ਬਿੱਲੇ ਨੂੰ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਂ ਮੁਰਕੜੀ ਜਿਹੀ ਮਾਰ ਕੇ ਬੈਠ ਗਈ। ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪਈ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਕੋਈ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰ ਸਕਿਆ ਸੀ । ਜਬਾਨ ਉਮਰ ਵਿਚ ਗੁੱਸਾ ? ਇਹ ਉਮਰ ਤਾਂ ਖੇਡਣ ਦੀ ਸੀ ? ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੀ ? ਪਰ ਗ਼ਰੀਬ ਦਾ ਪੁੱਤ ਤਾਂ ਖੇਡਣ ਮੱਲਣ ਦੀ ਥਾਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦਾ ਜੂਲਾ ਮੋਢੇ 'ਤੇ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਥਾਂ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜਗਾਹ ਸੋਚਾਂ ਮੱਲ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਮਾਂ ਨੇ ਧੁਖ਼ਦੀ ਚਿਖ਼ਾ ਵਾਂਗ ਹਾਉਕਾ ਭਰਿਆ।
-"ਅੰਮਾਂ ਘਰੇ ਈ ਐਂ.. ?" ਬਾਹਰੋਂ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਨੇ ਅਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਦੇ ਗਲ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਾਲਾ ਝੋਲਾ ਲਟਕ ਰਿਹਾ ਸੀ।
-"ਵੇ ਆ ਜਾਹ ਸੁੱਖੀ ਲੱਧਿਆ, ਕਿਹੜੈ ਤੂੰ..?" ਮਾਂ ਬੋਲੀ।
-"ਅੰਮਾਂ, ਬੱਗੇ ਨੇ ਅਜੇ ਤਾਈਂ ਫ਼ੀਸ ਨ੍ਹੀ ਦਿੱਤੀ, ਮਾਸਟਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹੈ ਬਈ ਜੇ ਪਰਸੋਂ ਤੱਕ ਫ਼ੀਸ ਨਾ ਆਈ, ਤਾਂ ਉਹਦਾ ਨਾਂ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਊਗਾ..!" ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣਾਈ ਸੀ।
...........।' ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੀਵੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਉਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕੀ। ਪਰ ਮਾਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਈ। ਪਰ ਬਿੱਲੇ ਅੰਦਰੋਂ ਭਾਂਬੜ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਉਹ ਤਾਂ ਅੱਗੇ ਹੀ ਦੁਖੀ ਸੀ? ਉਹ ਚੁੱਪ ਚਾਪ, ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਕਹੇ ਸੁਣੇਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਗਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਅੰਦਰ ਧੁਖ਼ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਮਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਿਕਰ ਪੈ ਗਿਆ। ਉਹ "ਹੇ ਬਾਖ਼ਰੂ!" ਕਹਿੰਦੀ ਲੰਮਾਂ ਸਾਰਾ ਹਾਉਕਾ ਲੈ ਕੇ ਪੈ ਗਈ। ਦਿਨ ਢਲ ਗਿਆ।
-"ਮਾਂ ਰੋਟੀ ਨ੍ਹੀ ਪਈ ਕੋਈ.. ?' ਬਾਹਰੋਂ ਬੱਗਾ ਆ ਧਮਕਿਆ। ਮਾਂ ਚੁੱਪ ਰਹੀ।
-"ਇਕ ਅੱਧੀ ਰੋਟੀ ਨ੍ਹੀ ਪਈ, ਬੇਬੇ..?"
ਮਾਂ ਫ਼ਿਰ ਨਾ ਬੋਲੀ।
-"ਬੇਬੇ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ..? ਤੂੰ ਅੱਜ ਬੋਲਦੀ ਨ੍ਹੀ.. ?" ਬੱਗੇ ਨੇ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ ਹੀ ਬੇਬੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਪੁੱਛ ਲਿਆ। ਬੇਬੇ ਨੇ ਚੁੱਕ ਕੇ ਚੱਪਲੀ ਬੱਗੇ ਵੱਲ ਚਲਾਵੀਂ ਮਾਰੀ । ਬੱਗਾ ਪਾਸੇ ਹੋ ਗਿਆ। ਚੱਪਲੀ ਪਾਸੇ ਦੀ ਲੰਘ ਗਈ।
-"ਅੱਜ ਤਾਂ ਬਈ ਮਾਤਾ ਜੀ ਗਰਮ ਲੱਗਦੇ ਐ..!"
