ਦਿਲ ਤੁਲਨਾ ਦੀ ਰੀਣਕ ਅੰਸ਼

ਨ ਸੋਭਾ ਰੂਪ ਦੀ ਤੇਰੇ ਨਾ ਆਭਾ ਰੰਗ ਦੀ ਪਾਈ

ਨ ਗੁਣ ਗਾਇਨ ਦਾ ਪਾਯਾ ਤੋਂ ਸ਼ਿਲਪ ਦੀ ਕਾਰ ਨਾ ਆਈ।

 

ਨ ਵਿਦ੍ਯਾ ਉਚ ਮਿਲੀ ਤੈਨੂੰ ਨ ਵਿਗ੍ਯਾਨਾ ਸਿਖੇ ਹਨ ਤੂੰ,

ਘੜਨ ਮੂਰਤ ਨ ਤੂੰ ਜਾਣੋਂ ਕਥਨ ਵਿਖ੍ਯਾਨ ਨਾ ਕਾਈ।

 

ਇਕੋ ਇਕ ਲੱਲ ਪ੍ਰੀਤਮ ਨੂੰ ਕਿ ਵਾਜਾਂ ਮਾਰਨੇ ਦੀ ਜੈ

ਨਿਆਣੇ ਬਾਲ ਦੇ ਵਾਙੂ ਤਿਰੇ ਹਿੱਸੇ ਕਿਤੋਂ ਆਈ।

 

ਇਕੋ ਹੈ ਦਾਤ ਹੋਰੋਂ ਇਕ ਕਿ ਦਿਲ ਕੁਲਾ ਤੂੰ ਪਾਯਾ ਹੈ,

ਇਹ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਜਗਤ ਅੰਦਰ ਲਗੇ ਪੈ ਤੈਨੂੰ ਸੁਖਦਾਈ।

 

'ਦਿਲੀ-ਤੁਲਨਾ' ਦੀ ਰੀਣਕ ਅੰਸ਼ ਆਈ ਹੈ ਹਿਸੇ ਤੇਰੇ,

ਤੂੰ ਕਰ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਦਾਤੇ ਦਾ ਜਿਨ੍ਹੇ ਇਹ ਦਾਤ ਹੈ ਪਾਈ।

 

ਨਾ ਤਕ ਗੁਣੀਆਂ ਅਮੀਰਾਂ ਨੂੰ ਨ ਤਕ ਵਿਦ੍ਯਾ ਭੰਡਾਰਾਂ ਨੂੰ

ਤੂੰ ਤਕ ਦਾਤੇ ਦੇ ਵਲ ਜਿਸਨੇ ਇ ਦਾਤ ਆਪੇ ਹੀ ਹੈ ਪਾਈ।

 

ਜੋ ਤੈਨੂੰ ਹੈ ਲਗੇ ਪ੍ਯਾਰੀ ਜੋ ਸੀਂਦੀ ਮਿਲ ਰਹੀ ਤੈਨੂੰ

ਜਗਤ ਵਿਚ ਜਿਸਦੀ ਕੀਮਤ ਨਾ ਜੁ ਚੋਰੀ ਹੋ ਨ ਖੋ ਜਾਈ।

(ਦਿੱਲੀ 7-1-50)

ਕਵਿ-ਰੰਗ ਸੁੰਦਰਤਾ

(ਅਰਥਾਤ ਉਹ ਉੱਚ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਤੀ ਜਿਸ ਦੇ ਆਵੇਸ਼ ਵਿਚ ਕਵੀ ਤੋਂ ਉੱਚ ਕਾਵ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਦਾ ਹੈ

ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਸੁੰਦ੍ਰਤਾਈ ਉੱਚੇ ਨਛੱਤ੍ਰੀ ਵਸਦੀ

ਅਪਣੇ ਸੰਗੀਤ ਲਹਿਰੇ ਅਪਣੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਲਸਦੀ

 

ਇਕ ਰਾਤ ਨੂੰ ਏ ਓਥੋਂ ਹੇਠਾਂ ਪਲਮਦੀ ਆਈ,

ਰਸ ਰੰਗ ਨਾਲ ਕੰਬਦੀ ਸੰਗੀਤ ਥਰ-ਥਰਾਈ।

 

ਜਿਉਂ ਤਾਰ ਤ੍ਰੇਲ ਪ੍ਰੋਤੀ ਜਿਉਂ ਆਬ ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ,

ਨਜ਼ਰਾਂ ਦੀ ਤਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਨਾਜ਼ਕ, ਸੁਬਕ, ਸੁਹਾਈ,

 

ਕੇਮਲ ਗਲੇ ਦੀ ਸੁਰ ਜਿਉਂ ਝੁਨਕਾਰ ਸਾਜ਼ ਦੀ ਜਿਉਂ,

ਝਰਨਾਟ ਰੂਪ ਵਾਲੀ ਤਾਰੇ ਡਲ੍ਹਕ ਜਿਉਂ ਛਾਈ।

 

ਜਿਉਂ ਮੀਂਡ ਥਰਕੇ ਪਿਚਿਆਂ ਖਿਚ ਖਾ ਮੈਂ ਰੂਹ ਜੋ ਕੰਬੀ,

ਹੁਸਨਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਲਹਿਰੇ ਰਸ-ਝੂਮ ਇਕ ਝੁਮਾਈ।

 

‘ਪੰਛੀ-ਉਡਾਰ'' ਵਾਙੂ ਆਪੇ ਦੇ ਖੰਭ ਫੜਕੇ,

ਸਿਰ ਨੂੰ ਸਰੂਰ ਆਯਾ ਇਕ ਤਾਰ ਸਿਰ ਝੁਮਾਈ।

 

ਪੁਛਿਆ ਅਸਾਂ: "ਹੇ ਸੁਹਣੀ! ਤੂੰ ਆਪ ਸੁੰਦਰਤਾ ਹੈਂ,

"ਹੀਰੇ ਜਵਾਹਰ ਵਾਙੂ ਟਿਕਦੀ ਹੈਂ ਕਿਉਂ ਤੂੰ ਨਾਂਹੀ?

–––––––––––––––

1. ਉੱਡਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਪੰਛੀ ਵਾਙੂ।