ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਦੇ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ 'ਯਾਦ' ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਐਸਾ ਸੁਣਨਾ ਸਿਰਫ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਣਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਮੇਰਾ ਖਿਆਲ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਸਾਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਮ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਹੀ ਚਲਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਸੁਣ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿਚ ਇਹ ਇੰਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਧਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਸੁਣਨ ਤੱਕ ਵੀ ਸੀਮਿਤ ਰਹੀਏ ਤਾਂ ਵੀ ਜਿੰਨੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਰੱਖਣੀ ਸੌਖੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਜਾਣ ਗਏ ਹਾਂ ਕਿ ਸਿਰਫ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬੋਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਉਹ ਇਸ਼ਾਰੇ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਜੋ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ (ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ) ਉਸਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਇਹ ਪਰਗਟ ਕਰਨਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸੁਣ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਸੁਣਨ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ

ਸੁਣਨ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵੱਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇਈਏ:

• ਨਜ਼ਰਾਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਂਣੀਆਂ
• ਸਿਰ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ
• ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ (ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ) ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਕਰਨਾ।

ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿਚ ਨਜ਼ਰਾਂ ਮਿਲਾਉਣ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਨਜ਼ਰਾਂ ਮਿਲਾਉਣ ਦੇ ਸਲੀਕੇ ਅਤੇ ਢੰਗ ਦੇ ਨਿਯਮ ਅਸੀਂ ਸਮਝ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਨਜ਼ਰ ਮਿਲਾਉਣ ਨਾਲ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਉਸ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਐਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਿਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹੀ ਘੁੰਮ ਰਹੀ ਹੋਵੇ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ)। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਲਚਸਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੇਣ ਲਈ ਸਿਰ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੁਖ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਉਹ ਹਰਕਤ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਿਰ ਹਿਲਾਉਣਾ (Nod) ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਉਪਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ, ਸਹਿਮਤੀ ਵਿਚ ਜਾਂ ਹਾਂ ਕਹਿਣ ਲਈ ਸਿਰ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਿਰ ਹਿਲਾਉਣ (nod) ਦੇ ਵੀ ਪੰਜ ਮਤਲਬ ਮੰਨੇ ਗਏ ਹਨ:

• ਉਤਸ਼ਾਹ ਵਧਾਉਣ ਲਈ (ਹਾਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ)
• ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ (ਹਾਂ, ਮੈਂ ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਹਾਂ)
• ਸਮਝਣ ਲਈ (ਹਾਂ, ਮੈਂ ਸਮਝ ਗਿਆ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ)