ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਾਣੀ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸ਼ਿਵਦੇਵ ਸਿੰਘ ਵੀ ਨਾਲ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਗਏ।
ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਗ੍ਰੰਥੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਗਏ
ਇਹ ਪੱਕ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜੇ ਵਿਚੋਂ ਸਿੱਖੀ ਬਿਲਕੁਲ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ । ਲਾਹੌਰੋਂ ਤੁਰਨ ਲੱਗਿਆ ਏਸ ਗੋਲ ਦਾ ਖਾਸ ਖਿਆਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ । ਲਾਗਨ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, "ਲਾਹੌਰੋਂ ਤੁਰਨ ਵੇਲੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਹਟਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ, ਤੇ ਜਲੂਸ ਨਾਲ ਆਮ ਮੁਸਲਮਾਨ ਰੱਖੇ ਗਏ । ਸਿੱਖ ਗ੍ਰੰਥੀ ਤੇ ਪੰਡਤ, ਜੋ ਹਰ ਵੇਲੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੇ ਕੋਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ, ਲਾਹੌਰ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਨਾ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੀੜ ਨਾਲ ਲਈ ਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਗ੍ਰੰਥੀ। ਇਕ ਪਰੋਹਤ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਵਾਸਤੇ ਨਾਲ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਪੁੱਜਣ 'ਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨੌਕਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮੀਆਂ ਕਾਇਮ (ਕਰੀਮ ਬਖਸ਼) ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ
→ ਰੁੰਨਾ ਪੰਜਾਬ, ਧਾਹੀਂ ਜਨਤਾ ਨੇ ਮਾਰੀਆਂ।
ਦਰਦੀ ਦਿਲ ਏਸ ਵਿਛੋੜੇ, ਚੀਰੇ ਧਰ ਆਰੀਆਂ ।
ਕਈਆਂ ਦੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਮਨ ਵਿਚ ਰੀਤਾਂ ਕੁਆਰੀਆਂ ।
ਆਵੇ ਦਿਲ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਮੁੜ ਮੁੜ, ਖਾ ਕੇ ਉਬਾਲ ਜੀ ।
ਆਉਣਾ ਨਹੀਂ ਫੇਰ ਪਰਤ ਕੇ, ਜਿੰਦਾਂ ਦੇ ਲਾਲ ਜੀ ।
ਆਉਣਾ ਨਹੀਂ ਫੇਰ ਪਰਤ ਕੇ।
ਘਰ ਘਰ ਵਿਚ ਮਾਤਮ, ਮੱਚੀ ਹਾਲ ਪੁਕਾਰ ਆ।
ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਝੰਡਾ ਝੁਕਿਆ ਗੈਰਤ ਦਾ ਮਾਰਿਆ।
ਢਹਿ ਗਿਆ 'ਰਣਜੀਤ' ਦਾ ਅਜ ਮਹਿਲ ਉਸਾਰਿਆ।
ਹੀਰਿਆਂ ਨਾਲ ਖਿਹਡਣ ਵਾਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਕੰਗਾਲ ਜੀ।
ਆਉਣਾ ਨਹੀਂ ਫੇਰ ਪਰਤ ਕੇ, ਜਿੰਦਾਂ ਦੇ ਲਾਲ ਜੀ ।
ਆਉਣਾ ਨਹੀਂ ਫੇਰ ਪਰਤ ਕੇ।
ਜਾਣੇ ਕੀ ਬਾਲ ਅੰਞਾਣਾ, ਕੀ ਕੀ ਸਿਰ ਪੈਣੀਆਂ ?
ਸੋਹਲ ਜਹੀ ਜਿੰਦ ਤਕਲੀਫਾਂ ਕਿੰਨੀਆਂ-ਕੁ ਸਹਿਣੀਆਂ।
ਮਿੱਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵੈਰੀ ਜਿਉਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣੀਆ।
ਸੱਜਣ ਬਣ ਧਰੋਹ ਕਰਨਗੇ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਸੀ ਖਿਆਲ ਜੀ।
ਆਉਣਾ ਨਹੀਂ ਫੇਰ ਪਰਤ ਕੇ, ਜਿੰਦਾਂ ਦੇ ਲਾਲ ਜੀ ।
ਆਉਣਾ ਨਹੀਂ ਫੇਰ ਪਰਤ ਕੇ। ਰੋਊ ਪਰਦੇਸੀਂ ਬਹਿ ਕੇ,
ਲਿਖੀ ਤਕਦੀਰ ਨੂੰ। ਰੇਸ਼ਮ ਵਿਚ ਪਲਿਆ, ਸਹਿਕੂ ਪਾਟੀ ਹੋਈ ਲੀਰ ਨੂੰ ।
ਨਿਕਲੇਗੀ ਜਾਨ ਤਰਸਦੀ ਰਾਵੀ ਦੇ ਨੀਰ ਨੂੰ ।
