ਸੀ, ਬੋੜਾ ਜਿਹਾ ਸਰਕੇਸ਼ੀਅਨ ਕੋਟ ਪਾਈ।

ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਨਵਰ ਖਾੜੀ ਉੱਤੇ ਖਲ੍ਹਤਾ ਬਿਟਰ ਬਿਟਰ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦਾ ਏ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੜ ਕੇ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲ ਵੇਖੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਏਨੀਆਂ ਸੁਹਣੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਕਿਸੇ ਕੁੜੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਹੁੰਦੀਆਂ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਪਿਪਣਾਂ ਥੱਲੇ ਲਹੂ ਦੇ ਟੇਪੇ ਇਉਂ ਕੰਬ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਉਂ ਅੱਥਰੂ । ਇਉਂ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੁੰਡਾ ਹੁਣੇ ਕੁਰਲਾ ਪਵੇਗਾ, "ਮਾਂ" । ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਾ ਨਿਕਲੀ ਤੇ ਬਸ ਬਿਟ ਬਿਟ ਉਹ ਵੇਖਦਾ ਹੀ ਰਿਹਾ।

“ਇਕ ਝਾੜੀ ਪਿੱਛੇ ਛੁਪਿਆ ਸੀ," ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਿਪਾਹੀ ਬੋਲਿਆ। "ਬਸ ਸਬਬ ਨਾਲ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਸ ਪਿਆ। ਮੈਂ ਝਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲ ਪਾਣੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਕਿ ਮੁੰਡਿਆ ਨੇ ਰੌਲਾ ਪਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ: ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਮਰ ਓਏ ਕੁੱਤੀ ਦਿਆ ਪੁੱਤਾ, ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਹੋਰ ਅਗੇਰੇ। ਮੈਂ ਝਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਅਗੇਰੇ ਦੂਰ ਗਿਆ ਤੇ ਉੱਥੇ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਕਾਲੀ ਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਦੱਸੀ। ਸੋਚਿਆ ਪੱਥਰ ਹੋਵੇਗਾ ਤੇ ਹੱਥ ਲਾ ਕੇ ਟੋਹਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਤੇ ਇਹੀ ਸੀ ਉੱਥੇ। ਮੈਂ ਰਫ਼ਲ ਦਾ ਬੱਟ ਮਾਰਨ ਲੱਗਾ ਸਾਂ ।"

"ਲੰਘਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉਸ ਦੇ, ਕੀ ਪਿਆ ਉਡੀਕਨਾ ਏਂ।" ਇਕ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਸਿਪਾਹੀ ਸੰਗੀਨ ਮਾਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦਾ ਬੋਲਿਆ।

"ਰੁੱਕ ਜਾ, ਰੁੱਕ ਜਾ।" ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਖਲ੍ਹਤੇ ਲੋਕ ਬੋਲ ਪਏ। "ਕਮਾਂਡਰ ਨੂੰ ਜਾ ਕੇ ਖਬਰ ਕਰ ਦੇ ।"

ਜਾਰਜੀਅਨ ਮੁੰਡਾ ਹਾੜੇ ਕੱਢਦਾ ਬੋਲਿਆ:

"ਮੈਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ... ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਕੀਤਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ। ਮੈਨੂੰ ਇੱਥੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ । ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਵੀ ਹੈ।"

ਨਵੇਂ ਸਿਰੋਂ, ਮੁੰਡੇ ਦੀਆਂ ਪਿਪਣਾਂ ਨਾਲ ਲਹੂ ਭਿੱਜੇ ਹੰਝੂਆਂ ਦੇ ਟੇਪੇ ਲਟਕਣ ਲੱਗ ਪਏ, ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਪਾਟੇ ਹੋਏ ਸਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਵਗੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਸਿਪਾਹੀ ਆਪਣੀਆਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੀ ਚੁੰਨੀਆਂ ਉੱਤੇ ਸਿਰ ਟਿਕਾਈ, ਮਾਯੂਸ ਜਿਹੇ ਖਲ੍ਹਤੇ ਹੋਏ ਸਨ।

ਸਿਪਾਹੀ ਜਿਹੜਾ ਢਿੱਡ ਭਾਰ ਲੇਟਿਆ ਅੱਗ ਵੱਲ ਬਿਟ ਬਿਟ ਵੇਖੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ:

"ਮੁੰਡਾ ਹੀ ਏ ਹਾਲਾਂ, ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ।"

ਕਈ ਹੋਰ ਬੋਲ ਪਏ

"ਤੂੰ ਕੌਣ ਹੁੰਦਾ ਏਂ? ਕੁਲਕ ? ਸਾਡੀ ਲੜਾਈ ਤਾਂ ਬਾਲ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨਾਲ ਹੈ, ਜਾਰਜੀਅਨ ਖਬਰੇ ਕਿਉਂ ਅੱਗੇ ਆ ਗਏ? ਕਿਸ ਆਖਿਆ ਸੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਗਾ ਲੈਣ ਲਈ ? ਅਸੀਂ ਕਸਾਕਾਂ ਨਾਲ ਆਖਰੀ ਦਮ ਤੱਕ ਲੜਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੰਗੇਬਾਜ਼ੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਜੇ ਤੂੰ ਸਾਡੇ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਲੱਤ ਅੜਾਈ, ਤਾਂ ਤੇਰਾ ਬੇੜਾ ਬੰਨੇ ਲਾ ਦਿਆਂਗੇ।''