ਭੰਗ ਕੀਤਾ!
ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ (ਜਿਵੇਂ ਹੋਰ ਨਾ ਸਹਾਰ ਸਕਦੀ ਹੋਵੇ । ਚੀਖਦੀ ਹੋਈ ਅੱਗੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ) ਖਿਮਾ ਕਰਨਾ ਗੁਰੂਵਰ ! ਇਹ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹੈ ? ਬਾਰ ਬਾਰ ਉਹੋ ਗੱਲ ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਮੇਰਾ ਪੱਖ ਵੀ ਤਾਂ ਸੁਣੇ। ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ!
ਵਸਿਸਠ : ਤੂੰ ਕੌਣ ਏ ਕੰਨਿਆ ? ਨਾਲ ਆਈ ਏਂ ? ਤੇ ਇਸ ਧਰਮ-ਸਭਾ ਵਿਚ ਕਿਸ ਦੀ ਆਗਿਆ
ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ ਰਿਸੀਵਰ, ਮੈਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਦੀ ਅਰਧਾਗਨੀ ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ ਹਾਂ।
ਵਸਿਸਠ : ਤੇਰੇ ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਧਰਮ-ਸਭਾ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤਾ. ਕੰਨਿਆ। ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦਾ ਧਰਮ-ਸਭਾ 'ਚ ਆਉਣਾ ਮਨ੍ਹਾ ਹੈ।
ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ ਜਾਣਦੀ ਹਾਂ ਗੁਰੂਵਰ !
ਵਸਿਸਠ ਜਾਣਦੀ ਏਂ ਤਾਂ ਪਾਲਣਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ? ਤੇਰੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਵਿਉਹਾਰ ਤੋਂ ਇਉਂ ਲਗਦੈ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਧਰਮ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੀ ਨਹੀਂ !
ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ: ਗਿਆਨ ਹੈ ਗੁਰੂਵਰ ! ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਵਾਨੀ ਤੱਕ ਮੇਰੇ ਕੰਨਾ ਨੇ ਵੇਦ- ਮੰਤਰਾ ਤੇ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗੂੰਜ ਸੁਣੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਧਰਮ ਤੇ ਧਰਮ- ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਗੋਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਸੁਣਿਆ ਹੈ। ਧਰਮ ਤਾਂ ਉਸ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਵੀ ਸੀ ਜੋ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਛਾਤੀ 'ਚੋਂ ਪੀਤਾ ਵਿਚ ਸਾਹ ਲੈ ਲੈ ਕੇ ਮੈਂ ਜਵਾਨ ਹੋਈ !
ਵਸਿਸ਼ਠ : ਜੇ ਤੈਨੂੰ ਧਰਮ ਦਾ ਏਨਾ ਗਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਕੰਨਿਆ, ਤਾਂ ਤੂੰ ਧਰਮ-ਸਭਾ 'ਚ ਆ ਕੇ ਏਦਾਂ ਨਾ ਬੋਲਦੀ ! ਉਹ ਵੀ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ! ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਵਸਿਸ਼ਠ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ!
ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ: ਫਿਰ ਖਿਮਾਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਰਿਸ਼ੀਵਰ ! ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਕੁਲ 'ਚੋਂ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਨੇ ਵੇਦ-ਮੰਤਰ ਰਚੇ ਸਨ ਤਾਂ ਯਾਦ ਕਰੋ! ਮੈਂ ਵੀ ਓਸੇ ਕੁਲ 'ਚੋਂ ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ ਹਾ. ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਵਡੇਰੀਆਂ ਨੇ ਵੇਦ-ਮੰਤਰ ਰਚੇ ਸਨ।
ਵਸਿਸਠ : ਚੁੱਪ ਰਹਿ ਕੰਨਿਆ! ਰਿਖੀ ਦੇ ਸੰਜਮ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਨਾ ਲੈ! ਧਰਮ-ਸਭਾ ਚ ਇਕ ਕੰਨਿਆਂ ਦੇ ਬੋਲਣ ਦਾ ਕੋਈ ਅਰਥ ਨਹੀਂ।
ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ: ਇਸ ਦਾ ਤਾਂ ਏਹੋ ਅਰਥ ਹੈ, ਰਿਸੀਵਰ ! ਕਿ ਏਹ ਧਰਮ-ਸਭਾ ਹੁਣ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਭਾ ਹੈ ! ਏਹ ਧਰਮ ਹੁਣ ਮਰਦਾ ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ।
ਵਸਿਸਠ : ਚੁੱਪ ! ਦੁਸਟ ਕੰਨਿਆ ! ਚੁੱਪ ਹੋ ਜਾ ! ਮੇਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰ ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦੇ!
ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ : ਹਾਂ ਗੁਰੂਵਰ, ਉੱਤਰ ਮੈਂ ਹੀ ਦੇਵਾਂਗਾ! ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰਾ, ਪਿਤਾ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਨਾ ਮੰਨਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਉਹ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਨੇ, ਇਸ ਰਾਜ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜ! ਪਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਰ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋਵਾਂ । ਪਿਤਾ ਨਾਲ
