"ਕਈ ਦੇਵਿ ਆਦਿ ਕੁਮਾਰ॥ ਕਈ ਕਿਸਨ ਬਿਸਨ ਅਵਤਾਰ॥"

(ਅਕਾ: ਉਸ: ੩੯)

ਪੁਨਾ:- "ਲਖ ਲਖਮੀ ਲਖ ਬਿਸਨ ਕਿਸਨ ਕਈ ਨੇਤਿ ਬਤਾਵਹਿ।"

(ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੋਧ)

ਪੁਨਾ:- "ਸਿਰਜੇ ਦਾਨ ਦੇਵਤੇ ਤਿਨ ਅੰਦਰਿ ਬਾਦੁ ਰਚਾਇਆ॥

ਤੈਹੀਂ ਦੁਰਗਾ ਸਾਜਿ ਕੈ ਦੈਤਾਂ ਦਾ ਨਾਸ ਕਰਾਇਆ॥

ਤੈਥੋ ਹੀ ਬਲੁ ਰਾਮ ਲੈ ਨਾਲਿ ਬਾਣਾ ਦਹਸਰੁ ਘਾਇਆ॥

ਤੈਥੋਂ ਹੀ ਬਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲੈ ਕੰਸ ਕੇਸੀ ਪਕੜਿ ਗਿਰਾਇਆ॥

ਬਡੇ ਬਡੇ ਮੁਨਿ ਦੇਵਤੇ ਕਈ ਜੁਗ ਤਿਨੀ ਤਨੁ ਤਾਇਆ॥

ਕਿਨੀ ਤੇਰਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਇਆ॥੨॥"    (ਭਉਤੀ ਕੀ ਵਾਰ)

ਇਹੋ ਸਿੱਧਾਂਤ ਆਦਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਹੈ ਯਥਾ-

"ਦੇਵੀਆ ਨਹੀ ਜਾਨੈ ਮਰਮ॥ ਸਭ ਊਪਰਿ ਅਲਖ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ॥"

(ਰਾਮ ਮ: ੫-੩੬)

ਤਥਾ:- "ਗਾਵਨਿ ਤੁਧ ਨੇ ਈਸਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇਵੀ..." (ਆਸਾ ਮ: ੧-ਸੋਦਰੁ}

ਪੁਨਾ:- "ਕੋਟਿ ਦੇਵੀ ਜਾਕਉ ਸੋਵਹਿ ਲਖਮੀ ਅਨਿਕ ਭਾਤਿ॥" (ਆਸਾਮ:੫ ਛੰਤਪ)

ਤਥਾ:- "ਅਨਿਕ ਦੇਵੀ ਦੇਵਾ ਬਹੁ ਭਾਂਤਿ॥" (ਸਾਰੰਗ ਮ: ੫-ਅਸ: ੨)

ਤਥਾ:- "ਦੁਰਗਾਕੋਟਿ ਜਾਕੇ ਮਹਦਨੁ ਕਰੈ॥” (ਭੈਰਉ ਕਬੀਰ ਜੀ ਅਸ: ੨)

ਪੁਨਾ:- "ਕੋਟਿ ਸਕਤਿ ਸਿਵ ਆਗਿਆਕਾਰ।" (ਭੈਰ: ਮ: ੫ ਅਸ: ੫)

ਪੁਨਾ:- "ਕੇਤੇ ਸਿਧ ਬੁਧ ਨਾਥ ਕੇਤੇ ਕੇਤੇ ਦੇਵੀ ਵੇਸ।" (ਜਪੁਜੀ-੩੫)

––––––––––––

੧. ਆਦਿ ਕੁਆਰ ਦੇਵੀਆਂ। ਆਦਿ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਅਰਥ 'ਸਨਤ ਕੁਮਾਰ' ਲਾਉਣੇ ਦਾ ਖਿਆਲ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਗਿਆਨੀ ਸਮੂਹ ਦੀ ਸੋਧੀ ਹੋਈ ਬੀੜ ਵਿਚ ਦੇਵਿ ਦੇ ਵ" ਨੂੰ ਸਿਆਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਅਰਥ ਦੇਵੀ ਹੈ, 'ਆਦ ਕੁਮਾਰ' ਇਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਨ ਹੈ।

੨. ਇਸੇ ਛੰਦ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਆਪ ਨੂੰ ਜਿਸਦੀ ਸ਼ਰਣ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਉਸ ਦਾ ਸਰੂਪ ਐਉਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅੱਚੁਤ ਅਨੰਤ ਅਦੈ ਅਮਿਤ ਨਾਥ ਨਿਰੰਜਨ ਤਵ ਸਰਣੰ ॥੧॥੩੨॥                                                        (ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੋਧ)