ਸਬੰਧ (Context)

ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਤਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਹੀ ਲੱਗੇਗੀ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਕਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਖਾਸ ਵਿਉਹਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿਸ ਸਬੰਧ, ਭਾਵ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਸਵੇਰ ਵੇਲੇ ਦੌੜ ਕੇ ਵਰਜ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕੇ ਆ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਦਾ ਸਿਰ ਝੁਕਿਆ ਹੋਵੇ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਵੀ ਚੁਸਤ ਨਾ ਹੋਣ ਤਾਂ ਕੀ ਉਹ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਉਕਤਾਇਆ ਹੋਇਆ, ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਹੇਠ ਹੈ? ਨਹੀਂ ਬੱਸ ਇਹ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਇਤਨਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣੇ ਹੀ ਦੌੜ ਲਾ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਸਮਰੂਪਤਾ (Congruence)

ਚੂੰਕਿ ਦਿੱਸਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਹੀਣ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੀ ਸਾਡੀ ਕੁੱਲ ਗਲਬਾਤ ਦਾ 90% ਹੈ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਸ਼ਬਦ, ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਜਾਂ ਹਰਕਤਾਂ ਸਮਰੂਪ ਜਾਂ ਇਕਸਾਰ ਹਨ ਕਿ ਨਹੀਂ? ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜੇ ਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇਹ ਕਹੇ ਕਿ ਉਹ ਨਾਟਕ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ ‘ਬੰਦ’ ਹੋਣ ਉਹ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਇਧਰ ਉਧਰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਠੰਢੇ ਸਾਹ ਭਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਮਰੂਪਤਾ ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਸਰੀਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਯਕੀਨ ਕਰਾਂਗੇ।

ਸਮੂਹ (Cluster)

ਕਿਸੇ ਇਕ ਇਸ਼ਾਰੇ ਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਕੱਢ ਲੈਣਾ ਕੋਈ ਸਿਆਣਪ ਨਹੀਂ। ਸਾਨੂੰ ਕੁਝ ਹਰਕਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਜਾਂ ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਹੀ ਦੇਖਣਾ ਪਵੇਗਾ ਤਾਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਸਰੀਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਕ ਹਰਕਤ ਜਾਂ ਇਸ਼ਾਰਾ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੋਈ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਵਾਕ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਵਾਕ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਪਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੋ ਇਹ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਕੁਝ ਇਸ਼ਾਰੇ ਜਾਂ ਹਰਕਤਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠਾ ਸਮੂਹ ਹੀ ਦੇਖੋ—ਇਕ ਹਰਕਤ ਨੂੰ ਨਹੀਂ।

ਤੁਹਾਡਾ ਕੁਦਰਤੀ ਅੰਤਰ-ਗਿਆਨ

ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇਹੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਿਆਨ ਹੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿੰਨਾ ਵੱਧ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਾਰੇ ਜਾਣੋਗੇ ਉਨਾ ਹੀ ਵੱਧ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਹੇਠ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਵੋਗੇ ਅਤੇ ਉੱਨਾ ਵੱਧ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਸਕੋਗੇ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣਾ ਕਦੇ ਵੀ ‘ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਹੋ ਚੁਕੀ ਹੈ' ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਹੁਨਰ ਬੜੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ