ਮੌਤਭੇਦ ਰੱਖਣਾ ਕੋਈ ਪਾਪ ਨਹੀਂ! ਰਹੀ ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ ਦੀ ਗੱਲ ਧਰਮ- ਸਭਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੇ ਜਾਂ ਨਾ ਕਰੇ ਉਹ ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਅਰਧਾਗਨੀ। ਉਹ ਨਾ ਦੁਸ਼ਟ ਹੈ ਨਾ ਪਾਪੀ ! ਪਾਪੀ ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕ ਹਨ, ਜੋ ਉਹਦਾ ਵਿਆਹ ਉਹਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
ਵਸਿਸ਼ਠ : ਮੈਂ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਾਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਤੇਰੇ ਮਨ 'ਚ ਹੈ ਈ ਨਹੀਂ ! ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਧਰਮ ਦਾ ਚਿੰਨ ਹੈ। ਜੋ ਪਸਚਾਤਾਪ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਉਹਦਾ ਪਾਰ ਉਤਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ! ਤੂੰ ਤਿੰਨ ਮਹਾਂ ਪਾਪ ਕੀਤੇ ਨੇ ! ਬ੍ਰਾਹਮਣ-ਕੰਨਿਆ ਦਾ ਅਪਹਰਣ! ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ! ਤੇ ਗਊ-ਹੱਤਿਆ! ਇਹ ਤਿੰਨ ਪਾਪ, ਤਿੰਨ ਸੰਕੂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣਗੇ ! ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਤੂੰ ਤ੍ਰਿਸਕੂ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ! ਤੈਨੂੰ ਨਾ ਲੋਕ ਮਿਲੇਗਾ, ਨਾ ਪ੍ਰਲੋਕ!
ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ : (ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਗਰਜਦਾ ਹੋਇਆ) ਇਸ ਸਭਾ ਨੂੰ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਖੋਹ ਲਵੇ! ਮੈਂ ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਹਾਂ ਤੇ ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਹੀ ਰਹਾਗਾ!
ਵਸਿਸ਼ਠ : ਸਭ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਧਰਮ ਹੈ। ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ! ਜੇ ਤੂੰ ਪ੍ਰਾਸਚਿਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਇਹ ਧਰਮ-ਸਭਾ ਤੈਨੂੰ ਕੋਈ ਦੰਡ ਨਾ ਦੇਂਦੀ। ਪਰ ਤੂੰ ਤੇ ਧਰਮ-ਸਭਾ ਨੂੰ ਵੀ ਲਲਕਾਰਦਾ ਏਂ! (ਕ੍ਰੋਧਿਤ ਹੋ ਕੇ) ਮੈਂ. ਵਸ਼ਿਸ਼ਠ ਤੈਨੂੰ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਸਰਾਪ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ .. ਕਿ ਤੂੰ ਚੰਡਾਲ ਬਣੇਂਗਾ ਤੇ ਚੰਡਾਲਾਂ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਜੀਵੇਗਾ! (ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ ਭੀੜ ਚੋਂ ਨਿਕਲਕੇ ਇਕਦਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ)
ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ : ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ, ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਓ, ਉਹ ਕਦਾਚਿਤ ਉਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਵਸਿਸਠ ਕਿਉਂ ਉਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ? (ਪਹਿਚਾਣਦਾ ਹੋਇਆ) ਰਿਖੀ ਵਿਸ਼ਵਾਮਿੱਤਰ! (ਥੋੜ੍ਹਾ ਰੁਕ ਕੇ) ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਕੌਣ ਹੁੰਦੇ ਹੋ ਧਰਮ-ਸਭਾ ਵਿਚ ਏਦਾਂ ਦਖ਼ਲ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ?
ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ ਮੈਂ ਵੀ ਓਸੇ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਿਖੀ ਹਾਂ ਧਰਮ ਗੁਰੂ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਕਾਰਾ ਹੋਇਐ। ਜੰਗਲ 'ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਤੇ ਸਧਾਰਣ ਲੋਕ ਯੁਵਰਾਜ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਦੀ ਸਾਖੀ ਭਰਦੇ ਨੇ!
ਵਸਿਸ਼ਠ - (ਵਿਅੰਗ ਨਾਲ) ਹਾਂ, ਹਾ ਗਊ ਹੱਤਿਆ ਉਹਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੀ ਤਾ ਹੈ !
ਵਿਸਵਾਮਿੱਤਰ : ਨਹੀਂ ਧਰਮ ਗੁਰੂ ! ਇਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਦਾ ਕੋਈ ਸਵਾਰਥ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਓਸ ਨੇ ਜੋ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਉਸ ਦਾ ਸਦਾਚਾਰ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਨੇਕਨੀਤੀ ਦੀ ਸੱਤਾ ਉੱਚੀ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਗਿਆਨ ਹੈ ।... ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ, ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਾਮਿੱਤਰ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ
