ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸੀਟੀ ਮਾਰਦਿਆਂ 'ਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੁਲਸ ਵੀ ਮਿਲੀ ਹੁੰਦੀ ਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਇਲਾਕੇ ਵੰਡੇ ਹੁੰਦੇ ਆ। ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਬੰਬੇ ਹੈ ਜਾਂ 'ਪੰਗ'? ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਰਾਤ ਮਹਿਸੂਲ ਨਾਕੇ 'ਤੇ ਕੱਟੀ 'ਤੇ ਦੂਜੀ ਸਵੇਰ ਅਸੀਂ ਮਾਲ ਲਾਹੁਣ ਸੈਂਚੂਰੀ ਮਿਲ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਬੰਬੇ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਮਹਿਸੂਲ ਨਾਕੇ ਤੋਂ ਬੰਦੇ ਟਰੱਕਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰ 'ਚੋਂ ਰਸਤਾ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਉਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਫੀਸ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਇੱਥੇ ਰਹਿ ਕੇ ਇਹੀ ਕੰਮ ਕਰ ਲਵਾਂ ਪਰ ਫਿਰ ਸੋਚਿਆ ਬੰਬੇ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮੈਨੂੰ ਪਛਾਨਣਗੀਆਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਅਰਥੀ ਉੱਠ ਚੁੱਕੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਮਾਲ ਉਤਾਰਦਿਆਂ ਸ਼ਾਮ ਪੈ ਗਈ। ਰਾਤ ਅਸੀਂ ਬੰਬੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ। ਸਾਰਾ ਬੰਬੇ ਮੈਂ ਬਾਂਦਰ ਵਾਂਗ ਟਰੱਕ ਦੇ ਟੂਲ 'ਤੇ ਵੇਖਿਆ। ਕਲੀਨਰਾਂ ਨੂੰ ਟੂਲ 'ਚ ਇਸ ਲਈ ਬਿਠਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਫਲਾਈ ਓਵਰਾਂ (ਪੁਲਾਂ) ਥੱਲਿਓਂ ਜਦੋਂ ਟਰੱਕ ਗੁਜ਼ਰਦੇ ਆ ਤਾਂ ਪੁਲ ਨਾਲ ਲੰਗੂਰ ਵਾਂਗ ਲਮਕੇ ਚੋਰ ਟੂਲ 'ਚੋਂ ਹੱਥ ਸਾਫ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇਂ। ਮੈਂ ਬੰਬੇ ਦੇ ਰੰਗ-ਤਮਾਸ਼ੇ ਦੇਖ ਹੈਰਾਨ ਸਾਂ । ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਭਰਤਪੁਰ (ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਇਲਾਕਾ) ਆ ਕੇ ਅਸੀਂ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਲੱਦ ਲਈਆਂ। ਵਾਹਵਾ ਇੱਥੇ ਤਰਪਾਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਾਉਣੀ ਪਈ ਮਾਲ 'ਤੇ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤਰਪਾਲ ਦੇ ਰੱਸੇ ਖਿੱਚ-ਖਿੱਚ ਕੇ ਮੇਰੇ ਤਲੀਆਂ 'ਚ ਅੱਟਣ ਪੈ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਟਰੱਕ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਿਆ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਕਲੇਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੇਰੇ ਦੋਵੇਂ ਡਰਾਇਵਰ ਰੋਟੀਆਂ ਤੋਂ ਲੜ ਪਏ। ਇੱਕ ਰੁੱਸ ਗਿਆ ਤੇ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਹਾਈਵੇ 'ਤੇ ਟਰੱਕ ਨਾ ਚੱਲੇ। ਦਰਅਸਲ ਨਿੰਮਾ ਰੋਟੀਆਂ ਬੜੀਆਂ ਛੱਕਦਾ ਸੀ ਤੇ ਖਾਣਾ ਭਾਲਦਾ ਵੀ ਵੰਨ- ਸਵੰਨਾ ਸੀ। ਉੱਤੋਂ ਪਾਈਆਂ ਤਲੀਆਂ ਹਰੀਆਂ ਮਿਰਚਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਟਾਈਮ ਦੀਆਂ ਖਾਂਦਾ ਸੀ। ਕੌਰਾ ਪਿੱਟਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕਮਾਈ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਖਾਣੇ ਤੇ ਨਸ਼ੇ 'ਚ ਖੁਰ ਰਹੀ ਹੈ ਘਰ ਮਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਲਿਜਾਵਾਂਗੇ ? ਓਧਰ ਨਿੰਮਾ ਤਰਕ ਦੇ ਕੇ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ "ਤੂੰ ਓਹ ਡਰਾਈਵਰ ਲੱਭ 'ਲਾ ਜਿਹੜਾ ਰੋਟੀ ਨਾ ਖਾਂਦਾ ਹੋਵੇ।" ਮੈਂ ਵਿਚੋਲਾ ਬਣਕੇ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਵਾਇਆ। ਗੱਡੀ ਫੇਰ ਚੱਲ ਪਈ ਪਰ ਪਾਲੀ (ਰਾਜਸਥਾਨ) ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਲਾਰੀ ਦੇ ਚੱਕੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਏ। ਦੋਵੇਂ ਡਰਾਈਵਰ ਸ਼ਹਿਰ ਚਲੇ ਗਏ ਤੇ ਮੈਂ ਤਿੱਖੜ ਦੁਪਿਹਰ 'ਚ ਮਾਰੂਥਲ 'ਚ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਟਰੱਕ ਦੇ ਛਾਵੇਂ ਬੈਠਾ ਤਕਦੀਰ ਮਿਣ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਕੋਲੋਂ ਟਰੱਕ ਲੰਘਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸੀ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮਿਸਤਰੀ ਆਇਆ। ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਮੈਂ ਮਿਸਤਰੀ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਮਾਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਗੱਡੀ ਤੁਰ ਪਈ। 22 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚੇ। ਪਰ ਮੈਂ ਅੱਗੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਟਰੱਕ 'ਤੇ ਟਾਕੀ ਮਾਰ-ਮਾਰ ਕੇ ਮੇਰੀ ਬੱਸ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਿੰਡ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਡਰਾਇਵਰ ਚੌਨਾ ਲੈ ਗਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਲਾਲਚ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ । ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਖਾਣ ਨੂੰ ਭੁੱਕੀ ਤਾਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਨਾਲੇ ਦਾਲ ਫਰਾਈ ਫਰੀ ਦੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਐ। ਦੋ ਕੁ ਮਹੀਨੇ ਮੈਂ ਫੇਰ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਐਮ ਪੀ, ਹਰਿਆਣਾ, ਕਾਰਨਾਟਕ ਦੀ ਸੈਰ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਡਰਾਇਵਰ ਜਿੰਦਰ ਨਾਲ ਵੀ ਕੁਝ ਫੇਰੇ ਲੁਆ ਆਇਆ। ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਜਮਾਂਦਰੂ ਹੀ ਕਲੀਨਰ