ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਉਸ ਦੀ ਛਾਤੀ 'ਤੇ ਲੇਟ ਜਾਂਦਾ, ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਂਗ ਰੋਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ । ਆਪਣੇ ਦੇਸ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਕਾਂ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਤੋਂ ਵਿਛੜਿਆ ਹੋਇਆ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਰਦੇਸ ਵਿਚ ਇਕੱਲਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਜਾਪਦਾ ਸੀ । ਬੁਝਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਵੇ ਦੀ ਲੋਅ ਜ਼ਰਾ ਚਮਕ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੰਦਾਂ ਦੀ ਸੂਰਤ ਜ਼ਰਾ ਠੀਕ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਘੁੱਟ ਕੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਹਿੱਕ ਨਾਲ ਲਾ ਲਿਆ। ਏਨਾ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਉਹਨੂੰ ਸੈਂਕੜੇ ਕੋਹਾਂ ਦੀ ਵਿੱਥ ਪਾਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਕੱਠੀ ਕਰਕੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬੋਲੀ,"ਦਲੀਪ ! ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਕਿ ਤੇਰੇ ਬਾਰੇ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੁ ਰੀਝਾਂ ਸਨ। ਪਰ ਹਾਇ! ਤਕਦੀਰ ਨੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਭ ਕੁਛ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । .......ਤੂੰ ਮੇਰੀਆਂ

-------------------

੧. ਹੋਈ ਜਦ ਜਿੰਦਾਂ ਅਗਲੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਜੀ

ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਘੁੱਟ ਕੇ ਇਕ ਵਾਰ ਜੀ

ਬੋਲੀ, ਸਿਰ ਦੇ ਕੇ, ਜਾਂਦੀ ਵਾਰ ਦਾ ਪਿਆਰ ਜੀ

'ਮੰਨ ਲਈ' ਤੂੰ ਚੰਨਾ ! ਮੇਰੀ ਅੰਤਮ ਅਰਦਾਸ ਜੀ

ਲੈ ਜੀ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਸੁਆਮੀ ਦੇ ਪਾਸ ਜੀ

ਲੈ ਜੀ ਦੇਹ ਮੇਰੀ ਲਾਲ ਜੀ !

ਛੇਤੀ ਚੁਪ ਕਰ ਜੀ, ਪਾਵੀਂ ਬਹੁੜੇ-ਚੰਨ! - ਵੈਣ ਨਾ

ਮੋਈ ਦੇ ਮੇਰੇ ਮੀਟੀ-ਹੀਰਿਆ!-ਨੈਣ ਨਾ।

ਤਾਂ ਕਿ ਇਹ ਹੰਝੂ ਧਰਤੀ ਗੈਰਾਂ ਦੀ ਪੈਣ ਨਾ

ਮੋਤੀ ਇਹ ਭੇਟਾ ਕਰਦੀ ਪੂਰੀ ਇਹ ਆਸ ਜੀ

ਲੈ ਜੀ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਸੁਆਮੀ ਦੇ ਪਾਸ ਜੀ

ਲੈ ਜੀ ਦੇਹ ਮੇਰੀ, ਲਾਲ ਜੀ !

ਪਹੁੰਚੇਗਾ ਲੈ ਜਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕੋਲੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ

ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਧਰ ਦੀ ਚਰਨੀ ਮੇਰੇ ਸਰਦਾਰ ਦੇ

ਆਖੀਂ ਫਿਰ ਬਹਿ ਕੇ, ਚੰਨਾ! ਨਾਲ ਸਤਕਾਰ ਦੇ

ਉਜੜੀ ਜਿੰਦਾਂ ਨੂੰ ਬਖਸ਼ੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਵਾਸ ਜੀ

ਲੈ ਜੀ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਸੁਆਮੀ ਦੇ ਪਾਸ ਜੀ

ਲੈ ਜੀ ਦੇਹ ਮੇਰੀ, ਲਾਲ ਜੀ !

ਜੇ ਉਹ ਨਾ ਬੋਲੇ, ਕਹਿਦੀ ਸਾਰਾ ਫਿਰ ਹਾਲ ਜੀ

ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੀਤੀ ਜੋ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਜੀ

ਖੁੰਢੀਆਂ ਛੁਰੀਆਂ ਨਾਲ ਕਾਤਲ ਕੀਤਾ ਹਲਾਲ ਜੀ

ਭੱਠ ਦੇ ਅੰਗਿਆਰਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਬਲਦੇ ਸਨ ਸਾਸ ਜੀ

ਲੈ ਜੀ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਸੁਆਮੀ ਦੇ ਪਾਸ ਜੀ

ਲੈ ਜੀ ਦੇਹ ਮੇਰੀ ਲਾਲ ਜੀ !

ਕਹਿ ਦਿਈਂ : ਸਭ ਕੀਤਾ ਤੇਰੇ ਮੁਅਤਬਰ ਯਾਰਾਂ ਨੇ