ਅਸਲੀਅਤ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਦੂਸਰੀ ਅਸਲੀਅਤ ਉਦੈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਕਲ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਅੱਜ ਨੂੰ ਵੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਅਮੂਰਤ ਵਿਚੋਂ ਯਥਾਰਥ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਪਾਬਲੋ ਪਿਕਾਸੋ ਨੇ ਟ੍ਰਾਈਸਾਈਕਲ ਦੇ ਹੈਂਡਲ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਗੱਦੀ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਵਿਚ ਬਲਦ ਦਾ ਸਿਰ ਦਿਸਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਪੇਂਟਿੰਗ ਨੂੰ ਉਹਨੇ 'ਬੁਲਸ ਹੈੱਡ' ਦਾ ਨਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਹਨੇ ਬਲਦ ਦੇ ਸਿਰ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਈ-ਸਾਈਕਲ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿਚ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪਿਕਾਸੋ ਨੇ ਕਲਪਨਾ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਆਖਿਆ।
ਜਦੋਂ ਬਾਹਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਰੀਵ ਦੀ ਅੱਖ ਵੇਖਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਵੇਂ ਆਕਾਰ ਦਿਸਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ਬਦ ਤਾਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਫਿਕਰੇ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੁਹਾਵਰੇ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕਵਿਤਾ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪਹਿਲੋਂ ਉਹ ਮਨ ਵਿਚ ਬਣਦੀ ਟੁਟਦੀ ਤੇ ਰਿਝਦੀ ਹੈ। …ਤੇ ਫਿਰ ਇਕ ਆਕਾਰ ਲੈ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਕਲਪਨਾ ਦਾ ਯਥਾਰਥ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਹੀ ਉਹ ਰਚਨਾ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਉਤੇ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
"ਆਪਣੇ ਰੰਗ ਕੈਨਵਸ ਉੱਤੇ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਪੈਂਸਿਲ ਸਕੈੱਚ ਜਾਂ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਕੋਈ ਖ਼ਾਕਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋ ?" ਮੈਂ ਇਮਰੋਜ਼ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ।
"ਹਾਂ, ਦੋਵੇਂ।"
"ਸੁਣਿਆ ਹੈ, ਅਮਰੀਕਨ ਪੇਂਟਰ ਈਵਾਨ ਅਲਬਾਈਟ ਨੇ ਇਕ ਪੇਂਟਿੰਗ ਉੱਤੇ ਵੀਹ ਸਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਪੇਂਟਿੰਗ ਨੂੰ ਉਹਨੇ 'ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਫ਼ਰ' ਆਖਿਆ। ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਵੀ ਕੁਝ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਕਦੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਾਲ ਇਕੋ ਹੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਉੱਤੇ ਲਾਏ ਹਨ ?"
ਉਹ ਹੱਸੇ, "ਪਿਛਲੇ ਤੀਹ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਇਕ ਹੀ ਔਰਤ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਨੈਣ-ਨਕਸ਼ ਤਾਂ ਬਣਾ ਲਏ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਮਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਮੈਨੂੰ ਤੀਹ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ ਹਨ। ਉਸ ਪੇਂਟਿੰਗ ਨੂੰ ਮੈਂ ਇਸ ਸਾਲ ਹੀ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਕ ਲਾਈਨ ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਹੈ ਜੋ ਇਕ ਸਾਜ਼ ਵਾਂਗ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੇਂਟਿੰਗ ਕਲਪਨਾ ਦੀ ਇਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਇਕ ਮਾਨਸਿਕ ਬਣਤਰ ਸਾਜ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈ ਹੈ।
ਇਮਰੋਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ, ਕੰਧਾਂ ਅਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕੁਝ ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਰੰਗ ਖਿਲਾਰੇ ਹੋਏ ਨੇ ਕਿ ਸਵੇਰ ਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਰਨ ਦੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਘਰ ਦੇ ਫਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਮੇਲਾ ਜਿਹਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਸ਼ਹੂਰ ਫ਼ਿਲਮ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਾਸੂ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਇਹਨਾਂ ਬਿਖਰੇ ਹੋਏ ਰੰਗਾਂ ਤੋਂ ਏਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਆਪਣੀ ਇਕ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪਰਗਟ ਕੀਤੀ ਸੀ।
