِها-ِاک کلپت تم هُںدا هَے, دُوجا واستو تم هُںدا هَے۔ واستو تم جےهڑا هَے اُه تاں سُورج اُدے هون نال دُور هو جاںدا هَے, پر اُّلُوآں دا کلپِآ هويا جو کلپت تم هَے, اُه آپنے آپ دُور نهیں هُںدا۔ جےکر چاهے سَےںکڑے چںدرما اُدے هو جان تے سُورج وی چاهے هجاراں چڑھ پَےن۔

اےتے چانن هودِآں گُر بِن گھور اںدھار ۔۔۲۔۔

ِاتنے چانن=پرکاس دے هُںدِآں بھی هے سِّدھو ! اےه سمجھ لوو کِ اُّلُوآں دا کلپِآ هويا سُورج وِچوں اںدھکار کدے دُور نهیں هُںدا ِاسے ترھاں اگِآنی پُرساں دا برهم وِچ کلپِآ هويا جو جگت هَے اےه کدے دُور نهیں هُںدا۔ ستِگُراں دے اُپدےس دھارے بِناں گھور بھِآنک اگِآن رُوپ اںدھکار بنِآں رهِںدا هَے۔ پُنا-سِّدھاں بےنتی کیتی گُرُو دھارن دی کوای جرُورت نهیں۔ وےداں ساستراں دے پڑھن نال اںدھکار دُور هو جاںدا هَے۔

گُر اُّتر:-

جے ساُ چںدا اُگوهِ

جےکر چاهے سَےںکڑے ساستراں نُوں پڑھ لوے۔

سُورج چڑهِ هجار۔۔

چاهے هجاراں وےداں نُوں بھی پڑھ لوے۔

اےتے چانن هودِآں

ِاتنے پرکاس دے هُںدِآں بھاو پد پدارتھ دے گِآن هو جان نال بھی گُر بِن گھور اںدھار۔۔۲۔۔

گُراں توں بِناں بھِآنک اگِآن رُوپی اںدھکار بنِآں رهِںدا هَے۔

ےتھا-نِڈرِآ ڈر جانیاَے باجھ گُرُو گُبار ۔۔۳۔۔

(سِریراگ مهلا ۱, پنّا ۵۴)

تتھا-باجھ گُرُو گُبار هَے بِن سبدَے بُوجھ ن پاِا۔۔

گُرمتی پرگاس هوِا سچ رهَے لِو لاِا۔۔

(سِریراگ مهلا ۱, پنّا ۵۵)

تتھا- ساست بےد سِمرِت سبھ سودھے سبھ اےکا بات پُکاری۔۔

بِن گُر مُکت ن کواُو پاوَے من وےکھهُ کر بیچاری۔۔ ۲۔۔

اٹھسٹھ مجن کر ِاسنانا بھرم آاے دھر ساری۔۔

انِک سوچ کرهِ دِن راتی بِن ستِگُر اںدھِآری۔۔ ۳۔۔

(گُوجری مهلا ۵, پنّا ۴۹۵)

تتھا- ستِگُر باجھهُ گھور اںدھارا ڈُوب مُاے بِن پانی ۔۔۶۔۔

(ملار م: ۱ اسٹپدیآ, پنّا ۱۲۷۵)

تتھا- گُرمُکھ ناد بےد بیچار ۔۔ بِن گُر پُورے گھور اںدھار ۔۔۱۔۔

(ملار م: ۵, پنّا ۱۲۷۰)

تتھا- گُر بِن گھور اںدھار گُرُو بِن سمجھ ن آوَے۔۔

گُر بِن سُرت ن سِدھ گُرُو بِن مُکت ن پاوَے۔۔

گُر کر سچ بیچار گُرُو کر رے من مےرے ۔۔

گُر کر سبد سپُنّ اگھن کٹهِ سبھ تےرے۔۔

گُر نےن بےن گُر گُر کرهُ گُرُو ست کو نل੍ کهِ۔۔

جِن گُرُو ن دےکھِااُ نهُ کیااُ تے اکےتھ سںسار مهِ۔۔ ۴۔۔۸۔۔

(سوےے م: ۴, پنّا ۱۳۹۹)

تتھا-گُر کُںجی پاهُو نِول, من کوٹھا تن چھت ۔۔

نانک گُر بِن من کا تاک ن اُگھڑَے اور ن کُںجی هتھ ۔۔۱۔۔

(سارںگ کی وار, پنّا ۱۲۳۷)

تتھا-بِن سبدَے اںتر آنےرا۔۔ ن وست لهَے ن چُوکَے پھےرا۔۔

ستِگُر هتھ کُںجی هورت در کھُلَے ناهی گُر پُورَے بھاگ مِلاونِآ۔۔ ۷۔۔

(ماجھ م: ۳, پنّا ۱۲۴)

تتھا-جِس کا گرِهُ تِن دیآ تالا کُںجی گُر ساُپاای۔۔

انِک اُپاو کرے نهی پاوَے بِن ستِگُر سرناای۔۔ ۳۔۔

(گاُڑی م: ۵, پنّا ۲۰۵)

ِاسی واستے بھگتمال وِچ کتھن کیتا هَے-

گُر گوبِںد دونوں کھڑے, کِس کے لاگوں پاِا۔۔

بلِهاری گُر آپنے, جِن گوبِںد دیآ دِکھاِا۔۔

م: ۱ ۔۔ نانک گُرُو ن چےتنی من آپنَے سُچےت ۔۔

پهِلا ارتھ-

سری گُرُو نانک دےو جی کتھن کردے هن-هے سےکھ برهم ! جو منُّکھ آپنے من وِچ سُچےت هو کے گُراں نُوں نهیں چےتدے اُه پُرس اَےسے سمجھ لوو-

چھُٹے تِل بُوآڑ جِاُ سُںنجے اںدر کھےت ۔۔

جِس ترھاں سُںنجے کھےت اںدر چھّڈِآ هويا بُوآڑ تِل چھُّٹڑ هُںدا هَے۔

پرسن-جو بُوآڑ تِل سُںنجے کھےت وِچ چھّڈِآ هويا چھُّٹڑ هُںدا هَے, اُس دا رّکھک کوای هَے جاں نهیں ?

کھےتَے اںدر چھُٹِآ کهُ نانک ساُ ناه ۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن-هے سےکھ برهم ! جو سُںنجے کھےت وِچ بُوآڑ تِل چھُّٹڑ هَے اُهناں دا ساُ-رّکھک کوای بھی نهیں۔

پرسن-اُهناں دا کوای رّکھک کِاُں نهیں هُںدا? کی اُه پھُلدے نهیں جاں پھلدے نهیں ?

گُر اُّتر-

پھلیاهِ پھُلیاهِ بپُڑے بھی تن وِچ سُآه ۔۔۳۔۔

اُه پھُلدے بھی هن بپُڑے=وِچارے پھلیںدے وی هن, پر اُهناں دے تن=ڈوڈی وِچ سُآه هُںدی هَے ِاس واستے اُهناں دا کوای رّکھک نهیں۔ جِمیںدار لوک اُس نُوں کّٹدے هی نهیں۔

ےتھا- سںت کا دوکھی چھُٹَے ِاکےلا۔۔ جِاُ بُوآڑ تِل کھےت ماهِ دُهےلا۔۔

(گاُڑی سُکھمنی, پنّا ۲۸۰)

کھےتَے اںدر جںم کَے, سبھ دُوں اُّچا هوِا وِکھالے۔

بُوٹ وڈا کر پھَےلدا, هوِا چُهچُها آپ سمالے۔

کھےت سپھل هوِا لاونی, چھُٹن تِل بُوآڑ نِرالے۔

نِهپھل سارے کھےت وِچِ, جِاُ سرواڑ کماد وِچالے۔

سادھسںگت گُر سبد سُنِ, کپٹ سنےهُ کرن بےتالے۔

نِهپھل جنم اکارتھا, هلت پلت هوون مُه کالے۔

جم پُر جم جںدار هوالے۔۔۱۶۔۔

(بھاای گُرداس جی, وار ۱۷)

دُوسرا ارتھ-

ِاسی پرکار جو منُّکھ سُچےت=هُسِآر هو کے آپنے من وِچ گُراں نُوں ےاد نهیں کردے, اُه پُرس سُںنجے کھےت=سںسار اںدر بُوآڑ تِل واگُوں چھُّٹڑ هُںدے هن۔

پرسن-سُںنجے کھےت=سںسار وِچ جو چھُّٹڑ هواے هن بھاو جِنھاں نے گُرُو نهیں دھارِآ, اُهناں دا کوای رّکھک هَے جاں نهیں ?

اُّتر-

کهُ نانک ساُ ناه

ستِگُر دےو جی آکھدے هن— اُهناں دا ساُ=رّکھک کوای بھی نهیں هَے۔

پرسن-کی اُه کرم نهیں کردے جاں گِآن دیآں گّلاں نهیں کردے ?

اُّتر-اُه وِچارے 'پھُلیاهِ' کرم وی کردے هن, 'پھلیاهِ گِآن دیآں گّلاں کردے وی نِگھا آاُںدے هن پر کھرڑ گِآن کردے هن۔

ےتھا-جگ کاُوآ مُکھ چُںچ گِآن ۔۔

(بِلاول م: ۳, پنّا ۸۳۲)

بھی پُنا اُهناں دے تن=اںتهکرن وِچ کام آدِکاں رُوپ سُآه هَے۔ ِاس تے اُهناں دا رّکھک کوای بھی نهیں هَے۔

جرُوری نوٹ-سری گُرُو گرںتھ ساهِب جی وِچ 'ساُ' پد بهُت جگھاں آاُںدا هَے۔ اُهناں دے ارتھ پرسںگ انُسار وکھو وکھرے هن۔

ےتھا- 'جے 'ساُ' چںدا اُگوهِ

(آسا دی وار, پنّا ۴۶۳)

تتھا- جے 'ساُ' کھےل کھےلاایاَے بالک....

تتھا- مےرَے اںتر بھُکھ ن اُترَے اںمالی جے 'ساُ' بھوجن مَے نیرے۔۔

(وڈهںس مهلا ۵, پنّا ۵۶۴)

تتھا- اَوس نو سُکھ ن اُپجَے بھاوَے 'ساُ' گےڑا آواُ جااُ۔۔

(وڈهںس کی وار, پنّا ۵۹۱)

تتھا- کھنّلی دھوتی اُجلی ن هووای جے 'ساُ دھوون پاهُ۔۔ ۲۲۔۔

(سورٹھ کی وار, پنّا ۶۵۱)

تتھا- 'ساُ' اَولامے دِنَے کے راتی مِلن سهںس۔۔

(سُوهی کی وار, پنّا ۷۹۰)

تتھا- 'ساُ من هستی گھِاُ گُڑ کھاوَے.... ۔۔

(ملار وار, پنّا ۱۲۸۶)

ِاتھوں تک 'ساُ' پد دا ارتھ 'سَےںکڑے هَے اگوں 'ساُ' پد دا ارتھ 'نال' هَے۔

ےتھا- پاکھںڈ دھرم پریت نهی هر 'ساُ...۔۔

(مارُو سولهے م: ۱, پنّا ۱۰۴۳)

تتھا- کهِ روِداس باجی جگ بھاای۔۔

باجیگر 'ساُ' موهِ پریت بن آای۔

(آسا, پنّا ۴۸۷)

تتھا- اَونا اںتر گِآن ن دھِآن هَے هر 'ساُ' پریت ن پِآرُ۔۔

(سلوک م: ۳, پنّا ۱۴۱۸)

تتھا- تن من ساُپے جیا 'ساُ' بھاای لاے هُکم پھِرااُ۔۔

(سلوک م: ۳, پنّا ۱۴۱۹)

تتھا- بابیها تُوں سچ چاُ سچے 'ساُ' لِو لاِا۔۔ ۵۵۔۔

(سلوک م: ۳, پنّا ۱۴۱۹)

تتھا- منمُکھ 'ساُ' کر دوستی سُکھ کِ پُچھهِ مِت۔۔

گُرمُکھ 'ساُ' کر دوستی ستِگُر 'ساُ لاِا چِت ۔۔۶۶۔۔

(سلوک م: ۳, پنّا ۱۴۲۱)

تتھا- مُوں پِریآ 'ساُ نےهُ کِاُ سجن مِلهِ پِآرِآ۔۔

(سلوک م: ۴, پنّا ۱۴۲۱)

تتھا- جِنا ِاک من ِاک چِت دھِآيا ستِگُر 'ساُ چِت لاِا۔۔۲۲۔۔

(سلوک م: ۴, پنّا ۱۴۲۳)

تتھا- پرےم وِچھوها دھنی 'ساُ' اٹھے پهر لونِّ۔۔۱۲۔۔

(سلوک م: ۵, پنّا ۱۴۲۵)

تتھا- دُوجی چھوڈ کُواٹڑی ِاکس 'ساُ' چِت لاِا۔۔۱۶۔۔

(سلوک م: ۵, پنّا ۱۴۲۶)

ِاس توں اّگے 'ساُ' پد دا ارتھ 'سَونا' هَے۔

ےتھا- سبھ کوای هر کَے وس بھگتا کَے انںد گھر ۔۔

هر بھگتا کا مےلی سربت 'ساُ' نِسُل جن ٹںگ دھرِ۔۔

(بِلاول کی وار, پنّا ۸۴۹)

پرںتُو ِاس جگھا 'ساُ' دا ارتھ رّکھک کرنا هَے ِاه سمپرداای کتھن هَے۔ همےساں پداں دے ارتھ پرسںگ انُسار هُںدے هن۔

ےتھا- سُِانے کی سُوای رُپے کا دھاگا۔۔

نامے کا چِت هر 'ساُ لاگا ۔۔۴۔۔۳۔۔

(آسا, پنّا ۴۸۵)

ِاتھے 'ساُ' دا ارتھ نال هَے۔

دُوجا نوٹ-۹ سلوکاں تّک جِتھے وی پرسن لِکھِآ پڑھوگے اَوه سےکھ برهم ولوں هووےگا۔ سےکھ برهم نے کِها جگت نُوں کِس نے رچِآ هَے ? گُر اُّتر-

پاُڑی۔۔ آپینَے آپ ساجيو آپینَے رچيو نااُ ۔۔

سبھ توں پهِلے آپ پرمےسر نے آپنے توں پںج تّت ساجيو=بنااے پھِر آپ

هی اُهناں تّتاں دُآرے نااُ=نام رُوپ پرپںچ رچنا کیتا هَے۔

اتھوا:-سبھ توں پهِلاں آپنے آپ توں جگت ساجنا کیتا, پھِر آپ هی سبھناں دے نااُ=ناں رچنا کیتے هن۔

پرسن-ِاس جگت نُوں اکال پُرکھ نے آپ ساجِآ هَے جاں کِسے دُآرا ساجِآ هَے ?

دُےی کُدرت ساجیاَے کر آسن ڈِٹھو چااُ ۔۔

دُےی کُدرتِ=دُوجی مايا دُآرے ساجنا کیتا هَے۔ ارتھات مايا سبل توں جگت دی اُتپتی هوای هَے, کِاُںک آپ اُه اسںگ هَے۔

پھِر آسنُ=ِاستھِتی کر کے چااُ=اُتساه پُوربک سارِآں نُوں ڈِٹھو=وےکھ رِها هَے۔

داتا کرتا آپ تُوں تُس دےوهِ کرهِ پسااُ ۔۔

تُوں آپ هی داتا هَے, آپ هی کرتا هَےں, جِس اُتے تُسِ=پرسنّ هُںدا هَےں, اُس نُوں کرِپا رُوپی پسااُ=دات دِںدا هَے۔

تُوں جانوای سبھسَے دے لَےسهِ جِںد کوااُ۔۔

هے اکال پُرکھ ! تُوں سارِآں نُوں جانوای=اُتپت کرن والا هَےں تتھا سبھ دے اںدر دی گّل جانوای=جانن والا هَےں۔

تُوں آپ هی کوااُ=بانی کرکے سریر دے وِچ جِںد=جیون کلا پا دےںدا هَےں, آپ هی بانی دُآرا جِںد نُوں کّڈھ لَےںدا هَے,

ےتھا- جب اُدکرکھ کرا کرتارا۔۔ پرجا دھرت تب دےه اپارا۔۔

ِاه بانی اُچار کے جِںد دےںدا هَے۔

جب آکرکھ کرت هو کبهُوں۔۔ تُم مَے مِلت دےه دھر سبھهُوں۔۔

ِاه بانی اُچار کے جِںد کّڈھ لَےںدا هَےں۔  ےتھا-سُرتی پرمان-

'تدا شت بهُ سےاں پرجاےےے۔'

ارتھ=تد=اُس برهم نے وِچار کیآ کِ مَےں بهُت رُوپ هو کر کے پر=بھلی پرکار جاےےے=اُتپت هو جااُوں۔

ِاه سُرتی چھاںدگو اُپنِسد چھےوےں دھِآِا دی هَے۔

تتھا- سواکامےت بهُ سےاں پرجاےےے۔۔

ارتھ-اَوه برهم اکامےت=کامنا کردا هويا کِ مَےں بهُت رُوپ هو کر کے پر=بھلی پرکار جاےےے=اُتپت هو جااُوں ۔

ِاه سُرتی تَےتِریے اُپنِسد دی برهما نںد ولی دی هَے۔

'اےکو هں بهُ سےامه۔۔

ِاه آم مُهاورا هَے, سُرتی نهیں هَے۔

اتھوا:- مايا رُوپی کوااُ=پُساک کرکے جِںد نُوں لَےںدا تے دےںدا هَے۔

اتھوا:- سریر رُوپی کوااُ=پُساک وِچ کدے جِںد پا دےںدا هَےں تے کدے کّڈھ لَےںدا هَےں۔

اتھوا:- ک=کرتا برهما, وا=وِسنُوں اُ=اُماپتی=سِو جی۔ ِانھاں تِنّاں دےوتِآں دُآرے جِںد نُوں دےںدا بھی هَے, پھِر لَے بھی لَےںدا هَے۔

کر آسن ڈِٹھو چااُ ۔۔۱۔۔

آسنُ=ِاستھتی کرکے چااُ=اُتساه پُوربک سارِآں نُوں وےکھ رِها هَے۔۔ ۱۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔

سےکھ برهم نے بےنتی کیتی, نَوں کھںڈ اتے برهمںڈ وگَےرا کِس نے رچنا کیتے هن اتے ِاه کی رُوپ هن ? گُر اُّتر-

سچے تےرے کھںڈ سچے برهمںڈ ۔۔

هے سّچے اکال پُرکھ! ِاه نَوں کھںڈ* تےرے=آپ جی دے رچے هواے هن۔ هے سّچے اکال پُرکھ ! ِاه برهمںڈ وی آپ دے رچے هواے هن۔

سچے تےرے لوا سچے آکار ۔۔

هے سّچے اکال پُرکھ! مات, پتال, سُرگ, ِاه تِنّے لوک,

اتھوا:-چَوداں لوک آپ دے رچے هواے هن۔ هے سّچے اکال پُرکھ! ِاه سریراں دے اکار وی آپ جی دے بنااے هواے هن۔

سچے تےرے کرنے سرب بیچار ۔۔

-------------------

* نَوں کھںڈ- کِمپُرکھ, ۲ بھدرکھںڈ, ۳ کےتُمال, ۴ هرِکھںڈ, ۵ هِرنے, ۶ رمے کھںڈ, ۷ کُسا کھںڈ ۸ ِالابرت کھںڈ, ۹ بھارتھ کھںڈ۔

هے سّچے اکال پُرکھ! سارے وِچار کرنے تےرے آپنے هی بنااے هواے هن۔

دُوجا پرسن سی کِ ِاه کھںڈ برهمںڈ وگَےرا سارے کی رُوپ هن?

اُّتر-تےرے رچے هواے نَوں کھںڈ سّچے هن, برهمںڈ وی اُتپنّ کیتے هواے سّچے هن۔ تےرے رچے هواے چَوداں لوک سّچے هن, تےرے بنااے هواے سریراں دے اکار بھی سّچے هن۔ سارِآں دے وِچار کرنے جو تےرے گوچرے هن اَوه بھی سّچے هن۔

سچا تےرا امر سچا دیبان ۔۔

آپ جی دا امرُ=راس سّچا هَے, آپ جی دا دیبانُ= دربار ستسںگ بھی سّچا هَے۔

اتھوا:-آپ دا دیبانُ=آسرا بھی سّچا هَے۔

سچا تےرا هُکم سچا پھُرمان ۔۔

هے اکال پُرکھ ! آپ دا هُکم سّچا هَے اتے آپ دا پھُرمانُ=هُکمناما بھی سّچا هَے۔ (هُکمناما=آگِآ پّتر نُوں آکھدے هن جِوےں گُرُو ساهِبان دے سمےں ستِگُراں دے هُکمنامے=آگِآ پّتر سِّکھاں وّل بھےجے جاںدے سن۔)

اتھوا-آپ دا هُکم سّچا هَے اتے جو آپ دا پھُرمانُ=هُکم منّن والا هَے, اَوه وی سّچا هَے۔

سچا تےرا کرم سچا نیسانُ ۔۔

هے اکال پُرکھ! آپ دا کرمُ=کرتّت, وا انُگره بھی سّچا هَے اتے آپ دا نام رُوپ نیسانُ=پروانا بھی سّچا هَے۔

اتھوا:-آپ دا نیسانُ=پرگٹ هونا بھی سّچا هَے۔

اتھوا:-آپ دا جس رُوپی نیسانُ=جھںڈا بھی سّچا هَے۔

اتھوا:-آپ جی دے بھگتاں رُوپی نیسانُ=دھَوںسے نگارے وی سّچے هن۔

سچے تُدھ آکھهِ لکھ کروڑ ۔۔

هے سّچے اکال پُرکھ! تےرے جس نُوں لّکھاں کروڑاں آدمی آکھ رهے هن۔

ےتھا- لاکھ لاکھ لاکھ کای کورَے کو هَے اَےسو بیچارَے۔۔

(کانڑا م: ۵, پنّا ۱۳۰۱)

سچَے سبھ تان سچَے سبھ جور ۔۔

هے سّچے اکال پُرکھ! سارِآں سریراں وِچ آپ نے هی بل دِّتا هويا هَے اتے هے سّچے ! سارِآں دے من وِچ آپ نے هی جور دِّتا هويا هَے۔

اتھوا:-هے سّچے! سارِآں نُوں تانِ=پھَےلا کے اُهناں سبھناں دے جورِ=مِلاپ بھاو سبںدھ آپس وِچ کر دِّتے هن۔

اتھوا:-سارے سریراں رُوپ تانے تنے هواے سّچے هن اتے اںگاں دے سارے جورِ=جوڑ وی سّچے هن۔

سچی تےری سِپھت سچی سالاه۔۔

هے اکال پُرکھ! تےری سّچی سِپھت مُسلمان کردے هن اتے تےری سّچی سالاه=سلاگھا, اُستتی هِںدُو کردے هن۔

ےتھا:- هِںدُو سالاهی سالاهن درسن رُوپ اپارُ۔۔

(آسا دی وار, پنّا ۴۶۵)

اتھوا-تےری سِپھت سّچی هَے اتے سلاگھا وی سّچی هَے۔ (جو ِاکّلا آدمی پرماتما دی وڈِآای کرے اُس دا نام سِپھت هَے۔ جو بهُتے آپس وِچ رل کے پرماتما دی اُستتی کرن, اُس دا نام سلاگھا هَے۔)

سچی تےری کُدرت سچے پاتِساه ۔۔

هے سّچے پاتِساه! آپ دی کُدرتِ=سکتی سّچی هَے۔

نانک سچ دھِآِان سچ ۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن-سچُ=نِسچے کرکے سّچے پرمےسر نُوں جو دھِآاُںدے هن, اُه سںسار سمُںدر توں تر جاںدے هن۔

جو مر جںمے سُ کچ نِکچ ۔۔۱ ۔۔

کچُ=سکام کرماں نُوں کرکے, کّچے پدارتھاں وِچ جو لگے هن, اُه پُرس نِ=وِسےس کر کے جںمدے مردے هن۔۔۱۔۔

پرسن- سبھ دےوی دےوتِآں نالوں اُس پرمےسر دی وڈِآای وّڈی کِاُں هو رهی هَے۔ گُر اُّتر-

م: ۱ ۔۔ وڈی وڈِآای جا وڈا نااُ۔۔

جاں اُس پرمےسر دا نام سارِآں توں وّڈا هَے ِاس کرکے اُس دی وّڈی

وڈِآای هَے۔

وڈی وڈِآای جا سچ نِآاُ ۔۔

جاں اُه سّچا نِآں کردا هَے, ماياوکی بادساهاں واںگُوں جھُوٹھا نِآں نهیں کردا۔ ِاس تے اُس دی وڈِآای وّڈی هَے۔

وڈی وڈِآای جا نِهچل تھااُ۔۔

جاں اُس دا سرُوپ تھاں نِهچل=اچّل هَے, ِاس تے اُس دی وڈِآای وّڈی هَے۔

وڈی وڈِآای جانَے آلااُ ۔۔

جِس تے اُه وےداں نُوں آلااُ=کتھن کرنا جاندا هَے۔

ےتھا:- چچا چار وےد جِن ساجے چارے کھانی چار جُگا۔۔

ِاس تے اُس دی وڈِآای وّڈی هو رهی هَے۔ اتھوا:-پںڈِت نال آلااُ=بولنا جاندا هَے ِاس کرکے بھی اُس دی وڈِآای وّڈی هو رهی هَے۔

ِاک سمےں دا جِکر هَے جِتھے بھاای مادھاُ داس جی رهِںدے سن اَوسے سهِر وِکھے ِاک پںڈِت دےساں دےساںتراں وِچ دِگ بِجے کردا آ پهُںچا۔ اُس نے سارے سهِر وِچ ِاستِهار لگوا دِتے کِ ِاس سهِر وِچ جو وِدوان رهِںدا هَے اُه کّلھ دے روج مےرے نال آ کے چرچا کرے نهیں تاں اَوس دے سارے گرںتھ مَےں کھوه لواںگا۔ ِاه گّل مادھاُ داس جی دے وِدِآرتھیآں نے سُن کے مادھاُ داس جی نُوں آ کے کِها کِ ِاک پںڈِت آيا هَے اُس نال آپ چرچا کرو تاں مادھاُ داس جی نے کِها هے بھاای ! اسیں تاں چرچا نهیں کردے جے اَوه گرںتھ کھوهنا چاهُںدا هَے تاں بےسک کھوه لوے۔ وِدِآرتھیآں نے بتھےرا کِها پر مادھاُ داس جی نا منّے۔

آکھر مادھاُ داس جی دے وِدِآرتھیآں نے پرمےسر اّگے هّتھ جوڑ کے بےنتیآں کیتیآں-هے کرِپالُو! هے دِآلُو ! هے سرنپال! هے گریب نِواج جی! اجےهی کرِپا کرو جو ساڈی پّت رهِ آوے۔ اُس وےلے بھگوان نے اکاس بانی دُآرا کِها تُسیں کوای پھِکر نا کرو تُهاڈے سبھ کارج سِّدھ هو جانگے۔ اُس وےلے بھگوان نے ِاک وِدِآرتھی دا رُوپ دھار کے جِتھے اُه پںڈِت ندی وِچ ِاسنان کر رِها سی اَوتھے آ پُّجے, آ کے پںڈِت نُوں نمسکار کرکے بَےٹھ گاے۔ پںڈِت نے پُچھِآ آپ کَون هو ? تاں بھگوان نے کِها مَےں مادھاُ داس دا وِدِآرتھی هاں۔ مَےں سُنِآ هَے کِ آپ نے اُهناں نال چرچا کرنی هَے سو پهِلے آپ مےرے نال چرچا کرو, پھےر اَوهناں نال کرنی۔ پںڈِت نے کِها چںگا! پهِلے تُوں هی چرچا کر

لَے, جو پرسن کرنا چاهُںدا هَے اَوه کر۔

تاں بھگوان نے کِها-هے پںڈِت! ِاه مَےنُوں دّس تُوں پڑھ کے بُجھِآ هَے جاں بُجھ کے پڑھِآ هَے ? پںڈِت هوریں تاں سوچاں وِچ پَے گاے کُچھ اُّتر نا آيا۔

بھگوان نے کِها-'دےکھ! جے تاں پڑھ کے بُجھِآ هَےں تاں تےری چرچا کرنی نِسپھل هَے, جے تُوں بُجھ کے پڑھِآں هَےں تاں تےرا پڑھنا نِسپھل هَے۔" پںڈِت نے وِچارِآ جد مےرے پاسوں ِاه وِدِآرتھی نا جِّتے گاے تاں ِانھاں دے گُرُو مادھاُ داس جی بھلا کِس ترھاں جِّتے جانگے۔ اُس وےلے پںڈِت جی نِرُتر هو کے چلے گاے۔ پںڈِت نال اےس ترھاں بھگوان نے کتھن کرنا جانِآں, ِاس تے اُس دی وڈِآای وّڈی هَے۔

اتھوا:-جیواں دے کتھن کیتے هواے بچناں نُوں جان لَےںدا هَے ِاس تے اُس دی وڈِآای وّڈی هَے۔

وڈی وڈِآای بُجھَے سبھ بھااُ ۔۔

جاں اُه پرماتما سارِآں دے بھااُ=پرےوجن اتھوا- سارِآں دے پرےم اپرےم نُوں بُجھدا هَے پھےر اُس دے انُسار پھل دےںدا هَے ِاس کرکے اُس دی وڈِآای وّڈی هَے۔

وڈی وڈِآای جا پُچھ ن داتِ۔۔

(ا) جاں اُه پرمےسر کِسے پاسوں پُچھ کے دات نهیں دےںدا ِاس کرکے اُس دی وڈِآای وّڈی هَے۔

ےتھا- هر جو کِچھ کرے سُ آپے آپے اَوهُ پُوچھ ن کِسَے کرے بیچار ۔۔

(بھَےراُ مهلا ۴, پنّا ۱۱۳۵)

تتھا- دوم ن سےم اےک سو آهی۔۔

(گاُڑی روِداس, پنّا ۳۴۵)

تتھا- بیاَو پُوچھ ن مسلت دھرَے۔۔ جو کِچھ کرَے سُ آپهِ کرَے۔۔

(گوڈ مهلا ۵, پنّا ۸۶۳)

تتھا- جِس کی سرِسٹ سُ کرنَےهارُ۔۔ اور ن بُوجھ کرت بیچارُ۔۔

(گاُڑی سُکھمنی, پنّا ۲۸۵)

(ا) جِس نُوں نام دی دات دےںدا هَے اُس پاسوں پھےر هِساب نهیں پُچھدا۔

(ا) جو پُچھِآں هوياں (بھاو مںگِآں هوياں) دات نا دوے (دھام بام سرُوپ) اَوه پرمےسر ِانھاں داتاں نُوں بھی دےن والا هَے۔ دےکھو ! دھام سنکادکاں نُوں

دِّتا هَے۔ بام=ِاستری راون نُوں دِّتی هَے۔ اتھوا:-مايا سارے جگت نُوں دِّتی هوای هَے تے سرُوپ سِو جی نُوں دِّتا هَے۔ ِاس تے اُس دی وّڈی وڈِآای هَے۔

(س) جو دُّکھ رُوپی دات نُوں کوای نهیں پُچھدا ارتھات کوای نهیں مںگدا پرمےسر هںکار توڑن واستے اَوه بھی دے دےںدا هَے ِاس کرکے اُس دی وّڈی وڈِآای هَے۔

(ه) جو نام گِآن رُوپی دات پُچھِآں نا دےوے۔ پرمےسر اُس دات نُوں بھی دےن والا هَے ِاس کرکے اُس دی وّڈی وڈِآای هَے۔

وڈی وڈِآای جا آپے آپِ۔۔

جا آپے آپِ=سُتںتر هَے پتںتر نهیں, ِاس کرکے پرمےسر دی وّڈی وڈِآای هَے۔

نانک کار ن کتھنی جاِا۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن-ک اُس پرمےسر دی 'ِاںد مِتھ کرکے کُچھ کار کتھن نهیں کیتی جاںدی۔

کیتا کرنا سرب رجاِا ۔۔۲۔۔

ِاه جِتنا پرپںچ کیتا هَے, رجاِا=پرماتما نے آپ هی سارا کیتا هَے۔

اتھوا:- جِتنا ِاه کرنا=پرپںچ کیتا هَے اُس نے آپنی رجاِا= آگِآ انُسار کیتا هَے۔

دُوسرا ارتھ-

پرسن-جیو دی وّڈی وڈِآای کِوےں هووے ?

اُّتر-

"وڈی وڈِآای جا وڈا نااُ۔۔"

جاں اُس وّڈے اکال پُرکھ دے نام نُوں جپے تاں جیو دی وّڈی وڈِآای هُںدی هَے۔

"وڈی وڈِآای جا سچ نِآاُ۔۔"

جاں سّچا نِآں کرے تاں جیو دی وّڈی وڈِآای هُںدی هَے۔

اتھوا:-جاں سّچ دے نِرنے رُوپی نِآاُں نُوں کرے بھاو آتما دا گرهِن کرے

اناتما نُوں تِآگے تاں جیو دی وّڈی وڈِآای هُںدی هَے۔

"وڈی وڈِآای جا نِهچل تھااُ۔۔"

جاں نِهچل تھااُ=سرُوپ وِچ ِاستھِت هووے تاں جیو دی وّڈی وڈِآای هُںدی هَے۔

"وڈی وڈِآای جانَے آلااُ۔۔"

اُس پرمےسر دے جس نُوں آلااُ=کتھن کرنا جانے تاں جیو دی وّڈی وڈِآای هُںدی هَے۔

"وڈی وڈِآای بُجھَے سبھ بھااُ۔۔"

سارِآں نال پرےم کرنا بُجھے تاں جیو دی وّڈی وڈِآای هُںدی هَے۔

ےتھا- جے تاُ پِریآ دی سِک هِآاُ ن ٹھاهے کهی دا۔۔ ۱۳۰۔۔

(سلوک پھرید جی, پنّا ۱۳۸۴)

تتھا- دِل درواجا رّب دا, ِاس نُوں ےار نا ڈھاه۔

ڈھّٹھا اَوکھا بنےگا, تُوں لںگھسےں کِهڑے راه۔

"وڈی وڈِآای جا پُچھ ن داتِ۔۔"

جاں کِسی پاسوں پُچھ کے دات نا دےوے بھاو گُّجھا دان کر دےوے تاں ِاس جیو دی وّڈی وڈِآای هُںدی هَے۔

"وڈی وڈِآای جا آپے آپِ۔۔"

جاں آپنا آپ سارے نِسچے کرے کِ مَےتھوں بھِنّ هور کوای نهیں تاں وّڈی وڈِآای هُںدی هَے۔

"نانک کار ن کتھنی جاِا۔۔"

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن-هے سےکھ برهم! اَےسا مهاتما جو برهم رُوپ هويا هَے اُس دی کار کتھن نهیں کیتی جاںدی ۔

"کیتا کرنا سرب رجاِا۔۔۲۔۔

ِاه سارا جو کرنا=پرپںچ کیتا هَے اُس نے آپنی رجاِا=آگِآ وِچ کیتا هَے۔

مهلا ۲ ۔۔ ِاهُ جگ سچَے کی هَے کوٹھڑی سچے کا وِچ واسُ۔۔

(دُوجے پاتِساه جی دا مهّلا سری گُرُو ارجن دےو جی نے پرسںگ انُسار ِاتھے رّکھنا کیتا هَے۔)

ستِگُرُو اںگد دےو جی کتھن کردے هن-هے پِآريو! ِاه جگت سّچے اکال پُرکھ دے رهِن دی کوٹھی هَے۔

پُنا-سّچے پرمےسر دا ِاس وِچ واسا هو رِها هَے۔

ِاکنا هُکم سماِا لاے ِاکنا هُکمے کرے وِناسُ۔۔

اَوه پرماتما آپنے هُکم انُسار ِاکناں نُوں آپنے وِچ سماِا=ابھےد کر لَےںدا هَے اتے آپنے هُکم انُسار ِاکناں نُوں وِناسُ=ناس کردا هَے۔

اتھوا:-جِهڑے گُرمُکھ هُکم نُوں منّدے هن اُهناں ِاکناں نُوں آپنے وِچ ابھےد کر لَےںدا هَے, جِهڑے هُکم نُوں نهیں منّدے اُهناں ِاکناں منمُکھاں نُوں ناس کردا هَے۔

ِاکنا بھانَے کڈھ لاے ِاکنا مايا وِچ نِواس ۔۔

ِاکناں نُوں آپنے بھانے انُسار دُّکھاں 'چوں کّڈھ لَےںدا هَے۔

اتھوا:-آپنا بھانا منّوا کے ِاکناں نُوں سںسار سمُںدر 'چوں کّڈھ لَےںدا هَے۔ ِاکناں دی مايا دے گرهِن کرن وِچ ِاستھِتی رّکھدا هَے۔

پُنا-ستِگُراں پاس سِّکھاں نے بےنتی کیتی کِ هے پربھو ! اَوه پرمےسر مايا دھاریآں نُوں جاں مايا توں رهِت والِآں نُوں تاردا هَے ? گُر اُّتر-

اےو بھِ آکھ ن جاپای جِ کِسَے آنے راسِ۔۔

ِاه گّل بھِ=بهُڑو کُچھ آکھ ن جاپای=آکھی نهیں جاںدی ۔

جو پرمےسر کِس نُوں راسِ=درُّست (سُدھار) ارتھات سّچتاای وِچ لِآاُںدا هَے۔

بھاو ِاه کوای پتا نهیں کِ پروِرتی والِآں نُوں تاردا هَے جاں نوِرتی والِآں نُوں تاردا هَے۔

نانک گُرمُکھ جانیاَے جا کاُ آپ کرے پرگاس ۔۔۳ ۔۔

(انّوے) گُراں دُآرے جِنھاں نُوں آپ پرگاسُ=گِآن دےنا کردا هَے اَوه گُرمُکھ پرمےسر نُوں جان لَےںدے هن۔۔۳۔۔

پاُڑی ۔۔نانک جیا اُپاِا کَے لِکھ ناوَے دھرم بهالِآ ۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن-هے سےکھ برهم ! اَوس پرمےسر نے جیواں نُوں اُتپت کرکے*۔

اتھوا:- جیواں نُوں سریراں دے وِچ پا کے پھےر دھرم راج نُوں ناوَے=هِساب دے لِکھن واستے بَےٹھانا کیتا هَے۔

اَوتھَے سچے هی سچ نِبڑَے چُن وکھ کڈھے ججمالِآ۔۔

اَوتھَے=پرلوک وِچ سّچ هی سّچ دا نِبےڑا هُںدا هَے۔ جِهڑے آدمی پاپاں کرکے ججمالِآ= رںنجانے هواے بھاو دّبے هواے هن۔ اتھوا:-دُّکھی کیتے هواے هن۔

وا:-جِهڑے پُرس ججمالِآ=کُسٹ روگ والے کوهڑی بھاو وِسای پامر هن جِنھاں دے سںگ توں روگ هون دا ڈر هَے, اُهناں نُوں چُن کے وکھرا کّڈھِآ جاںدا هَے۔

تھااُ ن پاِان کُوڑِآر مُه کالَے دوجک چالِآ۔۔

کُوڑِآر=جھُوٹھے پُرس سرُوپ دی جگھاں نُوں کداچِت نهیں پاںودے, کالے مُوںه والے جمدُوتاں نال اُهناں دا مُوںه کالا کرکے نرکاں وِچ چالِآ=بھےجِآ جاںدا هَے

تےرَے ناِا رتے سے جِن گاے هار گاے سِ ٹھگن والِآ۔۔

هو اکال پُرکھ! جو پُرس آپ دے نام جپن وِچ تداکار هواے هن اَوه 'جِّت گاے اتے جِهڑے ٹھّگن والے هن اُه هار گاے۔

لِکھ ناوَے دھرم بهالِآ۔۔۲۔۔

سبھ جیواں دے ناوَے=هِساب لِکھن واستے دھرم راجا نُوں بَےٹھااُنا کیتا هَے۔۔۲۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔

پُنا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی ِاه جِتنا کُ پرپںچ هَے, بولنا چلنا آدِک اےه کی رُوپ هَے?

گُر اُّتر -

------------------

* (ِاتھے اُتپتی دی جگھاں پرادربھا بولنا, کِاُںک جیو دی اُتپتی کِدھرے کتھن نهیں کیتی۔)

وِسماد ناد

ِاک دھُناتمک سبد هُںدا هَے, جَےسا کِ واجے, تںبُورے, تااُوس, سِرںدا آدِک ِاهناں دے سبد بھی وِسماد رُوپ هن۔

وِسماد وےد۔۔

ورناتمک سبد بھی وِسماد رُوپ هن۔ وا-وےد بھی وِسماد رُوپ هَے تے وےد دے ناد=سبد بھی وِسماد رُوپ هن۔

وِسماد جیا وِسماد بھےد ۔۔

جیو بھی وِسماد رُوپ هَے تے اّگے جیواں دے آپس وِچ جِهڑے بھےد هن ِاه بھی وِسماد رُوپ هن۔

وِسماد رُوپ وِسماد رںگ ۔۔

رُوپ=اکار وِسماد رُوپ هَے تے کالے, پیلے, هرے, بسںتی آدِک سارے رںگ بھی وِسماد رُوپ هن۔

وِسماد ناگے پھِرهِ جںت۔۔

جو پُرکھ نںگے هو کے پھِردے هن اَوه وی وِسماد رُوپ هن۔

{پنّا ۴۶۴}

وِسماد پاُن وِسماد پانی ۔۔

پاُن وی وِسماد رُوپ هَے, پانی بھی وِسماد رُوپ هَے۔

وِسماد اگنی کھےڈهِ وِڈانی۔۔

جو اگنی وِڈانی=اسچرج کھےڈاں کھےڈ رهی هَے ِاه وی وِسماد رُوپ هَے۔

پرسن-اسچرج کھےڈاں کےهڑیآں هن ?

اُّتر-جِهڑا بھوجن تِآر کر دےنا اتے دےوتِآں نُوں اهُوتیآں پهُںچا دےنیآں, اےهی اسچرج کھےڈاں هن۔

وِسماد دھرتی وِسماد کھانی ۔۔

دھرتی=پرِتھوی وی وِسماد رُوپ هَے۔ چار کھانیآں* وا اّٹھ کھاناں** وی وِسماد رُوپ هن۔

وِسماد ساد لگهِ پرانی ۔۔

جو پرانی سواداں دے بھوگن وِچ لّگ رهے هن ِاه سبھ وِسماد رُوپ هن۔

وِسماد سںجوگ وِسماد وِجوگ ۔۔

گُراں نال جےهڑا سںجوگ هونا هَے جاں پرمےسر نال جےهڑا سںجوگ هونا هَے ِاه بھی وِسماد رُوپ هَے اتے پدارتھاں نالوں جےهڑا وِجوگ هونا هَے۔ اتھوا:-سبںدھیآں نالوں جِهڑا وِچھوڑا هونا هَے ِاه وی وِسماد رُوپ هَے۔

وِسماد بھُکھ وِسماد بھوگ ۔۔

بھُکھ وی وِسماد رُوپ هَے, بھوگُ=پدارتھ بھی وِسماد رُوپ هن۔

وا-بھوگ=وِسے وی وِسماد رُوپ هن۔

وِسماد سِپھت وِسماد سالاه۔۔

پرمےسر دی سِپھت کرنی وی وِسماد رُوپ هَے۔ پرمےسر دی سلاگھا کرنی وی وِسماد رُوپ هَے (سِپھت هُںدی هَے جو ِاکّلا کرے, سلاگھا هُںدی هَے جو بهُتے مِل کے کرن۔)

وِسماد اُجھڑ وِسماد راه ۔۔

پرتّکھ اُجڑ بھی وِسماد رُوپ هَے۔ پرتّکھ رستا بھی وِسماد رُوپ هَے۔

اتھوا:-سںسار اُجاڑ بھی وِسماد رُوپ هَے تے گِآن بھگتی رُوپ رستا بھی وِسماد رُوپ هَے۔

وِسماد نےڑَے وِسماد دُور ۔۔

پرمےسر نُوں نےڑے سمجھنا, ِاه بھی وِسماد رُوپ هَے۔ پرمےسر نُوں دُور سمجھنا ِاه بھی وِسماد رُوپ هَے۔ اتھوا:-پرمےسر دے نےڑے رهِن والا گِآنوان بھی وِسماد رُوپ هَے تے پرمےسر توں دُور رهِن والا اگِآنی وی وِسماد رُوپ هَے۔

-------------------

*چار کھانیآں-۱ اںڈج, ۲ جےرج, ۳ سےتج, ۴ اُتبھُج۔

**اّٹھ کھاناں-۱ سونا, ۲ چاںدی, ۳ پارا, ۴ تاںبا, ۵ جِست, ۶ سِّکا, ۷ کلی, ۸ لوها۔

وِسماد دےکھَے هاجرا هجُور ۔۔

اُس پرمےسر نُوں هاجرا هجُور دےکھنا ِاه بھی وِسماد رُوپ هَے۔

اتھوا:- هجُورِ=پرپںچ وِچ پرمےسر نُوں هاجرا=سمیپ وےکھنا ِاه وی وِسماد رُوپ هَے۔

وےکھ وِڈان رهِآ وِسمادُ۔۔

ِاس وِڈانُ=اسچرج نُوں وےکھ کے مَےں وی اسچرج هو رِها هاں۔

اتھوا:-ِاس اسچرج نُوں دےکھ کے اسچرج وستُو بھی اسچرج هو رهی هَے۔

پُنا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی هے پربھو! آپ سبھ وِسماد وِسماد هی کهی گاے کُجھ پتا نا لّگا کِ وِسماد کِسنُوں آکھدے هن۔ تاں ستِگُراں کِها وِسماد دو وستُوآں وِچ گھٹدا هَے, ِاک ایسور وِچ دُوجا مايا وِچ, ِاس جگھا مايا دا واچک جان لَےنا۔ وِسماد نام اسچرج دا هَے۔ اسچرج نام مايا دا هَے۔

ِاس تے ِاه سِّدھ هويا کِ دُنیآں دا سبھ وِهار مايا ماتر هَے۔

نانک بُجھن پُورَے بھاگِ۔۔۱۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن— ِاس گّل دا بُجھنا پُورے بھاگاں نال هُںدا هَے, کِاُںک پُورے بھاگاں کرکے سںتاں دا سںگ مِلدا هَے تے سںتاں دے سںگ دُآرا هی ِاه نِسچے هُںدا هَے کِ سارا پرپںچ مايا ماتر بھاو مِتھِآ هَے۔۔۱۔۔

م: ۱ ۔۔

کُدرت دِسَے کُدرت سُنیاَے کُدرت بھاُ سُکھ سار ۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن-هے سےکھ برهم ! کُدرتِ=مايا کرکے هی دِّسنا هو رِها هَے۔ کُدرتِ=مايا کرکے هی سُننا هو رِها هَے۔ مايا کرکے هی سارُ=سرےسٹ سُکھ بھاُ=هو رِها هَے۔ اتھوا-مايا وِچ هی کھَوپھ تے کُدرتِ=مايا وِچ هی سرےسٹ آتمک سُکھ هو رِها هَے۔ (ِاه پرکرن بدل دےنا) کُدرتی والے پرمےسر وِچ دِّسنا هو رِها هَے۔ کُدرتی والے پرمےسر وِچ هی سُننا هو رِها هَے, پرمےسر وِچ هی کھَوپھ تے پرمےسر وِچ هی سرےسٹ سُکھ هو رِها هَے۔

کُدرت پاتالی آکاسی کُدرت سرب آکار ۔۔

ست پتال* اتے ست اکاس** کُدرتِ=مايا وِچ هن اتے هور سارے اکار وی کُدرتِ=مايا وِچ هن۔ اتھوا:-کُدرت والے پرماتما دے وِچ سبھ پتال اکاس اتے سارے اکار وگَےرا هن۔

کُدرت وےد پُران کتےبا کُدرت سرب ویچار ۔۔

چار بےداں⁺, ۱۸ پُراناں⁺⁺ تے چار کتےباں^-, ِاه سبھ مايا وِچ هن, سارے وِچار کرنے بھی مايا وِچ هن۔ اتھوا:-مايا والے ایسر وِچ هن۔

کُدرت کھانا پینا پَےنن کُدرت سرب پِآر ۔۔

روٹی آد بھوجن دا کھانا, دُّدھ آدِکاں دا پینا, چںگے کپڑِآں دا جاں بھُوسناں دا پهِرنا, ِاه سبھ کُدرتِ=مايا وِچ هَے۔

اتھوا- کُدرتی پرماتما وِچ هَے۔ سبھ نال پرےم کرنا بھی مايا وِچ هَے۔

اتھوا:-مايا والے پرماتما وِچ هَے۔

کُدرت جاتی جِنسی رںگی کُدرت جیا جهان ۔۔

براهمن, کھّتری, سُودر, وَےشے, ِاه چار جاتیآں, جِنسی=اُوٹھ, گھوڑا, کھّچر آدِک تے هور کالے پیلے رںگ ِاه سبھ مايا وِچ جاں مايا والے ایسور وِچ هن۔ جهان دے سارے جیو بھی مايا وِچ

اتھوا:-مايا والے ایسور وِچ هن۔

--------------------

*سّت پتال-۱ اتل, ۲ بِتل, ۳ سُتل, ۴ تلاتل, ۵ رساتل, ۶ مهاتل, ۷ پتال۔

**سّت اکاس-۱ بھُور, ۲ بھور, ۳ سور, ۴ مهر, ۵ جن, ۶ تپ, ۷ ست۔

⁺چار وےد-۱ سام وےد, ۲ رِگوےد, ۳ جُجر وےد, ۴ اتھربن وےد۔

⁺⁺اٹھاراں پُران-۱ متس, ۲ مارکںڈا, ۳ بھوِکھت, ۴ بھاگوت, ۵ برهماںڈ, ۶ برهم, ۷ برهم وَےورت, ۸ وامن, ۹ واےُو, ۱۰ وِسن, ۱۱ وراه, ۱۲ اگن, ۱۳ نارد, ۱۴ پدم, ۱۵ لِںگ, ۱۶ گرُڑ, ۱۷ کُورم, ۱۸ سکںد۔

^-چار کتےباں-۱ اںجیل, ۲ تَورےت, ۳ جںبُور, ۴ کُران۔

کُدرت نےکیآ کُدرت بدیآ

نےکیآ=بھلِآایآں وی کُدرتِ=مايا وِچ بدیآ=کھوٹے کںم وی سبھ کُدرتِ= مايا وِچ هن۔ اتھوا:-مايا والے ایسور وِچ هن۔

کُدرت مان ابھِمان ۔۔

مانُ=آدر ابھِمانُ=نِرادر ِاه سبھ مايا وِچ اتھوا:- مايا والے ایسور وِچ هَے۔

کُدرت پاُن پانی بَےسںتر کُدرت دھرتی کھاک ۔۔

پاُن, پانی تے اگنی ِاه سبھ مايا وِچ اتھوا:-مايا والے ایسور وِچ هن۔ کھاک رُوپ جو دھرتی هَے ِاه وی مايا رُوپ هَے۔

اتھوا:-ِاه سبھ کھاک رُوپ هَے۔

سبھ تےری کُدرت تُوں کادِر کرتا پاکی ناای پاک ۔۔

هے پرماتما! ِاه سبھ تےری مايا هَے تُوں کادِرُ=سمرّتھ کرتا هَےں۔

پُنا-آپ دی ناای=وڈِآای پاکی=پوِّتر هَے اتے آپ وی پاکُ=پوِّتر هو۔

نانک هُکمَے اںدر وےکھَے ورتَے تاکو تاک ۔۔۲۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن-هے سےکھ برهم! جِس پرماتما دے هُکم اںدر ِاه جیو وےکھدا تے سبھ کںماں وِچ وِچردا بھاو پروِرت هُںدا هَے, اَوه تاکو تاکُ=اےکو اےک هَے۔

اتھوا:-هے پِآرے ! اُس ِاک وّل تُوں تاکو-تّکنا کر اتھوا:-تِس

ول تاک=تّکنا کر۔۔ ۲۔۔

پاُڑی۔۔

پرسن-جو مايادھاری پُرکھ وِسِآں وِچ پھس کے نام نهیں جپدے اںت نُوں اُهناں دا کی هال هُںدا هَے ?

گُر اُّتر-

آپینَے بھوگ بھوگ کَے هوِا بھسمڑ بھاُر سِدھايا۔۔

وڈا هوآ دُنیدار گل سںگل گھت چلايا۔۔

(انّوےں تُکاں دا کھِآل رّکھنا)

وّڈا دُنیآں والا هو کے, آپنے ماياوکی بھوگاں نُوں بھوگ کے جد ِاس جیو دا بھاُرُ=رُوه پراناں رُوپ گھوڑے 'پر چڑھکے ِاس دُنیآں توں سِدھايا=تُر پِآ تاں ِاس دے گل سںگل گھتِ=پا کے چلايا=لِجايا جاںدا هَے۔

تتھا-مُهلت پُنی پاای بھری جانیاڑا گھت چلايا۔۔

(وڈهںس م: ۱, پنّا ۵۷۸)

تتھا-جم راجے کے هےرُو آاے مايا کَے سںگل بںدھ ليا۔۔ ۵۔۔

(آسا م: ۱ پٹی, پنّا ۴۳۲)

تتھا- بھاای گُرداس جی نے وار ۲۱ پاُڑی ۱۴ وِچ لِکھِآ هَے-

اُچے مهل اُسار وِچھاِا وِچھاونے۔ وڈے دُنیآدار نااُ گناونے۔

کر گڑ کوٹ هجار راج کماونے۔ لکھ لکھ منسبدار وجه ودھاونے۔

پُور بھرے اهںکار آون جاونے۔ تِت سچے دربار کھرے ڈراونے۔

پِچھوں سریر بھس+مڑِ=سُآه دی ڈھےری هو جاںدا هَے

اگَے کرنی کیرت واچیاَے

اگَے=پرلوک وِچ کرنی انُسار کیرتی واچی جاںدی هَے۔

بهِ لےکھا کر سمجھايا ۔۔

دھرم راجا بها کے چںگی تراں لےکھا کرکے سمجھااُںدا هَے کِ تےرے کرماں دا پھل ِاه تَےنُوں جرُور بھوگنا پاےگا۔

تھااُ ن هووی پاُدیای هُن سُنیاَے کِآ رُوآيا ۔۔

بھَےڑے کرم کرن والِآں نُوں, جِس وےلے چوٹاں پاُدیای=پَےںدیآں هن تاں بھّج کے لُکن لای کوای جگھاں پراپت نهیں هُںدی۔

جِس وےلے بھُّباں مار کے روںدا هَے تاں جمدُوت آکھدے هن, تےرے رُوآيا=رونے نُوں هُن اسیں کی سُنیاے۔ هُن تاں کیتے کرماں دا پھل بھوگنا کر۔

اتھوا:-هے پُرسا! هُن پرمےسر دے نام نُوں تُوں سُن لَے, جے ِاکاگر چِت هو کے نا سُنےںگا تاں کی هووےگا? کِآ رُوآيا=رونے وِچ هی آوےںگا۔

اتھوا:-مار توں بچن لای ِاه جیو دو هّتھ جوڑ کے بےنتی کردا هَے کِ هُن مَےنُوں چھّڈ ديو مَےں پھےر نهیں کراںگا تاں جمدُوت اّگوں ِاس ترھاں آکھدے هن هُن تےرے رُوآيا=بچناں نُوں بھلا کَون سُندا هَے۔

من اںدھَے جنم گوايا۔۔۳۔۔

ِاس اںدھے منِ=جیو نے منَوتیآں وِکھے لّگکے آپنے امولک منُّکھا جنم نُوں نِسپھل هی گوا لِآ هَے۔

سلوک م: ۱ ۔۔

پرسن- ِاه سارا پرپںچ بھَے توں رهِت هَے کِ بھَے دے سهِت هَے ?

ستِگُر دےو جی آکھدے هن, هے سےکھ برهم ! سبھ پرمےسر دے کھَوپھ وِچ هن۔

بھَے وِچ پون وهَے سدوااُ ۔۔

پهِلا ارتھ-

سدوااُ=سدگتی* والی پَون اُس پرمےسر دے بھَے وِچ وهَے=چّل رهی هَے۔

دُوسرا ارتھ-

سدوااُ=جھاجُو=هنےری تے پَون دونوں اُس دے بھَے وِچ چّل رهے هن۔

تیسرا ارتھ-

سدوااُ=پرگٹ هی پون دےوتا اَوس پرمےسر دے بھَے وِچ چّل رِها هَے**۔

چَوتھا ارتھ-

سد=همےساں واےُو تے پاونُ=سواس پرماتما دے کھَوپھ وِچ چل رهے هن۔

بھَے وِچ چلهِ لکھ دریآاُ ۔۔

پرتّکھ لّکھاں درِآاُ پرمےسر دے کھَوپھ وِچ وگ رهے هن۔

بھَے وِچ اگن کڈھَے وےگار ۔۔

-----------------

*همےساں چںگی چال چّلن والی۔

** پرمان-پاُن پانی بَےسںترو هُکم کرهِ بھگتی۔۔

اےنا نو بھاُ اگلا پُوری بنت بنتی۔۔

(رامکلی کی وار, پنّا ۹۴۸)

دےوتِآں نُوں اهُوتیآں پهُںچااُنیآں جاں بھوجن آد پکاونا رُوپ وِگار دے کّڈھن والا جو اگن دےوتا هَے اَوه وی پرماتما دے کھَوپھ وِچ هَے۔

بھَے وِچ دھرتی دبی بھار ۔۔

دھرتی وی پرمےسر دے کھَوپھ رُوپی بھار وِچ دّبی هوای هَے۔

بھَے وِچ ِاںد پھِرَے سِر بھار ۔۔

سبھ دےوتِآں دا راجا ِاںدر سِر پرنے هو کے پرمےسر دے کھَوپھ وِچ پھِردا هَے۔ سِر پرنے اُس نُوں کهِںدے هن کِ ِاه کںم جرُور کرنا هَے۔

اتھوا:-ِاںدُ=بّدل وی سِر پرنے هو کے اُس دے کھَوپھ وِچ پھِردا هَے اتے ِاںدر, سِر بھارِ=کپالی آسن لگا کے اُس دے کھَوپھ وِچ پھِردا هَے۔

بھَے وِچ راجا دھرم دُآر ۔۔

کرماں انُسار هِساب کرن والا دھرم راجا وی پرلوک دُآرے وِچ پرمےسر دے بھَے وِچ هَے۔

بھَے وِچ سُورج بھَے وِچ چںدُ۔۔

سُورج وی پرمےسر دے کھَوپھ وِچ هَے, چںدرما بھی اُس دے ڈر وِچ هَے۔

ےتھا- بھَے آدےسے اگنیس تپتی بھَےآت تپتی سُورے:۔

بھَے آدرِسچ واےُوسچ مرِتےُور دھاوتی پںچم:۔

(کٹھ اُپنِسد سُوتر ۳, ولی ۳)

ارتھ-جِس دے بھَے نال اگنی تپ رهی هَے, بھَے نال سُورج تپ رِها هَے۔

جِس دے بھَے وِچ ِاںدر اتے هوا هَے, جِس دے بھَے وِچ جم, ِاه پںجے اُس دے بھَے وِچ دَوڑدے هن۔

ےتھا:-ڈرپَے دھرت اکاس نکھترا سِر اُوپر امر کرارا۔۔

پاُن پانی بَےسںتر ڈرپَے ڈرپَے ِاںدر بِچارا۔۔ ۱۔۔

(مارُو مهلا ۵, پنّا ۹۹۸)

کوه کروڑی چلت ن اںتُ۔۔

سُورج اتے چںدرما اُس دی آگِآ انُسار کای کروڑاں کوه چّلدے هن

جِنھاں کوهاں دی گِنتی دا کوای اںت آںودا نهیں۔

ےتھا-سُورج چںد سِرجِان اهِنِس چلت ویچارو۔۔۱۔۔

(وڈهںس مهلا ۱, پنّا ۵۸۰)

بھَے وِچ سِدھ بُدھ سُر ناتھ ۔۔

چَوراسی سِّدھ تے بُدھیوان اتھوا:-بُّدھ آدِک نَوں گرهِ* سُر=دےوتے تےتی کروڑ تے نَوں ناتھ** سبھ اُس دے کھَوپھ وِچ هن۔

اتھوا:-سُر ناتھ= دےوتِآں دا سُآمی ِاںدر جاں برهسپتِ, ِاه بھی اُس دے کھَوپھ وِچ هَے۔

بھَے وِچ آڈانے آکاس ۔۔

آکاس جو اڈِآ بھاو تنِآں هويا هَے۔

اتھوا:-آڈانے-نِآسرا آکاس اَوه وی پرمےسر دے بھَے وِچ هَے۔

بھَے وِچ جودھ مهابل سُور ۔۔

پهِلا ارتھ-

جودھے, مهاں بلی اتے سُورمے سبھ پرمےسر دے کھَوپھ وِچ هن۔

جودھا اُس نُوں آکھدے هن, جو ِاک نال ِاک لڑے۔

مهاں بلی اُس نُوں آکھدے هن جو دس هجار نال ِاک لڑے۔

سُورما اُس نُوں آکھدے هن جو انےکاں نال ِاک لڑے۔

دُوسرا ارتھ-

جودھے-جِنھاں نے ِاک سریر نُوں وسیکار کیتا هَے۔

مهاںبلی-جِنھاں نے دس ِاںدریآں نُوں وسیکار کیتا هَے۔

سُورما-جِنھاں نے من دیآں انےک واسناں روکیآں هن, ِاه سبھ اُس دے کھَوپھ وِچ هن۔

------------------

*روِ, سوم, مںگل, بُّدھ, ویر, سُّکر, سنی, راهُو, کےتُو۔

**۱ گورکھ, ۲ مچھِںدر, ۳ چرپٹ, ۴ مںگل, ۵ چںبا, ۶ گھُگھُو ناتھ, ۷ بھرتھری, ۸ گوپی ناتھ, ۹ ایسر ناتھ۔

تیسرا ارتھ-

جودھے-جِنھاں نے پرمےسر نام نُوں سرون کیتا هَے۔

مهاںبلی-جِنھاں نے نام نُوں منّن کیتا هَے۔

سُورما-جِنھاں نے نِدھِآسن کیتا هَے۔ ِاه سبھ اُس دے کھَوپھ وِچ هن۔

بھَے وِچ آوهِ جاوهِ پُور ۔۔

پُوراں دے پُور بھاو سارے جیو پرمےسر دے کھَوپھ وِچ آاُںدے هن بھاو جںمدے مردے هن۔

سگلِآ بھاُ لِکھِآ سِر لےکھُ۔۔

سارِآں جیواں دے مّتھے اُپر کھَوپھ دا لےکھ لِکھِآ هويا هَے۔

پُنا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی کِ کوای کھَوپھ توں رهِت بھی هَے ? تاں ستِگُر دےو جی آکھدے هن-

نانک نِربھاُ نِرںکار سچ اےک ۔۔۱ ۔۔

ِاک نِرںکار سّچا اکال پُرکھ کھَوپھ توں رهِت هَے*۔ اتھوا:- هے سےکھ برهم! جے تَےنُوں بھی کھَوپھ توں رهِت هون دی ِاّچھا هَے تاں تُوں وی اُس ِاک نِرںکار دے نام نُوں جپنا کر۔

ےتھا-سگل سمگری ڈرهِ بِآپی بِن ڈر کرنَےهارا۔۔

(مارُو مهلا ۵, پنّا ۹۹۹)

م: ۱ ۔۔ نانک نِربھاُ نِرںکار هور کےتے رام روال ۔۔

(پهِلی گّل نُوں درِڑ کردے هواے جگت دی بچِّترتا کهِ کے اُس دی انِتتا دِکھااُںدے هن ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن- هے سےکھ برهم ! اَوه

---------------------

* ےتھا- بھَے وِچ دھرت اگاس هَے نِرادھار بھَے بھار دھرايا۔۔

پاُن پانی بَےسںترو بھَے وِچ رکھَے مےل مِلايا۔۔

پانی اںدر دھرت دھر وِن تھںمھا آگاس رهايا۔۔

کاٹھَے اںدر اگن دھر کر پرپھُلِت سُپھل پھلايا۔۔

نوی دُآری پون دھر بھَے وِچ سُورج چںد چلايا۔۔

نِربھاُ آپ نِرںجن رايا۔۔ ۵۔۔                (بھاای گُرداس جی, وار ۱۸)

نِرںکار اکال پُرکھ کھَوپھ توں رهِت هَے۔

اُس توں بھِنّ هور کِتنے هی رام چںدر توں آد لَے کے جِهڑے اوتار هن, اَوه سبھ روال رُوپ بھاو کھَوپھ سهِت هن, کِاُںک لچھمن ۱۲ سال بنباس وِکھے دھنُکھ بان لَے کے سری رام چںدر جی دے پاس پهِرے تے کھڑا رِها هَے۔ اتھوا:-اُس ایسور دے دربار وِچ رام چںدر آد اوتار روال=دھُوڑ مےلن والے بھاو جھاڑُو پھےرن والے هن۔

ےتھا-سری دسم گُرُو گرںتھ ساهِب جی وِچ لِکھِآ هَے-

کِتے رام بار بُهار۔۔'

اتھوا:-ِاک رام نِرںکار نِربھاُ ِاستھِت هَے۔ هور کِتنے هی جیو روال=دھُوڑ رُوپ بھاو تُچھ هن, کِاُںک اُه آپنے اُدر پُورنے لای سّچاای توں بِناں هو کے اوتاراں دے سواںگ دھار کے راس پااُںدے هن۔

کےتیآ کن੍ّ کهانیآ کےتے بےد بیچار ۔۔

بھاگوت وِکھے کِتنیآں هی کن੍ّ-کرِسن دےو جی دیآں کهانیآں لِکھیآں هن۔

اتھوا:-کِتنے هی راساں پا کے کهانیآں دے کنّ=کرن والے هن کِتنے هی بےد هن اتے کِتنے هی اُهناں بےداں دے وِچارن والے هن۔

کےتے نچهِ مںگتے

اَور کِتنے مںگتے لوک نّچدے هن۔

گِڑ مُڑ پُورهِ تال۔۔

مُڑکے گِڑِ=ڈِّگ پَےںدے هن, تالاں نُوں پُورا کرن واستے۔

باجاری باجار مهِ آِا کڈھهِ باجار ۔۔

باجاری=مسکرے باجاراں وِچ آ کے باجار=تماسِآں نُوں کّڈھ کے بھاو دِکھااُںدے هن۔

گاوهِ راجے رانیآ بولهِ آل پتال ۔۔

دسرتھ تے هری چںد آد راجِآں دے اتے تارا آد رانیآں دے پرسںگاں نُوں گاِان کردے هن۔

اتھوا:-راجے رانیآں دے ساںگ دھار کے کای ترھاں دے ٹّپے بھاو گَون گااُںدے هن اتے کای ترھاں دے آل پتال=است وِاست بچن مُوںه توں بولدے هن۔

لکھ ٹکِآ کے مُںدڑے لکھ ٹکِآ کے هار ۔۔

لّکھاں ٹکِآں دے مُںدڑے=والے کنّاں وِچ تے لّکھاں هی ٹکِآں دے هار گل وِچ پااے هُںدے هن۔

جِت تن پاایاهِ نانکا سے تن هووهِ چھار ۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن-هے سےکھ برهم! جِس سریر اُپر ِاه بھُوکھن پاںودے هن, اَوهو سریر اںت نُوں چھار=سُآه رُوپ هو جاںدا هَے۔

{پنّا ۴۶۵}

گِآن ن گلیای ڈھُوڈھیاَے کتھنا کرڑا سار ۔۔

پھِر راس وِچ نارد مُنی بن کے تِآگ دیآں گّلاں کردے هن پر دِل پرچاوے دیآں گّلاں کرکے گِآن نهیں لّبھدا۔ اُس اسلی گِآن دا کتھن کرنا سارُ=لوهے وت کرڑا اتھوا:-سارُ=سُورن وت بریک بھاو سُوکھم هَے۔

پُنا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی پھِر برهم گِآن دی پراپتی کِوےں هووے ?

اُّتر-

کرم مِلَے تا پاایاَے

گُراں دی کرمِ=انُگره مِلے تاں برهم گِآن پراپت هُںدا هَے۔

هور هِکمت هُکم کھُآر ۔۔۲ ۔۔

هور هِکمتِ=چتُراای کرنی تے هُکم چلااُنے ِاه سبھ نُوں کھُآر=کھراب کرن والے هن۔۔۲۔۔

پاُڑی۔۔

ندر کرهِ جے آپنی تا ندری ستِگُر پايا ۔۔

جے پرماتما آپنی کرِپا درِسٹی کرے تاں ندری=پرمےسر رُوپ ستِگُرُو پراپت هُںدے هن۔

ےتھا- ندر کرے گُر بھےٹیاَے هر نام وسَے من آِا۔۔

(ملار م: ۳, پنّا ۱۲۷۷)

اتھوا:- ندری=نجر والے جو ستِگُرُو هن بھاو جِنھاں دیآں گِآن وَےراگ رُوپی اّکھاں هن اَوه پااے جاںدے هن۔

اےهُ جیاُ بهُتے جنم بھرںمِآ

تا ستِگُر سبد سُنايا۔۔

ِاه جیو بهُت هی جنماں وِچ بھرمدِآں بھرمدِآں۔

ےتھا- کای جنم بھاے کیٹ پتںگا۔۔ کای جنم گج مین کُرںگا۔۔

کای جنم پںکھی سرپ هوِااَو۔۔ کای جنم هَےور برِکھ جوِااَو۔۔

(گاُڑی مهلا ۵, پنّا ۱۷۶)

جِس وےلے ستِگُراں دی سرن آيا تاں گُراں نے کِرپا درِسٹی کر کے ستِنام دا اُپدےس سُنااُنا کیتا۔

ستِگُر جےوڈ داتا کو نهی

سبھ سُنِاهُ لوک سبايا۔۔

ستِگُراں ورگا وّڈا داتا جگت وِچ هور کوای نهیں هَے۔ هے سبايا=سبھا وِچ آاے هواے سارے لوکو! تُسیں سُننا کرو۔

اتھوا:-هے سارے لوکو! تُسیں سارے سُن لاَو۔

ستِگُر مِلِاَے سچ پايا

جِنھاں نے ستِگُراں نال مِل کے سچُ=سُکھ اتھوا:- پرماتما نُوں پايا هَے۔

جِنی وِچهُ آپ گوايا۔۔

تِنھاں پُرساں نے آپنے هِردے 'چوں آپا بھا=هںکار گوا دِتا هَے۔

نوٹ-جِن تِن دا آپس وِچ سبںدھ هون کرکے جِنی دا ارتھ تِن کیتا هَے۔

اتھوا:-جِنھاں نے ستِگُراں نال مِل کے آپنے هِردے 'چوں آپا بھا هںکار

گوايا هَے, تِنھاں نے سّچ سرُوپ پرماتما نُوں پايا هَے۔

جِن سچو سچ بُجھايا ۔۔۴۔۔

جِنھاں نے آپا بھا هںکار گوا کے سّچ نُوں پايا هَے, اُهناں پُرساں نے سّچ هی سّچ نُوں سارے بُجھايا=سمجھااُنا کیتا هَے۔۔۴۔۔

سلوک م: ۱ ۔۔

پُنا- سےکھ برهم نے بےنتی کیتی هے پربھو! هِںدُوآں دے مّت وِچ جو راس پااُںدے هن آپ کِرپا کر کے دّسو اُس راس مںڈل نُوں وےکھنا چاهیدا هَے جاں نهیں ? تاں ستِگُر دےو جی آکھدے هن-هے سےکھ برهم ! باهج راس مںڈل نُوں کی دےکھنا هَے, سارا جگت هی راس رُوپ هَے۔

پرسن-سارا جگت کِوےں راس رُوپ هَے, راس وِچ تاں گوپیآں گُآلے هُںدے هن سںسار راس وِچ گوپیآں گُآلے کِهڑے هن ? اُّتر-

گھڑیآ سبھے گوپیآ پهر کن੍ّ گوپال ۔۔

ساریآں رات دِن دیآں جِهڑیآں ۶۴ گھڑیآں هن ِاه گوپیآں هن تے رات دِن دے جِهڑے اّٹھ پهِر هن ِاه کن੍ّ=کرِسن جی دے نال گُآلے هن۔

اتھوا:-ِاه گُآلے کن੍ّ=کیتے هن۔

پُنا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی پرتّکھ راس وِچ گوپیآں تے گُآلے بھُوسن پهِردے هن۔ ِاس ترپھ جو آپ نے گھڑیآں رُوپی گوپیآں تے پهِراں رُوپی گُآلے کهے هن ِانھاں نے کِهڑے بھُوسن پهِرے هن ?

گُر اُّتر- ۱ چےتر, وَےساکھ, جےٹھ, هاڑ۔ ۲ ساون, بھادروں, اّسُو, کّتک۔ ۳ مّگھر, پوه, ماگھ, پھّگن۔ ساستراں وِچ ِاه تِنّے چُماسے کتھن کیتے هن۔

گهنے پاُن پانی بَےسںترُ

گھڑیآں رُوپی گوپیآں تے پهِراں رُوپی گُآلِآں نے پهِلے چُماسے (چےتر, وَےساکھ, جےٹھ, هاڑ وِچ) پون رُوپی بھُوسناں نُوں پهِرِآ هويا هَے, کِاُںک چُماسے وِچ هوا سُکھداای لّگدی هَے۔ دُوجے چُماسے (ساون, بھادروں, اّسُو, کّتک) وِچ پانی رُوپی بھُوسناں نُوں پهِرِآ هويا هَے, کِاُںک ِاس چُماسے وِچ جل دی پردھانتا هُںدی هَے۔ تیجے چُماسے (مّگھر, پوه, ماگھ, پھّگن وِچ) گھڑیآں رُوپی

گوپیآں تے پهِراں رُوپی گُآلِآں نے اگنی رُوپی بھُوسناں نُوں پهِرِآ هويا هَے, کِاُںک ِاس چُماسے وِچ بهُتی ٹھںڈھ هون کرکے اگنی سُکھداِاک لّگدی هَے۔

پرسن- راس وِچ بلبھّدر تے کرِسن جی هُںدے هن ِاس راس وِچ بلبھّدر تے کرِسن جی کَون هن ? گُر اُّتر-

چںد سُورج اوتار ۔۔

چںدرما بلبھّدر هَے تے سُورج کرِسن اوتار هَے۔

پرسن- پرتّکھ راس وِچ گاُوآں هُںدیآں هن ِاس راس وِچ گاُوآں کِهڑیآں هن ?

گُر اُّتر-

سگلی دھرتی مال دھن ورتن سرب جںجال ۔۔

ساری دھرتی جو دھن کرکے پُورت هَے اےهی مالُ=گاُوآں هن۔

پُنا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی ِاه جگت رُوپی راس پھِر سّچی هووےگی?

گُر اُّتر-ِاه جگت رُوپی راس دی ساری ورتن جںجال رُوپ هَے۔

نانک مُسَے گِآن وِهُونی کھاِا گيا جمکالُ۔۔۱۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن- هے سےکھ برهم ! اُس پرمےسر دی پراپتی دا مُکھ سادھن جو برهم گِآن هَے اُس توں بِناں جگت وِچ جیو سُبھ گُناں رُوپی دھن نُوں مُسَے=لُٹاای جا رِها هَے۔ ِاسی تے جم جو هَے کال کے کرن والا اَوه ِاس نُوں کھا گِآ هَے۔

اتھوا:-سرُوپ گِآن توں بِناں, ِاه سرِسٹی مُسَے=ٹھّگی جا رهی هَے ِاس تے جم-کال ِاس نُوں کھاای جاںدا هَے۔۔ ۱۔۔

ےتھا- مر جںمَے وارو وارا ودھهِ بِکارا گِآن وِهُونی مُوٹھی۔۔

(وڈهںس م: ۳, پنّا ۵۸۳)

دُوسرا ارتھ-

گھڑیآ سبھے گوپیآ

سم دم آدی سادھناں نال ساریآں گوپیآں=ِاںدریآں نُوں جِنھاں نے گھڑیآ=گھڑنا بھاو وس کیتا هَے۔

پهر کنّ گوپال۔۔

گوپال=پرماتما نُوں آپنا پهِرےدار کھڑا کن੍ّ=کیتا هَے۔

گهنے پاُن پانی بَےسںترُ

پاُنُ=سمتا, پانی=ساںتی, بَےسںترُ=پرکاست ِانھاں نُوں گهنے=گرهِن کیتا هَے۔

چںد سُورج اوتار۔۔

چںدرما=وَےراگ, سُورج=بِبےک نے اُنھاں دے اںدر اوتار=اُترنا کیتا هَے۔

سگلی دھرتی

جِس پرماتما نے ساری تی=تیآ=مايا دھارن کیتی هَے, اَوه پرماتما اُهناں گُرمُکھاں نُوں پراپت هويا هَے

مال دھن ورتن سرب جںجال۔۔

مال دھن والی ساری سںسار ورتن نُوں اُهناں نے جںجال رُوپی نِسچے کیتا هَے۔

نانک مُسَے گِآن

گِآن دُآرا اُهناں نے آتم انںد نُوں مُسَے=لُٹنا کیتا هَے۔

وِهُونی کھاِا گيا جمکالُ۔۔ ۱۔۔

جِهڑے پُرس گِآن توں وِهُونی=رهِت هن اُنھاں نُوں جمکال کھا گِآ هَے۔۔۱۔۔

م: ۱ ۔۔

اُلٹیآں گّلاں باتاں هون کرکے باهج راس نهیں وےکھنی چاهیدی ۔

سےکھ برهم نے پُچھِآ-کِهڑیآں اُلٹ گّلاں هُںدیآں هن ?

گُر اُّتر-

واِان چےلے نچن گُر ۔۔

گُر=پُوجنیک جو کرِسن جی هن, اَوه تاں نّچدے هن۔ چےلے جِهڑے هن اَوه دُکڑ آدِک واجِآں نُوں وجااُںدے هن۔

ےتھا-بھاای گُرداس جی نے پهِلی وار ۳۰ پاُڑی وِچ لِکھِآ هَے-

چےلے ساج وجاِادے, نچن گُرُو بهُت بِدھ بھاای۔

چےلے بَےٹھن گھراں وِچ, گُر اُٹھ گھریں تِناڑے جاای۔

پَےر هلاِان پھےرن سِر ۔۔

نِرتکاری وےلے کرِسن جی پَےراں نُوں هِلااُںدے تے سِر نُوں پھےردے هن۔

اتھوا:-جد اُه پَےراں نُوں هِلا کے نّچدے هن تاں هور لوک سِر پھےردے هن کِ تال ٹھیک نهیں آيا, اُس وےلے پھِر نّچدے هن۔

اُڈ اُڈ راوا جھاٹَے پاِا۔۔

نّچن سمےں راوا=دھُوڑی اُڈ اُڈ کے جھاٹَے=سِر وِچ پَےںدی هَے۔

وےکھَے لوک هسَے گھر جاِا ۔۔

راس مںڈل نُوں وےکھن والے لوک هّسدے هواے آپنے گھراں نُوں جاںدے هن۔

روٹیآ کارن پُورهِ تال ۔۔

ستِگُر دےو جی کتھن کردے هن- هے سےکھ برهم ! اُهناں وِچ کوای پرےما بھگتی نهیں, اُه راسدھاریاے نِج پرےوجنی هن۔ سِرپھ روٹیآں کھان واستے راس مںڈل کرکے تالاں نُوں پُوردے هن۔ ِاه وِچارو کوای آپنی ماتا نُوں بھی نچاںودا هَے ? ِاه لوک تاں اَےسے بےپتے هن جو سبھ دے پُوجے ماتا پِتا رُوپ کرِسن مهاراج جی هن, اُهناں دے تے رادھکاں دے سواںگ بنااُںدے هن۔

آپ پچھاڑهِ دھرتی نال ۔۔

دھرتی دے نال آپنے آپ نُوں پچھاڑدے بھاو ڈےگدے هن۔

گاون گوپیآ گاون کان ۔۔

پھےر رادھکاں آد گوپیآں دا سواںگ هو کے گاںودے هن تے کرِسن رُوپ هو کے گاںودے هن۔ اتھوا:-گوپیآں دے پرسںگاں نُوں بھی گاون تے کرِسن جی دے پرسںگاں نُوں بھی گاونِ=گااُںدے هن, اُه پرسںگ ِاه هن کِ-

ِاک سمےں گوپیآں ِاسنان کرن نُوں جمنا وِچ گایآں تاں کرِسن جی گوپیآں دے کپڑے لَے کے برِچھ اُپر چڑھ گاے۔ جِس وےلے گوپیآں نے کپڑے مںگے تاں

کرِسن جی نے نا دِّتے تے ِاس ترھاں کِها- جل توں باهر نِکل کے آاَو تاں کپڑے دےواںگا۔"

ِاه گّل سُن کے گوپیآں نے آکھِآ-تےرے ماتا پِتا نُوں اسیں جا کے کهاںگیآں کِ کرِسن بهُت کھراب هو گِآ هَے۔" تاں کرِسن جی نے کِها-'جااَو جِس نُوں مرجی آوے آکھ ديو, مَےنُوں کِسے دی پرواه نهیں, جل توں باهر نِکلے بگَےر مَےں کپڑے نهیں دےواںگا۔"

ےتھا- کلگیدھر پِتا جی نے کرِسن اوتار دے پرسںگ وِچ لِکھِآ هَے-

دےاُ بِنا نِکرَے نهِ چیر, کهےو هس کان੍ سُنو تُم پِآری ۔۔

سیت سهو جل مَے تُم ناهِک, باهر آوهُ گوری ااُ کاری۔۔

دَے اپنے اگُوآ پِچھُوآ کرِ, بار تجو پتلی ار بھاری۔۔

ےَو نهِ دےاُ کهےو هر جی, تسلیم کرو کر جور هماری۔۔ ۲۵۵۔۔

گاون سیتا راجے رام ۔۔

پھِر جِس وےلے دُسهِرا آںودا هَے تاں اُس سمےں سیتا تے راجا رام=سری رام چںدر جی دے ساںگ دھار کے گااُںدے هن۔

اتھوا:-اُس سمےں سیتا تے راجا رام=سری رام چںدر دے پرسںگاں نُوں گاِان کردے هن کِ جِس وےلے راون دا بھےجِآ هويا مریچ سُورن دا هرن بن کے آيا اُس وےلے سیتا دے آکھن کرکے سری رام چںدر جی تاں اُس دے مگر چلے گاے تے پِچھوں سیتا نُوں راون چُّک کے لَے گِآ۔ جد واپس آ کے وےکھِآ تاں سیتا کوای نهیں۔ اُس وےلے سری رام چںدر جی بن وِچ رُدن کردے هواے-'هااے سیتا ! هااے سیتا !!! اَےسے پُکارن لّگ پاے۔

پرسںگ تاں بڑے لںبے هن پر تھوڑی جےهی ٹُوک دِّتی هَے اگوں آپ هی ودھا لَےنی۔ هُن وِچار کے دےکھن دی گّل هَے جو آپنِآں وڈِآں دی کوای بھںڈی نهیں کردا تے ِاه لوک اَےسے هن جو برس دے برس آپنے پُوجے اوتاراں دیآں بھںڈیآں کردے هن۔

نِربھاُ نِرںکار سچ نام ۔۔

اُس سّچے نِرںکار دا نام+بھاُ=کھَوپھ توں رهِت کرن والا هَے۔

دُوسرا ارتھ-

م: ۱۔۔ ‘واِان چےلے نچن گُر۔۔'

جِس وےلے سِّکھ گُراں پاس آ کے چےلا بن کے اُپدےس گرهِن کردا هَے, اُس وےلے رِکھی دںڈ, پِتر دںڈ, دےو دںڈ سبھ دُور هو جاںدے هن۔ جدوں پھِر چےلا سںسار دی ترپھ نّچن لّگدا هَے بھاو پدارتھاں وِچ لّگدا هَے اُس وےلے گُرُو واِانِ=اُچاردے هن هے چےلے ! تُوں سںسار دے پدارتھاں وِچ نّچ نا, آپنے بھےکھ دی تاں لّجِآ رّکھ۔

‘پَےر هلاِان پھےرن سِر۔۔'

اُه چےلا پھِر من بُّدھی رُوپی پَےراں نُوں وِسے وِکاراں وِچ هِلا بَےٹھدا هَے تاں گُرُو ساهِب سِر پھےردے هن کِ ِاه تُوں بڑا ماڑا کںم کیتا هَے۔

'اُڈ اُڈ راوا جھاٹَے پاِا۔۔"

ِاس ترھاں جد من بُّدھی رُوپی پَےراں نُوں اتھوا:-پرتّکھ پَےراں نُوں هِلايا بھاو وِکاراں وِکھے پروِرت هو گِآ تاں لوک پرلوک وِچ لاهنتاں رُوپی دھُوڑی اُڈ اُڈ کے جھاٹَے=سِر وِچ پَےںدی هَے۔ بھاو دوهاں لوکاں وِچ اپجس هُںدا هَے۔

'وےکھَے لوک هسَے گھر جاِا۔۔'

اُس سمےں پِتر دےو تے رِکھی لوک وےکھ کے آپو آپنے گھراں وِچ جا کے هّسدے هن کِ دےکھو! پھِر اساڈا پسُو بن گِآ۔ اتھوا:-لوک وےکھ کے تَےنُوں هّسدے هن ِاس تے تُوں سرُوپ رُوپی گھر وِچ جانا کر۔

'روٹیآ کارن پُورهِ تال۔۔'

هے چےلے ! تُوں روٹیآں دی کار نا کر بھاو روٹیآں واستے جِهڑا پکھںڈ کرنا هَے اُس نُوں دُور کر دے اتے مهاں واکاں رُوپی تالاں نُوں پُورنا کر۔ اتھوا:-تال=کَےسیآں لَے کے اُس پرمےسر دے جس نُوں اُچار۔

'آپ پچھاڑهِ دھرتی نالِ۔۔'

آپا بھاو هںکار نُوں پچھاڑ دے بھاو ناس کر دے تے دھرتی=نِںمرتا دا ساتھی هو۔

اتھوا:-دھرتی نام پرِتھوی دا, پرِتھوی نام بھُوماں دا, بھُوماں نام برهم دا, اُس برهم نُوں آپنے نال نِسچے کر۔ اتھوا:-جِس نے ماےا رُوپ

دھر+تی=ترِےا دھاری هوای هَے ارتھات جو سرگُن سرُوپ هَے, اُس نُوں تُوں آپنے نال نِسچے کر۔

'گاون گوپیآ گاون کانُ۔۔'

گوپیآ=ِاںدریآں وی اُس دے جس نُوں گاون۔ کان=اںتهکرن وی اُس دے جس نُوں گاِان کرے۔

گاون سیتا راجے رام۔۔

سارِآں نال سیتا=مِلِآ هويا جو راجا=پرکاس سرُوپ رام هَے اُس دے جس نُوں اُچارنا کر۔

نِربھاُ نِرںکار سچ نامُ۔۔

اُس نِرںکار دا سّچا نام نِر+بھاُ=کھَوپھ توں رهِت کرن والا هَے۔

جا کا کیآ سگل جهان ۔۔

جِس پرمےسر دا کیتا هويا ِاه سارا جگت هَے۔

پرسن-نام کِوےں مِلے ?

اُّتر-

سےوک سےوهِ کرم چڑااُ ۔۔

جو سےوک هو کے سےوا کردا هَے اُس دے من رُوپی بستر نُوں پرمےسر کرِپا کرکے نام دا رںگ چڑااُ=چاڑھدا هَے۔

بھِنّی رَےن جِنا من چااُ ۔۔

جِس دے من وِچ اُس دی پراپتی دا اُتساه هو رِها هَے, اُهناں دی اوستھا رُوپی رات پرےم وِچ بھِّجی هَے۔

پرسن-سِّکھ کَون هَے? اُّتر-

سِکھی سِکھِآ گُر ویچار ۔۔

گُراں دے وِچار دُآرا جِنھاں پُرساں نے سِّکھی دھارنی سِّکھی هَے, اُه اسل سِّکھ هَے۔

اتھوا:-گُراں دے وِچار دُآرا جِنھاں پُرساں نے اُهناں دی سِّکھِآ نُوں سِّکھِآ بھاو گرهِن کیتا هَے اَوه اسل سِّکھ هَے۔

ندری کرم لگھااے پار ۔۔

اُهناں دی ندری=گُرُو ساهِب جی اتھوا:-ایسور کرِپا درِسٹی کرکے سںسار سمُںدر توں پار لںگھا لَےںدا هَے۔

پُنا-ستِگُر دےو جی پھُرمااُںدے هن-هے سےکھ برهم! جے کےول نّچن نال موکھ هووے تاں کوهلُو, چرکھا, چّکی, چّک, لاٹُو, مدھانیآں, پںچھی آدِک سارے مُکت هونے چاهیدے هن۔ کِاُںکِ-

کولُو چرکھا چکی چک ۔۔

کوهلُو سارا دِن پھِردا رهِںدا هَے۔ کوهلُو نال بلد اتے تےلی پھِردا رهِںدا هَے۔ جے نّچن تے هی موکھ هووے تاں ِاه سارے موکھ هونے چاهیدے هن۔ چرکھا پھِردا هَے تے چرکھے نال اَورت دی باںه پھِردی هَے۔ پھےر چّکی پھِردی هَے تے چّکی دے پھےرن والے دی باںه وی پھِردی هَے۔ گھُمِآر دا چّک پھِردا هَے اُس نال لّٹھ بھی پھِردی هَے تے گھُمِآر دی باںه وی پھِردی هَے, مِّٹی دا پےڑا وی پھِردا هَے ِاه سبھ موکھ هونے چاهیدے هن۔

تھل وارولے بهُت انںت ۔۔

تھلاں وِچ وا-ورولے بےاںت توں بےاںت پھِردے رهِںدے هن۔

اتھوا:-باجیگر دی تھالی وی پھِردی رهِںدی هَے اُه موکھ هونی چاهیدی هَے۔

لاٹُو مادھانیآ انگاه۔۔

کھےڈن والے لاٹُو پھِردے هن, لّسی رِڑکن والیآں مدھانیآں وی پھِردیآں هن تے انّ گاهُن والے انگاه=پھلھے بھی بھَوںدے پھِردے هن۔

اتھوا:-جو هل دے اگے پھالے لّگے هُںدے هن, اُه بھی پھِردے هن, ِاه سبھ موکھ هونے چاهیدے هن۔

پںکھی بھاُدیآ لَےن ن ساه۔۔

پںکھی=ِاّلاں ِاتنیآں بھَوںدیآں رهِںدیآں هن, جو ِاکو ساه چّکراکار اُڈدیآں رهِںدیآں هن, ساه نهیں لَےںدیآں۔ اتھوا:-پںکھی دا ارتھ انل پںچھی بھی کردے هن جو انل پںچھی هر وےلے اکاس وِچ هی بھَوںدا رهِںدا هَے ساه

نهیں لَےںدا کِاُںک هےٹھاں جمین 'پر کدے نهیں آاُںدا۔ ےتھا-اکال اُستت وِکھے کتھن کیتا هَے

'انل اکاس پںچھی ڈولبو کرت هَے۔"

اتھوا:-پںچھی ِاتنے پھِردے هن جو ساه وی نهیں لَےںدے۔ اُه سارے موکھ هونے چاهیدے هن۔

سُواَے چاڑ بھواایاهِ جںت ۔۔

چھوٹے لڑکے کِّکر دیآں سُواَے=سُولاں اُّتے مکڑی اتے بِںڈے آد جیآں نُوں بھُآاُںدے هن۔ اتھوا:-سُاَے=سیکھ اُّتے چاڑھ کے چھوٹے چھوٹے جںت بھںبیریآں نُوں بھُآاُںدے هن۔ اتھوا:- جںت=باجیگر لوک پِّٹھ نُوں سُواَے=سیکھ اُّتے چڑھا کے بھاو ٹِکا کے آپنے آپ نُوں بھُآاُںدے هن, اُه موکھ هونے چاهیاے ۔

اتھوا:-دّکھن دےس وِچ ِاک 'سُوآ نام کرکے دےوی هَے, جِس دے اّگے سُکھنا دے جںت=بّچِآں نُوں سُواے اُّتے چاڑھ کے بھُآيا جاںدا هَے۔ جِس دے بّچے جںم کے مر جاںدے هن, جے اُس وےلے هّس پوے تاں اپسگن منّدے هن تے جےکر بےهوس هو جاوے تاں اُس دی وّڈی اُمر گِندے هن اَوه وی موکھ هونے چاهیاے۔ اتھوا:-جںت=جںتر کرکے ِاک وڈے لوهے دے سُواے اُّتے چاڑ کے ِاک چّکراکار هِںڈولا بھُآںدے هن, جِس اُّتے بّچے بَےٹھ کے کھُس هُںدے هن, اُس نُوں پںگھُوڑا بھی آکھدے هن۔

اتھوا:-ِاک جںگم جِهے پھکیر ِاک نوکدار سُواَے=سیکھ تے بالی رّکھ کے بھُآںدے هن تے اُّچی سُٹ کے پھےر اُس نوک تے لَے لَےںدے هن تے تھالی بھَوںدی رهِںدی هَے, اَوه موکھ هونی چاهیاے ۔

اتھوا:-پرتّکھ چور پُرساں نُوں سُواَے=سُولی اُّتے چاڑھ کے بھُآيا جاںدا هَے اَوه وی موکھ هونے چاهیاے۔

دُوسرا ارتھ-

'کولُو'

کوهلُو دے بَےل واںگ کامی جیو اَورت دے پِچھے پِچھے پھِردا هَے۔

'چرکھا’

چرکھے واںگُوں کرودھی جیو ۸۴ لّکھ جُوناں وِچ پھِردا هَے۔

'چکی'

چّکی واںگُوں هںکاری پُرس هر ِاک اُّتے آپنا دبا پااُںدا هَے۔

'چکُ'

گھُمِآر دے چّک واںگُوں لوبھی پُرس بھَوںدا پھِردا هَے۔

'تھل وارولے'

جِنھاں دے من وِچ گھر بار دیآں انےک واسناں هن, اُه تھل=گھراں وِچ پرےت هو کے وّسدے هن, کِاُںک وا-ورولا بھُوتاں دا واهن هَے۔

'لاٹُو'

کپٹی آدمی بھّجے پھِردے هن۔

'مادھانیآ'

پاپی جیو۔

ےتھا- پاپی کرم کماودے کردے هااے هاِا۔۔

نانک جِاُ متھن مادھانیآ تِاُ متھے دھرمراِا۔۔۹۔۔

(سلوک م: ۵, پنّا ۱۴۲۵)

'انگاه'

بھےد وادی دانِآں واںگ نرکاں وِچ گاهے جانگے۔

'پںکھی بھاُدیآ’

واسناں والے آدمی پںچھی دی ترھاں اُڈدے پھِردے هن۔

'سُواَے چاڑِ'

ایرکھا والِآں نُوں اںت وےلے سُولی 'پر چاڑھِآ جاںدا هَے۔

نانک بھاُدِآ گنت ن اںت۔۔

ستِگُر دےو جی آکھدے هن-هے سےکھ برهم ! ِاتنے پھِردے هن کِ جے گِنتی کریاے تاں اںت نهیں آاُںدا جِس کرکے ِاه سارے موکھ نهیں هُںدے, ِاس کرکے راس وِچ نّچن 'تے بھی موکھ نهیں هُںدے۔

بںدھن بںدھ بھوااے سوِا۔۔

اُه پُرس بںدھناں وِچ بّدھے هواے چَوراسی لّکھ جُون وِچ پھےرے جاںدے هن۔

پِااَے کِرت نچَے سبھ کوِا ۔۔

کِرتِ=کرماں دے پاے انُسار سبھ کوای نّچدا هَے۔

نچ نچ هسهِ چلهِ سے روِا۔۔

جو نچ نچ کرکے هّسدے هن, اُه اںت نُوں چّلن سمےں روںدے هن۔

ےتھا- لوک پچارَے گت نهی هوِا۔۔ نام بِهُونے چلسهِ روِا۔۔ ۲۔۔

(رامکلی مهلا ۵, پنّا ۸۹۰)

اُڈ ن جاهی سِدھ ن هوهِ۔۔

سُبھ کرماں توں رهِت هون کرکے اَےسے پُرس سِّدھیآں دے بل کرکے اکاس وِچ وی اُڈ نهیں جاںدے, نا هی اُهناں نُوں موکھ دی پراپتی هُںدی هَے۔

اتھوا:-دُوجے ارتھ وِچ ('اُڈِن’ پاٹھ ِاکّٹھا کر دےنا) هے سےکھ برهم ! اُڈ جان تے وی سِدھ=موکھ دی پراپتی نهیں هُںدی۔

ےتھا-کبِّت ۔۔

تاپ کے سهے تے جو پَے پاایاَے اتاپ ناتھ, تاپنا انےک تن گھاِال سهت هَےں۔۔

جاپ کے کیاے تے جو پَے پاےت اجاپ دےو, پُودنا سدیو تُهیں تُهیں اُچرت هَےں۔۔

نبھ کے اُڈے تے جو پَے ناراِان پاایےت, انل اکاس پںچھی ڈولبو کرت هَےں۔۔

آگ مَے جرے تے گت راںڈ کی پرت کر پتال کے باسی کِاُ بھُجںگ ن ترت هَےں۔۔۱۴۔۔۸۴۔۔

(دسم گرںتھ, پنّا ۱۹)

نچن کُدن من کا چااُ ۔۔

ِاهناں دا نّچنا کُدنا کِسے بھااُ بھگتی لای نهیں, ِاه تاں ِاک من دا پرچاوا= اُتساه هَے۔

پُنا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی-هے پربھو! سںسار سمُںدر توں کِهڑے تردے هن ?

گُر اُّتر :-

نانک جِن من بھاُ تِنا من بھااُ ۔۔۲۔۔

جِنھاں پُرساں دے من وِچ پرمےسر دا کھَوپھ اتھوا:-پرےم وسِآ هَے, تِنھاں دے من وِچ بھااُ-برهم گِآن هويا هَے۔ جِنھاں دے من وِچ برهم گِآن هويا هَے اُهو سںسار سمُںدر توں تردے هن۔۔۲۔۔

پاُڑی۔۔

نااُ تےرا نِرںکار هَے ناِا لِااَے نرک ن جاایاَے۔۔

تےرا=تِس نِرںکار اکال پُرکھ دا نام کلِآن کرتا هَے۔ تِس نام دے لَےن نال ِاه پُرس نرکاں وِچ نهیں جاںدا۔

جیاُ پِںڈ سبھ تِس دا دے کھاجَے آکھ گواایاَے۔۔

ِاس جیو نُوں پِںڈ=سریر آدِک سبھ کُچھ تِس نِرںکار دا دِّتا هويا هَے اتے جو کُچھ ساڈے پاس هَے اَوه بھی اُسے دا هويا, اُس وِچوں پرمےسر نمِت ےتھا سکت دے کے بھاو پهِلے بھوجن سںتاں نُوں چھکا کے پھےر آپ کھاوے۔ پھِر جِهڑا آکھنا هَے کِ مَےں دساں نُوں روٹی کھواای هَے, ِاه دُور کر دےوے۔

جے لوڑهِ چںگا آپنا کر پُنّهُ نیچ سداایاَے۔۔

هے پُرسا ! جے تُوں آپنا بھلا چاهُںدا هَےں تاں پُنّ کرم کرکے آپنے آپ نُوں سبھ توں نیچ سداایاَے=نیواں سدوا۔

سےکھ برهم نے کِها-مےرے وِچ ِاتنی تاکت هَے کِ مَےں آپنے پاس جمدُوتاں نُوں نهیں آاُن دِآںگا۔ گُر اُّتر- هے سےکھ برهم !

جے جروانا پرهرَے

جےکر تُوں جروانا=جمدُوتاں نُوں پرهرَے=دُور کر سکدا هَےں تاں-

جر وےس کرےدی آایاَے۔۔

تےرے سریر اُپر برِدھ اوستھا پروےس کردی آںودی هَے پهِلے تُوں اُس برِدھ اوستھا نُوں هٹا, جے تُوں برِدھ اوستھا نُوں دُور کر دےوےںگا تاں اسیں جاناںگے کِ تُوں جمدُوتاں نُوں هٹا دےوےںگا پرںتُو برِدھ اوستھا دا تے جمدُوتاں دا هٹااُنا بڑا مُسکل هَے۔

کو رهَے ن بھریاَے پاایاَے ۔۔۵۔۔

(اگلے سمےں دانے مِن کے وےچدے سن, تولنا پِچھوں چّلِآ هَے 'پاای' ِاک مِنتی دے بھاںڈے دا نام هَے۔)

جِس وےلے پاای* دانِآں نال بھری جاوے, پھِر اُه پاای بھری رهِںدی نهیں

-------------------

*چار ٹوپِآں دی ِاک پاای هُںدی هَے تے ٹوپا دو سےر دا هُںدا هَے اتے چار پڑوپیآں دا ِاک ٹوپا هُںدا هَے پڑوپی وِچ اّدھ سےر دانے, ٹوپے وِچ دو سےر دانے, پاای وِچ اّٹھ سےر دانے هُںدے هن۔

سی, اُس نُوں جلدی اُلٹ دےںدے سن۔

ےتھا- مُهت ن چسا وِلںم بھریاَے پاایاَے۔۔

(ماجھکی وار, پنّا ۱۴۷)

اَےسے جد سریر رُوپی پاای سواساں رُوپی دانِآں نال بھری گای بھاو سواس پُورے هو گاے تاں سریر رُوپی پاای اُلٹاای جاںدی هَے۔ بھاو هور جُون نُوں جا کے پراپت هُںدی هَے۔۔۵۔۔

هُن جمکال دی پربلتا سُنو-کلگیدھر مهاراج جی نے دسم گُرُو گرںتھ ساهِب دے وِچ کتھن کیتا هَے-

کال لیاے اس گاجت هَے چھاجت هَے جهِ تے نس اایاے۔

تتھا- چار کُںٹ کال کے وّس۔۔ کها جاایاے کال تے نّس۔۔

ےتھا-ِاک جِمیںدار سی اُس دی ماتا ِاک سمےں بڑی سکھت بیمار هو گای۔ اَوه جِمیدار تلوار لَے کے باهر درواجے 'پر کھڑا هو گِآ تے کهِںدا هَے, دےکھدا هاں کِ کال مےری ماں نُوں کِس ترھاں ماردا هَے ِاتھوں لںگھے تاں سهی۔ ِاتنیآں دلیلاں سوچدا هی سی کِ پِچھوں کھبر آ گای۔ لوکاں نے آ کے کِها-اَو مُورکھا! تےری ماں تے مر گای هَے تے تُوں ِاتھے کھلوتا هَےں ? اُس وےلے هَےران هو کے کهِںدا هَے کِس وےلے ِاتھوں جم لںگھِآ هَے, روون پِّٹن لّگ پِآ پرںتُو پےس کوای نا گای۔ ِاس واستے هے بھاای ! اُس کال دا کُچھ پتا نهیں جو کِس وےلے آ کے ماردا هَے۔

ےتھا-

مرن ن مُورت پُچھِآ پُچھی تھِت ن وارُ۔۔

ِاکنی لدِآ ِاک لد چلے ِاکنی بدھے بھار۔۔

ِاکنا هوای ساکھتی ِاکنا هوای سار۔۔

لسکر سنَے دمامِآ چھُٹے بںک دُآر۔۔

نانک ڈھےری چھار کی بھی پھِر هوای چھار۔۔۱۔۔

(سارںگ کی وار, پنّا ۱۲۴۴)

تتھا- وِن سچے تن چھار چھار رلاایاَے۔۔ (ماجھ کی وار, پنّا ۱۴۷)

هے سےکھ برهم ! تُوں کِس ترھاں کهِںدا هَےں مَےں کال نُوں دُور کر دِآںگا۔ کال تاں کِسی نُوں چھّڈدا نهیں۔

ےتھا-

ِاسی پرکار جن کے کے ناهی۔۔ گرست کال کر ےا بھو ماهی۔۔

اج پپیلکا لَو جگ جےتَو۔۔ گرست سمست کال کر تےتَو۔۔

(وَےراگ ستک دھِآِا ۱)

تتھا-

جل کها تھل کها گگن کے گاُن کها

کال کے بنااے سبَے کال هی چباهِں گے۔۔ ۱۸۔۔۸۸۔۔

(دسم گرںتھ اکال اُستت پنّا ۲۰)

تتھا-کبِّت ۔۔

اےک سِو بھاے اےک گاے اےک پھےر بھاے, رامچںدر کرِسن کے اوتار بھی انےک هَےں۔۔

برهما ار بِسن کےتے بےد اَو پُران کےتے, سِںمرِت سمُوهن کَے هُِا هُِا بِتاے هَےں۔۔

موندی مدار کےتے اسُنی کُمار کےتے, اںسا اوتار کےتے کال بس بھاے هَےں۔۔

پیر اَو پِکاںبر کےتے گنے ن پرت اےتے, بھُوم هی تے هُِا کَے پھےر بھُوم هی مِلاے هَےں۔۔۷۔۔۷۷۔۔

تتھا-

جوگی جتی برهمچاری بڈے بڈے چھتردھاری, چھتر هی کی چھايا کای کوس لَو چلت هَےں۔۔

بڈے بڈے راجن کے دابِت پھِرت دےس, بڈے بڈے راجن کے درپ کو دلت هَےں۔۔

مان سے مهیپ اَو دِلیپ کَےسے چھّتردھاری, بڈو ابھِمان بھُج دںڈ کو کرت هَےں۔۔

دارا سے دِلیسر درُجودھن سے ماندھاری, بھوگ بھوگ بھُوم اںت بھُوم مَے مِلت هَےں۔۔۸۔۔۷۸۔۔

(دسم گرںتھ اکال اُستت پنّا ۱۸)

تتھا-

کای مےٹ ڈارے اُسارے بنااے۔۔ اُپارے گڑے پھےر مےٹے اُپااے۔۔

کرِےا کال جُو کی کِنُو ن پچھانی ۔۔ گھنِےو پَے بِهَےهَے گھنِےو پَے بِهانی۔۔ ۲۶۔۔

کِتے کرِسن سے کیٹ کوٹَے بنااے۔۔ کِتے رام سے مےٹ ڈارے اُپااے۔۔

مهادین کےتے پرِتھی ماںجھ هُواے۔۔ سمَے آپنی آپنی اںت مُواے۔۔۲۷۔۔

جِتے ااُلیآ اںبیآ هوِا بیتے۔۔ تِتيو کال جیتا ن تے کال جیتے ۔۔

جِتے رام سے کرِسن هُِا بِسن آاے۔۔ تِتيو کال کھاپيو ن تے کال گھااے۔۔۲۸۔۔

تتھا-

کرے کوٹ کواُو دھرے کوٹ اَوٹں۔۔ بچَےںگو ن کِاُ هُوں کرَے کال چوٹں۔۔ ۶۱۔۔

تتھا-

کهو کُںٹ کَونَے بِکھَے بھاج باچَے۔۔ سبھں سیس کے سںگ سری کال ناچَے۔۔ ۶۰۔۔

(دسم گرںتھ, بچِتر ناٹک)

سلوک م: ۱ ۔۔

اُتھانکا-سےکھ برهم نے بےنتی کیتی-هے پربھُو! هِںدُو کِس دُآرا پرمےسر نُوں سِمردے هن تے مُسلمان کِس دُآرا پرمےسر دی سِپھت کردے هن ?

گُر اُّتر-

مُسلمانا سِپھت سریات پڑ پڑ کرهِ بیچار ۔۔

مُسلمان سریات کِتاب دُآرے اُس دی سِپھت کردے هن اتے اُسی سرھا

دی کِتاب نُوں پڑھ پڑھ کے سرھا دا هی وِچار کردے هن۔

بںدے سے جِ پوهِ وِچ بںدی وےکھن کاُ دیدار ۔۔

کھُدا دا درسن کرن واستے جو اکال پُرکھ دی بںدگی کرن وِچ پاے هن, اُه اسلی بںدے هن۔

ےتھا- بںدی اںدر وِرلے بںدے۔۔۱۵۔۔

(بھاای گُرداس جی, وار ۵)

تتھا-بںدی اںدر سِپھت کرااے تا کاُ کهیاَے بںدا۔۔

(آسا م: ۱, پنّا ۳۵۹)

ِاس واستے پُرس نُوں بںدگی ولوں هٹنا نهیں چاهیدا چاهے کِتنے هی دُکھ مُسیبت وگَےرا آاُن۔

ےتھا- بںدے بںدگی ِاکتیآر۔۔ ساهِب روس دھراُ کِ پِآر ۔۔

(گاُڑی کبیر جی, پنّا ۳۳۸)

بںدگی کرن دا پھل ِاه هَے کِ پرماتما آپ سبںدھیآں واںگ کھبر لَےںدا هَے۔

ےتھا- بںداُ هوِا بںدگی گهَے ۔۔ بںدک هوِا بںدھ سُدھ لهَے۔۔ ۲۹۔۔

(گاُڑی باون اکھری, کبیر جی, پنّا ۳۴۱)

بھاای نںد لال جی نے جِںدگی نامے وِچ کتھن کیتا هَے-

روج سب در بںدگی باسںد ساد۔۔ بںدگی اَو بںدگی اَو ےاد ےادِ۔۔

دِن رات اُس واهِگُرُو دی بںدگی کرن نال ساد=انںد هَے۔ تاںتے اُس واهِگُرُو دی بںدگی نُوں کرو, اُس واهِگُرُو دی بںدگی نُوں کرو۔

دَولتے جاوےد باسد بںدگی۔۔ بںدگی کُن بںدگی کُنّ بںدگی۔۔

جاوےد=همےساں هی رهِن والی دَولت بںدگی هَے, تاںتے هے پُرسا ! تُوں بںدگی نُوں کر, بںدگی نُوں کر, کِاُںک ِاه بںدگی هی پُرس نُوں پاتساهی پراپت کرااُن والی هَے۔

ےاد اَو سرماےهے ایماں بود۔۔ هر گدا اج ےاداَو سُلتاں بود۔۔

اُس واهِگُرُو دی جِهڑی بںدگی هَے ِاهی دھرم دی پُوںجی هَے۔ هر ِاک گدا=گریب اُس دی بںدگی کرن نال سُلتاں بود=پاتِساه هُںدا هَے۔

گر بجُرگی باےد تُو کُن بںدگی۔۔ ورنه آکھر مَےں کسی سرمِںدگی۔

هے پُرسا ! جےکر تُوں بجُرگی= وڈِآای چاهُںدا هَےں تاں بںدگی کر۔ ورنه= نهیں تاں آکھر=اَوڑک نُوں کھِّچی کرکے سرمِںدا هووےںگا۔

هور گرںتھاں دے پرمان-

ِانسان بںدگی توں بِناں پسُوآں وت هَے۔

ےتھا- اهار نِںدرا بھے مےتھنان سامان مےتت پس بھِرنرانا۔

گےانں نرانا مدھکو بِسےسو گےانے هین: پس بھِ سمان:

تتھا- آون آاے سرِسٹ مهِ بِن بُوجھے پس ڈھور ۔۔

(گاُڑی باون اکھری, پنّا ۲۵۱)

ِاک پھکیر ساایں کُّتے نُوں گود وِچ لای بَےٹھا سی تاں ِاک امیر تُردا اَوتھے آ پهُںچا۔ اُس نے پاس آ کے پُچھِآ-هے پھکیر جی ! تُسیں هّچھے هو جاں تُهاڈا کُّتا ?

ِاه گّل سُن کے پھکیر جی بولے-هے بھاای! ِاه کُّتا همےساں ساڈا هُکم منّدا هَے۔ امیر اتے پھکیر بھی آپنے مالک دا هُکم منّن اتے اُس دی بںدگی کرن تاں کُّتے توں هّچھے هن, نهیں تاں ِاه کُّتا دوناں توں هّچھا هَے۔

ےتھا-

بُلھِآ راتی جاگے سےکھ سداوے, راتی جاگن کُتے تَے کُن اُتے۔

اَوه آپنے ساایں دا در نا چھوڈن, چهَے سَے واری پيا کُٹے تَے کُن اُتے۔

اَوه ساری رات پهِرا دےون, دِهاں وںنج ارُوڑی تے سُتے تَے کُن اُتے۔

بُلھاساه هُن مُرسد منا گھِن, نهیں تاں باجی لَےںدے کُّتے تَے کُن اُتے۔

تتھا-

کرم کماون پسُوآں والے, مانس نام دھرايا۔

کھاون پیون هّسن کھےڈن, ےےه هَے بهُتا بھايا۔

کبهُو ن بَےٹھ کے چِتون کیتا, جِن سِرجنهار اُپايا۔

سےوا داس ےےه کرنی کرکے, نِسچے نرک سِدھايا۔

ِاسی واستے ماتا نے آپنے بّچے پھرید نُوں اُپدےس دِّتا هَے,

بّچا کر لَے رّب دی بںدگی نُوں۔ چھڈ دااوے دُنیآں گںدگی نُوں۔

پڑھ سبر تے سُکر اکیدے نُوں۔ ماں مّتاں دےوے پھریدے نُوں۔

جِنھاں من دی چاه گواای آ۔ بّچا تِنھاں دی دھنّ کماای آ۔

دےکھ کھوهل کے دِل دے دیدے نُوں۔ ماں مّتاں دےوے پھریدے نُوں۔

هِںدُو سالاهی سالاهن درسن رُوپ اپار ۔۔

هِںدُو لوک وےداں ساستراں دُآرے سلاهُن ےوگ پرمےسر نُوں سلاهُںدے هن۔

اتھوا:-سلاهُنے والے هو کے سلاهُںدے هن, پرںتُو جو نِسکام هو کے سلاهُںدے هن اُهناں نُوں اپار=بےاںت رُوپ پرمےسر دا درسن هُںدا هَے۔

تیرتھ ناوهِ ارچا پُوجا اگر واس بهکار ۔۔

کای پُرس تیرتھاں 'پر نھاںودے هن, کای پُرس ارچا=مُورتی دا پُوجن کردے هن, اگر=چںدن آد سُگںدھیآں دیآں واسناں نُوں بهکارُ=مهِکاںودے بھاو لگاںودے هن۔

جوگی سُنّ دھِآون جےتے الکھ نام کرتار ۔۔

جِنّے کُ جوگی سںت هن, اُه اپھُر پرماتما نُوں هی دھِآںودے هن, جِس کرتار دا الّکھ نام هَے۔

{پنّا ۴۶۶}

سُوکھم مُورت نام نِرںجن

سُوکھم سرُوپ جو نِرںجن نِرگُن برهم هَے کای اُس دے نام نُوں جپدے هن۔ جِوےں ِاتھے مُورت دا ارتھ سرُوپ هَے تِوےں-

'اکال پُرکھ کی دےه مو کوٹِک بِسن مهےس۔۔'

والی تُک وِکھے دےه دا ارتھ سرُوپ کرنا۔ اکال پُرکھ دے سرُوپ وِچ کروڑاں وِسنُوں مهےس آدِک ادھِاّست بھاو کلپت هواے هواے وس رهے هن۔

کايا کا آکار ۔۔

کای پُرس کايا کا آکارُ=اوتاراں دی اُپاسنا کردے هن۔

ستیآ من سںتوکھ اُپجَے دےنَے کَے ویچارِ۔۔

ستوادی پُرساں دے من وِکھے سّچ بولن کرکے اتھوا:-ست دے نِرنے کر کے سںتوکھ اُتپنّ هُںدا هَے تے داتِآں دے من وِچ دان دےن دا وِچار هو رِها هَے۔

دے دے مںگهِ سهسا گُونا سوبھ کرے سںسارُ۔۔

پر دان نُوں دے دے کرکے واهِگُرُو پاسوں اُه هجار گُناں پھل مںگدے هن تے نال هی ِاه مںگدے هن کِ سارا سںسار ساڈی سوبھا کرے۔

نوٹ-هِںدُوآں دے مت وِکھے هجار گُناں پھل لِکھِآ هَے۔ مُسلماناں دے مت وِچ سّتر گُناں پھل لِکھِآ هَے۔

'ستیآ من سںتوکھ اُپجَے’

ِاک تاں ستوادی داتے هن, دان دے کے جِنھاں دے من وِکھے سںتوکھ اُتپنّ هُںدا هَے۔ جو کِسے پھل مںگن دی ِاّچھا نهیں کردے۔

'دےنَے کَے ویچارِ۔۔‘

دُوجے اُه داتے هن جو دان دےن دی وِچار وِچ لگے رهِںدے هن کِ پِچھلے سال ِاتنا دان دِّتا سی, هُن ِاتنا دان کرنا هَے۔

'دے دے مںگهِ سهسا گُونا’

تیجے اُه داتے هن جو دان دے کے هجاراں گُناں پھل مںگدے هن۔

'سوبھ کرے سںسارُ۔۔‘

چَوتھے اُه داتے هن, جو دان دے کے هور کِسے پھل دی ِاّچھا نهیں کردے کےول آپنی سوبھا کرااُن دی ِاّچھا رّکھدے هن کِ سارا سںسار ساڈی سوبھا کرے۔

چورا جارا تَے کُوڑِآرا کھارابا وےکار ۔۔

ِاس ترھاں چوراں دا من چوری کرن وِچ, ےاراں دا من پر ِاستریآں وِچ اتے کُوڑِآرا=جھُوٹھِآں دا من جھُوٹھ بولن وِچ کھارابا=بھَےڑِآں دا من وےکار=کھوٹِآں کںماں وِچ لّگ رِها هَے۔

ِاک هودا کھاِا چلهِ اَےتھااُو تِنا بھِ کاای کار ۔۔

ِاک اَےسے آدمی بھَےڑے هن جو پُوربلے جنماں دے کیتے هواے پُنّاں دا پھل هُںدا هَے اُس نُوں اَےتھااُو=ِاس لوک وِچ هی کھا چّلدے هن۔ اگوں سُبھ کرم کوای بھی نهیں کردے, ِاس کرکے پرلوک وِچ تِنھاں دی پھِر کاای کار=کی هالت هووےگی بھاو بُری هالت هووےگی۔

دُوسرا ارتھ-

پُورن مهاتما هودا=هںکار نُوں ِاتھے هی کھاِا=ناس کرکے ِاک واهِگُرُو وّل چّلدے هن۔ تِنھاں نُوں اوِّدِآ دی کار پھِر کی هونی هَے بھاو نهیں هُںدی۔

جل تھل جیآ پُریآ لوآ آکارا آکار ۔۔

جلاں تھلاں تے ِاںدر آد دیآں پُریآں اتے چَوداں لوکاں وِچ جِتنے کُ جیو هن اتے آکارا آکار=آکار در آکار جو جُوآں لیکھاں آد هن۔

اَوِا جِ آکھهِ سُ تُوںهَے جانهِ تِنا بھِ تےری سار۔۔