ਸਿਆਣੀ ਗੱਲ

ਆਪਣਾ ਮਾੜਾ ਮੁਢਲਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਣਾ ਬੜਾ ਸੌਖਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਲੈਣਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ—ਬਿਲਕੁਲ ਟੁਥਪੇਸਟ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਵਾਪਿਸ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ। (ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੀ ਟੁਥਪੇਸਟ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਟਿਊਬ ਵਿਚ ਪਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ?)

ਸੋ ਇਹ ਪੱਕਾ ਕਰੋ ਕਿ ਲੋਕ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੀ ਸਮਝ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਤੁਹਾਡੀ ਮਨਸ਼ਾ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਹੋਰ ਸ਼ਕਤੀ ਭਰ ਜਾਵੇਗੀ। ਫਿਰ ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ 'ਸੁਣਨ' ਵਾਲੇ ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਹੋਣਗੇ।

ਕਾਈਨੈਸਿਕਸ-Kinesics

1872 ਵਿਚ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਜਨਮਦਾਤਾ ਚਾਰਲਜ਼ ਡਾਰਵਿਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਕ ਮਹਾਨ ਖੋਜ "The expression of emotions in man and animals" ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਅਗਲੀ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਫਿਰ ਕੋਈ ਖਾਸ ਖੋਜ ਨਾ ਹੋਈ।

ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਇਕ ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਰੇ ਬਰਡਵਿਸਲ੍ਹ ਨੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਮੁਢਲੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਕਾਈਨੈਸਿਕਸ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ, ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਪੂਰਾ ਸਰੀਰ ਹੀ, ਆਪਣੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਾਡੇ ਵਿਚਾਰ ਦੂਜੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਣ ਵਿਚ ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਸਾਡੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਜਾਂ ਇਸ਼ਾਰੇ (Gestures) ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹਿਲ-ਜੁਲ, ਮੁਦਰਾ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਹਾਵ ਭਾਵ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ‘ਗੱਲ' ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਾਡੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਬੜੇ ਨਪੇ ਤੁਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਹੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਇਕ ਹੋਰ ਮਹਾਨ ਖੋਜੀ ਡਾ. ਡੈਸਮੰਡ ਮੌਰਿਸ ਨੇ 'ਇਸ਼ਾਰੇ' ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਇਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 'ਐਸੀ ਕੋਈ ਵੀ ਹਰਕਤ, ਜਿਹੜੀ ਇਕ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ, ਨਜ਼ਰ ਆਣ ਵਾਲਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ.... ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਗੱਲ ਦਸਦੀ ਹੈ।' ਇਹ ਇਸ਼ਾਰਾ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਅਕਸਰ ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਉਕਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨਾਟਕ ਜਾਂ ਉਕਤਾਹਟ ਭਰੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਨੂੰ ਸਿਰ ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ । ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇਸ ਮੁਦਰਾ ਦਾ ਚੇਤੰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ (ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ) ਪਰ ਤੁਹਾਡੇ ਰਉਂ ਜਾਂ ਮੂਡ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਇਸ਼ਾਰਾ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ