ਹੋਈ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਿਤੇ ਵੀ ਤਾਰ ਦੇ ਖੰਭੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਦਿੱਸਦੇ, ਸਗੋਂ ਅੰਨ੍ਹੇਰੇ ਵਿੱਚ ਉੱਚੇ ਉੱਚੇ ਥੰਮ੍ਹੇ ਦਿੱਸਦੇ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਟਿਕਿਆ ਲੱਗਦਾ ਸੀ । ਤੇ ਸਾਰੇ ਆਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਣਗਿਣਤ ਤਾਰੇ ਟਿਮ ਟਿਮਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਹੇਠਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਹੀ। ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਕਿ ਫਿਰ ਪਹਾੜ ਆ ਗਏ ਹੋਣ, ਪਰ ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਪਹਾੜੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਚੋਟੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅੰਨ੍ਹੇਰੇ ਖਾ ਗਏ ਸਨ ਤੇ ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੱਕ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਕਿ ਕੀ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਮੈਦਾਨ ਸੀ ਜਾਂ ਖਬਰੇ ਕੁਝ ਹੋਰ।
ਤੇ ਅਚਾਨਕ ਇਕ ਤੀਵੀਂ ਦੀ ਚੀਖਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਏਡੀ ਉੱਚੀ ਗੂੰਜਦੀ ਨਿਕਲ ਗਈ ਕਿ ਤਾਰੇ ਵੀ ਤਹਿ ਕੇ ਹਿੱਲ ਗਏ।
"ਆਹ.. ਹੋ.. ਆਹ ਕੀ ਕਰ ਛੱਡਿਆ ਉਹਨਾਂ, ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਨਵਰਾਂ... ਪਾਗਲਾਂ। ਦੁਹਾਈ ਵੇ ਲੋਕਾ। ਰਹਿਮ ਕਰੋ ਵੇਖੋ ਕੀ ਕੀਤਾ ਏ ਵਹਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ।"
ਉਹ ਇੱਕ ਖੰਭੇ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਠੰਡੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਘੁਟੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸੁਹਣੀਆਂ ਜ਼ੁਲਫਾਂ ਰਗੜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ।
ਕਿਸੇ ਦੇ ਤਗੜੇ ਹੱਥਾਂ ਨੇ ਜਿਉਂ ਖੰਭੇ ਨਾਲੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਧੂਹ ਕੇ ਛੱਕੜੇ ਵੱਲ ਲੈ ਆਂਦਾ। ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਛੁੜਾਂਦੀ ਫਿਰ ਦੌੜ ਕੇ ਖੇਭੋ ਨਾਲ ਜਾ ਲੱਗੀ ਤੇ ਸੜ ਰਹੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਘੁੱਟ ਕੇ, ਇਸ ਝੱਲੀ ਬਉਰੀ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਚੀਖਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਪਈ।
"ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਕਿੱਧਰ ਗਈ ? ਤੇਰੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਕਿੱਧਰ ਗਈਆਂ ? ਕੀ ਤੂੰ ਹੋਰ ਜਿਊਣਾ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ? ਤੇਰੀਆਂ ਸੁਹਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਕਿੱਧਰ ਗਈਆਂ, ਤੇਰੇ ਤ੍ਰਾਣ, ਤੇਰੀ ਆਵਾਜ਼, ਸਭ ਕਿਧਰ ਟੁਰ ਗਏ ? ਓਏ ਹੋਏ ਵਿਚਾਰਿਓ, ਬਦਕਿਸਮਤੋ! ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੋਣ ਵਾਲਾ, ਸੋਗ ਮਨਾਣ ਵਾਲਾ, ਨਾ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਲੋਥਾਂ ਉੱਤੇ ਚਾਰ ਹੰਝੂ ਕੇਰਨ ਵਾਲਾ ।"
ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਫੜ ਫੜ, ਲਾਸ਼ਾਂ ਕੋਲੋਂ ਇਧਰ ਖਿੱਚ ਕੇ ਲਿਆਉਂਦੇ, ਤੇ ਉਹ ਬਾਹਾਂ ਤੁੜਾਂਦੀ ਝੱਲਿਆਂ ਵਾਂਗ ਲਿਟਾਂ ਖਿਲਾਰੀ, ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਹੀ, ਰਾਤ ਦੀਆਂ ਸਿਆਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਚੀਖਾਂ ਨਾਲ ਚੀਰ ਪਾਂਦੀ, ਭੱਜ ਭੱਜ ਪੈਂਦੀ ਤੇ ਕੁਰਲਾ ਉੱਠਦੀ
"ਓਏ ਕੀ ਕਰ ਛੱਡਿਆ ਜ਼ਾਲਮਾਂ ਮੇਰਾ ਪੁੱਤਰ ਖਾ ਲਿਆ। ਖਾ ਲਿਆ ਉਹਨਾਂ ਮੇਰਾ ਸਟੈਪਨ, ਖਾ ਗਏ ਬੱਚਾ ਤੈਨੂੰ ਉਹ ! ਓਏ ਖਾ ਜਾਓ ਆ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ, ਪੀ ਜਾਓ ਸਾਡੇ ਲਹੂ, ਖਾਓ ਆ ਕੇ ਮਾਸ ਓਏ, ਭਰ ਲਓ ਆਪਣੇ ਢਿੱਡ ਸਾਡੇ ਮਾਸ, ਲਹੂ, ਹੱਡੀਆਂ, ਅੱਖਾਂ ਤੇ ਮਿੱਝਾਂ ਨਾਲ...।"
"ਆ ਜਾ... ਬੱਸ ਕਰ ਬਸ!"
ਛੱਕੜੇ ਚੀਖਦੇ ਵਾਟੇ ਪਏ ਰਹੇ । ਉਸ ਦਾ ਛੱਕੜਾ ਵੀ ਅੱਗੇ ਟੁਰ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਫੜ੍ਹੀ ਰੱਖਿਆ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਬਾਹਾਂ ਤੁੜਾ ਤੁੜਾ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਚੀਖਾਂ ਨਾਲ ਰਾਤ ਦੀ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਦੇ ਲੰਗਾਰ ਲਾਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ।
ਬਸ, ਸਭ ਤੋਂ ਅਖੀਰਲੇ ਦਸਤੇ ਨੇ ਪਿੱਛੋਂ ਆ ਕੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਫੜ੍ਹ ਲਿਆ ਤੇ ਉਸ
