ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਕਿਤੇ ਬਾਹਰ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਨਿਕਲਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਪਿਛੋਂ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਦੀ ਹੀ ਲਗਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਪਰਲੋਕ ਸਿਧਾਰ ਗਏ ਤਾਂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮੁਖ ਗ੍ਰੰਥੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਸੌਂਪੀ ਗਈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਦੀ ਗੱਲ ਚਲ ਪਈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਨਿਸ਼ਠਾਵਾਨ ਜਾਂ ਸਿਦਕਵਾਨ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਕਿਸੇ ਵਕਤ ਡੋਲ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਬੜੇ ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਤਰਕ ਆਧਾਰਿਤ ਰੱਖ ਕੇ ਨਾਕਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੱਚਾ ਸਿਖ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਡੋਲਦਾ, ਸਿਰਫ਼ ਵਿਖਾਵੇ ਵਾਲਾ ਅਰਥਾਤ ਕੱਚਾ ਸਿੱਖ ਡੋਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਥਾਇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 35ਵੀਂ ਵਾਰ ਦੀ 20ਵੀਂ ਪਉੜੀ ਲਿਖੀ-

ਜੇ ਮਾਂ ਹੋਵੈ ਜਾਰਨੀ ਕਿਉ ਪੁਤੁ ਪਤਾਰੇ।

ਗਾਈ ਮਾਣਕੁ ਨਿਗਲਿਆ ਪੇਟੁ ਪਾੜਿ ਨ ਮਾਰੇ।

ਜੇ ਪਿਰੁ ਬਹੁ ਘਰੁ ਹੰਢਣਾ ਸਤੁ ਰਖੇ ਨਾਰੇ।

ਅਮਰੁ ਚਲਾਵੈ ਚੰਮ ਦੇ ਚਾਕਰ ਵੇਚਾਰੇ।

ਜੇ ਮਦੁ ਪੀਤਾ ਬਾਮਣੀ ਲੋਇ ਲੁਝਣਿ ਸਾਰੇ।

ਜੇ ਗੁਰ ਸਾਂਗਿ ਵਰਤਦਾ ਸਿਖੁ ਸਿਦਕੁ ਨ ਹਾਰੇ। (੩੫/੨੦)

“ਜੇ ਗੁਰ ਸਾਂਗਿ ਵਰਤਦਾ ਸਿਖੁ ਸਿਦਕੁ ਨ ਹਾਰੇ।“ ਤੁਕ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਵਿਦਵਤਾ ਦੀ ਹਉਮੈ ਘਰ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਕਥਨ ਵਿਚ ਇੱਕ ਅਲੌਕਿਕ ਮਟਕ ਹੰਕਾਰ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਹੰਕਾਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਘੋੜੇ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਕਾਬਲ ਭੇਜਿਆ। ਘੋੜਿਆਂ ਦਾ ਸੌਦਾ ਤੈਅ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਤੰਬੂ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਮਾਇਆ ਦੇਣ ਲਈ ਬੋਲੀਆਂ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਮੋਹਰਾਂ (ਅਸ਼ਰਫੀਆਂ) ਦੀ ਥਾਂ ਠੀਕਰੀਆਂ ਨਿਕਲੀਆਂ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਤਾਂ ਡੌਰ ਭੌਰ ਹੋ ਗਏ। ਸਮਝ ਨਾ ਆਵੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਬਦਨਾਮੀ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਮਾਰੇ ਤੰਬੂ 'ਚੋਂ ਨੱਠ ਨਿਕਲੇ ਤੇ ਕਾਸ਼ੀ ਜਾ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਥੇ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਿਚ ਜੁੱਟ ਗਏ। ਇਥੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ, ਪੰਡਤਾਂ, ਸੰਨਿਆਸੀਆਂ ਨਾਲ ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਹੁਕਮਨਾਮੇ 'ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪ ਕਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਏ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇੱਕ ਗੁਨਾਹਗਾਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਖਿਮਾ ਮੰਗੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਹਉਮੈ ਤਿਆਗ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਉਧਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਵਜੋਂ 35ਵੀਂ ਵਾਰ ਦੀਆਂ ਹੀ ਹੋਰ ਤਿੰਨ ਪਉੜੀਆਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੰਤਲੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਅੱਗੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਨਿਮਾਣਾ ਜਿਹਾ ਦਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ-