ਇੱਕੀ

ਸਾਹਿਰ ਦੇ ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫੀ ਬਣਾ ਕੇ ਇਮਰੋਜ਼ ਨੇ ਉਹਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਕੰਧ ਉੱਤੇ ਸਜਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋਈ ਉਹ ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫ਼ੀ ਵੇਖ ਰਹੀ ਸਾਂ ਕਿ ਇਮਰੋਜ਼ ਨੇ ਭਾਪ ਲਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਏਨੀ ਹੈਰਾਨ ਕਿਉਂ ਸਾਂ ਤੇ ਕੀ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸਾਂ।

"ਤੂੰ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਏਂ ਨਾ ਕਿ ਮੈਂ ਸਾਹਿਰ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਹੈ ?" ਉਹਨਾਂ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ। "ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਕਾਗਜ਼ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਿਖਦੀ ਤਾਂ ਵੀ ਉਹਦੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲੀ ਲਿਖ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ, ਕੋਈ ਨਾਮ, ਕੁਝ ਵੀ, ਚਾਹੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਭਾਵੇਂ ਆਪਣਾ ਹੀ ਹੋਵੇ। ਜਿਥੇ ਵੀ ਉਸ ਦਾ ਹੱਥ ਪਹੁੰਚੇ ਜਾਂ ਨਾ ਪਹੁੰਚੇ। ਜੋ ਵੀ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਵੇ, ਚਾਹੇ ਉਹਦਾ ਗੋਡਾ ਜਾਂ ਮੇਰਾ ਮੋਢਾ, ਉਸਦੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਕੰਧ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਥਾਂ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ, ਇਥੇ, ਉਥੇ ਤੇ ਕਿਤੇ ਵੀ, ਇਸ ਨਸਲ ਤੋਂ ਅਗਲੀ ਨਸਲ ਤਕ। ...ਤੇ ਜੋ ਉਸ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਣ ਜਾਂ ਫਿਰ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਤੱਕ ਚਲੀਆਂ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਹ ਉਥੇ ਵੀ ਲਿਖਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀ।"

ਉਹਨਾਂ ਮੈਨੂੰ ਖ਼ੁਦ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਚੰਨ ਵਿਚ ਜਿਹੜਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਦਿਸਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਉਹਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉਂਗਲੀ ਉਹਨਾਂ ਹੀ ਪਰਛਾਵਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭ ਲੈਂਦੀ ਸੀ।

ਇਹ ਕਿਸਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ੈਲੀ ਸੀ ? ਇਹ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਸੀ?

"ਸਾਡੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਉਹਨੂੰ ਸਕੂਟਰ ਉੱਤੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਸਾਂ। ਇਕ ਦਿਨ ਸਕੂਟਰ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਸੀਟ ਉੱਤੇ ਬੈਠੀ ਨੇ ਸਾਹਿਰ ਦਾ ਨਾਂ ਆਪਣੀ ਉਂਗਲ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਪਿੱਠ ਉੱਤੇ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਪਲ ਪਤਾ ਚਲ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸਾਹਿਰ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ।

"…ਤੇ ਜੀਹਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਸਦੀ ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਿਚ, ਸਾਡੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਇਕ ਅਹਿਮ ਥਾਂ ਹੈ।"

ਇਮਰੋਜ਼ ਨੇ ਸਾਹਿਰ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਸਰਵਰਕ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ