ਮੈਨੂੰ ਸੰਭਾਲੋ।"
"ਮੈਂ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਡਟੇ ਰਹੇ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਰੀਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਿਪਾਹੀ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਛੇਤੀ ਆਪ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।"
ਕੋਜ਼ੂਖ ਨੂੰ ਹੁਣ ਦਰਿਆ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁਣੀ ਰਹੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹੇਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ, ਸੱਜੇ ਤੇ ਖੱਬੇ ਕੇਵਲ ਰਫ਼ਲਾਂ ਦੀ ਤੜ ਤੜ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣੀ ਰਹੀ ਸੀ।
ਕੋਜੂਖ ਨੇ ਇੱਕ ਹੁਕਮ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਵਿੱਚੇ ਰਹਿ ਗਿਆ।
"ਹੁੱਰਾ.. ਰਾਹ!"
ਅੰਨ੍ਹੇਰੇ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਵੀ ਗੱਲ ਸਾਫ਼ ਸੀ ਉਸ ਅੱਗੇ ਕਸਾਕਾਂ ਨੇ ਸੱਜੇ ਖੱਬੇ ਮਾਰ ਮਾਰਦਿਆਂ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ - ਲਾਂਘਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ- ਇੱਕ ਰਸਾਲਾ ਦਸਤਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕੋਜ਼ੂਖ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਤੇ ਉਸ ਕਮਾਂਡਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਹੁਣੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।
"ਸਾਥੀ ਕੋਜ਼ੂਖ।"
"ਤੂੰ ਇੱਥੇ ਕੀ ਪਿਆ ਕਰਨਾ ਏਂ ?"
“ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਟਿਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ- ਦਰਾਰ ਪੈ ਗਈ ਏ।"
"ਤੇਰੀ ਆਪਣੇ ਦਸਤੇ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦੀ ਦਲੇਰੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ ?"
"ਸਾਥੀ ਕੋਜ਼ੂਖ ਮੈਂ ਆਪ ਮਦਦ ਮੰਗਣ ਲਈ ਆਇਆ ਹਾਂ।"
"ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਓ ਇਸ ਨੂੰ ।"
ਰਾਤ ਦੀ ਘੁਲੀ ਸਿਆਹੀ ਵਿੱਚੋਂ ਚੀਖਾਂ, ਟੁਟੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁਰਲਾਟਾਂ ਤੇ ਗੋਲੀ ਚੱਲਣ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਆਈਆਂ। ਛੱਕੜਿਆਂ, ਬੋਰਿਆਂ ਤੇ ਮਕਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰੀਵਾਲਵਰ ਤੇ ਰਫ਼ਲ ਦਾ ਲਿਸ਼ਕਾਰਾ ਅੰਨ੍ਹੇਰੇ ਨੂੰ ਚੀਰਦਾ ਲੰਘ ਗਿਆ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਕੌਣ ਸਨ ? ਤੇ ਬਿਗਾਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਕੌਣ ਸਨ ? ਕੌਣ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਸੀ ? ਸ਼ਾਇਦ ਆਪਣੇ ਹੀ ਬੰਦੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ.. ਕੀ ਪਤਾ ਇਹ ਇੱਕ ਭੁਲੇਖਾ ਹੋਵੇ...?
ਸਹਾਇਕ ਅੱਗੇ ਆਇਆ ਕੋਜੂਖ ਅੰਨ੍ਹੇਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਪਛਾਣ ਸਕਦਾ ਸੀ।
"ਸਾਥੀ ਕੋਜ਼ੂਖ।"
ਉਸ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੁੱਖੀ ਸੀ: ਭਲਾ ਮਾਣਸ ਜੀਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।
ਤੇ ਅਚਾਨਕ ਸਹਾਇਕ ਨੇ ਸੁਣਿਆ:
'ਤੇ ਕੀ ਇਹ ਫਿਰ ਅੰਤ ਹੈ?"
ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਨ ਆਵਾਜ਼, ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਨ ਆਵਾਜ਼ ਕੋਜ਼ੂਖ ਲਈ! ਗੋਲੀ ਦੇ
