ਪੰਦਰ੍ਹਾਂ
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਮੈਕਮਿਲਨ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ ਨੇ ਛਾਪੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਲਈ ਇਕ ਇਕੱਠ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਜੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਥੇ ਪਹੁੰਚਾ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨੇ ਇਹ ਕਹਿ ਕਿ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਤਬੀਅਤ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਪ੍ਰਕਾਸਕ ਦੇ ਫੋਨ ਘੜੀ ਮੁੜੀ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਕਿਹਾ ਜਾਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਾਣ ਲਈ ਉਤਸਾਹਿਤ ਵੀ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉਹ ਨਹੀਂ ਮੰਨੇ। ਆਖ਼ਰ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਲਾਂ ਵਾਂਗ ਫੁਸਲਾਇਆ, ਮਿੱਠੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਖੁਸ਼ਾਮਦ ਵੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਸਹੁੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਉਹ ਮੰਨ ਗਏ ਅਤੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਇਕ ਸ਼ਰਤ ਵੀ ਨਾਲ ਰੱਖ ਦਿਤੀ ਕਿ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਹੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵਾਂਗੀ। ਮੈਂ ਇਹ ਸ਼ਰਤ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਮੰਨ ਗਈ। ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਖੁਦ ਡਰਾਈਵ ਕਰਕੇ ਲੈ ਗਏ।
ਚਿੱਟਾ ਸਲਵਾਰ-ਕੁੜਤਾ ਪਾਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਇਮਰੋਜ਼ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ, ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਕਦਮ ਪੁਟਦੇ ਸਮਾਗਮ ਵਾਲੇ ਹਾਲ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚੇ। ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਪਿਲਾ ਵਾਤਸਾਇਨ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਉੱਤੇ ਲਿਖੀ ਆਪਣੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਵਿਤਾ 'ਅੱਜ ਆਖਾਂ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ’ ਸੁਨਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਉਹਨਾਂ ਕਵਿਤਾ ਸੁਨਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, “...ਇਕ ਰੋਈ ਸੀ ਧੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ...”
ਸਰੋਤਿਆਂ ਵਿਚ ਚੁੱਪ ਪਸਰ ਗਈ। ਚੌਗਿਰਦਾ ਸੰਨਾਟੇ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ। ਸਾਰੇ ਅਸਲੋਂ ਖਾਮੋਸ਼ ਸਨ। ਹਰ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਪੰਕਤੀ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਦੀ ਮਿੱਠੀ ਅਤੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਗੂੰਜ ਰਹੀ ਸੀ, ਇਕ ਨਵੇਂ ਜਜ਼ਬੇ ਦੇ ਨਾਲ ਤਰਲ ਜਿਹੇ ਜਜਬਾਤ ਨਾਲ ਭਿੱਜੀ ਹੋਈ ਉਹ ਆਵਾਜ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵੰਡ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਦੁਖਾਂਤ ਦੇ ਐਨ ਵਿਚ ਲੈ ਗਈ ਸੀ।
ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਪਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਨਾਜ਼ਕ ਜਿਹੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤਕ ਵੀ ਇਕ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਧੁਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਵਿਚ ਵਕਤ
