ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਗਿਆਨ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਬਾਗਬਾਨੀ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ। ਉਹ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਮੇਰਾ ਉਸਤਾਦ ਬਣ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਗਿਰਦੀ ਸਦਕਾ ਚੰਗਾ ਮਾਲੀ ਭਾਵੇਂ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਿਆ ਤਾਂ ਵੀ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਜਾਣਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤ, ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਅਤੇ ਅਦਭੁੱਤ ਦੇ ਅਨੋਖੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਨੂੰ ਸਰਵ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਕਲਾ ਕਹਿਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਮੈਨੂੰ ਓਸੇ ਕੋਲੋਂ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਟੈਣੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਏਨੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਇਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦਾ ਸਿੰਗਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਅਜੇਹੀ ਜਾਦੂਗਰੀ ਸੀ ਉਸ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਕਿ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਕੇ ਵੀ ਇਸ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਸੋਖਾ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਸ ਨੂੰ ਚੌਰਸ, ਗੋਲ, ਤਿਕੋਨੀਆਂ ਅਤੇ ਚੰਦਾਕਾਰ ਆਦਿਕ ਏਨੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਆਰੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਅਜੇਹੀ ਤਰਤੀਬ ਨਾਲ ਇਕ ਦੂਜੀ ਦੇ ਲਾਗੇ ਸਜਾਉਣ ਦੀ ਜਾਚ ਸੀ ਕਿ ਫੁੱਲ ਬੂਟਿਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੀ ਇਹ ਕਿਆਰੀਆਂ ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹਣ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਸਤਿਕਾਰ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਈਆਂ ਸਨ।
ਜਦੋਂ ਫੁੱਲ ਲਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆਇਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਸੁਮਨ-ਸੂਝ ਦੀ ਉਂਗਲੀ ਫੜ ਕੇ ਇਕ ਨਿੱਕੇ ਬੱਚੇ ਵਾਂਗ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਮੇਰਾ ਪੁਸ਼ਪ-ਗਿਆਨ ਕੇਵਲ ਨਾਵਾਂ ਤਕ ਸੀਮਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵੀ ਬਹੁਤੀ ਲੰਮੀ ਨਹੀਂ ਸੀ: ਗੁੱਟੇ, ਗੁਲਾਬ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਮੋਤੀਏ ਉੱਤੇ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਟੈਣੀ ਰਾਮ ਨੇ ਮੈਨੂੰ, ਡੈਲੀਆ, ਪਟੂਨੀਆਂ, ਜੀਨੀਆਂ, ਨੈਸਟ੍ਰੇਸ਼ਿਅਮ, ਹਾਲੀ ਹੱਕ, ਕਾੱਜਮਾੱਜ, ਜਰੇਨੀਅਮ, ਦਾਊਦੀ, ਟੂਲਿਪ; ਕਾਰਨੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪੈੱਨਜ਼ੀ ਵਰਗੇ ਛੇੜ ਦੋ ਦਰਜਨ ਨਾਂ ਦੱਸ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰੁੱਤਾਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੰਗਾਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਹਾਲਤ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀ ਕਿ 'ਕਭੀ ਹਮ ਉਨ ਕੋ ਕਭੀ ਅਪਨੇ ਸਰ ਕੋ ਦੇਖਤੇ ਥੇ।' ਮੇਰੀ ਹੈਰਾਨੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉਪਜਿਆ, "ਬਾਬਾ, ਯਿਹ ਸਭ ਕਹਾ ਸੋ ਸੀਖ ਲੀਆ ਆਪ ਨੇ ?"
ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਦੱਸਣ ਲੱਗਿਆਂ ਉਹ ਅਤੀਤ ਵਿਚ ਗੁਆਚ ਜਾਂਦਾ ਸੀ; ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ਾਹਰ ਚਲੇ ਜਾਂਦਾ ਸੀ; ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਵੀ ਆਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਅਸਲੇ ਵਿਚ ਪਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗਦਾ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕੋਲ ਬੈਠੇ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ; ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਪਰਤੀਤ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਸੀ । ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਉਸ ਦਾ ਸਾਰ ਇਹ ਸੀ: "ਪਾਰੇ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਸੀ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗੁਣਗੁਣਾਉਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ-ਇਕ ਮਹਿਲ ਹੋ ਸਪਨੋਂ ਕਾ ਫੂਲੋਂ ਭਰਾ ਆਂਗਨ ਹੋ ਔਰ ਸਾਥ ਹੋ ਅਪਨੋਂ ਕਾ।" ਕੂੜੇ ਕਿਰਕਟ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਟੁੱਟਾ ਭੱਜਾ ਟੀਨ, ਡੱਬਾ ਜਾਂ ਗਮਲਾ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਘਰ ਲੈ ਆਉਂਦੀ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾ ਦਿੰਦੀ। ਸਾਡਾ ਵਿਹੜਾ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਰੰਗ ਬਰੰਗੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਹਾਸੇ ਮਜ਼ਾਕ ਵਿਚ ਮੈਂ ਆਖਿਆ, "ਪਾਰੋ, ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਆਂਗਨ ਤੋਂ ਫੂਲੋਂ ਭਰਾ ਹੈ ਪਰ ਮਹਿਲ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਤਾ।" ਉਸ ਨੇ ਹੱਸ ਕੇ ਉੱਤਰ
