ਅਧਿਆਇ - 3

ਸੁਣਨਾ

ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਹਿੱਸਾ ਸੁਣਦੇ ਹੋਏ ਹੀ ਬਿਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਤੁਹਾਡੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁਣਨ ਦੇ ਹੁਨਰ ਉੱਤੇ ਹੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਗਲਬਾਤ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁਣਨ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।

ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਵਿਚ ਸਾਡੀਆਂ ਦੋ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ:

• ਸਰੋਤੇ (ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ) ਜਾਂ
• ਬੁਲਾਰੇ (ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ)

ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਰਗੇ ਹੀ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸੁਣਨ ਨਾਲੋਂ ਬੋਲਣ ਨੂੰ ਹੀ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਅਮਰੀਕਨ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (Talk Show) ਦੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਲਾਰੀ ਕਿੰਗ (Larry King) ਨੇ ਇਕ ਵਾਰੀ ਕਿਹਾ ਸੀ "ਹਰ ਬੰਦਾ ਬੋਲਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਹੀ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ।” ਉਹ ਆਪਣੇ ‘ਸੁਣਨ' ਵਾਲੇ ਗਲਬਾਤ ਦੇ ਢੰਗ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ, ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਗਲਬਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਐਸੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਸੁਣਨ ਨਾਲੋਂ ਭਾਸ਼ਨ ਦੇਣਾ ਹੀ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਹੀ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਜੇ ਗੱਲ ਸਾਡੇ ਬਾਰੇ ਨਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸੁਣਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਪਰ ਚੰਗੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਕੁ ਬੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਐਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲ ਕਾਫੀ ਖਿੱਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। “

“ਸਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹੀ ਸੁਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।”

ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਸਰੋਤੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਵੀ ਇਹ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸੁਣ ਰਹੇ ਹੋ? ਤੁਸੀਂ ਉੱਥੇ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ?, ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਸਮਝ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ (ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਸਹਿਮਤ ਨਾ ਵੀ ਹੋਵੋ)?